Ιστορία Προσανατολισμού: Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος (πηγές)

Photo File 

 
Ιστορία Προσανατολισμού: Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος (πηγές)
 
Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες από τα κείμενα που σας δίνονται, να παρουσιάσετε:
α. τις δύσκολες συνθήκες υπό τις οποίες επιτεύχθηκε τελικά η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο (μονάδες 5)
β. το πώς κατόρθωσε να χρηματοδοτήσει τη συμμετοχή της στον πόλεμο (μονάδες 10)
γ. τις συνθήκες διαμόρφωσης της νομισματικής πολιτικής των φιλοβασιλικών κυβερνήσεων από τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 έως τη Μικρασιατική καταστροφή. (μονάδες 10)
Μονάδες 25
 
Κείμενο Α
Τελικά, το 1922 η κυβέρνηση επέβαλε έναν ιδιότυπο συνδυασμό υποτίμησης και εσωτερικού δανείου. Όσοι κατείχαν τραπεζογραμμάτια1 (δηλαδή περίπου οι πάντες, όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα στην Ελλάδα) υποχρεώθηκαν να τα διχοτομήσουν, να ανταλλάξουν το μισό τραπεζογραμμάτιο με κρατικά ομόλογα και να κρατήσουν το άλλο μισό, το οποίο διατήρησε την ονομαστική αξία του ολοκλήρου. Αλλά και τα νέα χρηματικά μέσα που απέκτησε έτσι το ∆ημόσιο δεν έσωσαν την κατάσταση: απορροφήθηκαν πολύ γρήγορα από τις συνεχώς αυξανόμενες δημόσιες δαπάνες και τον πληθωρισμό.
 
1. τραπεζογραμμάτιο: χαρτονόμισμα
 
Γ.Β. ∆ερτιλής, Ιστορία του Ελληνικού Κράτους 1830-1920, τ. Β ́, Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ, Αθήνα 2005, σ.886
 
Κείμενο Β
Στις πολεμικές ζημίες θα πρέπει να προστεθούν και οι ζημίες που προκλήθηκαν από τους Συμμάχους, πριν από την έξοδο της Ελλάδος στον πόλεμο. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της κυβερνήσεως, οι ζημίες που προκάλεσαν τα Συμμαχικά στρατεύματα στην Ελλάδα ανέρχονταν σε 1.126.500.000 δραχμές. Το ποσό αυτό συμπεριλάμβανε και τους τόκους για την περίοδο που το ποσό των ζημιών παρέμεινε απλήρωτο. Στο τέλος οι Σύμμαχοι δέχθηκαν να καταβάλουν ένα μικρό μόνο ποσοστό των ζημιών και τελικά κατέβαλαν ένα ακόμη μικρότερο, ασήμαντο ποσό. […]
………………………………………………………………….
Οι πολεμικές δαπάνες της Ελλάδας ήταν πάνω από τις οικονομικές δυνατότητές της. Καλύφθηκαν με τη φορολογία, την έκδοση χαρτονομίσματος και το δανεισμό. Για να μπορέσει να διεξαγάγει τον πόλεμο, οι Σύμμαχοι άνοιξαν πίστωση για την ελληνική κυβέρνηση, μέσω της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, 12 εκατομμύρια στερλίνες η Αγγλία, 300 εκατομμύρια φράγκα η Γαλλία και 50 εκατομμύρια δολάρια οι Ηνωμένες Πολιτείες. Με βάση αυτές τις πιστώσεις, που θα μπορούσαν να ληφθούν μόνο μετά το τέλος του πολέμου, η Εθνική Τράπεζα εξέδωσε τραπεζογραμμάτια που η αξία τους ανερχόταν σε 850 εκατομμύρια δραχμές. Στην πραγματικότητα, μετά την υπογραφή της ειρήνης, η Ελλάδα δεν κατόρθωσε να χρησιμοποιήσει τις πιστώσεις αυτές, εξαιτίας της νομισματικής αστάθειας και της ταχείας υποτιμήσεως της δραχμής. Στο τέλος του 1920, το σύνολο των γαλλικών πιστώσεων, το μισό των αγγλικών και τα 2/3 των αμερικανικών παρέμειναν αχρησιμοποίητες. Τέλος, όταν επανήλθε στη χώρα ο Κωνσταντίνος το 1920, ανακλήθηκαν όλες οι πιστώσεις. Έτσι, ουσιαστικά η Ελλάδα πήρε ελάχιστη οικονομική βοήθεια από τους Συμμάχους κατά τη διάρκεια του πολέμου και βασίστηκε κυρίως στους δικούς της πόρους.
 
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος ΙΕ΄ σελ. 84-85, Εκδοτική Αθηνών
 
Ενδεικτική απάντηση
 
α. Η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο έγινε κάτω από δύσκολες και περίπλοκες συνθήκες. Η σύγκρουση του παλατιού με τον Βενιζέλο, ο Διχασμός, όπως ονομάστηκε, η άσκοπη και δαπανηρή επιστράτευση του 1915, η δημιουργία της κυβέρνησης της Εθνικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη και η διάσπαση της χώρας σε δυο ουσιαστικά κράτη, ο συμμαχικός αποκλεισμός και οι συγκρούσεις, είχαν οπωσδήποτε μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος και υπονόμευσαν πολλά από τα κεκτημένα της προηγούμενης περιόδου. Σε ό,τι αφορά, μάλιστα, το οικονομικό κόστος, σύμφωνα με την «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», σημαντικό μέρος αυτού οφειλόταν στις ζημιές που είχε προκαλέσει ο συμμαχικός στρατός κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του αποκλεισμού της χώρας. Με βάση την εκτίμησης της ελληνικής κυβέρνησης το κόστος των ζημιών, μαζί με τους τόκους για το διάστημα που αυτό έμενε απλήρωτο, έφτανε το 1.126.500.000 δραχμές. Οι Σύμμαχοι, ωστόσο, πλήρωσαν ένα ελάχιστο τμήμα του ποσού αυτού. Έτσι, όταν, με την επέμβασή τους, ενοποιήθηκε το 1917 η χώρα υπό τον Βενιζέλο, στάθηκε αδύνατο να αναλάβει, χωρίς εξωτερική αρωγή, το κόστος της συμμετοχής στον πόλεμο. Οι Σύμμαχοι προχώρησαν τότε σ’ έναν ιδιόμορφο δανεισμό της χώρας, που θα είχε οδυνηρές συνέπειες στο μέλλον.
 
β. Η Γαλλία, η Μεγάλη Βρετανία και οι ΗΠΑ ενέκριναν κατ’ αρχήν μεγάλο δάνεια προς την Ελλάδα: 12.000.000 λίρες Αγγλίας, 300.000.000 γαλλικά φράγκα και 50.000.000 δολάρια ΗΠΑ. Ο δανεισμός ήταν όμως θεωρητικός. Το ποσά αυτά δεν εκταμιεύτηκαν ούτε δόθηκαν στην Ελλάδα. Θεωρήθηκαν κάλυμμα για την έκδοση πρόσθετου χαρτονομίσματος, με το οποίο η κυβέρνηση Βενιζέλου θα χρηματοδοτούσε την πολεμική της προσπάθεια. Ένα είδος αποθέματος, δηλαδή, σε χρυσό και σε συνάλλαγμα, που δεν βρισκόταν όμως υπό τον έλεγχο της χώρας. Τα στοιχεία επιβεβαιώνονται από την «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», στην οποία επιπροσθέτως αναφέρεται πως οι πιστώσεις αυτές θα μπορούσαν να αντληθούν μόνο όταν θα είχε ολοκληρωθεί ο πόλεμος. Δόθηκε, ωστόσο, η δυνατότητα στην Εθνική Τράπεζα να εκδώσει νέα χαρτονομίσματα αξίας οκτακοσίων πενήντα εκατομμυρίων δραχμών. Επί της ουσίας, επομένως, η χώρα πέρα από την έκδοση νέου χαρτονομίσματος, μπόρεσε να αντλήσει έσοδα από τη φορολογία κι από το θεωρητικό, έστω, δάνειο των Συμμάχων. Η Ελλάδα, πάντως, χρηματοδότησε με τον τρόπο αυτό την πολεμική συμμετοχή της στο μακεδονικό μέτωπο, την εκστρατεία στην Ουκρανία και την Κριμαία, και την πρώτη φάση της στρατιωτικής εμπλοκής στη Μικρά Ασία. Όπως, όμως, επισημαίνεται στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» λόγω της γοργής υποτίμησης του εθνικού νομίσματος και της συνεπαγόμενης νομισματικής αστάθειας, στο τέλος του 1920, μετά, δηλαδή, την υπογραφή ειρήνης, η Ελλάδα είχε αφήσει αναξιοποίητο όλο το ποσό της γαλλικής πίστωσης, το ήμισυ της αγγλικής και τα 2/3 της αμερικανικής. Ως εκ τούτου, οι συνέπειες αυτής της ιδιόμορφης νομισματικής ισορροπίας δεν άργησαν να φανούν.
 
γ. Το Νοέμβριο του 1920 η φιλοσυμμαχική κυβέρνηση του Βενιζέλου έχασε τις εκλογές και την εξουσία ανέλαβαν τα φιλοβασιλικά κόμματα που έσπευσαν να επαναφέρουν τον ανεπιθύμητο στους Συμμάχους βασιλιά Κωνσταντίνο. Οι Σύμμαχοι, σε αντίποινα, έσπευσαν να αποσύρουν την κάλυψη του χαρτονομίσματος και έτσι, ένα σημαντικό τμήμα της νομισματικής κυκλοφορίας βρέθηκε χωρίς αντίκρισμα. Ας σημειωθεί, άλλωστε, πως από το 1918 και μετά, ο κρατικός ισολογισμός έκλεινε με παθητικό, ενώ ταυτόχρονα η παρουσία στη Μικρά Ασία εξελίχθηκε σε σκληρό και δαπανηρό πόλεμο. Η πληροφορία αυτή επιβεβαιώνεται από την «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», όπου επισημαίνεται πως η Ελλάδα έχοντας λάβει μικρή οικονομική βοήθεια από τους Συμμάχους για τη διεξαγωγή του πολέμου, κλήθηκε να καλύψει τις υψηλές πολεμικές δυνάμεις με δικά της μέσα. Το Μάρτιο του 1922 τα δημοσιονομικά δεδομένα έφτασαν σε πλήρες αδιέξοδο, το οποίο αντιμετωπίστηκε με έναν απρόσμενο τρόπο. Λίγους μήνες πριν από την κατάρρευση του Ελληνικού Μετώπου στη Μικρά Ασία, η Κυβέρνηση προέβη σε ένα πρωτότυπο εσωτερικό αναγκαστικό δάνειο, με διχοτόμηση του χαρτονομίσματος. Το αριστερό τμήμα εξακολουθούσε να κυκλοφορεί στο 50% της αναγραφόμενης αξίας, ενώ το δεξιό ανταλλάχθηκε με ομολογίες του Δημοσίου. Ο Γ. Δερτιλής, αν και επιβεβαιώνει τη διαδικασία της διχοτόμησης, παρουσιάζει διαφορετικά βασικές πτυχές της. Επισημαίνει, ειδικότερα, πως το εσωτερικό αυτό δάνειο συνδυάστηκε με την υποτίμηση του νομίσματος, και πως το μισό χαρτονόμισμα που κρατούσαν στην κατοχή τους οι πολίτες κυκλοφορούσε διατηρώντας την ονομαστική αξία ενός ακέραιου χαρτονομίσματος. Συμπληρώνει, συνάμα, πως η διχοτόμηση του νομίσματος αφορούσε ακόμη και τα νομικά πρόσωπα της χώρας. Η επιχείρηση στέφθηκε από επιτυχία, το κράτος απέκτησε 1.200.000.000 δραχμές και το πείραμα επαναλήφθηκε το 1926. Φυσικά, ο νομισματικός αυτός ελιγμός δεν στάθηκε ικανός να προλάβει τη Μικρασιατική καταστροφή και τις βαρύτατες συνέπειές της. Όπως, χαρακτηριστικά αναφέρει ο Γ. Δερτιλής, το οικονομικό αυτό όφελος ήταν προσωρινό, εφόσον λόγω του πληθωρισμού και των διαρκώς αυξανόμενων δαπανών του κράτους εξαντλήθηκε με γρήγορο ρυθμό.

Ιστορία Προσανατολισμού: Ερωτήσεις Β΄ Θέματος στις Πανελλαδικές (2001-2024)

Bill and Linda Tiepelman 
 
Ιστορία Προσανατολισμού: Ερωτήσεις Β΄ Θέματος στις Πανελλαδικές (2001-2024)
 
Β. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΑΙΩΝΑ
 
1. Σε ποια κατάσταση βρισκόταν το πιστωτικό σύστημα της χώρας μέχρι το 1841;
(Πανελλαδικές 2001)
 
2. Ποιες ήταν οι διαδικασίες για την ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας και ποια η δραστηριότητά της στα πρώτα στάδια της λειτουργίας της;
(Επαναληπτικές 2005)
 
3. Με ποιον τρόπο αντιμετωπίστηκε οριστικά το πρόβλημα της διανομής των «εθνικών γαιών» μετά το 1870;
(Πανελλαδικές 2006)
 
4. Πώς εξελίχθηκε η εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου στην Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του 1860 έως το τέλος του 19ου αιώνα;
(Επαναληπτικές 2006)
 
5. α) Ποια ήταν η οικονομική λειτουργία της Εθνικής Τράπεζας κατά τα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυσή της;
β) Ποιοι ήταν οι λόγοι ίδρυσης της Τράπεζας της Ελλάδος και ποιος ήταν ο ρόλος της στη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών της χώρας μέχρι τις αρχές του 1932;
(Επαναληπτικές 2017)
 
6. Ποια ήταν η κατάσταση του πιστωτικού συστήματος της Ελλάδας από τα πρώτα χρόνια της Ανεξαρτησίας μέχρι την ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας;
(Πανελλαδικές 2020)
 
7. Ποιοι λόγοι συνέβαλαν στην ενίσχυση της ελληνικής ναυτιλιακής και εμπορικής δραστηριότητας στη διάρκεια του 18ου αιώνα και έως την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης;
(Επαναληπτικές 2020)
 
Γ. ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ
 
1. Ποιοι ήταν οι λόγοι της ίδρυσης και ποια τα αποτελέσματα της δραστηριότητας της Τραπέζης της Ελλάδος έως το 1932;
(Πανελλαδικές 2002)
 
2. Ποιες ήταν οι συνέπειες των Βαλκανικών Πολέμων για την εθνική οικονομία;
(Πανελλαδικές 2003)
 
3. Ποιες ήταν οι μεγάλες επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή;
(Επαναληπτικές 2003)
 
4. Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην καθυστέρηση της εμφάνισης και ανάπτυξης του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα κατά τον 19ο αιώνα σε σχέση με άλλες χώρες;
(Επαναληπτικές 2004)
 
5. Πώς εκδηλώθηκε στην Ελλάδα η «κρίση του 1932» και ποιες ήταν οι επιπτώσεις της στο οικονομικό πεδίο;
(Πανελλαδικές 2006)
 
6. Ποιες μεγάλες επενδύσεις έγιναν στην Αθήνα στους τομείς της υδροδότησης και της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος κατά την περίοδο του μεσοπολέμου;
(Πανελλαδικές 2007)
 
7. Ποια ήταν τα πλεονεκτήματα, που είχε αποκτήσει η Ελλάδα του μεσοπολέμου (1919-1939), τα οποία επέτρεψαν τη θετική οικονομική της πορεία;
(Επαναληπτικές 2007)
 
8. Πώς εξελίχθηκε το αγροτικό ζήτημα στην περιοχή της Θεσσαλίας κατά το διάστημα 1881-1913;
(Επαναληπτικές 2008)
 
9. Ποια πλεονεκτήματα, που επέτρεπαν μια θετική οικονομική πορεία, εξασφάλισε η Ελλάδα στη διάρκεια του Μεσοπολέμου (1919-1939);
(Πανελλαδικές 2012)
 
10. Να παρουσιάσετε τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης του 1929-32 στο εξωτερικό εμπόριο και στην πολιτική ζωή της Ελλάδας, σε συνδυασμό με τις γενικότερες διεθνείς εξελίξεις.
(Επαναληπτικές 2012)
 
11. Να αναφερθείτε στην κατάσταση του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα κατά τον 19^ο αιώνα.
(Πανελλαδικές 2015)
 
12. Να αναφερθείτε στα οφέλη της Ελλάδας από τους Βαλκανικούς πολέμους, καθώς και στα προβλήματα που προέκυψαν από την ενσωμάτωση των νέων περιοχών στη χώρα.
(Επαναληπτικές 2015)
 
13. Πώς κάλυψε η Ελλάδα το κόστος της συμμετοχής της στις πολεμικές αναμετρήσεις από το 1917 μέχρι το 1920;
(Επαναληπτικές 2018)
 
14. α. Ποιες ήταν οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα μετά την εκλογική ήττα του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1920;
β. Πώς οι εξελίξεις αυτές επηρέασαν τη στάση των Συμμάχων απέναντι στη χώρα;
(Πανελλαδικές 2019)
 
15. Ποιοι παράγοντες επέτρεψαν τη θετική πορεία της ελληνικής οικονομίας κατά την περίοδο του μεσοπολέμου (1919-1939);
(Επαναληπτικές 2019)
 
16. Ποιες σημαντικές επενδύσεις στις υποδομές του ελληνικού κράτους πραγματοποιήθηκαν μετά τον Μικρασιατικό Πόλεμο;
(Επαναληπτικές 2020)
 
17. Να παρουσιάσετε τις συνθήκες διαμόρφωσης της νομισματικής πολιτικής των φιλοβασιλικών κυβερνήσεων από τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 έως τη Μικρασιατική καταστροφή.
(Πανελλαδικές 2021)
 
18. α. Ποια ήταν τα αίτια της καθυστέρησης της ανάπτυξης του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα έως το τέλος των Βαλκανικών πολέμων;
β. Πώς διαμορφώθηκε το ελληνικό εργατικό κίνημα, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου;
(Πανελλαδικές 2021)
 
19. Ποιοι παράγοντες διαμόρφωσαν τη θετική οικονομική πορεία της Ελλάδας την περίοδο του μεσοπολέμου;
(Πανελλαδικές 2024)
 
Β. ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ (1844-1880)
 
1. Να παρουσιάσετε τους λόγους που οδήγησαν τη «νέα γενιά» των πολιτικών της μετεπαναστατικής Ελλάδας να διαφοροποιηθεί από τις αντιλήψεις που χαρακτήριζαν τους αρχηγούς των ξενικών κομμάτων.
(Επαναληπτικές 2005)
 
2. Ποιοι λόγοι συντέλεσαν στην παρακμή του ρωσικού κόμματος κατά την περίοδο της συνταγματικής μοναρχίας (1844-1864);
(Επαναληπτικές 2010)
 
3. Πώς επέδρασε η καθιέρωση της καθολικής ψηφοφορίας, με το ελληνικό Σύνταγμα του 1844, α) στην πολιτική και κομματική δράση και β) στον κοινοβουλευτισμό;
(Επαναληπτικές 2014)
 
4. α. Ποια εκσυγχρονιστικά αιτήματα των αντιπολιτευτικών ομίλων, που συγκροτήθηκαν περί τα τέλη της δεκαετίας του 1850, εξέφρασε με την πολιτική του δράση ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος;
β. Ποιοι συμμετείχαν στην επανάσταση κατά του Όθωνα, το 1862;
(Πανελλαδικές 2011)
 
Γ. ΔΙΚΟΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ (1880-1909)
 
1. Πώς διαμορφώθηκε η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων βουλευτών και το εκλογικό σύστημα στην Ελλάδα κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα;
(Πανελλαδικές 2004)
 
2. Ποιες κοινωνικές τάξεις και ομάδες απογοήτευσε η αποτυχία του προγράμματος Τρικούπη για ένα σύγχρονο κράτος και για ποιους λόγους;
(Επαναληπτικές 2004)
 
3. Ποιες πολιτικές εξελίξεις σημειώθηκαν στην Ελλάδα από το τέλος του πολέμου του 1897 μέχρι την εκδήλωση του κινήματος στο Γουδί (1909);
(Πανελλαδικές 2013)
 
4. Να αναφερθείτε: α) στην οργάνωση των ελληνικών πολιτικών κομμάτων, σε επίπεδο ηγεσίας, κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα και β) στους λόγους για τους οποίους δεν προέκυψαν ταξικά κόμματα στην Ελλάδα, κατά την ίδια περίοδο.
(Πανελλαδικές 2014)
 
5. Ποιοι ήταν οι στόχοι του εκσυγχρονιστικού προγράμματος του τρικουπικού κόμματος και ποιες προσπάθειες έγιναν για την υλοποίησή του;
(Πανελλαδικές 2022)
 
6. α. Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά των κομμάτων κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα και πώς ήταν οργανωμένη η βάση τους;
β. Με ποια κριτήρια επιλέγονταν οι υποψήφιοι βουλευτές και ποια ήταν η κοινωνική τους προέλευση κατά το ίδιο χρονικό διάστημα;
(Πανελλαδικές 2017)
 
Δ. ΑΝΑΝΕΩΣΗ - ΔΙΧΑΣΜΟΣ (1909-1922)
 
1. Ποιες συνταγματικές τροποποιήσεις ψήφισε η Ελληνική Βουλή το 1911 και ποιους νόμους η κυβέρνηση Βενιζέλου στο ίδιο χρονικό διάστημα;
(Πανελλαδικές 2010)
 
2. Να αναφερθείτε στην εκλογική αναμέτρηση του Αυγούστου του 1910 στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στις πολιτικές δυνάμεις που αναμετρήθηκαν, τις επιδιώξεις τους και το εκλογικό αποτέλεσμα.
(Επαναληπτικές 2013)
 
3. α. Να αναφέρετε ονομαστικά τα αντιβενιζελικά κόμματα.
β. Ποια ήταν τα κοινά χαρακτηριστικά τους;
(Πανελλαδικές 2018)
 
4. α. Ποιες ήταν οι απόψεις των πρώτων ελληνικών κομμάτων (αγγλικό, γαλλικό, ρωσικό) για την οικονομική πολιτική της Ελλάδας;
β. Να παρουσιάσετε τις εκλογικές αναμετρήσεις μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Δραγούμη (6 Οκτωβρίου 1910) έως και τον Μάρτιο του 1912.
(Επαναληπτικές 2021)
 
5. Να αναφέρετε τα χαρακτηριστικά του ραλλικού κόμματος.
(Επαναληπτικές 2021)
 
6. Ποια ήταν η δομή και η οργάνωση του κόμματος των Φιλελευθέρων κατά την περίοδο 1910-1912;
(Πανελλαδικές 2023)
 
Ε. ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ (1923-1936)
 
1. Ποια προβλήματα αντιμετώπιζαν οι Φιλελεύθεροι στην πολιτική πρακτική την περίοδο 1923-1928;
(Πανελλαδικές 2020)
 
2. Να περιγράψετε την εξέλιξη της πολιτικής ζωής της χώρας από τις εκλογές του 1928 έως και τις εκλογές του 1933.
(Επαναληπτικές 2001)
 
Γ. Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΜΟΝΑΡΧΙΑΣ
ΤΟΥ ΟΘΩΝΑ (1833-1862)
 
1. Πώς επιχειρήθηκε να αντιμετωπιστεί το προσφυγικό ρεύμα των Ηπειρωτών- Σουλιωτών
α) στη διάρκεια της ελληνικής Επανάστασης και
β) στην περίοδο της μοναρχίας του Όθωνα;
(Επαναληπτικές 2023)
 
Α. ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1914-1922
 
1. Ποιες μορφές πήρε και ποιες συνέπειες είχε η καταπίεση του μικρασιατικού ελληνισμού το 1914-1918;
(Επαναληπτικές 2003)
 
2. Με ποιους τρόπους πραγματοποιήθηκε η παλιννόστηση των προσφύγων στη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη κατά τα έτη 1918-1920; Ποιες συνθήκες βρήκαν οι πρόσφυγες στην πατρίδα τους;
(Επαναληπτικές 2006)
 
3. Με ποιους τρόπους υποκινήθηκε και μεθοδεύτηκε ο πρώτος διωγμός του 1914 εναντίον των Ελλήνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;
(Πανελλαδικές 2008)
 
4. Πώς υλοποιήθηκε η παλιννόστηση των προσφύγων στη Μικρά Ασία (1918-1920) και ποιες συνθήκες αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες κατά την άφιξή τους εκεί;
(Επαναληπτικές 2010)
 
5. Να αναφερθείτε:
α. στο μεταναστευτικό ρεύμα Ελλήνων από τη Ρωσία, μετά τη συνθήκη του Βουκουρεστίου και
β. στο προσφυγικό ρεύμα Ελλήνων από τη Ρωσία, το διάστημα 1919–1921.
(Πανελλαδικές 2015)
 
6. Να αναφέρετε τους φορείς οργάνωσης της παλιννόστησης και τις συνθήκες που βρήκαν οι πρόσφυγες του πρώτου διωγμού (1914-1918), όταν επέστρεψαν στις εστίες τους.
(Πανελλαδικές 2016)
 
7. Να αναφερθείτε στους φορείς που ανέλαβαν το έργο της περίθαλψης των προσφύγων κατά το διάστημα 1914-1921.
(Επαναληπτικές 2017)
 
8. α. Ποια ήταν η αιτία του διωγμού των Ελλήνων στην Οθωμανική αυτοκρατορία το 1914;
β. Ποιες μορφές έλαβε η καταπίεση των Ελλήνων κατά τη διάρκεια του διωγμού αυτού;
(Επαναληπτικές 2018)
 
Β. Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
 
1. Ποια προβλήματα αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες κατά το πρώτο διάστημα της παραμονής τους στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή;
(Επαναληπτικές 2011)
 
2. Τι προέβλεπε η Σύμβαση της Λωζάνης (30 Ιανουαρίου 1923) για την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας;
(Επαναληπτικές 2009)
 
Γ. Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
 
1. Ποια μέσα διέθεσε στην Ε.Α.Π. (Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων) η ελληνική κυβέρνηση για την αποκατάσταση των προσφύγων;
(Πανελλαδικές 2005)
 
2. Ποια εμπόδια αντιμετώπισε η αστική αποκατάσταση των προσφύγων κατά τη δεκαετία του 1920;
(Πανελλαδικές 2016)
 
3. Να αναφέρετε:
α. τα μέσα τα οποία διέθεσε το ελληνικό κράτος στην Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων.
β. την παράμετρο της διάκρισης των προσφύγων σε αστούς και αγρότες, την οποία έλαβε υπόψη η Επιτροπή, για την αποκατάστασή τους.
(Επαναληπτικές 2016)
 
4. α. Γιατί η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έδωσε προτεραιότητα στη γεωργία;
β. Για ποιους λόγους προτιμήθηκαν η Μακεδονία και η Δυτική Θράκη για την εγκατάσταση των προσφύγων;
(Πανελλαδικές 2017)
 
5. Για ποιους λόγους η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) κατά την αποκατάσταση των προσφύγων έδωσε προτεραιότητα:
α. στην ανάπτυξη της γεωργίας;
β. στην εγκατάσταση των προσφύγων στη Μακεδονία και στη Δυτική Θράκη;
(Πανελλαδικές 2022)
 
Δ. Η ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΑΛΛΑΞΙΜΩΝ
ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
 
1. Ποιες ελληνοτουρκικές συμφωνίες υπογράφτηκαν το 1930 και τι προέβλεπαν;
(Επαναληπτικές 2001)
 
2. Ποια ήταν τα κυριότερα σημεία της συμφωνίας της Άγκυρας (10 Ιουνίου 1930);
(Πανελλαδικές 2005)
 
3. Τι προέβλεπε η Συμφωνία της Άγκυρας (1930) και με ποιες διπλωματικές πράξεις αυτή ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του ίδιου έτους;
(Επαναληπτικές 2022)
 
Ε. Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
 
1. Ποια ήταν η προσφορά των Μικρασιατών προσφύγων του 1922 στον τομέα του πολιτισμού;
(Πανελλαδικές 2001)
 
2. Ποιες ήταν οι επιπτώσεις στον πληθυσμό της Ελλάδας και στην εθνολογική του σύσταση, από την άφιξη των προσφύγων μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή;
(Πανελλαδικές 2002)
 
3. Ποιες ήταν οι επιπτώσεις από την άφιξη των προσφύγων μετά τη Μικρασιατική καταστροφή στον τομέα της βιομηχανίας;
(Πανελλαδικές 2003)
 
4. Πώς εκφράστηκε η διάσταση προσφύγων και γηγενών ύστερα από την μικρασιατική καταστροφή στην οικονομική, πολιτική και κοινωνική ζωή;
(Πανελλαδικές 2004)
 
5. Τι προσέφεραν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες του 1922 στη διαμόρφωση του νεοελληνικού πολιτισμού;
(Πανελλαδικές 2019)
 
6. Πώς εκφράστηκε η διάσταση μεταξύ προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής και γηγενών στην οικονομική, πολιτική και κοινωνική ζωή;
(Επαναληπτικές 2024)
 
Ε. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
 
1. Ποιες ενέργειες έγιναν μετά την αναχώρηση των ξένων Ναυάρχων για την οργάνωση της Κρητικής Πολιτείας μέχρι και τη συγκρότηση της πρώτης κυβέρνησής της;
(Πανελλαδικές 2007)
 
2. Ποια ήταν η στάση της Ελληνικής Κυβέρνησης και ποια ήταν η αντίδραση των Μεγάλων Δυνάμεων αμέσως μετά την επίσημη έκδοση του πρώτου ενωτικού Ψηφίσματος των Κρητών (24 Σεπτεμβρίου 1908) και μέχρι το 1910;
(Πανελλαδικές 2008)
 
3. Ποιο σημαντικό έργο απέδωσε η πρώτη κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας;
(Επαναληπτικές 2008)
 
4. Ποιες ήταν οι αντιδράσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης και των Μεγάλων Δυνάμεων στο κίνημα του Θερίσου, πριν oργανωθεί στο Θέρισο η «Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης»;
(Πανελλαδικές 2009)
 
5. Ποιοι συνασπίστηκαν γύρω από τον Βενιζέλο στην αντιπαράθεσή του με τον πρίγκιπα Γεώργιο και ποια ήταν η αντίδρασή τους στην προκήρυξη των εκλογών στο τέλος του 1904;
(Πανελλαδικές 2010)
 
6. Πώς εξελίχθηκε το Κρητικό Ζήτημα από την έκρηξη των Βαλκανικών Πολέμων μέχρι τον Φεβρουάριο του 1913;
(Πανελλαδικές 2011)
 
7. Ποιες ενέργειες έγιναν για την οργάνωση της Κρητικής Πολιτείας μετά την αναχώρηση των ξένων Ναυάρχων (10 Δεκεμβρίου 1898) και μέχρι την ορκωμοσία της πρώτης κυβέρνησης της Κρήτης;
(Επαναληπτικές 2011)
 
8. Ποιες ήταν οι πολιτικές εξελίξεις στο Κρητικό Ζήτημα μετά τη συμφωνία στις Μουρνιές (2 Νοεμβρίου 1905) και έως την ανάληψη της Ύπατης Αρμοστείας της Κρήτης από τον Αλέξανδρο Ζαΐμη;
(Πανελλαδικές 2012)
 
9. Να αναφερθείτε στις εξελίξεις που σημειώθηκαν στο Κρητικό Ζήτημα από τις εκλογές του Μαρτίου του 1910 μέχρι και τη συγκρότηση Επαναστατικής Συνέλευσης στην Κρήτη (3 Ιανουαρίου 1912).
(Επαναληπτικές 2012)
 
10. Να αναφερθείτε στο έργο της κυβέρνησης της Κρητικής Πολιτείας, κατά τα δύο πρώτα χρόνια της λειτουργίας της.
(Επαναληπτικές 2013)
 
11. Ποια ήταν η εξέλιξη του Κρητικού Ζητήματος από τη 14η Φεβρουαρίου 1913 μέχρι και την 1η Δεκεμβρίου του ίδιου έτους;
(Επαναληπτικές 2014)
 
12. Να αναφερθείτε στον τρόπο επιλογής του Αλέξανδρου Ζαΐμη ως αρμοστή της Κρήτης και στο έργο που αυτός επιτέλεσε (Σεπτέμβριος 1906 – Μάιος 1908).
(Επαναληπτικές 2016)
 
13. α. Ποια ήταν τα στάδια οργάνωσης της Κρητικής Πολιτείας μέχρι και την έγκριση του Συντάγματός της;
β. Ποια ήταν τα οικονομικά μέτρα που πήρε η Κρητική Πολιτεία;
(Πανελλαδικές 2018)
 
14. Πώς αντιμετωπίστηκε το ζήτημα της τοπικής εκκλησίας από την Κρητική Πολιτεία;
(Επαναληπτικές 2019)
 
15. α. Ποιο ήταν το έργο της Διεθνούς Επιτροπής που ήλθε στην Κρήτη τον Φεβρουάριο του 1906;
β. Πώς το οριστικό κείμενο των μεταρρυθμίσεων της Διεθνούς Επιτροπής υλοποιήθηκε κατά την περίοδο της αρμοστείας του Αλέξανδρου Ζαΐμη;
(Επαναληπτικές 2022)
 
16. Ποιο ήταν το έργο που επιτέλεσε η πρώτη Κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας;
(Πανελλαδικές 2023)
 
17. Πώς η αρμοστεία του Αλέξανδρου Ζαΐμη (1906-1908) επανέφερε την πολιτική ομαλότητα στην Κρήτη;
(Επαναληπτικές 2023)
 
18. Πώς διαμορφώθηκε η πολιτική κατάσταση στην Κρήτη μετά το πρώτο ενωτικό ψήφισμα των Κρητών έως και την παραίτηση της προσωρινής διακομματικής Κυβέρνησης;
(Πανελλαδικές 2024)
 
19. Πώς επιτεύχθηκε η οριστική λύση του Κρητικού Ζητήματος μετά το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων;
(Επαναληπτικές 2024)
 
Δ. Ο ΠΑΡΕΥΞΕΙΝΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΟ 19ο ΚΑΙ 20ο ΑΙΩΝΑ
 
1. Ποια ήταν η εμπορική δραστηριότητα του Παρευξείνιου ελληνισμού κατά τον 19ο αιώνα;
(Επαναληπτικές 2007)
 
2. Πώς διοικήθηκε η Τραπεζούντα κατά την περίοδο 1916-1918;
(Πανελλαδικές 2009)
 
3. Στους αγώνες για τη δημιουργία αυτόνομης Ποντιακής Δημοκρατίας, από το 1917 έως τον Δεκέμβριο του 1918, ποιοι Έλληνες της Διασποράς αναδείχθηκαν πρωτεργάτες και ποια ήταν η δράση του Κ. Κωνσταντινίδη;
(Επαναληπτικές 2009)
 
4. Ποιες πρωτοβουλίες ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης για την ίδρυση Ποντιακής Δημοκρατίας;
(Πανελλαδικές 2013)
 
5. Να αναφερθείτε: α) στις ενέργειες του Μητροπολίτη Τραπεζούντας Χρύσανθου για το ποντιακό ζήτημα, κατά το συνέδριο Ειρήνης (1918-1919) στο Παρίσι και β) στις ενέργειες του Μητροπολίτη Αμάσειας Γερμανού Καραβαγγέλη, κατά το 1921, για το ίδιο ζήτημα.
(Πανελλαδικές 2014)
 
6. Τι γνωρίζετε για τη διοίκηση της Τραπεζούντας από τον μητροπολίτη Χρύσανθο την περίοδο 1916-1918;
(Επαναληπτικές 2015)

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Ατομική & εικονική ταυτότητα

Boyan Dimitrov 

 
Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Ατομική & εικονική ταυτότητα
 
Κείμενο 1: Ατομική ταυτότητα
 
     Το άτομο κοινωνικοποιείται και οικοδομεί την ταυτότητά του σταδιακά, κατά τη μακρά πορεία από τη γέννησή του έως την εφηβεία, η οποία συνεχίζεται ως την ενήλικη ζωή. Η εικόνα που κατασκευάζει για τον εαυτό του, τα πιστεύω του συγκροτούν μια ψυχολογική δομή που του επιτρέπει να επιλέξει τις πράξεις του και τις κοινωνικές του συναλλαγές. Η κατασκευή της ταυτότητας και η εικόνα του εαυτού αποτελούν βασικές λειτουργίες της ζωής του υποκειμένου και συνιστούν θεμελιώδη ψυχική διεργασία.
     Μπορούμε να σταθούμε σε διάφορες διαστάσεις της ατομικής ταυτότητας.
     Μια πρώτη διάσταση ενσαρκώνει η διεργασία κοινωνικού αποχωρισμού / ενσωμάτωσης. Πρόκειται για τη διαλεκτική προσέγγισης-απομάκρυνσης με την οποία παλεύουμε όλη μας τη ζωή για να γίνουμε αποδεκτοί για την ομοιότητά μας, ενώ την ίδια στιγμή προσπαθούμε να φανούμε διαφορετικοί, μοναδικοί. Η αντιπαράθεση ενός εφήβου μέσα στην οικογένειά του εκφράζει αυτή την ανάγκη διαφοροποίησης απέναντι στην ηλικιακά πρότερη ταυτότητα. Αυτή η αντιπαράθεση μπορεί να βρει διέξοδο με την υπαγωγή του εφήβου σε ομάδες νέων όπου θα μοιραστεί με τους συνομήλικούς του κοινές ανάγκες, επιθυμίες και όνειρα.
     Μια δεύτερη διάσταση αφορά στην επιθυμία του υποκειμένου για συνέχεια, δηλαδή στην ανάγκη τού «ανήκειν» σε μια οικογενειακή γραμμή, σε ένα περιβάλλον, σε μια κουλτούρα. Αυτή η ανάγκη μπορεί να λειτουργεί στο πραγματικό ή ακόμα και το φαντασιακό επίπεδο και είναι εμφανής στις σύγχρονες εκφράσεις της ταυτότητας, όπως είναι η εθνική, η εθνοτική ή η πολιτισμική ταυτότητα.
     Η ταυτοτική διεργασία είναι για το άτομο ένα ψυχολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κατασκευάζει νοητικά σχήματα και συστήματα αναπαραστάσεων. Αυτά βοηθούν το άτομο να φτιάξει μια εικόνα εαυτού, να της αποδώσει αξία, ενώ παράλληλα κατευθύνουν τις πράξεις του.
 
Θάλεια Δραγώνα, Ταυτότητα και Εκπαίδευση, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 2007
 
Κείμενο 2: Η εικονική ταυτότητα
 
     Μια εικονική ταυτότητα είναι μια περσόνα η οποία χρησιμοποιείται κατά την διαδικτυακή επικοινωνία. Θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν μια αντιληπτή άποψη του «ποιος είναι» το άτομο διαδικτυακά. Η διαδικτυακή ταυτότητα μεταβάλλεται διαρκώς λόγω του γεγονότος ότι πρόκειται για ένα διάμεσο, το οποίο συχνά φέρει σχετικά μικρά επίπεδα αλήθειας.
     Οι εικονικές ταυτότητες αποτελούνται από το σύνολο των δημοσιευμένων προσωπικοτήτων των χρηστών, την φυσική περιγραφή τους και την δυνατότητα να αυτοσχεδιάσουν κάτι στο οποίο επιθυμούν οι ίδιοι να μετατραπούν. Για να επιτευχθεί σχηματισμός μιας εικονικής ταυτότητας σε επικοινωνιακά συστήματα, η ταυτότητα αυτή πρέπει να δημιουργηθεί για να εκτελέσει μια συγκεκριμένη λειτουργία. Μπορεί να είναι μια προσωρινή κατασκευή, (να παρουσιάζεται μόνο κατά το χρονικό διάστημα το οποίο ο χρήστης παραμένει συνδεδεμένος χρησιμοποιώντας την συγκεκριμένη ταυτότητα) ή μόνιμη (όταν η εικονική ταυτότητα παραμένει ενεργή ή σιωπηλή στο εικονικό δίκτυο).
     Όταν ένας χρήστης δημιουργεί μια ταυτότητα, αυτή μπορεί να είναι μια συνειδητή κατασκευή, μια διαδικασία η οποία εξελίσσεται υποσυνείδητα για κάποια χρονική περίοδο, ή ακόμα θα μπορούσε απλά να είναι μια αντανάκλαση του χρήστη από την πραγματική του ζωή. Οι χρήστες μπορούν να δημιουργήσουν μια ταυτότητα που είναι συνολικά διαφορετική από τους πραγματικούς Εαυτούς τους με ποικίλους τρόπους. Μπορούν να επιλέξουν το κοινωνικό φύλο τους, την φυλή τους, την ηλικία τους - όλες οι παραδοσιακές πτυχές της πραγματικής ζωής είναι εύπλαστες. Με αυτή την λογική, η ταυτότητα είναι ένα καθαρό κατασκεύασμα του ατόμου και μπορεί να απεικονίζει την πραγματικότητα ή όχι.
     Η δυνατότητα να υιοθετηθεί ένα ψευδώνυμο, μια νέα ταυτότητα και μια «περιβολή» ως κάτι το οποίο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, επιτρέπει στα άτομα να δοκιμάσουν τη ζωή από κάποια άλλη οπτική πλευρά και να βιώσουν διαφορετικές απόψεις και αντιλήψεις και ενδυναμώνει τους χρήστες.
 
Τζωρτζάκη Μαρία-Ελένη, Κατασκευή ταυτότητας στο διαδίκτυο, 2012
 
Κείμενο 3: Η δική μου ιστορία
 
Εγώ γράφω γιατί ο μπαμπάς μου διάβαζε. Κοιτάξτε με, είμαι στο σαλόνι του πατρικού μου, σκούρα τα έπιπλα, σκούρος κι εγώ πίσω από την πολυθρόνα. Είμαι εκείνο το παιδί στο οποίο η μητέρα του λέει: μη φωνάζεις, ο μπαμπάς διαβάζει∙ μην τρέχεις στον διάδρομο, ο μπαμπάς διαβάζει∙ χαμήλωσε την τηλεόραση, ο μπαμπάς διαβάζει… Ο μπαμπάς διαβάζει. Ο μπαμπάς άλλο δεν κάνει από το να διαβάζει. Κάποιες φορές καθόμουν στην πολυθρόνα του και άνοιγα ένα από εκείνα τα βιβλία παριστάνοντας τον μπαμπά. Όταν το έπιανα από την ανάποδη, η μητέρα μου γελούσε. Δεν ξέρω ποιος είναι στη λάθος θέση, εσύ ή το βιβλίο. Γράφω γιατί μου άρεσε να φαντάζομαι πως το βιβλίο που κρατούσε ο μπαμπάς ήταν το δικό μου. Γράφω και για τον τρόπο που θα με είχαν φυλακίσει αν ο πατέρας μου ήταν σωφρονιστικός υπάλληλος.
Όταν έμαθα ανάγνωση, κρατούσα τα βιβλία από τη σωστή πλευρά πια, αν και μου φαινόταν ότι συνέχιζα να τα κρατώ από την ανάποδη, και φανταζόμουν ότι ο πατέρας μου με διάβαζε. Τι θα σκεφτόταν για αυτή ή την άλλη φράση που είχε γράψει ο γιος του;
 
Juan Jose Millas, Η δική μου ιστορία, Εκδόσεις Ψυχογιός  
 
ΘΕΜΑ Α
Να αποδώσετε συνοπτικά σε μία παράγραφο 50-60 λέξεων τις επιμέρους διαστάσεις της ατομικής ταυτότητας, όπως αυτές παρουσιάζονται στο απόσπασμα του Κειμένου 1: «Μια πρώτη διάσταση ενσαρκώνει…. η εθνοτική ή η πολιτισμική ταυτότητα».
Μονάδες 20
 
Μία διάσταση της ατομικής ταυτότητας συνίσταται στην παράλληλη ανάγκη του ατόμου να ενσωματωθεί στο κοινωνικό σύνολο χάρη στις ομοιότητές του με τους άλλους, αλλά και να διαφοροποιηθεί από αυτό προβάλλοντας τη μοναδικότητά του. Άλλη πτυχή της είναι η επιθυμία του ατόμου να ανήκει στην ιστορική συνέχεια είτε μιας οικογένειας είτε ενός πολιτισμού, η οποία εκπληρώνεται με ταυτότητες όπως είναι η εθνική ή η πολιτισμική.
[Λέξεις: 64]
 
ΘΕΜΑ Β
Β1. Να εξηγήσετε με συντομία (50-60 λέξεις) την ακόλουθη διαπίστωση από το Κείμενο 1: «Η αντιπαράθεση ενός εφήβου μέσα στην οικογένειά του εκφράζει αυτή την ανάγκη διαφοροποίησης απέναντι στην ηλικιακά πρότερη ταυτότητα.»
Μονάδες 10
 
Καθώς ο έφηβος επιχειρεί να διαμορφώσει την ταυτότητά του, επαναπροσδιορίζοντάς τη κάθε φορά με βάση το τρέχον επίπεδο ωριμότητάς του, επιδιώκει, συνάμα, να αποστασιοποιηθεί από την εικόνα που έχει για εκείνον η οικογένειά του. Θεωρεί, ειδικότερα, καταπιεστική την εντύπωση των οικείων του πως παραμένει όπως ήταν ως παιδί, αφού ο ίδιος αντιλαμβάνεται ταχύτερα την εσωτερική του εξέλιξη, με συνέπεια να αντιδρά στις απόψεις τους για την ταυτότητά του.
 
Β2.α. Ποια είναι η πρόθεση της συντάκτριας στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 2 «Μια εικονική ταυτότητα… μικρά επίπεδα αλήθειας» (μονάδες 3) και πώς ο τρόπος με τον οποίο την αναπτύσσει, εξυπηρετεί την πρόθεσή της αυτή; (μονάδες 3)
 
Η συντάκτρια επιδιώκει να προσδιορίσει την έννοια της «εικονικής ταυτότητας», ώστε να καταστεί σαφές πως πρόκειται για μια ταυτότητα ειδικού σκοπού, η οποία δημιουργείται και υπάρχει μόνο για να εκφράσει το άτομο στη διαδικτυακή του επικοινωνία και παρουσία. Προκειμένου να εξυπηρετήσει την πρόθεσή της αυτή επιλέγει να αναπτύξει την εισαγωγική παράγραφο με τη μέθοδο του ορισμού, για να έχει τη δυνατότητα να παρουσιάσει τα χαρακτηριστικά εκείνα που συνιστούν την έννοια της «εικονικής ταυτότητας». Κατ’ αυτό τον τρόπο, ο αναγνώστης κατανοεί πως η εικονική ταυτότητα δεν σχετίζεται κατ’ ανάγκη με την πραγματική ταυτότητα του ατόμου.
 
β. Να εντοπίσετε τον γραμματικό χρόνο που κυριαρχεί στα ρήματα του Κειμένου 1 και να αιτιολογήσετε τη λειτουργία του (μονάδες 4). Ακολούθως, να εξηγήσετε την κυρίαρχη χρήση του γ΄ ρηματικού προσώπου στο ίδιο κείμενο, καθώς και τη χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου στην περίοδο: «Πρόκειται για τη διαλεκτική…. διαφορετικοί, μοναδικοί». (μονάδες 5)
Μονάδες 15
 
Ο γραμματικός χρόνος που κυριαρχεί στο πλαίσιο του πρώτου κειμένου είναι ο ενεστώτας. Πρόκειται για μια επιλογή που προσδίδει διαχρονικότητα στο περιεχόμενο του κειμένου, εφόσον ο ενεστώτας ως παροντικός χρόνος δημιουργεί σε κάθε αναγνώστη -του παρόντος ή του μέλλοντος- την αίσθηση πως τα όσα καταγράφονται αφορούν κάτι το σύγχρονο. Η διαδικασία διαμόρφωσης ατομικής ταυτότητας, άλλωστε, δεν αποτελεί ένα επίκαιρο, αλλά πρόσκαιρο ζήτημα∙ αποτελεί μια διαδικασία που απασχολεί κάθε νέα γενιά ανθρώπων. Ως εκ τούτου, ο ενεστώτας αποδίδει αποτελεσματικά τη διάρκεια, την επαναληπτική φύση και τη διαχρονικότητα του ζητήματος αυτού.
Στο κείμενο γίνεται κυρίως χρήση του γ΄ προσώπου, καθώς σκοπός της γράφουσας είναι να αποδώσει με αντικειμενικό τρόπο ένα φαινόμενο που αφορά το σύνολο των πολιτών. Με τη χρήση του γ΄ προσώπου ενισχύεται τόσο ο επιστημονικός χαρακτήρας του κειμένου όσο και η αίσθηση της αντικειμενικής αλήθειας των όσων καταγράφονται σε αυτό. Η γράφουσα, ωστόσο, καταφεύγει στο πλαίσιο μιας περιόδου στη χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου, ώστε να παρουσιάσει με έμφαση το γεγονός πως το θέμα της ταυτότητας αφορά όλους τους ανθρώπους, χωρίς εξαιρέσεις. Με το α΄ πληθυντικό πρόσωπο, άλλωστε, η γράφουσα εντάσσει και τον εαυτό της στο ευρύτερο σύνολο των ανθρώπων που έχουν βιώσει την απαιτητική διαδικασία διαμόρφωσης ατομικής ταυτότητας.
 
Β3. Αφού διαβάσετε συγκριτικά τις καταληκτικές παραγράφους των Κειμένων 1 και 2 να προσδιορίσετε την αξία που αποδίδεται στην ατομική και στην εικονική ταυτότητα αντιστοίχως.
Μονάδες 10
 
Τόσο η συγγραφέας του πρώτου κειμένου όσο και η συγγραφέας του δεύτερου επισημαίνουν στις καταληκτικές παραγράφους των κειμένων τους τις θετικές όψεις της ατομικής και της εικονικής ταυτότητας αντίστοιχα. Η διεργασία δόμησης της ατομικής ταυτότητας επιτρέπει στο άτομο να προσδιορίσει το ποιόν του εαυτού του, να αναγνωρίσει την αξία του, αλλά και μέσω της ταυτότητας αυτής να οδηγείται στην επιλογή των επιμέρους πράξεών του. Αντιστοίχως, η εικονική ταυτότητα παρέχει στο άτομο την ευκαιρία να αντικρίσει τη ζωή από διαφορετικές οπτικές, διευρύνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο τις απόψεις και τις αντιλήψεις του. Λειτουργεί, ως εκ τούτου, ενισχυτικά για το άτομο, αφού του επιτρέπει να κινηθεί προσωρινά πέρα από τα όρια της ατομικής του ταυτότητας και να βιώσει τον κόσμο μέσα από μια νέα για το ίδιο οπτική.
 
ΘΕΜΑ Γ
Τι είναι εκείνο που βαρύνει περισσότερο στη διαμόρφωση της ταυτότητας του ήρωα; Να τεκμηριώσετε την ερμηνευτική σας πρόταση με τρεις κατάλληλους κειμενικούς δείκτες. Ποια είναι η δική σας άποψη για τη στάση του ήρωα; 150-200 λέξεις
Μονάδες 15
 
Ο νεαρός ήρωας καθιστά την ενασχόληση με τη συγγραφή ως βασικό στοιχείο της ταυτότητάς του, διότι επιθυμεί μέσω αυτής να δημιουργήσει έναν συνεκτικό δεσμό με τον πατέρα του. Όπως διαφαίνεται μέσα από το σχήμα των επαναλήψεων «Γράφω γιατί… Γράφω γιατί...», «ο μπαμπάς διαβάζει… Ο μπαμπάς διαβάζει.», ο ήρωας εκλαμβάνει τη συγγραφή ως το μέσο εκείνο που θα διασφαλίσει την προσοχή του πατέρα του, εφόσον εκείνος είναι μανιώδης αναγνώστης. Έχει την προσδοκία πως αν γράψει ένα βιβλίο, θα έχει ως αναγνώστη τον πατέρα του, ο οποίος θα του έδινε επιτέλους προσοχή και θα προβληματιζόταν για τις επιμέρους φράσεις που έγραψε. Με το ρητορικό ερώτημα, άλλωστε, «Τι θα σκεφτόταν για αυτή ή την άλλη φράση που είχε γράψει ο γιος του;» φανερώνει πόσο σημαντικό είναι για τον ίδιο να δει τον πατέρα του να ασχολείται με κάτι που τον αφορά άμεσα. Η προσοχή του πατέρα, επομένως, αποτελεί το απολύτως κρίσιμο ζητούμενο για τον ήρωα, όπως αυτό τονίζεται με τη χρήση υποθετικού λόγου «για τον τρόπο που θα με είχαν φυλακίσει αν ο πατέρας μου ήταν σωφρονιστικός υπάλληλος», μέσω του οποίου διαφαίνεται μέχρι ποιου σημείου θα έφτανε, προκειμένου να τραβήξει την προσοχή του.
Παρά το γεγονός ότι η ανάγκη του ήρωα να συνδεθεί ουσιαστικά με τον πατέρα του είναι εύλογη, δεν δικαιολογεί, εντούτοις, την υιοθέτηση ενός τρόπου ζωής και ενός επαγγέλματος αποκλειστικά για χάρη εκείνου. Προσωπικά θεωρώ πως ο ήρωας όφειλε να λάβει πρωτίστως υπόψη τη είναι αρεστό στον ίδιο και όχι τι είναι εκείνο που θα τον έφερνε πιο κοντά στον πατέρα του.
 
ΘΕΜΑ Δ
Στο Κείμενο 2 η γράφουσα υποστηρίζει το εξής: «Η δυνατότητα να υιοθετηθεί ένα ψευδώνυμο, μια νέα ταυτότητα και μια «περιβολή» ως κάτι το οποίο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, επιτρέπει στα άτομα να δοκιμάσουν τη ζωή από κάποια άλλη οπτική πλευρά και να βιώσουν διαφορετικές απόψεις και αντιλήψεις και ενδυναμώνει τους χρήστες».
Σε ένα δικό σας άρθρο, το οποίο θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας, καλείστε: α) να αιτιολογήσετε κατά πόσο συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τη γράφουσα πως η «νέα ταυτότητα» ενδυναμώνει τους χρήστες, και β) να εξηγήσετε τη σημασία που έχει η διαμόρφωση της ατομικής ταυτότητας στο πλαίσιο της πραγματικής ζωής. (350-400 λέξεις)
Μονάδες 30
 
Πολλαπλότητα ταυτοτήτων: εικονική και πραγματική ατομική ταυτότητα
 
     Τα νέα άτομα περνούν μια πολυετή διαδικασία διαμόρφωσης της ατομικής τους ταυτότητας, η οποία αποκρυσταλλώνεται τελικά μόνο κατά την ενήλικη ζωή τους. Πρόκειται για μια διαδικασία πειραματισμών, δοκιμών και συνεχούς αυτοελέγχου μέχρι το άτομο να προσδιορίσει τα αληθή χαρακτηριστικά της ταυτότητάς του. Μια διαδικασία, μάλιστα, η οποία στη σύγχρονη εποχή διευκολύνεται συχνά χάρη στις δυνατότητες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
     Το γεγονός πως ένα άτομο εφηβικής ηλικίας έχει τη δυνατότητα να πλάσει μια εικονική ταυτότητα στον κόσμο του διαδικτύου αποτελεί ένα δυνητικά επωφελές προνόμιο. Παρέχεται, δηλαδή, στον έφηβο η ευκαιρία να δοκιμάσει διαφορετικές εκφάνσεις του εαυτού του και να διερευνήσει κατά πόσο αυτές γίνονται αποδεκτές από τους άλλους ή κατά πόσο εκφράζουν επαρκώς τον ίδιο και τον ιδεατό εαυτό του. Οι πειραματισμοί αυτοί, όπως και η απρόσκοπτη δυνατότητα ελεύθερης έκφρασης -πιθανώς υπό το καθεστώς της ανωνυμίας-, ενδυναμώνουν τον έφηβο, εφόσον του διασφαλίζουν ένα ασφαλές περιβάλλον για να υιοθετήσει νέες συμπεριφορές, αξίες ή ηθικές ποιότητες και να βιώσει έτσι τα πράγματα από μια διαφορετική οπτική.
     Η δυνατότητα αυτή είναι ιδιαιτέρως επωφελής για εσωστρεφή άτομα που κατατρύχονται από συναισθήματα συστολής και δυσκολεύονται πολύ στις καθημερινές διαπροσωπικές τους σχέσεις. Με τη δημιουργία μιας διαδικτυακής ταυτότητας, έστω και ψευδούς, έχουν το περιθώριο να συνομιλήσουν με άλλα άτομα, να εξωτερικεύσουν σκέψεις ή ανησυχίες τους, να ρισκάρουν εκ του ασφαλούς -χάρη στην ανωνυμία- την ελεύθερη έκφραση του εαυτού τους και, σταδιακά, να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους. Η δόμηση, άλλωστε, της ατομικής ταυτότητας συνιστά πρωτίστως μια πορεία προς την αυτογνωσία, η οποία απαιτεί από το άτομο να βρει τη δική του φωνή και το θάρρος να εκφράσει τον εαυτό του.  
     Οι πειραματισμοί, βέβαια, στον διαδικτυακό κόσμο αποτελούν μια προσωρινή κατάσταση, εφόσον το άτομο οφείλει να διαμορφώσει σταδιακά την πραγματική του ταυτότητα, προσδίδοντάς της τα χαρακτηριστικά εκείνα που ανταποκρίνονται καλύτερα στην προσωπικότητά του. Η συγκρότηση της ατομικής του ταυτότητας είναι κρίσιμης σημασίας, καθώς μέσω αυτής κατορθώνει μεγαλώνοντας να επιλέγει συνειδητά την ποιότητα των πράξεών του, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο θα πραγματώνει τις διαπροσωπικές του σχέσεις και θα εκφράζει τον πλέον αυθεντικό εαυτό του. Ας μην παραβλέπουμε το γεγονός πως η ατελής διαμόρφωση της ατομικής ταυτότητας αφήνει το άτομο έκθετο σε ποικίλες επιρροές εξαιτίας των οποίων ενδέχεται να παρασυρθεί σε λανθασμένες επιλογές, οι οποίες δεν συνάδουν πραγματικά με την ηθική ή πνευματική του ταυτότητα.
     Είναι, σαφώς, προφανές πως κατά τη διάρκεια δόμησης της ατομικής ταυτότητας το άτομο θα παρεκκλίνει κάποτε από τις αξίες που έχει αποδεχτεί και έχει ορίσει ως κατευθυντήριες στη ζωή του, μιας και στο πλαίσιο της κοινωνίας γίνεται αποδέκτης πλήθους επιδράσεων. Οφείλει, ωστόσο, να προσδιορίσει τελικά το πραγματικό ποιόν του, να το αποδεχτεί πρώτα ο ίδιος και ακολούθως να προασπίσει την ατομική του ταυτότητα και την ατομικότητά του.
[Λέξεις: 451]