Ιούλιος Τυπάλδος «Το πλάσμα της φαντασίας» παράλληλο για τον Κρητικό
Ἐσὺ ποὺ πρώτη ἐπρόβαλες
σὰν ὄνειρο ἐμπροστά μου,
κι ἄναψες πάθη ἀκοίμητα
στὴν ἄδολη καρδιά μου,
ἄ! ποῦ 'σαι, πὲς μου, αγάπη μου,
ποῦ 'σαι, γλυκιά μου ἐλπίδα;
Tὴ γῆν ἔχεις πατρίδα
ἢ τ' ἄστρα τ' οὐρανοῦ;
Ἐσὲ ζητῶ στὸ χάραμα,
σὰ γλυκοφέγγει ἡ μέρα,
εἰς τὸν ἀφρὸ τῆς θάλασσας,
στὸν ἥσυχον αἰθέρα·
ἐσὲ στὴν ἀνθοστόλιστη
τοῦ κάμπου πρασινάδα,
στὴν μυστικὴν ἀχνάδα
τοῦ ἔρμου φεγγαριοῦ.
Πόσες φορὲς μοῦ φαίνεται
νὰ σὲ θωρῶ μπροστά μου,
καὶ ἀπὸ τὰ στήθια στέκεται
νὰ πετακτῆ ἡ καρδιά μου
θωρῶ τὰ οὐράνια βλέμματα,
τ' ἀγγελικό σου στόμα,
τ' ἀέρινο τὸ σῶμα,
τὰ ὁλόχρυσα μαλλιά.
Πόσες φορές, ἀγάπη μου,
ζητώντας σὲ εἰς τὰ ξένα,
μὲ πόθο γύρω ἀσήκωσα,
τὰ μάτια ἐρωτευμένα,
ὅπου τὰ κάλλη ἐλάμπανε
μὲς στ' ἄνθη, στὰ λουλούδια,
ὅπου χοροί, τραγούδια
μαγεύουν τὴν καρδιά.
....
(απόσπασμα)
Ο Ιούλιος Τυπάλδος (1814-1883) ανήκει στην Επτανησιακή Σχολή και αποτελεί έναν από τους πιστότερους θαυμαστές του Διονύσιου Σολωμού. Η αποθέωση της γυναίκας και η μυστηριακή διάσταση της φύσης που δίνονται με εξαίρετο λυρισμό από το Σολωμό, εντοπίζονται και στα ποιήματα του Τυπάλδου.
Στο ποίημα «Το πλάσμα της φαντασίας» ο Τυπάλδος καταγράφει την αναζήτηση μιας ιδανικής γυναικείας μορφής, η οποία αφού παρουσιάστηκε στο ποιητικό υποκείμενο, προκαλώντας του πάθη που πια δεν κατευνάζονται, χάθηκε και δεν εμφανίζεται ξανά. Η εξαίσια αυτή γυναίκα παρουσιάστηκε σαν όνειρο, αφήνοντας τον ποιητή να απορεί αν επρόκειτο για μια γήινη παρουσία ή αν επρόκειτο για μια παρουσία που κατοικεί στα άστρα του ουρανού. Η γυναικεία αυτή μορφή αποτελεί περισσότερο γέννημα του ονείρου, παρά της πραγματικότητας, καθώς ο ποιητής αδυνατεί να την εντοπίσει ξανά, παρά τις συνεχείς αναζητήσεις του.
Ο ποιητής μόλις χαράζει, αναζητά την ιδανική γυναίκα, στον αφρό της θάλασσας, στον ήσυχο αιθέρα, στην πρασινάδα του κάμπου, αλλά και στη μυστική αχνάδα του φεγγαριού. Αναζητήσεις που μας παραπέμπουν στην παρουσία μιας άλλης θεϊκής μορφής, της Φεγγαροντυμένης του Σολωμού, η οποία αφού έχει επιφέρει απόλυτη ησυχία στην ταραγμένη φύση, προβάλει από το φως του φεγγαριού, πατά πάνω στη θάλασσα και επιβάλλεται σε όλα τα στοιχεία της φύσης. Όπως η γυναίκα που αποτελεί το πλάσμα της φαντασίας του Τυπάλδου, μαγεύει το ποιητικό υποκείμενο κι ύστερα χάνεται εγκλωβίζοντας για πάντα τις σκέψεις του, έτσι και η Φεγγαροντυμένη χάνεται, έχοντας όμως επιδράσει καταλυτικά στην ψύχη του ήρωα, που διατηρεί για χρόνια την ανάμνηση του θεϊκού πλάσματος.
Η θεϊκή ομορφιά της Φεγγαροντυμένης που καθηλώνει τον Κρητικό και ξυπνά μέσα του μνήμες του παρελθόντος, έχει το παράλληλό της στην ομορφιά του πλάσματος που δημιούργησε η φαντασία του Τυπάλδου. Ουράνια βλέμματα, αγγελικό στόμα, αέρινο σώμα και ολόχρυσα μαλλιά, είναι τα στοιχεία που συνθέτουν την υπερβατική ομορφιά της γυναίκας που μάγεψε τον ποιητή και του προκαλεί τέτοια ταραχή, ώστε να αισθάνεται πως θα πεταχτεί η καρδιά του έξω απ’ το στήθος του.
Οι χαρακτηρισμοί που επιλέγει ο Τυπάλδος (ουράνια, αγγελικό, αέρινο, ολόχρυσα) δημιουργούν την αίσθηση πως η γυναίκα αυτή ενέχει στοιχεία θεϊκότητας. Η ματιά της είναι ουράνια, το στόμα της αγγελικό και το σώμα της αέρινο, σα να μην έχει ανθρώπινη υπόσταση, σα να μην υπάρχει το αντίστοιχο αυτής της ομορφιάς στις γήινες παρουσίες. Ενδιαφέρουσα, επίσης, είναι η επιλογή και των δύο ποιητών να αποδώσουν χρυσά μαλλιά στις γυναικείες μορφές που πλάθουν.
Η αναζήτηση του ποιητικού υποκειμένου συνεχίζεται ακόμη και σε ξένες χώρες, όπου υπό την επενέργεια του ισχυρού έρωτα που αισθάνεται για την ιδανική αυτή γυναίκα, αντικρίζει την απόλυτη ομορφιά που κρύβεται στη φύση. Τα άνθη και τα λουλούδια αποτελούν πηγές εξαίσιας ομορφιάς, όπως άλλωστε τα τραγούδια και οι χοροί των ανθρώπων, που αίφνης μαγεύουν την καρδιά του ερωτευμένου ποιητή.
Ο Τυπάλδος δημιουργεί μια ιδανική γυναίκα η οποία με την ονειρική εμφάνισή της γεννά ακοίμητα πάθη στην καρδιά του ποιητικού υποκειμένου και τον ωθεί να την αναζητά για πολύ καιρό, με την ελπίδα ότι θα αντικρίσει ξανά την υπέροχη αυτή ομορφιά. Με παρόμοιο τρόπο ο Σολωμός παρουσιάζει στον Κρητικό τη Φεγγαροντυμένη, η οποία με την ομορφιά, την καλοσύνη αλλά και τη δύναμη που έχει να διαβάζει τους πόνους του ήρωα, επιδρά καταλυτικά στην ψυχή του και τον οδηγεί σε μια ριζική αλλαγή της προσωπικότητάς του.
Ἐσὺ ποὺ πρώτη ἐπρόβαλες
σὰν ὄνειρο ἐμπροστά μου,
κι ἄναψες πάθη ἀκοίμητα
στὴν ἄδολη καρδιά μου,
ἄ! ποῦ 'σαι, πὲς μου, αγάπη μου,
ποῦ 'σαι, γλυκιά μου ἐλπίδα;
Tὴ γῆν ἔχεις πατρίδα
ἢ τ' ἄστρα τ' οὐρανοῦ;
Ἐσὲ ζητῶ στὸ χάραμα,
σὰ γλυκοφέγγει ἡ μέρα,
εἰς τὸν ἀφρὸ τῆς θάλασσας,
στὸν ἥσυχον αἰθέρα·
ἐσὲ στὴν ἀνθοστόλιστη
τοῦ κάμπου πρασινάδα,
στὴν μυστικὴν ἀχνάδα
τοῦ ἔρμου φεγγαριοῦ.
Πόσες φορὲς μοῦ φαίνεται
νὰ σὲ θωρῶ μπροστά μου,
καὶ ἀπὸ τὰ στήθια στέκεται
νὰ πετακτῆ ἡ καρδιά μου
θωρῶ τὰ οὐράνια βλέμματα,
τ' ἀγγελικό σου στόμα,
τ' ἀέρινο τὸ σῶμα,
τὰ ὁλόχρυσα μαλλιά.
Πόσες φορές, ἀγάπη μου,
ζητώντας σὲ εἰς τὰ ξένα,
μὲ πόθο γύρω ἀσήκωσα,
τὰ μάτια ἐρωτευμένα,
ὅπου τὰ κάλλη ἐλάμπανε
μὲς στ' ἄνθη, στὰ λουλούδια,
ὅπου χοροί, τραγούδια
μαγεύουν τὴν καρδιά.
....
(απόσπασμα)
Ο Ιούλιος Τυπάλδος (1814-1883) ανήκει στην Επτανησιακή Σχολή και αποτελεί έναν από τους πιστότερους θαυμαστές του Διονύσιου Σολωμού. Η αποθέωση της γυναίκας και η μυστηριακή διάσταση της φύσης που δίνονται με εξαίρετο λυρισμό από το Σολωμό, εντοπίζονται και στα ποιήματα του Τυπάλδου.
Στο ποίημα «Το πλάσμα της φαντασίας» ο Τυπάλδος καταγράφει την αναζήτηση μιας ιδανικής γυναικείας μορφής, η οποία αφού παρουσιάστηκε στο ποιητικό υποκείμενο, προκαλώντας του πάθη που πια δεν κατευνάζονται, χάθηκε και δεν εμφανίζεται ξανά. Η εξαίσια αυτή γυναίκα παρουσιάστηκε σαν όνειρο, αφήνοντας τον ποιητή να απορεί αν επρόκειτο για μια γήινη παρουσία ή αν επρόκειτο για μια παρουσία που κατοικεί στα άστρα του ουρανού. Η γυναικεία αυτή μορφή αποτελεί περισσότερο γέννημα του ονείρου, παρά της πραγματικότητας, καθώς ο ποιητής αδυνατεί να την εντοπίσει ξανά, παρά τις συνεχείς αναζητήσεις του.
Ο ποιητής μόλις χαράζει, αναζητά την ιδανική γυναίκα, στον αφρό της θάλασσας, στον ήσυχο αιθέρα, στην πρασινάδα του κάμπου, αλλά και στη μυστική αχνάδα του φεγγαριού. Αναζητήσεις που μας παραπέμπουν στην παρουσία μιας άλλης θεϊκής μορφής, της Φεγγαροντυμένης του Σολωμού, η οποία αφού έχει επιφέρει απόλυτη ησυχία στην ταραγμένη φύση, προβάλει από το φως του φεγγαριού, πατά πάνω στη θάλασσα και επιβάλλεται σε όλα τα στοιχεία της φύσης. Όπως η γυναίκα που αποτελεί το πλάσμα της φαντασίας του Τυπάλδου, μαγεύει το ποιητικό υποκείμενο κι ύστερα χάνεται εγκλωβίζοντας για πάντα τις σκέψεις του, έτσι και η Φεγγαροντυμένη χάνεται, έχοντας όμως επιδράσει καταλυτικά στην ψύχη του ήρωα, που διατηρεί για χρόνια την ανάμνηση του θεϊκού πλάσματος.
Η θεϊκή ομορφιά της Φεγγαροντυμένης που καθηλώνει τον Κρητικό και ξυπνά μέσα του μνήμες του παρελθόντος, έχει το παράλληλό της στην ομορφιά του πλάσματος που δημιούργησε η φαντασία του Τυπάλδου. Ουράνια βλέμματα, αγγελικό στόμα, αέρινο σώμα και ολόχρυσα μαλλιά, είναι τα στοιχεία που συνθέτουν την υπερβατική ομορφιά της γυναίκας που μάγεψε τον ποιητή και του προκαλεί τέτοια ταραχή, ώστε να αισθάνεται πως θα πεταχτεί η καρδιά του έξω απ’ το στήθος του.
Οι χαρακτηρισμοί που επιλέγει ο Τυπάλδος (ουράνια, αγγελικό, αέρινο, ολόχρυσα) δημιουργούν την αίσθηση πως η γυναίκα αυτή ενέχει στοιχεία θεϊκότητας. Η ματιά της είναι ουράνια, το στόμα της αγγελικό και το σώμα της αέρινο, σα να μην έχει ανθρώπινη υπόσταση, σα να μην υπάρχει το αντίστοιχο αυτής της ομορφιάς στις γήινες παρουσίες. Ενδιαφέρουσα, επίσης, είναι η επιλογή και των δύο ποιητών να αποδώσουν χρυσά μαλλιά στις γυναικείες μορφές που πλάθουν.
Η αναζήτηση του ποιητικού υποκειμένου συνεχίζεται ακόμη και σε ξένες χώρες, όπου υπό την επενέργεια του ισχυρού έρωτα που αισθάνεται για την ιδανική αυτή γυναίκα, αντικρίζει την απόλυτη ομορφιά που κρύβεται στη φύση. Τα άνθη και τα λουλούδια αποτελούν πηγές εξαίσιας ομορφιάς, όπως άλλωστε τα τραγούδια και οι χοροί των ανθρώπων, που αίφνης μαγεύουν την καρδιά του ερωτευμένου ποιητή.
Ο Τυπάλδος δημιουργεί μια ιδανική γυναίκα η οποία με την ονειρική εμφάνισή της γεννά ακοίμητα πάθη στην καρδιά του ποιητικού υποκειμένου και τον ωθεί να την αναζητά για πολύ καιρό, με την ελπίδα ότι θα αντικρίσει ξανά την υπέροχη αυτή ομορφιά. Με παρόμοιο τρόπο ο Σολωμός παρουσιάζει στον Κρητικό τη Φεγγαροντυμένη, η οποία με την ομορφιά, την καλοσύνη αλλά και τη δύναμη που έχει να διαβάζει τους πόνους του ήρωα, επιδρά καταλυτικά στην ψυχή του και τον οδηγεί σε μια ριζική αλλαγή της προσωπικότητάς του.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου