Debra and Dave Vanderlaan
Κατερίνα Αγγελάκη – Ρουκ «Η μονοσήμαντη φύση»
Το
ποίημα είναι της Κατερίνας Αγγελάκη – Ρουκ (1939-2020) και περιλαμβάνεται στη
συγκεντρωτική έκδοση «Ποίηση 1963-2011» (Αθήνα 2014: Εκδόσεις Καστανιώτη).
H φύση με ρομαντική μονοτονία
σχεδιάζει την άνοιξη της ζωής μας
αντιγράφοντας τα δικά της εφηβικά όνειρα.
Λουλούδια, λουλούδια με λίγες διαφορές
στο χρώμα, τη στιγμή άνθισης
που με την κίνησή τους σημαίνουν
την ευγενική καταγωγή κάποιου κήπου
ή την αγριάδα της βλάστησης.
Αέρηδες ταξιδεύουν
μαλλιά ανεμίζουνε
στήθη ξανοίγονται στον ήλιο
κι αμέσως στεγνώνουν τα χνάρια απ’ τα φιλιά.
Άνοιξη, τόσο κοντά στην αρχή
πράσινο, μέλισσες
νεανική πάντα του σύμπαντος η φωνή.
Αλλ’ όμως τι μονοτονία, τι πλήξη
όλο αυτό το ακατάσχετο φως της ζωής
που να κόβεται ποτέ σου δεν θα δεις
κι όσο επαναλαμβάνεται
τόσο το ευγνωμονείς.
Στο πλαίσιο του ποιήματος «Η μονοσήμαντη φύση», η ποιήτρια παρουσιάζει ως μόνη και αδιάκοπη «αποστολή» της φύσης την εξώθηση της ζωής στην άνθισή της. Η ποιήτρια παραβλέπει σκοπίμως τα υπόλοιπα στάδια της ζωής και την αντικρίζει σταθερά τη στιγμή που αυτή βρίσκεται στην πρώτη νεότητά της, προκειμένου να συνθέσει έναν έπαινο για την αφοσίωση που δείχνει η φύση στην άνοιξη, στην ανθοφορία και τη νεότητα.
«H φύση με ρομαντική μονοτονία
σχεδιάζει την άνοιξη της ζωής μας
αντιγράφοντας τα δικά της εφηβικά όνειρα.»
Η φύση με εκπληκτική αφοσίωση, ακολουθώντας ένα μονότονο μοτίβο, τόσο σταθερό που καταλήγει να αποκτά τη ρομαντική διάσταση μιας αέναης «μονοσήμαντης» αποστολής, σχεδιάζει την «άνοιξη» κάθε ανθρώπου. Φροντίζει, μάλιστα, να δώσει σε κάθε επιμέρους «άνοιξη» την ομορφιά και την τελειότητα που θα μπορούσε να εντοπίσει κανείς μόνο στα εφηβικά όνειρα της προσωποποιημένης φύσης. Η φύση, ως εκ τούτου, όχι μόνο επιτελεί με σταθερότητα την αποστολή της, αλλά αφιερώνει σε αυτή όλη της την αγάπη και φροντίδα, επιδιώκοντας κάθε φορά να ξεπεράσει ακόμη και τον ίδιο της τον εαυτό, καθώς προσπαθεί να πλάσει τέλειες μορφές, όπως αυτές υπήρξαν μόνο στα νεανικά όνειρά της.
«Λουλούδια, λουλούδια με λίγες διαφορές
στο χρώμα, τη στιγμή άνθισης
που με την κίνησή τους σημαίνουν
την ευγενική καταγωγή κάποιου κήπου
ή την αγριάδα της βλάστησης.»
Τα δημιουργήματα της φύσης, όπως τα αποδίδει η ποιήτρια, μπορούν να γίνουν αντιληπτά τόσο σε κυριολεκτικό όσο και σε μεταφορικό επίπεδο. Η φύση δημιουργεί λουλούδια που ανθίζουν, αλλά και ανθρώπους που ανθίζουν στα χρόνια της εφηβείας και της πρώτης νεότητάς τους. Όπως ακριβώς συμβαίνει με τα λουλούδια, έτσι και οι άνθρωποι, τη στιγμή της άνθισής τους έχουν μικρές μόνο διαφορές μεταξύ τους, οι οποίες σχετίζονται είτε με το χρώμα τους είτε με τη αγωγή που έχουν λάβει. Όπως, δηλαδή, υπάρχουν λουλούδια που είτε έχουν μεγαλώσει σε κάποιο φροντισμένο κήπο είτε στους αγρούς χωρίς κάποια ουσιαστική φροντίδα, έτσι συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Κάποιοι οδηγούνται στην άνθισή τους έχοντας δεχτεί τη συστηματική προστασία και φροντίδα μιας οικογένειας, ενώ άλλοι μεγαλώνουν χωρίς το προνόμιο μιας αφοσιωμένης οικογένειας. Το αποτέλεσμα, ωστόσο, παραμένει ίδιο ως προς την εξωτερική ομορφιά του αποτελέσματος.
«Αέρηδες ταξιδεύουν
μαλλιά ανεμίζουνε
στήθη ξανοίγονται στον ήλιο
κι αμέσως στεγνώνουν τα χνάρια απ’ τα φιλιά.»
Η ποιήτρια, ωστόσο, επισημαίνει -και προειδοποιεί- πως η περίοδος της άνοιξης για τους ανθρώπους περνά γρήγορα, όπως αυτό αποδίδεται με μια σειρά εικόνων που ενέχουν το στοιχείο της κίνησης. Οι προσωποποιημένοι αέρηδες που ταξιδεύουν, τα μαλλιά που ανεμίζουνε, όπως και τα στήθη που στιγμιαία ξανοίγονται στο θερμό χάδι του ήλιου, συνιστούν περιστατικά σύντομης διάρκειας, ακριβώς όπως τα ίχνη από τα φιλιά στεγνώνουν πολύ γρήγορα. Η ανθρώπινη άνοιξη, αν και γεμάτη με στιγμές ευδαιμονίας, είναι παροδική και, πιθανώς, δεν αξιοποιείται από πολλούς με την οφειλόμενη σύνεση ή με πραγματική επίγνωση του πόσο λίγο διαρκεί.
«Άνοιξη, τόσο κοντά στην αρχή
πράσινο, μέλισσες
νεανική πάντα του σύμπαντος η φωνή.»
Η «άνοιξη» των ανθρώπων, άλλωστε, έρχεται πολύ κοντά στην αρχή της ζωής, αν ληφθεί υπόψη η συνολική διάρκεια του ανθρώπινου βίου, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να μην της αποδίδουν την αξία που της αναλογεί ή να μην γνωρίζουν πώς να τη βιώσουν με την οφειλόμενη πληρότητα. Η φωνή, βέβαια, του σύμπαντος παραμένει σταθερά νεανική, αφού η ζωή γεννιέται διαρκώς, έστω κι αν, ιδίως στην περίπτωση των ανθρώπων, αυτό σημαίνει πως η νεανικότητα αυτή βασίζεται σε κάθε επόμενη γενιά, αφού η νεότητα κάθε ανθρώπου διαρκεί ελάχιστα.
«Αλλ’ όμως τι μονοτονία, τι πλήξη
όλο αυτό το ακατάσχετο φως της ζωής
που να κόβεται ποτέ σου δεν θα δεις
κι όσο επαναλαμβάνεται
τόσο το ευγνωμονείς.»
H φύση με ρομαντική μονοτονία
σχεδιάζει την άνοιξη της ζωής μας
αντιγράφοντας τα δικά της εφηβικά όνειρα.
Λουλούδια, λουλούδια με λίγες διαφορές
στο χρώμα, τη στιγμή άνθισης
που με την κίνησή τους σημαίνουν
την ευγενική καταγωγή κάποιου κήπου
ή την αγριάδα της βλάστησης.
Αέρηδες ταξιδεύουν
μαλλιά ανεμίζουνε
στήθη ξανοίγονται στον ήλιο
κι αμέσως στεγνώνουν τα χνάρια απ’ τα φιλιά.
Άνοιξη, τόσο κοντά στην αρχή
πράσινο, μέλισσες
νεανική πάντα του σύμπαντος η φωνή.
Αλλ’ όμως τι μονοτονία, τι πλήξη
όλο αυτό το ακατάσχετο φως της ζωής
που να κόβεται ποτέ σου δεν θα δεις
κι όσο επαναλαμβάνεται
τόσο το ευγνωμονείς.
Στο πλαίσιο του ποιήματος «Η μονοσήμαντη φύση», η ποιήτρια παρουσιάζει ως μόνη και αδιάκοπη «αποστολή» της φύσης την εξώθηση της ζωής στην άνθισή της. Η ποιήτρια παραβλέπει σκοπίμως τα υπόλοιπα στάδια της ζωής και την αντικρίζει σταθερά τη στιγμή που αυτή βρίσκεται στην πρώτη νεότητά της, προκειμένου να συνθέσει έναν έπαινο για την αφοσίωση που δείχνει η φύση στην άνοιξη, στην ανθοφορία και τη νεότητα.
«H φύση με ρομαντική μονοτονία
σχεδιάζει την άνοιξη της ζωής μας
αντιγράφοντας τα δικά της εφηβικά όνειρα.»
Η φύση με εκπληκτική αφοσίωση, ακολουθώντας ένα μονότονο μοτίβο, τόσο σταθερό που καταλήγει να αποκτά τη ρομαντική διάσταση μιας αέναης «μονοσήμαντης» αποστολής, σχεδιάζει την «άνοιξη» κάθε ανθρώπου. Φροντίζει, μάλιστα, να δώσει σε κάθε επιμέρους «άνοιξη» την ομορφιά και την τελειότητα που θα μπορούσε να εντοπίσει κανείς μόνο στα εφηβικά όνειρα της προσωποποιημένης φύσης. Η φύση, ως εκ τούτου, όχι μόνο επιτελεί με σταθερότητα την αποστολή της, αλλά αφιερώνει σε αυτή όλη της την αγάπη και φροντίδα, επιδιώκοντας κάθε φορά να ξεπεράσει ακόμη και τον ίδιο της τον εαυτό, καθώς προσπαθεί να πλάσει τέλειες μορφές, όπως αυτές υπήρξαν μόνο στα νεανικά όνειρά της.
«Λουλούδια, λουλούδια με λίγες διαφορές
στο χρώμα, τη στιγμή άνθισης
που με την κίνησή τους σημαίνουν
την ευγενική καταγωγή κάποιου κήπου
ή την αγριάδα της βλάστησης.»
Τα δημιουργήματα της φύσης, όπως τα αποδίδει η ποιήτρια, μπορούν να γίνουν αντιληπτά τόσο σε κυριολεκτικό όσο και σε μεταφορικό επίπεδο. Η φύση δημιουργεί λουλούδια που ανθίζουν, αλλά και ανθρώπους που ανθίζουν στα χρόνια της εφηβείας και της πρώτης νεότητάς τους. Όπως ακριβώς συμβαίνει με τα λουλούδια, έτσι και οι άνθρωποι, τη στιγμή της άνθισής τους έχουν μικρές μόνο διαφορές μεταξύ τους, οι οποίες σχετίζονται είτε με το χρώμα τους είτε με τη αγωγή που έχουν λάβει. Όπως, δηλαδή, υπάρχουν λουλούδια που είτε έχουν μεγαλώσει σε κάποιο φροντισμένο κήπο είτε στους αγρούς χωρίς κάποια ουσιαστική φροντίδα, έτσι συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Κάποιοι οδηγούνται στην άνθισή τους έχοντας δεχτεί τη συστηματική προστασία και φροντίδα μιας οικογένειας, ενώ άλλοι μεγαλώνουν χωρίς το προνόμιο μιας αφοσιωμένης οικογένειας. Το αποτέλεσμα, ωστόσο, παραμένει ίδιο ως προς την εξωτερική ομορφιά του αποτελέσματος.
«Αέρηδες ταξιδεύουν
μαλλιά ανεμίζουνε
στήθη ξανοίγονται στον ήλιο
κι αμέσως στεγνώνουν τα χνάρια απ’ τα φιλιά.»
Η ποιήτρια, ωστόσο, επισημαίνει -και προειδοποιεί- πως η περίοδος της άνοιξης για τους ανθρώπους περνά γρήγορα, όπως αυτό αποδίδεται με μια σειρά εικόνων που ενέχουν το στοιχείο της κίνησης. Οι προσωποποιημένοι αέρηδες που ταξιδεύουν, τα μαλλιά που ανεμίζουνε, όπως και τα στήθη που στιγμιαία ξανοίγονται στο θερμό χάδι του ήλιου, συνιστούν περιστατικά σύντομης διάρκειας, ακριβώς όπως τα ίχνη από τα φιλιά στεγνώνουν πολύ γρήγορα. Η ανθρώπινη άνοιξη, αν και γεμάτη με στιγμές ευδαιμονίας, είναι παροδική και, πιθανώς, δεν αξιοποιείται από πολλούς με την οφειλόμενη σύνεση ή με πραγματική επίγνωση του πόσο λίγο διαρκεί.
«Άνοιξη, τόσο κοντά στην αρχή
πράσινο, μέλισσες
νεανική πάντα του σύμπαντος η φωνή.»
Η «άνοιξη» των ανθρώπων, άλλωστε, έρχεται πολύ κοντά στην αρχή της ζωής, αν ληφθεί υπόψη η συνολική διάρκεια του ανθρώπινου βίου, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να μην της αποδίδουν την αξία που της αναλογεί ή να μην γνωρίζουν πώς να τη βιώσουν με την οφειλόμενη πληρότητα. Η φωνή, βέβαια, του σύμπαντος παραμένει σταθερά νεανική, αφού η ζωή γεννιέται διαρκώς, έστω κι αν, ιδίως στην περίπτωση των ανθρώπων, αυτό σημαίνει πως η νεανικότητα αυτή βασίζεται σε κάθε επόμενη γενιά, αφού η νεότητα κάθε ανθρώπου διαρκεί ελάχιστα.
«Αλλ’ όμως τι μονοτονία, τι πλήξη
όλο αυτό το ακατάσχετο φως της ζωής
που να κόβεται ποτέ σου δεν θα δεις
κι όσο επαναλαμβάνεται
τόσο το ευγνωμονείς.»
Από την οπτική των ενήλικων ανθρώπων, των οποίων η νεότητα έχει πια
παρέλθει, το να παρακολουθούν τη διαρκή αναγέννηση της ζωής με τη συνεχή
εμφάνιση νέων γενιών καταλήγει να μοιάζει κουραστικό –αν όχι ενοχλητικό. Η
σταθερή ροή νέων ανθρώπων που δεν διακόπτεται ποτέ προκαλεί, ωστόσο, συνήθως
αμφιθυμικά αισθήματα στους μεγαλύτερους, καθώς όσο κι αν τους κουράζει, δεν
παύει να αποτελεί μια σταθερή διαβεβαίωση πως δεν υπάρχει τέλος στη συνέχεια της
ζωής. Μια σκέψη παρηγορητική και, συνάμα, ενθαρρυντική, εφόσον κάθε μεγαλύτερη
γενιά γνωρίζει πως οι δικές της προσπάθειες και οι δικοί της αγώνες δεν
χάνονται, αλλά πριμοδοτούν και στηρίζουν τις επόμενες γενιές, που δεν σταματούν
ποτέ να αναδύονται.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου