Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη

Αρχαία Ελληνικά: Δευτερόκλιτα επίθετα

Κωνσταντίνος Μάντης | Best Blogger Tips
David Freske 

Αρχαία Ελληνικά: Δευτερόκλιτα επίθετα

ΔΕΥΤΕΡΟΚΛΙΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ

1. Ασυναίρετα δευτερόκλιτα επίθετα

α) Τρικατάληκτα με 3 γένη (σε -ος, -η, -ον και -ος, -α, -ον)

Επίθετα σε ος, -η, -ον: γαθς (-ή, -όν), γνός, θερμός, κακός, καλός, πιστός, σεμνός, ψηλός· ρχικός, θικός, θετικός, λογικός, σωματικός, φυσικός, ψυχικός· αρινός, νυκτερινός, χειμερινός - φίλος (φίλη, φίλον), σος, κοφος, μέσος, νθρώπινος (·ίνη, -ινον), κρίθινος, λίθινος, ξύλινος κ.ά.- Επίσης τα ρηματικά επίθετα σε -τός: λωτς (-ή, τόν), βατός, γραπτός, δυνατός, θαυμαστός κ.ά.· τα τακτικά αριθμητικά: πρτος (πρώτη, πρτον), τρίτος, τέταρτος, πέμπτος, κτος, βδομος, γδοος,... εκοστός,... κατοστός,... χιλιοστός κτλ. κ.ά.

Ενικός αριθμός
σοφός - το σοφο - τ σοφ - τόν σοφόν - () σοφέ
σοφή - τς σοφς - τ σοφ - τήν σοφήν - () σοφή
τό σοφόν - το σοφο - τ σοφ - τό σοφόν - () σοφόν

Πληθυντικός αριθμός
ο σοφοί - τν σοφν - τος σοφος - τούς σοφούς - () σοφοί
α σοφαί - τν σοφν - τας σοφας - τάς σοφάς - () σοφαί
τά σοφά - τν σοφν - τος σοφος - τά σοφά - () σοφά

Συγκριτικός βαθμός:
σοφώτερος - το σοφωτέρου - τ σοφωτέρ - τό σοφώτερον - () σοφώτερε
ο σοφώτεροι - τν σοφωτέρων - τος σοφωτέροις - τούς σοφωτέρους - () σοφώτεροι

σοφωτέρα - τς σοφωτέρας - τ σοφωτέρ - τήν σοφωτέραν - () σοφωτέρα
α σοφώτεραι - τν σοφωτέρων - τας σοφωτέραις - τάς σοφωτέρας - () σοφώτεραι

τό σοφώτερον - το σοφωτέρου - τ σοφωτέρ - τό σοφώτερον - () σοφώτερον
τά σοφώτερα - τν σοφωτέρων - τος σοφωτέροις - τά σοφώτερα - () σοφώτερα

Υπερθετικός βαθμός:
σοφώτατος - το σοφωτάτου - τ σοφωτάτ - τόν σοφώτατον - () σοφώτατε
ο σοφώτατοι - τν σοφωτάτων - τος σοφωτάτοις - τούς σοφωτάτους - () σοφώτατοι

σοφωτάτη - τς σοφωτάτης - τ σοφωτάτ - τήν σοφωτάτην - () σοφωτάτη
α σοφώταται - τν σοφωτάτων - τας σοφωτάταις - τάς σοφωτάτας - () σοφώταται

τό σοφώτατον - το σοφωτάτου - τ σοφωτάτ - τό σοφώτατον - () σοφώτατον
τά σοφώτατα - τν σοφωτάτων - τος σοφωτάτοις - τά σοφώτατα - () σοφώτατα

Ενικός αριθμός
γαθός - το γαθο - τ γαθ - τόν γαθόν - () γαθέ
γαθή - τς γαθς - τ γαθ - τήν γαθήν - () γαθή
τό γαθόν - το γαθο - τ γαθ - τό γαθόν - () γαθόν

Πληθυντικός αριθμός
ο γαθοί - τν γαθν - τος γαθος - τούς γαθούς - () γαθοί
α γαθαί - τν γαθν - τας γαθας - τάς γαθάς - () γαθαί
τά γαθά - τν γαθν - τος γαθος - τά γαθά - () γαθά

Ενικός αριθμός
κοφος - το κούφου - τ κούφ - τόν κοφον - () κοφε
κούφη - τς κούφης - τ κούφ - τήν κούφην - () κούφη
τό κοφον - το κούφου - τ κούφ - τό κοφον - () κοφον

Πληθυντικός αριθμός
ο κοφοι - τν κούφων - τος κούφοις - τούς κούφους - () κοφοι
α κοφαι - τν κούφων - τας κούφαις - τάς κούφας - () κοφαι
τά κοφα - τν κούφων - τος κούφοις - τά κοφα - () κοφα

Ενικός αριθμός
σος - το σου - τ σ - τόν σον - () σε
ση - τς σης - τ σ - τήν σην - () ση
τό σον - το σου - τ σ - τό σον - () σον

Πληθυντικός αριθμός
ο σοι - τν σων - τος σοις - τούς σους - () σοι
α σαι - τν σων - τας σαις - τάς σας - () σαι
τά σα - τν σων - τος σοις - τά σα - () σα

Ενικός αριθμός
νθρώπινος - το νθρωπίνου - τ νθρωπίν - τόν νθρώπινον - () νθρώπινε
νθρωπίνη - τς νθρωπίνης - τ νθρωπίν - τήν νθρωπίνην - () νθρωπίνη
τό νθρώπινον - το νθρωπίνου - τ νθρωπίν - τό νθρώπινον - () νθρώπινον

Πληθυντικός αριθμός
ο νθρώπινοι - τν νθρωπίνων - τος νθρωπίνοις - τούς νθρωπίνους - () νθρώπινοι
α νθρώπιναι - τν νθρωπίνων - τας νθρωπίναις - τάς νθρωπίνας - () νθρώπιναι
τά νθρώπινα - τν νθρωπίνων - τος νθρωπίνοις - τά νθρώπινα - () νθρώπινα

Ενικός αριθμός
ξύλινος - το ξυλίνου - τ ξυλίν - τόν ξύλινον - () ξύλινε
ξυλίνη - τς ξυλίνης - τ ξυλίν - τήν ξυλίνην - () ξυλίνη
τό ξύλινον - το ξυλίνου - τ ξυλίν - τό ξύλινον - () ξύλινον

Πληθυντικός αριθμός
ο ξύλινοι - τν ξυλίνων - τος ξυλίνοις - τούς ξυλίνους - () ξύλινοι
α ξύλιναι - τν ξυλίνων - τας ξυλίναις - τάς ξυλίνας - () ξύλιναι
τά ξύλινα - τν ξυλίνων - τος ξυλίνοις - τά ξύλινα - () ξύλινα

Ενικός αριθμός
λωτός - το λωτο - τ λωτ - τόν λωτόν - () λωτέ
λωτή - τς λωτς - τ λωτ - τήν λωτήν - () λωτή
τό λωτόν - το λωτο - τ λωτ - τό λωτόν - () λωτόν

Πληθυντικός αριθμός
ο λωτοί - τν λωτν - τος λωτος - τούς λωτούς - () λωτοί
α λωταί - τν λωτν - τας λωτας - τάς λωτάς - () λωταί
τά λωτά - τν λωτν - τος λωτος - τά λωτά - () λωτά

Ενικός αριθμός
πρτος - το πρώτου - τ πρώτ - τόν πρτον - () πρτε
πρώτη - τς πρώτης - τ πρώτ - τήν πρώτην - () πρώτη
τό πρτον - το πρώτου - τ πρώτ - τό πρτον - () πρτον

Πληθυντικός αριθμός
ο πρτοι - τν πρώτων - τος πρώτοις - τούς πρώτους - () πρτοι
α πρται - τν πρώτων - τας πρώταις - τάς πρώτας - () πρται
τά πρτα - τν πρώτων - τος πρώτοις - τά πρτα - () πρτα

Ενικός αριθμός
γδοος - το γδόου - τ γδό - τόν γδοον - () γδοε
γδόη - τς γδόης - τ γδό - τήν γδόην - () γδόη
τό γδοον - το γδόου - τ γδό - τό γδοον - () γδοον

Πληθυντικός αριθμός
ο γδοοι - τν γδόων - τος γδόοις - τούς γδόους - () γδοοι
α γδοαι - τν γδόων - τας γδόαις - τάς γδόας - () γδοαι
τά γδοα - τν γδόων - τος γδόοις - τά γδοα - () γδοα

Επίθετα σε -ος, -α, -ον: ραις (-ά, -όν), δεξιός, παλαιός, στερεός· καθαρός, λαμπρός, μικρός, πονηρός - νδρεος (-εία, -εον), ρχαος, γενναος, νέος, λεος, ραος· διψαλέος, θαρραλέος, πειναλέος - γιος (-ία, -ιον), ξιος, βέβαιος, πιτήδειος, πλούσιος, τέλειος κ.ά.- Επίσης τα ρηματ. επίθ. σε -τέος: γραπτέος, διαβατέος, εεργετητέος, φελητέος κ.ά.· τα απόλυτα αριθμητικά σε πληθυντικό: διακόσιοι (-αι, -α), τριακόσιοι, τετρακόσιοι,... χίλιοι,... μύριοι κτλ.· τα χρονικά αριθμητικά: δευτεραος, τριταος, τεταρταος κτλ.·τα αναλογικά αριθμητικά: διπλάσιος (-ία, -ιον), τριπλάσιος, τετραπλάσιος κτλ., το τακτικό αριθμητ. δεύτερος (-έρα, -ερον) κ.ά.

Ενικός αριθμός
δίκαιος - το δικαίου - τ δικαί - τόν δίκαιον - () δίκαιε
δικαία - τς δικαίας - τ δικαί - τήν δικαίαν - () δικαία
τό δίκαιον - το δικαίου - τ δικαί - τό δίκαιον - () δίκαιον

Πληθυντικός αριθμός
ο δίκαιοι - τν δικαίων - τος δικαίοις - τούς δικαίους - () δίκαιοι
α δίκαιαι - τν δικαίων - τας δικαίαις - τάς δικαίας - () δίκαιαι
τά δίκαια - τν δικαίων - τος δικαίοις - τά δίκαια - () δίκαια

Ενικός αριθμός
ραιός - το ραιο - τ ραι - τόν ραιόν - () ραιέ
ραιά - τς ραις - τ ραι - τήν ραιάν - () ραιά
τό ραιόν - το ραιο - τ ραι - τό ραιόν - () ραιόν

Πληθυντικός αριθμός
ο ραιοί - τν ραιν - τος ραιος - τούς ραιούς - () ραιοί
α ραιαί - τν ραιν - τας ραιας - τάς ραιάς - () ραιαί
τά ραιά - τν ραιν - τος ραιος - τά ραιά - () ραιά

Ενικός αριθμός
νδρεος - το νδρείου - τ νδρεί - τόν νδρεον - () νδρεε
νδρεία - τς νδρείας - τ νδρεί - τήν νδρείαν - () νδρεία
τό νδρεον - το νδρείου - τ νδρεί - τό νδρεον - () νδρεον

Πληθυντικός αριθμός
ο νδρεοι - τν νδρείων - τος νδρείοις - τούς νδρείους - () νδρεοι
α νδρεαι - τν νδρείων - τας νδρείαις - τάς νδρείας - () νδρεαι
τά νδρεα - τν νδρείων - τος νδρείοις - τά νδρεα - () νδρεα

Ενικός αριθμός
γενναος - το γενναίου - τ γενναί - τόν γενναον - () γενναε
γενναία - τς γενναίας - τ γενναί - τήν γενναίαν - () γενναία
τό γενναον - το γενναίου - τ γενναί - τό γενναον - () γενναον

Πληθυντικός αριθμός
ο γενναοι - τν γενναίων - τος γενναίοις - τούς γενναίους - () γενναοι
α γεννααι - τν γενναίων - τας γενναίαις - τάς γενναίας - () γεννααι
τά γενναα - τν γενναίων - τος γενναίοις - τά γενναα - () γενναα

Ενικός αριθμός
θαρραλέος - το θαρραλέου - τ θαρραλέ - τόν θαρραλέον - () θαρραλέε
θαρραλέα - τς θαρραλέας - τ θαρραλέ - τήν θαρραλέαν - () θαρραλέα
τό θαρραλέον - το θαρραλέου - τ θαρραλέ - τό θαρραλέον - () θαρραλέον

Πληθυντικός αριθμός
ο θαρραλέοι - τν θαρραλέων - τος θαρραλέοις - τούς θαρραλέους - () θαρραλέοι
α θαρραλέαι - τν θαρραλέων - τας θαρραλέαις - τάς θαρραλέας - () θαρραλέαι
τά θαρραλέα - τν θαρραλέων - τος θαρραλέοις - τά θαρραλέα - () θαρραλέα

Ενικός αριθμός
γιος - το γίου - τ γί - τόν γιον - () γιε
γία - τς γίας - τ γί - τήν γίαν - () γία
τό γιον - το γίου - τ γί - τό γιον - () γιον

Πληθυντικός αριθμός
ο γιοι - τν γίων - τος γίοις - τούς γίους - () γιοι
α γιαι - τν γίων - τας γίαις - τάς γίας - () γιαι
τά για - τν γίων - τος γίοις - τά για - () για

Ενικός αριθμός
πιτήδειος - το πιτηδείου - τ πιτηδεί - τόν πιτήδειον - () πιτήδειε
πιτηδεία - τς πιτηδείας - τ πιτηδεί - τήν πιτηδείαν - () πιτηδεία
τό πιτήδειον - το πιτηδείου - τ πιτηδεί - τό πιτήδειον - () πιτήδειον

Πληθυντικός αριθμός
ο πιτήδειοι - τν πιτηδείων - τος πιτηδείοις - τούς πιτηδείους - () πιτήδειοι
α πιτήδειαι - τν πιτηδείων - τας πιτηδείαις - τάς πιτηδείας - () πιτήδειαι
τά πιτήδεια - τν πιτηδείων - τος πιτηδείοις - τά πιτήδεια - () πιτήδεια

Ενικός αριθμός
διαβατέος - το διαβατέου - τ διαβατέ - τόν διαβατέον - () διαβατέε
διαβατέα - τς διαβατέας - τ διαβατέ - τήν διαβατέαν - () διαβατέα
τό διαβατέον - το διαβατέου - τ διαβατέ - τό διαβατέον - () διαβατέον

Πληθυντικός αριθμός
ο διαβατέοι - τν διαβατέων - τος διαβατέοις - τούς διαβατέους - () διαβατέοι
α διαβατέαι - τν διαβατέων - τας διαβατέαις - τάς διαβατέας - () διαβατέαι
τά διαβατέα - τν διαβατέων - τος διαβατέοις - τά διαβατέα - () διαβατέα

Πληθυντικός αριθμός
ο τριακόσιοι - τν τριακοσίων - τος τριακοσίοις - τούς τριακοσίους - () τριακόσιοι
α τριακόσιαι - τν τριακοσίων - τας τριακοσίαις - τάς τριακοσίας - () τριακόσιαι
τά τριακόσια - τν τριακοσίων - τος τριακοσίοις - τά τριακόσια - () τριακόσια

Ενικός αριθμός
τριταος - το τριταίου - τ τριταί - τόν τριταον - () τριταε
τριταία - τς τριταίας - τ τριταί - τήν τριταίαν - () τριταία
τό τριταον - το τριταίου - τ τριταί - τό τριταον - () τριταον

Πληθυντικός αριθμός
ο τριταοι - τν τριταίων - τος τριταίοις - τούς τριταίους - () τριταοι
α τριτααι - τν τριταίων - τας τριταίαις - τάς τριταίας - () τριτααι
τά τριταα - τν τριταίων - τος τριταίοις - τά τριταα - () τριταα

Ενικός αριθμός
διπλάσιος - το διπλασίου - τ διπλασί - τόν διπλάσιον - () διπλάσιε
διπλασία - τς διπλασίας - τ διπλασί - τήν διπλασίαν - () διπλασία
τό διπλάσιον - το διπλασίου - τ διπλασί - τό διπλάσιον - () διπλάσιον

Πληθυντικός αριθμός
ο διπλάσιοι - τν διπλασίων - τος διπλασίοις - τούς διπλασίους - () διπλάσιοι
α διπλάσιαι - τν διπλασίων - τας διπλασίαις - τάς διπλασίας - () διπλάσιαι
τά διπλάσια - τν διπλασίων - τος διπλασίοις - τά διπλάσια - () διπλάσια

Ενικός αριθμός
δεύτερος - το δευτέρου - τ δευτέρ - τόν δεύτερον - () δεύτερε
δευτέρα - τς δευτέρας - τ δευτέρ - τήν δευτέραν - () δευτέρα
τό δεύτερον - το δευτέρου - τ δευτέρ - τό δεύτερον - () δεύτερον

Πληθυντικός αριθμός
ο δεύτεροι - τν δευτέρων - τος δευτέροις - τούς δευτέρους - () δεύτεροι
α δεύτεραι - τν δευτέρων - τας δευτέραις - τάς δευτέρας - () δεύτεραι
τά δεύτερα - τν δευτέρων - τος δευτέροις - τά δεύτερα - () δεύτερα

Παρατηρήσεις
Το θηλυκό των τρικατάληκτων επιθέτων σε -ος:
1) λήγει σε -η, αν πριν από την κατάληξη -ος του αρσενικού υπάρχει σύμφωνο εκτός από το ρ: γαθός, γαθή — πιστός, πιστή· λήγει σε -α, αν πριν από την κατάλ. -ος του αρσενικού υπάρχει φωνήεν ή ρ: γιος, γία — γενναος, γενναία — φαιδρός, φαιδρ (εκτός από το γδοος, γδόη)·
2) στην ονομαστική, γεν. και κλητ. του πληθυντικού τονίζεται όπου και όπως τονίζεται στις ίδιες πτώσεις το αρσενικό.

β) Δικατάληκτα με τρία γένη (σε -ος, -ον)

Ενικός αριθμός
γονος - το τς γόνου - τ τ γόν - τν τν γονον - () γονε
τό γονον - το γόνου - τ γόν - τό γονον - () γονον

Πληθυντικός αριθμός
ο α γονοι - τν γόνων - τος τας γόνοις - τος τς γόνους - () γονοι
τά γονα - τν γόνων - τος γόνοις - τά γονα - () γονα

Ενικός αριθμός
καιρος - το τς καίρου - τ τ καίρ - τν τν καιρον - () καιρε
τό καιρον - το καίρου - τ καίρ - τό καιρον - () καιρον

Πληθυντικός αριθμός
ο α καιροι - τν καίρων - τος τας καίροις - τος τς καίρους - () καιροι
τά καιρα - τν καίρων - τος καίροις - τά καιρα - () καιρα

Ενικός αριθμός
ξιόμαχος - το τς ξιομάχου - τ τ ξιομάχ - τν τν ξιόμαχον - () ξιόμαχε
τό ξιόμαχον - το ξιομάχου - τ ξιομάχ - τό ξιόμαχον - () ξιόμαχον

Πληθυντικός αριθμός
ο α ξιόμαχοι - τν ξιομάχων - τος τας ξιομάχοις - τος τς ξιομάχους - () ξιόμαχοι
τά ξιόμαχα - τν ξιομάχων - τος ξιομάχοις - τά ξιόμαχα - () ξιόμαχα

Ενικός αριθμός
αθριος - το τς αθρίου - τ τ αθρί - τν τν αθριον - () αθριε
τό αθριον - το αθρίου - τ αθρί - τό αθριον - () αθριον

Πληθυντικός αριθμός
ο α αθριοι - τν αθρίων - τος τας αθρίοις - τος τς αθρίους - () αθριοι
τά αθρια - τν αθρίων - τος αθρίοις - τά αθρια - () αθρια

Ενικός αριθμός
αφνίδιος - το τς αφνιδίου - τ τ αφνιδί - τν τν αφνίδιον - () αφνίδιε
τό αφνίδιον - το αφνιδίου - τ αφνιδί - τό αφνίδιον - () αφνίδιον

Πληθυντικός αριθμός
ο α αφνίδιοι - τν αφνιδίων - τος τας αφνιδίοις - τος τς αφνιδίους - () αφνίδιοι
τά αφνίδια - τν αφνιδίων - τος αφνιδίοις - τά αφνίδια - () αφνίδια

Ενικός αριθμός
βάρβαρος - το τς βαρβάρου - τ τ βαρβάρ - τν τν βάρβαρον - () βάρβαρε
τό βάρβαρον - το βαρβάρου - τ βαρβάρ - τό βάρβαρον - () βάρβαρον

Πληθυντικός αριθμός
ο α βάρβαροι - τν βαρβάρων - τος τας βαρβάροις - τος τς βαρβάρους - () βάρβαροι
τά βάρβαρα - τν βαρβάρων - τος βαρβάροις - τά βάρβαρα - () βάρβαρα

Ενικός αριθμός
ωλος - το τς ώλου - τ τ ώλ - τν τν ωλον - () ωλε
τό ωλον - το ώλου - τ ώλ - τό ωλον - () ωλον

Πληθυντικός αριθμός
ο α ωλοι - τν ώλων - τος τας ώλοις - τος τς ώλους - () ωλοι
τά ωλα - τν ώλων - τος ώλοις - τά ωλα - () ωλα

Ενικός αριθμός
μερος - το τς μέρου - τ τ μέρ - τν τν μερον - () μερε
τό μερον - το μέρου - τ μέρ - τό μερον - () μερον

Πληθυντικός αριθμός
ο α μεροι - τν μέρων  - τος τας μέροις - τος τς μέρους - () μεροι
τά μερα - τν μέρων - τος μέροις - τά μερα - () μερα

Ενικός αριθμός
χέρσος - το τς χέρσου - τ τ χέρσ - τν τν χέρσον - () χέρσε
τά χέρσα - τν χέρσων - τος χέρσοις - τά χέρσα - () χέρσα

Πληθυντικός αριθμός
ο α χέρσοι - τν χέρσων - τος τας χέρσοις - τος τς χέρσους - () χέρσοι
τά χέρσα - τν χέρσων - τος χέρσοις - τά χέρσα - () χέρσα

Ενικός αριθμός
τιθασός - το τς τιθασο - τ τ τιθασ - τν τν τιθασόν - () τιθασέ
τό τιθασόν - το τιθασο - τ τιθασ - τό τιθασόν - () τιθασόν

Πληθυντικός αριθμός
ο α τιθασοί - τν τιθασν - τος τας τιθασος - τος τς τιθασούς - () τιθασοί
τά τιθασά - τν τιθασν - τος τιθασος - τά τιθασά - () τιθασά

Ενικός αριθμός
γωγός - το τς γωγο - τ τ γωγ - τν τν γωγόν - () γωγέ
τό γωγόν - το γωγο - τ γωγ - τό γωγόν - () γωγόν

Πληθυντικός αριθμός
ο α γωγοί - τν γωγν - τος τας γωγος - τος τς γωγούς - () γωγοί
τά γωγά - τν γωγν - τος γωγος - τά γωγά - () γωγά

Ενικός αριθμός
τύραννος - το τς τυράννου - τ τ τυράνν - τν τν τύραννον - () τύραννε
τό τύραννον - το τυράννου - τ τυράνν - τό τύραννον - () τύραννον

Πληθυντικός αριθμός
ο α τύραννοι - τν τυράννων - τος τας τυράννοις - τος τς τυράννους - () τύραννοι
τά τύραννα - τν τυράννων - τος τυράννοις - τά τύραννα - () τύραννα

Παρατηρήσεις
Από τα δευτερόκλιτα επίθετα είναι δικατάληκτα:
α) τα περισσότερα από τα σύνθετα σε -ος: , γονος, τ γονον — , θάνατος, τ θάνατον - , καιρος, τ καιρον - , καρπος, τ καρπον - , ξιόμαχος, τ ξιόμαχον - , νδοξος, τ νδοξον κ.ά.
β) τα απλά επίθετα αθριος, αφνίδιος, βάναυσος, βάρβαρος, βάσκανος, βέβηλος, γαμήλιος, δόκιμος, ωλος (= παλιός), μερος, ρεμος, συχος, κίβδηλος, λάβρος, λάλος, χέρσος, τιθασς (= εξημερωμένος, ήμερος)·
γ) μερικά επίθετα σε -ος, που χρησιμοποιούνται (στο αρσεν. και το θηλ.) και ως ουσιαστικά: , γωγός, τ γωγν (= αυτός που οδηγεί, που φέρνει) — , βοηθός, τ βοηθν (= αυτός που βοηθεί) — , τιμωρός, τ τιμωρν (= αυτός που τιμωρεί) — , τύραννος, τ τύραννον (= τυραννικός).

2. Συνηρημένα δευτερόκλιτα επίθετα
Μερικά δευτερόκλιτα επίθετα, που πριν από το χαρακτήρα τους ο έχουν άλλο ο ή ε, συναιρούνται σε όλες τις πτώσεις. Τα επίθετα αυτά λέγονται συνηρημένα δευτερόκλιτα επίθετα. Από αυτά άλλα είναι τρικατάληκτα (με τρία γένη) και άλλα δικατάληκτα (με τρία γένη).

α) Τρικατάληκτα με τρία γένη

Ενικός αριθμός
χρυσος - το χρυσο - τ χρυσ - τόν χρυσον
χρυσ - τς χρυσς - τ χρυσ - τήν χρυσν
τό χρυσον - το χρυσο - τ χρυσ - τό χρυσον

Πληθυντικός αριθμός
ο χρυσο - τν χρυσν - τος χρυσος - τούς χρυσος
α χρυσα - τν χρυσν - τας χρυσας - τάς χρυσς
τά χρυσ - τν χρυσν - τος χρυσος - τά χρυσ

Ενικός αριθμός
χαλκος - το χαλκο - τ χαλκ - τόν χαλκον
χαλκ - τς χαλκς - τ χαλκ - τήν χαλκν
τό χαλκον - το χαλκο - τ χαλκ - τό χαλκον

Πληθυντικός αριθμός
ο χαλκο - τν χαλκν - τος χαλκος - τούς χαλκος
α χαλκα - τν χαλκν - τας χαλκας - τάς χαλκς
τά χαλκ - τν χαλκν - τος χαλκος - τά χαλκ

Ενικός αριθμός
πλος - το πλο - τ πλ - τόν πλον
πλ - τς πλς - τ πλ - τήν πλν
τό πλον - το πλο - τ πλ - τό πλον

Πληθυντικός αριθμός
ο πλο - τν πλν - τος πλος - τούς πλος
α πλα - τν πλν - τας πλας - τάς πλς
τά πλ - τν πλν - τος πλος - τά πλ

Κατά το (χρύσεος) χρυσος κλίνονται: (κυάνεος) κυανος, (κυανέα) κυαν, (κυάνεον) κυανον· λινος, λιν, λινον· φοινικος, φοινικ, φοινικον· χαλκος, χαλκ, χαλκον κ.ά.
Όμοια κλίνονται τα πολλαπλασιαστικά αριθμητικά σε -πλος, -πλ, -πλον: (πλόος) πλος, (πλόη) πλ, (πλόον) πλον (γεν. το πλο, τς πλς, το πλο κτλ.)· διπλος, διπλ, διπλον· τριπλος, τριπλ, τριπλον κτλ., καθώς και τα πολλαπλος, -, -ον· ποσαπλος, -, -ον.

β) Δικατάληκτα με 3 γένη (σε -ους -ουν)

Ενικός αριθμός
ενους - το τς ενου - τ τ εν - τν τν ενουν
τό ενουν - το ενου - τ εν - τό ενουν

Πληθυντικός αριθμός
ο α ενοι - τν ενων - τος τας ενοις - τος τς ενους
τά ενοα - τν ενων - τος ενοις - τά ενοα

Ενικός αριθμός
κουφόνους - το τς κουφόνου - τ τ κουφόν - τν τν κουφόνουν
τό κουφόνουν - το κουφόνου - τ κουφόν - τό κουφόνουν

Πληθυντικός αριθμός
ο α κουφόνοι - τν κουφόνων - τος τας κουφόνοις - τος τς κουφόνους
τά κουφόνοα - τν κουφόνων - τος κουφόνοις - τά κουφόνοα

Ενικός αριθμός
πλους - το τς πλου - τ τ πλ - τν τν πλουν
τό πλουν - το πλου - τ πλ - τό πλουν

Πληθυντικός αριθμός
ο α πλοι - τν πλων - τος τας πλοις - τος τς πλους
τά πλοα - τν πλων - τος πλοις - τά πλοα

Ενικός αριθμός
επλους - το τς επλου - τ τ επλ - τν τν επλουν
τό επλουν - το επλου - τ επλ - τό επλουν

Πληθυντικός αριθμός
ο α επλοι - τν επλων - τος τας επλοις - τος τς επλους
τά επλοα - τν επλων - τος επλοις - τά επλοα

Ενικός αριθμός
ερους - το τς ερου - τ τ ερ - τν τν ερουν
τό ερουν - το ερου - τ ερ - τό ερουν

Πληθυντικός αριθμός
ο α εροι - τν ερων - τος τας εροις - τος τς ερους
τά εροα - τν ερων - τος εροις - τά εροα

Ενικός αριθμός
χρους - το τς χρου - τ τ χρ - τν τν χρουν
τό χρουν - το χρου - τ χρ - τό χρουν

Πληθυντικός αριθμός
ο α χροι - τν χρων - τος τας χροις - τος τς χρους
τά χροα - τν χρων - τος χροις - τά χροα

Ενικός αριθμός
εχρους - το τς εχρου - τ τ εχρ - τν τν εχρουν
τό εχρουν - το εχρου - τ εχρ - τό εχρουν

Πληθυντικός αριθμός
ο α εχροι - τν εχρων - τος τας εχροις - τος τς εχρους
τά εχροα - τν εχρων - τος εχροις - τά εχροα

Κατά το ενους κλίνονται επίθετα σύνθετα με δεύτερο συνθετικό τις λέξεις νος, πλος, ος, χρος· π.χ. νους, δύσνους, κακόνους, κουφόνους, σύννους· πλους, δύσπλους, επλους· ερους· χρους, εχρους κ.ά.

Παρατηρήσεις
Τα συνηρημένα δευτερόκλιτα επίθετα:
1) σχηματίζονται όπως και τα αντίστοιχα συνηρημένα ουσιαστικά της β΄ και της α΄ κλίσης·
2) δεν έχουν κλητική.
Στα τρικατάληκτα συνηρημένα επίθετα σε -ος όλες οι πτώσεις και των τριών γενών τονίζονται στη λήγουσα, ακόμη και όταν δεν τονίζεται κανένα από τα φωνήεντα που συναιρούνται (αντίθετα με τον κανόνα): (χρύσεος) χρυσος — (σιδήρεος) σιδηρος — (ργύρεαι) ργυρα (από αναλογία προς τις πτώσεις που τονίζονται κανονικά στη λήγουσα).
Στα δικατάληκτα συνηρημένα επίθετα σε -ους:
1) το οα στο τέλος του πληθ. των ουδετέρων μένει ασυναίρετο: ενοα, εχροα·
2) η λήγουσα -οι της ονομ. του πληθ. των αρσενικών λογαριάζεται βραχύχρονη, αν και προκύπτει από συναίρεση: ενοι, επλοι (από αναλογία προς τα ασυναίρετα: ο φαλοι)·
3) όλες οι πτώσεις και των τριών γενών τονίζονται στην παραλήγουσα, ακόμη και όταν η λήγουσα προκύπτει από συναίρεση τονισμένου φωνήεντος: τονόου) ενου, τν (ενόων) ενων (από αναλογία προς τους τύπους που κανονικά τονίζονται στην παραλήγουσα: ενοος – ενους, ενοοι – ενοι κτλ.).

Αττικόκλιτα επίθετα
Μερικά επίθετα κλίνονται κατά την αττική δεύτερη κλίση και λέγονται αττικόκλιτα. Των επιθέτων αυτών το αρσενικό και το θηλυκό λήγει σε -ως και το ουδέτερο σε -ων.

Παρατηρήσεις
Τα αττικόκλιτα επίθετα:
1) είναι δικατάληκτα: , γήρως, τ γήρων — , ξιόχρεως, τ ξιόχρεων — , λεπτόγεως, τό λεπτόγεων (= αυτός που έχει γη λεπτή, όχι λιπαρή) κ.ά.· τρικατάληκτο είναι μόνο το επίθ. πλέως, πλέα, πλέων (που το θηλυκό του σχηματίζεται κατά την α΄ κλίση)· αλλά τα σύνθετά του είναι δικατάληκτα: , μπλεως, τ μπλεων·
2) στην ονομαστ., αιτιατ. και κλητ. του πληθυντικού του ουδετέρου έχουν κατάληξη -α κατά τα ουδέτερα της κοινής β΄ κλίσης: λεα, ξιόχρεα (όπως: δίκαια).

Ενικός αριθμός
λεως - το τς λεω - τ τ λε - τν τν λεων - () λεως
τό λεων - το λεω - τ λε - τό λεων - () λεων

Πληθυντικός αριθμός
ο α λε - τν λεων - τος τας λες - τος τς λεως - () λε
τά λεα - τν λεων - τος λες - τά λεα - () λεα

Ενικός αριθμός
γήρως - το τς γήρω - τ τ γήρ - τν τν γήρων - () γήρως
τό γήρων - το γήρω - τ γήρ - τό γήρων - () γήρων

Πληθυντικός αριθμός
ο α γήρ - τν γήρων - τος τας γήρς - τος τς γήρως - () γήρ
τά γήρα - τν γήρων - τος γήρς - τά γήρα - () γήρα

Ενικός αριθμός
ξιόχρεως - το τς ξιόχρεω - τ τ ξιόχρε - τν τν ξιόχρεων - () ξιόχρεως
τό ξιόχρεων - το ξιόχρεω - τ ξιόχρε - τό ξιόχρεων - () ξιόχρεων

Πληθυντικός αριθμός
ο α ξιόχρε - τν ξιόχρεων - τος τας ξιόχρες - τος τς ξιόχρεως - () ξιόχρε
τά ξιόχρεα - τν ξιόχρεων - τος ξιόχρες - τά ξιόχρεα - () ξιόχρεα

Ενικός αριθμός
πλέως - το πλέω - τ πλέ - τόν πλέων - () πλέως
πλέα - τς πλέας - τ πλέ - τήν πλέαν - () πλέα
τό πλέων - το πλέω - τ πλέ - τό πλέων - () πλέων

Πληθυντικός αριθμός
ο πλέ - τν πλέων - τος πλές - τούς πλέως - () πλέ
α πλέαι - τν πλέων - τας πλέαις - τάς πλέας - () πλέαι
τά πλέα - τν πλέων - τος πλές - τά πλέα - () πλέα

Ενικός αριθμός
μπλεως - το τς μπλεω - τ τ μπλε - τν τν μπλεων - () μπλεως
τό μπλεων - το μπλεω - τ μπλε - τό μπλεων - () μπλεων

Πληθυντικός αριθμός
ο α μπλε - τν μπλεων - τος τας μπλες - τος τς μπλεως - () μπλε
τά μπλεα - τν μπλεων - τος μπλες - τά μπλεα - () μπλεα
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...