Έκθεση Β΄ Λυκείου: Γυναικεία εργασία, διακρίσεις και κοινωνικά στερεότυπα

Rob Woodcox

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Γυναικεία εργασία, διακρίσεις και κοινωνικά στερεότυπα [Τράπεζα Θεμάτων]

Γυναικεία εργασία, διακρίσεις και κοινωνικά στερεότυπα

Ανεξάρτητα τόσο από την τυπικά θεσμοθετημένη και διακηρυγμένη ισότητα ως προς την αμοιβή και την επαγγελματική εξέλιξη ανδρών και γυναικών όσο και από τις εξαγγελίες για την ύπαρξη ίσων ευκαιριών στον εργασιακό χώρο, καθημερινά πραγματοποιούνται βάσει εθιμικών ή άγραφων νόμων ουσιώδεις διακρίσεις μεταξύ αντρών και γυναικών με τη μορφή άτυπων σχέσεων εξουσίας και εξάρτησης. Επομένως, η επαγγελματική θέση της γυναίκας χαρακτηρίζεται ακόμη και σήμερα από αντιφάσεις και αδιέξοδα, επειδή η νομοθετική ισότητα και οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις δεν προεξοφλούν στην καθημερινή πρακτική την ισότιμη πρόσβαση και εξέλιξη των δύο φύλων στην αγορά εργασίας. Εξάλλου, το ζήτημα της ίσης αμοιβής, της ίσης μεταχείρισης στις εργασιακές σχέσεις και των προστατευτικών διατάξεων που αφορούν την εργαζόμενη γυναίκα αποτελούν ένα πολύ μικρό μέρος στο σύνολο των κανόνων του Εργατικού Δικαίου, σαν να πρόκειται για μία μικρή κατηγορία εργαζομένων.

Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις στο εργασιακό περιβάλλον η εργαζόμενη γυναίκα αντιμετωπίζεται τόσο από τους ιεραρχικά προϊστάμενους όσο και από τους συναδέλφους της, με προκατάληψη, δυσπιστία και επιφυλακτικότητα ως προς τις γνώσεις και τις ικανότητές της. Εκτός από αυτά, προστατευτικές θεσμικές διατάξεις, όπως η πρόωρη μειωμένη συνταξιοδότηση των έγγαμων μητέρων, λειτουργούν σε μεγάλο βαθμό ως μηχανισμοί νομιμοποίησης και αναπαραγωγής των διακρίσεων και των στερεοτύπων σε βάρος των γυναικών.

Οι έντονες διαφοροποιήσεις των εργασιών κατά φύλο παγίωσαν έναν αυθαίρετο, συμβατικό διαχωρισμό των θέσεων εργασίας σε «ανδρικές» και «γυναικείες». Έτσι, υπάρχουν συγκεκριμένοι τομείς της οικονομικής δραστηριότητας και απασχόλησης, οι οποίοι κυριαρχούνται συνήθως από γυναίκες, όπως οι κοινωνικές υπηρεσίες, τα παραϊατρικά επαγγέλματα και η εκπαίδευση. Αντίθετα, στα κατασκευαστικά επαγγέλματα, στη βιομηχανία και στις μεταφορές έχουν μεγαλύτερη διείσδυση οι άνδρες. Επιπλέον, οι γυναίκες συγκριτικά με τους άνδρες κατέχουν θέσεις εργασίας με ελάχιστη αυτονομία, χαμηλότερο γόητρο, λιγότερη εμπλοκή σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων, ενώ εποπτεύονται κυρίως από άνδρες. Από την άλλη, οι άνδρες έχουν διπλάσιες πιθανότητες σε σύγκριση με τις γυναίκες να καταλάβουν θέσεις διευθυντών και τριπλάσιες ευκαιρίες για θέσεις γενικών διευθυντών. Τέλος, οι γυναίκες απορροφήθηκαν κατά κόρον σε επίπονα, άχαρα και κακοπληρωμένα επαγγέλματα, όπως αυτό της καθαρίστριας.

Η ανισότητα και η αδικία που υφίσταται η γυναίκα στο εργασιακό περιβάλλον δεν είναι αποτέλεσμα του χαμηλού μορφωτικού επιπέδου και της ελλιπούς επαγγελματικής κατάρτισης σε σύγκριση με το εργατικό δυναμικό των ανδρών. Αντίθετα, συχνά η γυναίκα υπερέχει μορφωτικά και επομένως η ανισότητα και η αδικία που υφίσταται είναι απόρροια της διαφορετικής, υποδεέστερης κοινωνικής αντιμετώπισής της λόγω φύλου. Μάλιστα, στις σύγχρονες επισφαλείς εργασιακές συνθήκες είναι προφανής η ευάλωτη θέση των γυναικών στο εργασιακό τοπίο. Τελικά, σε μία περίοδο έντονης οικονομικής κρίσης, στην οποία επικρατεί συνεχώς αυξανόμενη τάση περικοπής του εργατικού δυναμικού, οι γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες εργαζόμενους περιθωριοποιούνται ευκολότερα, απολύονται και οδηγούνται μαζικά στην ανεργία.

Α. Ιωαννίδου, από την ιστοσελίδα apostaktirio.gr, 27.10.2011 (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (70 - 90 λέξεις). (μονάδες 20)

1^η

Το κείμενο αναφέρεται στις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην αγορά εργασίας. Αρχικά επισημαίνεται πως παρά τη νομικά θεσμοθετημένη ισότητα οι γυναίκες δεν έχουν την ευκαιρία ισότιμης πρόσβασης και εξέλιξης στον εργασιακό στίβο. Ενώ οι προστατευτικές διατάξεις αντί να προφυλάσσουν τις γυναίκες, φαίνεται πως παγιώνουν τις εις βάρος τους προκαταλήψεις. Επιπροσθέτως τονίζεται πως έχει διαμορφωθεί μια διάκριση ανάμεσα στα επαγγέλματα, με κάποια από αυτά να απευθύνονται κυρίως σε γυναίκες· επαγγέλματα, ωστόσο, ελάχιστης αυτονομίας, καθώς οι διευθυντικές θέσεις αφορούν κυρίως τους άντρες. Το παράδοξο, μάλιστα, είναι πως η αρνητική αντιμετώπιση εις βάρος των γυναικών υφίσταται παρά το γεγονός πως έχουν συνήθως υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο. Ενώ καταληκτικά διαπιστώνεται πως σε μια περίοδο κρίσης, όπως η σημερινή, οι γυναίκες οδηγούνται ευκολότερα στην ανεργία.

2^η

Παρά τη διακηρυγμένη ισότητα σε ό,τι αφορά την επαγγελματική εξέλιξη, οι γυναίκες βιώνουν καθημερινά διακρίσεις. Προκύπτει, το δίχως άλλο, πως η νομοθετική ισότητα δεν μπορεί να διασφαλίσει στην πραγματικότητα την ισότιμη αντιμετώπιση. Άλλωστε, οι γυναίκες εκλαμβάνονται με δυσπιστία ως προς τις ικανότητές τους κι οι προστατευτικές διατάξεις έρχονται περισσότερο να πιστοποιήσουν τις διακρίσεις εις βάρος τους. Ενώ, τα «γυναικεία» επαγγέλματα αφορούν θέσεις χαμηλού κύρους και ευθύνης, αφού οι θέσεις διεύθυνσης δίνονται συχνότερα σε άντρες. Το παράδοξο, ωστόσο, είναι πως οι διακρίσεις απέναντι στις γυναίκες υφίστανται παρά το γεγονός πως εκείνες συνήθως υπερέχουν σε ό,τι αφορά το μορφωτικό τους επίπεδο. Τέλος, ας τονιστεί, πως σε περιόδους κρίσης οι περικοπές θέσεων εργασίας αφορούν περισσότερο τις γυναίκες.

Β1. Γιατί, κατά την αρθρογράφο, «η επαγγελματική θέση της γυναίκας χαρακτηρίζεται ακόμη και σήμερα από αντιφάσεις και αδιέξοδα»; (60-80 λέξεις). (μονάδες 10)

Οι αντιφάσεις και τα αδιέξοδα που σχετίζονται με την επαγγελματική θέση των γυναικών προκύπτουν από το γεγονός πως η νομοθετική ισότητα και οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις δεν διασφαλίζουν στην πραγματικότητα την ισότιμη αντιμετώπισή τους. Η πρόσβαση των γυναικών στην αγορά εργασίας και η επαγγελματική τους εξέλιξη συναντά στην καθημερινή πρακτική πολλαπλά εμπόδια, τα οποία δεν αίρονται παρά τις νομοθετικές διατάξεις με τις οποίες επιχειρείται η εξίσωση των δύο φύλων. Οι διακρίσεις και τα στερεότυπα σε βάρος των γυναικών παραμένουν ακλόνητα, ενώ οι προστατευτικές θεσμικές διατάξεις υπέρ των γυναικών μοιάζουν να λειτουργούν ως μηχανισμοί νομιμοποίησης και αναπαραγωγής τους.

Β2.α. Να επισημάνετε δύο από τις διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες εξασφαλίζεται η συνοχή στην τέταρτη παράγραφο (Η ανισότητα... ανεργία) του κειμένου. (μονάδες 2)

ð αντίθετα

ð τελικά

Β2.β. Ποια σχέση συνοχής δηλώνει η κάθε διαρθρωτική λέξη; (μονάδες 3)

ð Το επίρρημα αντίθετα δηλώνει ότι ισχύει το αντίθετο από αυτό που έχει λεχθεί προηγουμένως. Εκφράζει αντίθεση, αντιδιαστολή.

ð Το επίρρημα τελικά χρησιμοποιείται για να τονιστεί πως πρόκειται να αναφερθεί ένα καταληκτικό συμπέρασμα, μια τελική τοποθέτηση.

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: επαγγελματική εξέλιξη, νομοθετική ισότητα, εργαζόμενη γυναίκα, λειτουργούν, σύγκριση. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.)

(μονάδες 10)

Η επαγγελματική εξέλιξη των εργαζόμενων γυναικών δεν έχει πάντοτε την αναμενόμενη αντιστοιχία με το μορφωτικό τους επίπεδο και τις επαγγελματικές τους ικανότητες. Σε σύγκριση με τους άντρες συναδέλφους τους, και παρά την υπάρχουσα νομοθετική ισότητα, παραμένουν συχνά καθηλωμένες σε θέσεις χαμηλότερων απαιτήσεων. Στοιχείο που υποδεικνύει πως η αγορά εργασίας λειτουργεί με ιδιαίτερη προκατάληψη απέναντί τους.

Γ2. Να επισημάνετε στο κείμενο πέντε όρους ειδικού/επιστημονικού λεξιλογίου και να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

(μονάδες 5)

ð νομοθετική ισότητα

ð Εργατικού Δικαίου

ð θεσμικές διατάξεις

ð εθιμικών ή άγραφων νόμων

ð πρόωρη μειωμένη συνταξιοδότηση

Δοθέντος ότι το κείμενο ασχολείται με την αντιμετώπιση των γυναικών στην αγορά εργασίας, χρησιμοποιούνται όροι ειδικού λεξιλογίου που σχετίζονται με την έννοια της νομικής κάλυψης του θέματος της ισότητας των δύο φύλων, αλλά και του γενικότερου νομικού πλαισίου (Εργατικού Δικαίου) σχετικά με τις προστατευτικές διατάξεις που σχετίζονται με τις γυναίκες, όπως είναι το δικαίωμα της πρόωρης μειωμένης συνταξιοδότησης. 

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Σύγχρονες εκδοχές συντόμευσης του λόγου. Καχυποψία ή ελπίδα;

Allan Swart

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Σύγχρονες εκδοχές συντόμευσης του λόγου. Καχυποψία ή ελπίδα; [Τράπεζα Θεμάτων] 

Θα το έχετε ακούσει πολλές φορές: «Τα SMS σκοτώνουν τη γλώσσα». Μπορεί να το πιστεύετε κιόλας. Η αλήθεια είναι ότι η υπηρεσία αποστολής σύντομων μηνυμάτων (Short Message Service), που ξεκίνησε σαν μια ακόμη παροχή της κινητής τηλεφωνίας, έχει κατακτήσει τη νεολαία, έχει γεννήσει έναν καινούργιο τρόπο γραφής, άμεσο, σύντομο, αποσπασματικό. Μέσα σε 160 χαρακτήρες (αυτό είναι το όριο ενός SMS) χωρούν ανησυχίες, ερωτικές εξομολογήσεις, ραντεβού, υπενθυμίσεις, υβριστικά μηνύματα, η καθημερινή ανία και, βέβαια, τα νέα μας, καλά και κακά, σημαντικά και ασήμαντα.

Το καλοκαίρι που μας πέρασε, η εφημερίδα El Mundo, στο πολιτιστικό της ένθετο, φιλοξένησε τις απόψεις ακαδημαϊκών, συγγραφέων, διαλεκτολόγων και άλλων επαϊόντων, σχετικά με το πόσο επηρεάζει τον τρόπο επικοινωνίας και πρόσληψης της γλώσσας αυτό το σχετικά καινούργιο σύστημα επικοινωνίας που κατέχει κεντρικό ρόλο στη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Άλλωστε, εν έτει 2008, σε μία μέρα, αποστέλλονται στην Ισπανία πάνω από δέκα εκατομμύρια τέτοια μηνύματα (κάπου δύο εκατομμύρια είναι ο αντίστοιχος αριθμός στην Ελλάδα).

Στις απόψεις, έτσι όπως καταγράφηκαν, συναντά κανείς καχυποψία και ελπίδα, φόβο για το μέλλον της ισπανικής γλώσσας και πίστη στις καινοτομίες που φέρνει το νέο μέσο. Ο συγγραφέας και ακαδημαϊκός Χοσέ Μαρία Μερίνο ανήκει σε εκείνους που αντιμετωπίζουν με καχυποψία τη «γλώσσα» των SMS και τη σχέση της με τη δυνατότητα έκφρασης και τον γλωσσικό πλούτο των νέων: «Χρησιμοποιώ πολύ λίγο το κινητό και δεν ξέρω να γράφω μηνύματα. Απ’ όσα γνωρίζω, βλέποντας τη νεολαία να επικοινωνεί μέσω αυτών, πιστεύω ότι η γλώσσα φτωχαίνει, όταν χρησιμοποιεί κανείς λίγες λέξεις, και, επιπλέον, τις μετατρέπει σε σκελετούς συμφώνων. Για να μην αναφερθώ στη χρήση μιας αργκό που, αντί να κάνει πιο ανοιχτή την επικοινωνία, την περιορίζει».

Οι «σκελετοί συμφώνων» στους οποίους αναφέρεται ο Μερίνο δεν είναι παρά αποτέλεσμα της ανάγκης για εξοικονόμηση χώρου (αυτά τα περίφημα 160 στοιχεία). Ο λεξικογράφος Γκρεγκόριο Σαλβαδόρ, σχετικά με το θέμα των συντμήσεων, εκφράζει την άποψη ότι «ανέκαθεν υπήρχαν τέτοια συστήματα συντμήσεων, προϊόντα της ανάγκης εξοικονόμησης χώρου και χρημάτων. Παλαιότερα», τονίζει, «αν κάποιος ήθελε να στείλει ένα τηλεγράφημα για να εκφράσει τα συλλυπητήριά του, για παράδειγμα, ήταν υποχρεωμένος να πληρώσει κάτι παραπάνω, αν επέλεγε να εισαγάγει στο κείμενό του τις απαραίτητες προθέσεις».

Πολλοί από τους ερωτηθέντες εισάγουν στη συζήτηση περί SMS το θέμα της παιδείας των νεαρών Ισπανών. Σύμφωνα με τον καθηγητή λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα, Ρικάρντο Σενάμπρε, είναι εμφανές ότι οι νέοι διαβάζουν όλο και λιγότερο, συνεπώς «η γραφή των SMS θα κάνει μεγαλύτερη ζημιά σε όσους δεν ξέρουν να εκφραστούν, σε εκείνους που αισθάνονται άβολα με τη σύνταξη. Η ασθένεια θα προσβάλει τους πιο αδύναμους οργανισμούς». Ο γλωσσολόγος Χοσέ Πόλο, από την πλευρά του, αναφέρεται και εκείνος στην κακοποίηση της γλώσσας στα SMS όχι μόνο εκ μέρους της νεολαίας αλλά από «την μεγάλη πλειοψηφία, που αν και έχει αποφοιτήσει από το δημοτικό, το γυμνάσιο και το πανεπιστήμιο, εντούτοις χειρίζεται απελπιστικά άσχημα τη γλώσσα».

Πιο αισιόδοξοι ακούγονται ο συγγραφέας Άνχελ Μάνιας και ο κριτικός λογοτεχνίας Χερμάν Γκουγιόν. Και οι δύο κάνουν λόγο για πιθανότητα εμπλουτισμού της ισπανικής γλώσσας από τη γλώσσα των μηνυμάτων, αν και δε διστάζουν να τονίσουν την αδυναμία αυτού του κώδικα να παραγάγει πλήρη κείμενα, όπως για παράδειγμα μια δικαστική απόφαση ή ένα άρθρο του Συντάγματος. Στην Ελλάδα, εκτός από τα θέματα των συντμήσεων, της κατάργησης άρθρων και προθέσεων, ή της προσφυγής στους «σκελετούς» συμφώνων (τι καταπληκτική μεταφορά αυτή του Μερίνο) έχουμε και το θέμα της χρήσης των λατινικών χαρακτήρων.

Κ. Παλαιολόγου, Το Δέντρο, τεύχος 155-156 (διασκευή)

επαϊόντων: ειδικών

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80 – 100 λέξεις. (μονάδες 20)

1^η

Ο συγγραφέας αναφέρεται στις επιπτώσεις που έχουν στη χρήση της γλώσσας τα σύντομα γραπτά μηνύματα (SMS). Αρχικά επισημαίνει πως η διάδοσή τους έχει δημιουργήσει έναν νέο αποσπασματικό και σύντομο τρόπο γραφής. Ενώ στη συνέχεια παραθέτει σχετικές απόψεις επιστημόνων, όπως αυτές παρουσιάστηκαν σε ένθετο της εφημερίδας El Mundo. Προκύπτει, έτσι, πως υπάρχουν εκείνοι που εκφράζουν έντονες ανησυχίες, καθώς παρατηρούν τη γλώσσα να φτωχαίνει απ’ τη χρήση ελάχιστων λέξεων, αλλά κι εκείνοι που αισιοδοξούν πως η γλώσσα ενδεχομένως και να εμπλουτιστεί. Συνάμα, τονίζεται πως αφενός δεν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που χρησιμοποιούνται συντμήσεις λέξεων ή φράσεων κι αφετέρου πως σημαντικότερο είναι το πρόβλημα τις ελλιπούς επαφής των νέων με την ανάγνωση βιβλίων.

2^η

Η διάδοση της αποστολής σύντομων μηνυμάτων (SMS) έχει δημιουργήσει ένα νέο τρόπο γραφής, που χαρακτηρίζεται από συντομία και αποσπασματικότητα. Σε ένθετο, μάλιστα, της εφημερίδας El Mundo, παρουσιάστηκαν οι απόψεις πολλών επιστημόνων και ειδικών σχετικά με το πώς επηρεάζεται ο τρόπος επικοινωνίας απ’ τα σύντομα αυτά μηνύματα. Εκφράστηκαν, έτσι, ανησυχίες για το περιορισμένο λεξιλόγιο, αλλά και για την έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας μέσω της συνθηματικής γλώσσας των νέων· επισημάνθηκε ωστόσο πως και στο παρελθόν τα τηλεγραφήματα βασίζονταν στη σύντμηση της έκφρασης. Βέβαια, όπως τονίστηκε, μεγαλύτερο πρόβλημα θα αντιμετωπίσουν εκείνοι που έχουν ήδη αδυναμία έκφρασης λόγω χαμηλής γλωσσικής παιδείας. Ωστόσο, κάποιοι αναφέρουν πως δεν είναι απίθανο να εμπλουτιστεί η γλώσσα χάρη στα μηνύματα αυτά.           

B1. Ποιες απόψεις καταγράφει ο αρθρογράφος στο κείμενό του σχετικά με το πόσο επηρεάζει τον τρόπο επικοινωνίας και πρόσληψης της γλώσσας το ευρύτατα διαδεδομένο σύστημα επικοινωνίας των μηνυμάτων (sms); (60 – 80 λέξεις). (μονάδες 10)

Σε ό,τι αφορά τις αρνητικές απόψεις, τονίζεται πως η γλώσσα φτωχαίνει με τη χρήση περιορισμένου λεξιλογίου, ιδίως αφού ακόμη κι αυτές τις ελάχιστες λέξεις τις μετατρέπουν σε σκελετούς συμφώνων για την επίτευξη μεγαλύτερης συντομίας. Άλλωστε, ο συνθηματικός λόγος, η αργκό, που χρησιμοποιούν οι νέοι δεν οδηγεί σε μια πιο ανοιχτή επικοινωνία, αλλά σ’ έναν σημαντικό περιορισμό της. Επιπλέον, επισημαίνεται πως εκείνοι -νέοι ή μεγαλύτεροι- που δεν γνωρίζουν ήδη να χρησιμοποιούν σωστά τη γλώσσα και δεν έχουν σταθερή επαφή με την ανάγνωση βιβλίων, είναι αυτοί που θα βιώσουν τις σημαντικότερες συνέπειες. Ωστόσο, στον αντίποδα αυτών, αναφέρεται πως και στο παρελθόν είχαν υπάρξει συνήθειες σύντμησης του λόγου, όπως στην αποστολή τηλεγραφημάτων, αλλά και πως δεν είναι απίθανο να προκύψει ένας εμπλουτισμός της γλώσσας μέσα απ’ τη νέα αυτή μορφή έκφρασης.   

B1. Ποια επιχειρήματα επικαλούνται, σύμφωνα με τον αρθρογράφο, όσοι αντιμετωπίζουν με καχυποψία και ανησυχία τη (συντομευμένη) γλώσσα των μηνυμάτων (sms); (60 – 80 λέξεις).

Οι ειδικοί που αντιμετωπίζουν με ανησυχία τη γλωσσική μορφή των γραπτών μηνυμάτων επισημαίνουν πως η γλώσσα κινδυνεύει να φτωχύνει, αν οι νέοι χρησιμοποιούν ελάχιστες λέξεις κι αυτές, για λόγους συντομίας, τις μετατρέπουν σε σκελετούς λέξεων. Ενώ, παρατηρούν πως η επικοινωνία των νέων περιορίζεται, αντί να γίνεται πιο ανοιχτή, με την χρησιμοποιούμενη αργκό. Βέβαια, διευκρινίζεται πως τις σημαντικότερες συνέπειες θα τις αντιμετωπίσουν όσοι ήδη δεν ξέρουν να εκφραστούν και δυσκολεύονται στη σύνταξη. Άλλωστε, η κακοποίηση της γλώσσας σχετίζεται στενά με το γεγονός ότι οι νέοι διαβάζουν όλο και λιγότερο.

B2. Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για την τέταρτη παράγραφο (Οι «σκελετοί συμφώνων»… προθέσεις») του κειμένου. (μονάδες 5)

ð Οι συντμήσεις στη γλωσσική έκφραση δεν αποτελούν καινοφανές φαινόμενο.

B2α. Με ποιες διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στην τρίτη (Στις απόψεις… περιορίζει) και στην τέταρτη παράγραφο (Οι «σκελετοί συμφώνων»… προθέσεις) του κειμένου.

ð Οι «σκελετοί συμφώνων» στους οποίους αναφέρεται ο Μερίνο...

ð σχετικά με το θέμα των συντμήσεων

Β2β. Να εξηγήσετε ποιες σχέσεις συνοχής δηλώνουν οι συγκεκριμένες διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις.

Προκειμένου να επιτευχθεί η συνοχή ανάμεσα στην 3^η και την 4^η παράγραφο ο συγγραφέας καταφεύγει στην επανάληψη λέξεων/εννοιών της προηγούμενης παραγράφου (3^ης), ώστε να καταγράψει στη συνέχεια επιμέρους ή και αντίθετες τοποθετήσεις. Έτσι, στην 4^η παράγραφο έχουμε επιπλέον στοιχεία για θέματα και απόψεις που αναφέρθηκαν ήδη στην 3^η.

Γ1. Να γράψετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων με θέμα τη γλώσσα των σύντομων μηνυμάτων (sms), χρησιμοποιώντας με όποια σειρά επιθυμείτε τις ακόλουθες λέξεις/φράσεις του κειμένου (επισημαίνονται και στο κείμενο με έντονη γραφή): αποσπασματικό, τρόπο επικοινωνίας, αποστέλλονται, γλωσσικό πλούτο, συντμήσεων (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος κ.λπ.). (μονάδες 10)

Η γλωσσική έκφραση που χρησιμοποιείται στα περισσότερα γραπτά μηνύματα, τα οποία αποστέλλονται κυρίως από άτομα νεαρής ηλικίας, φανερώνουν μιαν αλλαγή στον τρόπο επικοινωνίας. Πρόκειται για έναν λόγο αποσπασματικό, στον οποίο, παρά τον δεδομένο γλωσσικό πλούτο της ελληνικής γλώσσας, οι νέοι αξιοποιούν περιορισμένο λεξιλόγιο και προχωρούν, μάλιστα, σε συνεχείς συντμήσεις στις λέξεις και στις διατυπώσεις τους, επιζητώντας τη μεγαλύτερη δυνατή συντομία.

Γ1. Να γράψετε μία πρόταση για καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις/φράσεις του κειμένου (επισημαίνονται και στο κείμενο με έντονη γραφή), έτσι ώστε να γίνεται φανερή η σημασία τους: παροχή, ένθετο, πρόσληψης, κακοποίηση της γλώσσας, χειρίζεται (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το ρηματικό πρόσωπο κ.λπ.).

ð Λόγω της οικονομικής κρίσης είναι σαφής η ανάγκη για κοινωνικές παροχές στους πολίτες εκείνους που βιώνουν σημαντικά οικονομικά προβλήματα.

ð Πολλές εφημερίδες έχουν ένθετα, ειδικά δηλαδή φυλλάδια, που είναι αφιερωμένα κάθε φορά σε διαφορετικά θέματα πολιτιστικού ή άλλου ενδιαφέροντος.

ð Η πρόσληψη ενός νέου λογοτεχνικού κειμένου από τον αναγνώστη επιτυγχάνεται μερικές φορές καλύτερα, αν του παρέχονται διευκρινιστικές παρατηρήσεις.

ð Ως κακοποίηση της γλώσσας μπορούμε να θεωρήσουμε τα συχνά λάθη στη σύνταξη ή τη λανθασμένη χρήση αρκετών λέξεων.

ð Χρησιμοποιεί την αγγλική γλώσσα με άνεση.

Γ2α. «Ο συγγραφέας και ακαδημαϊκός Χοσέ Μαρία Μερίνο ανήκει σε εκείνους που αντιμετωπίζουν με καχυποψία τη «γλώσσα» των SMS και τη σχέση της με τη δυνατότητα έκφρασης και τον γλωσσικό πλούτο των νέων»:

Στην παραπάνω περίοδο λόγου ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί μία αναφορική πρόταση. Αφού την εντοπίσετε, να την εντάξετε στην κατηγορία των προσδιοριστικών ή παραθετικών/προσθετικών προτάσεων, με βάση τη σημασία που παίρνει η πρόταση από τα συμφραζόμενα. (μονάδες 2)

ð που αντιμετωπίζουν με καχυποψία τη «γλώσσα» των SMS...

Η δευτερεύουσα αναφορική είναι προσδιοριστική.

Γ2β. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας. (μονάδες 3)

Η αναφορική πρόταση χαρακτηρίζεται ως προσδιοριστική, αφού αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του όρου που προσδιορίζει.

Γ2. Να εντοπίσετε στο κείμενο ένα παράδειγμα μεταφορικής/συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας και να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.

ð τις μετατρέπει σε σκελετούς συμφώνων

Η μεταφορική αυτή έκφραση αποδίδει με ιδιαίτερα αποτελεσματικό τρόπο τη συνήθεια των νέων να αφαιρούν τα φωνήεντα των λέξεων, καθώς τα σύμφωνα που απομένουν μοιάζουν πράγματι με τον σκελετό της λέξης. 

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Ο εθισμός στην τηλεόραση [Τράπεζα Θεμάτων]

Sarah Treanor

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Ο εθισμός στην τηλεόραση [Τράπεζα Θεμάτων]

 Μπαίνουμε στο σπίτι και η πρώτη μας κίνηση είναι να πατήσουμε το κουμπί του τηλεκοντρόλ. Συζητούμε με φίλους, αλλά το μάτι όλο ξεγλιστρά προς την πολύχρωμη οθόνη, δεν μπορούμε να συγκεντρωθούμε στη συζήτηση, αλλά δεν κλείνουμε και την τηλεόραση. Κατηγορούμε έντονα το περιεχόμενο των τηλεοπτικών προγραμμάτων, αλλά δεν παραλείπουμε να τα παρακολουθούμε.

Οι περισσότεροι, λοιπόν, έχουν με την τηλεόραση μια σχέση αγάπης-μίσους. Χαζοκούτι από τη μια, αλλά απαραίτητος σύντροφος στην καθημερινότητα. Τουλάχιστον τρεις ώρες την ημέρα περνούν κατά μέσο όρο οι κάτοικοι των αναπτυγμένων χωρών μπροστά στις τηλεοράσεις. Όταν ένα άτομο φτάσει στην ηλικία των 75 ετών, θα έχει περάσει τα εννιά χρόνια της ζωής του βλέποντας τηλεόραση. Πρόκειται πια για την τρίτη ανθρώπινη δραστηριότητα μετά την εργασία και τον ύπνο. Πολλοί άνθρωποι συμπεριφέρονται σαν να είναι εξαρτημένοι από τη μικρή οθόνη. Ή μήπως είναι; Τελικά η τηλεόραση προκαλεί εθισμό κλινικού τύπου; Μια τέτοια υπόθεση δεν είχε απασχολήσει μέχρι τώρα τους ερευνητές, παρά μόνο με τη μεταφορική της έννοια.

Όμως, ένα πρόσφατο άρθρο στο περιοδικό «Scientific American» θέτει ξανά το ερώτημα. Όσοι βλέπουν υπερβολικά πολύ τηλεόραση εμφανίζουν συμπτώματα εθισμού, σημειώνει. Μάλιστα, οι συγκεκριμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι υπάρχει μια ενστικτώδης βιολογική αντίδραση του ανθρώπου, η «αντίδραση προσανατολισμού», που δημιουργεί μια έλξη προς μια συσκευή, όπως η τηλεόραση, που εκπέμπει έντονα χρώματα και ήχους, με απότομες εναλλαγές σκηνών και ακουσμάτων. Θεμελιωτής της αντίδρασης προσανατολισμού είναι ο Ιβάν Παβλόφ, ο οποίος χρησιμοποιούσε στα πειράματά του σκυλάκια. Δυστυχώς, ο άνθρωπος-τηλεθεατής μέσω της υπερβολικής κατανάλωσης τηλεοπτικών προϊόντων μοιάζει να συναγωνίζεται σε υποταγή και αβουλία τα μικρά σκυλάκια, με τα οποία πειραματιζόταν ο Παβλόφ.

Ίσως, βέβαια, δεν είναι αναγκαίο να αναζητήσουμε τις αιτίες της τηλεοπτικής γοητείας σε βιολογικούς παράγοντες. «Έγχρωμη τηλεόραση, ασπρόμαυρη ζωή», έγραφε ένα σύνθημα στους τοίχους. Ίσως, λοιπόν, πριν καταδικάσουμε την τηλεόραση, που κάτω από άλλες συνθήκες θα μπορούσε να είναι ένα μέσο ψυχαγωγικό και εκπολιτιστικό, ας προβληματιστούμε για τη μουντή και άχαρη ζωή, η οποία συχνά μοιάζει ακόμα πιο ανιαρή και χυδαία από το κάθε «μπιγκ μπράδερ». Ας αντιδράσουμε για τους κοινωνικούς όρους της εργασιακής εξουθένωσης και της διαπροσωπικής απομόνωσης, που μετατρέπει και τα σκουπίδια της τηλεόρασης σε διαμάντια σε τιμή ευκαιρίας... 

Για δεκαετίες οι επιστήμονες έχουν μελετήσει την επίδραση που έχει η τηλεθέαση στην ανθρώπινη συμπεριφορά, όπως για παράδειγμα οι συχνές στιγμές βίας. Λιγότερο, όμως, έχει μελετηθεί η ίδια η σαγήνη του μέσου στον άνθρωπο, δηλαδή το ίδιο το μέσο και όχι το μήνυμα. Ή μήπως αντίστοιχα με την περίφημη ρήση «το μέσο είναι το μήνυμα», ισχύει ότι «το μέσο είναι το πρόβλημα»!

Γ. Ελαφρός, εφ. Η Καθημερινή, 17.3.2002 (διασκευή).

1. Στα πειράματα αυτά ο Παβλόφ χρησιμοποίησε δύο ομάδες σκύλων, που λάμβαναν το γεύμα τους καθημερινά την ίδια ώρα. Η μία ομάδα άκουγε τον χτύπο ενός κουδουνιού λίγα λεπτά πριν από τη χορήγηση της τροφής. Όταν, μετά από ένα χρονικό διάστημα, ο Παβλόφ άρχισε να χτυπά το κουδούνι σε άσχετες ώρες χωρίς να προσφέρει τροφή, διαπίστωσε ότι οι σκύλοι ανταποκρίνονταν, όπως ακριβώς όταν τους πρόσφερε τροφή: τους έτρεχαν τα σάλια. Στην άλλη ομάδα σκύλων δεν υπήρχε η ίδια αντίδραση. Η διασύνδεση μεταξύ δύο ερεθισμάτων έγινε γνωστή ως εξαρτημένο ανακλαστικό και η διαδικασία ονομάστηκε κλασική εξάρτηση. Μέσω αυτής επέρχεται σημαντική αλλαγή της συμπεριφοράς.

2. Μπιγκ Μπράδερ: To Big Brother (Μεγάλος Αδελφός) υπήρξε ένα δημοφιλές τηλεοπτικό ριάλιτι σόου. Οι παίκτες συγκατοικούσαν σε ένα σπίτι, το οποίο παρακολουθούνταν από κάμερες. Ο στόχος για τον κάθε παίκτη ήταν να παραμείνει στο παιχνίδι. Η επιλογή του παίκτη που θα αποχωρούσε (κάθε εβδομάδα) γινόταν από το τηλεοπτικό κοινό. 

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (80 - 100 λέξεις). (μονάδες 20)

1^η

Ο συγγραφέας αναφέρεται στον εθισμό αρκετών ανθρώπων στην τηλεόραση. Αρχικά επισημαίνει πως παρά την επικριτική στάση που υιοθετείται απέναντι στα προβαλλόμενα προγράμματα, η τηλεόραση λειτουργεί ως βασικότατη συνήθεια των ανθρώπων. Έχει λάβει, μάλιστα, τέτοιες διαστάσεις το φαινόμενο, ώστε τίθεται πλέον ζήτημα κλινικού εθισμού από την τηλεόραση. Σύμφωνα, άλλωστε, με την εκτίμηση επιστημόνων τα άτομα που παρακολουθούν πολλές ώρες καθημερινά, παρουσιάζουν συμπτώματα εθισμού. Εντούτοις, όπως σχολιάζει ο γράφων, ακόμη κι αν δεχτούμε την εξάρτηση απ’ την τηλεόραση, δεν θα πρέπει να λησμονούμε πως ό,τι ωθεί τους ανθρώπους σε αυτήν είναι η εργασιακή εξουθένωση και η κοινωνική απομόνωση· φαινόμενα περισσότερο σημαντικά. Ενώ, κλείνοντας, τονίζει πως ακόμη δεν έχει μελετηθεί επαρκώς η γοητεία που ασκεί η ίδια η τηλεόραση ως μέσο, κι όχι το περιεχόμενο των προγραμμάτων της, στους ανθρώπους.

2^η

Η τηλεόραση αποτελεί πλέον καθημερινή επιλογή για όλους μας, έστω κι αν δεν είμαστε απόλυτα ικανοποιημένοι με όσα προβάλλει. Μια συνήθεια που δεν αποτρέπεται παρά τη δυσαρέσκεια για την ποιότητά της· μια συνήθεια που τείνει να καλύψει το ένα τρίτο της καθημερινότητας πολλών ανθρώπων, μοιάζοντας με κανονική εξάρτηση. Άλλωστε, κάποιοι επιστήμονες αναγνωρίζουν μια βιολογική αντίδραση έλξης απέναντι στην τηλεόραση, μιαν «αντίδραση προσανατολισμού», που παραπέμπει στην συμπεριφορά εξάρτησης των μικρών σκύλων απ’ τα πειράματα του Παβλόφ. Βέβαια, ανεξάρτητα από τους βιολογικούς παράγοντες, η έλξη προς την τηλεόραση, που εν δυνάμει θα ήταν μια θετική επιλογή, οφείλεται στην εξουθένωση των εργαζομένων και στο άχαρο της πραγματικής ζωής. Επιπλέον, αν κι έχει μελετηθεί η επίδραση της τηλεθέασης στη συμπεριφορά των ανθρώπων, δεν έχει διερευνηθεί η έλξη που ασκεί η ίδια η τηλεόραση ως μέσο.   

Β1. Σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων να αναπτύξετε το σύνθημα των τοίχων που παρατίθεται στο κείμενο: «Έγχρωμη τηλεόραση, ασπρόμαυρη ζωή». (μονάδες 10)

Το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι βρίσκουν περισσότερο ενδιαφέρον στην τηλεόραση απ’ ό,τι στην πραγματική τους ζωή, υποδηλώνει εμφατικά την απουσία πηγών ουσιαστικής απόλαυσης. Η τάση τους να καταφεύγουν στην παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων ως μέσω περισπασμού απ’ τα προβλήματα της καθημερινότητας, τονίζει την αδυναμία εύρεσης άλλων πιο δημιουργικών τρόπων ψυχαγωγίας. Άλλωστε, η κούραση απ’ την πολύωρη και συχνά αγχώδη εργασία, λειτουργεί αποτρεπτικά για ουσιαστικότερες ενασχολήσεις, όπως είναι η ανάγνωση βιβλίων. Ενώ, η οικονομική στενότητα που βιώνουν οι περισσότεροι, περιορίζει δραστικά τις κοινωνικές συναναστροφές και δραστηριότητες.

Β1. Ποιες είναι, σύμφωνα με το κείμενο, οι αιτίες για τον εθισμό του σύγχρονου ανθρώπου στην τηλεοπτική γοητεία; Να απαντήσετε σε μία παράγραφο (60-80 λέξεων). (μονάδες 11)

Οι αιτίες για τον εθισμό του σύγχρονου ανθρώπου στην τηλεόραση μπορούν να αναζητηθούν είτε σε βιολογικούς παράγοντες, είτε σε κοινωνικούς. Οι βιολογικοί παράγοντες αναφέρονται στην ιδιαίτερη έλξη που μοιάζει να ασκεί η τηλεόραση ως μέσο στον άνθρωπο, ενώ οι κοινωνικοί, που είναι και βαθύτεροι, φανερώνουν την κενότητα της πραγματικής ζωής πολλών ανθρώπων. Η ανία, η έλλειψη ουσιαστικών ενδιαφερόντων, αλλά πολύ περισσότερο η εργασιακή εξουθένωση, όπως και η διαπροσωπική απομόνωση, καθιστούν ακόμη και τα χειρότερα τηλεοπτικά προγράμματα ως πόλο έλξης, ως μέσο διαφυγής για πολλούς ανθρώπους.

Β1. Πώς λειτουργεί, σύμφωνα με το κείμενο, η «αντίδραση προσανατολισμού» για τους τηλεθεατές; Να απαντήσετε σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων. (μονάδες 11)

Η ονομαζόμενη «αντίδραση προσανατολισμού» είναι μια ενστικτώδης βιολογική αντίδραση του ανθρώπου, που του δημιουργεί έλξη προς μια συσκευή που εκπέμπει έντονα χρώματα κι έχει συχνές εναλλαγές σκηνών και ακουσμάτων. Η σαγήνη, επομένως, που ασκεί η τηλεόραση στους ανθρώπους, μπορεί να εξηγηθεί και βιολογικά, υπό την έννοια πως η συχνή και απότομη εναλλαγή οπτικών και ηχητικών ερεθισμάτων, προσελκύει εξ ορισμού το ενδιαφέρον των ανθρώπων. Η αντίδραση αυτή, βέβαια, που συνοδεύεται κι από συμπτώματα εθισμού, είναι πολύ πιο έντονη στα άτομα που παρακολουθούν καθημερινά πολλές ώρες τηλεόραση.

Β2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου (Όμως... ο Παβλόφ) του κειμένου; (μονάδες 4)

Θεματική περίοδος: Όμως, ένα πρόσφατο άρθρο στο περιοδικό «Scientific American» θέτει ξανά το ερώτημα.

Λεπτομέρειες / σχόλια: Όσοι βλέπουν υπερβολικά... χρησιμοποιούσε στα πειράματά του σκυλάκια

Κατακλείδα: Δυστυχώς... πειραματιζόταν ο Παβλόφ.

Β2. α. Με ποιες διαρθρωτικές λέξεις επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη παράγραφο, καθώς και ανάμεσα στη δεύτερη και την τρίτη παράγραφο του κειμένου; (μονάδες 2)

ð 1^η – 2^η: λοιπόν

ð 2^η – 3^η: Όμως

Β2. β. Ποια σχέση συνοχής σηματοδοτεί η καθεμιά από τις διαρθρωτικές λέξεις; (μονάδες 2)

ð λοιπόν: δηλώνει συμπέρασμα

ðόμως: δηλώνει αντίθεση

Β2. Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για την τέταρτη παράγραφο (Ίσως... ευκαιρίας) του κειμένου. (μονάδες 5)

ð Η κούραση και η ανία ωθούν στην τηλεόραση.

Γ1. α. Να γράψετε μία αντώνυμη λέξη για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη γραφή, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία τους στο κείμενο: κατηγορούμε, εξαρτημένοι, καταδικάσουμε, ανιαρή, απομόνωσης. (μονάδες 5)

ð κατηγορούμε ≠ επιδοκιμάζουμε

ð εξαρτημένοι ≠ ανεπηρέαστοι

ð καταδικάσουμε ≠ απαλλάξουμε

ð ανιαρή ≠ ενδιαφέρουσα

ð απομόνωσης ≠ κοινωνικότητας

Γ1. β. Να δημιουργήσετε μία πρόταση για καθεμιά από τις αντώνυμες λέξεις που επιλέξατε, έτσι ώστε να γίνεται φανερή η σημασία τους (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο, το χρόνο κ.λπ.). (μονάδες 5)

ð Συχνά επιδοκιμάζουμε ορισμένα τηλεοπτικά προγράμματα μόνο στο άκουσμα του ονόματος των συντελεστών τους.

ð Οι νέοι παρουσιάζονται ολοένα και περισσότερο ανεπηρέαστοι από τα θέλγητρα της τηλεόρασης.

ð Προτού απαλλάξουμε το περιεχόμενο των τηλεοπτικών προγραμμάτων απ’ την ευθύνη για την έξαρση των ρατσιστικών φαινομένων, θα πρέπει να τα ελέγξουμε λίγο πιο προσεκτικά.

ð Οι νέοι θεωρούν την κοινωνική τους ζωή πολύ πιο ενδιαφέρουσα απ’ τα διάφορα τηλεοπτικά προγράμματα.

ð Η κοινωνικότητα συνιστά πολύτιμο εφόδιο για τους νέους ανθρώπους, καθώς θα τους επιτρέψει τη δημιουργία ενός ισχυρού δικτύου γνωριμιών.

Γ1. α. Να γράψετε μία συνώνυμη λέξη για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη γραφή, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία τους στο κείμενο: κατηγορούμε, υποστηρίζουν, δημιουργεί, εξουθένωσης, σαγήνη. (μονάδες 5)

ð κατηγορούμε = κατακρίνουμε

ð υποστηρίζουν = ισχυρίζονται

ð δημιουργεί = προκαλεί

ð εξουθένωσης = εξάντλησης

ð σαγήνη = έλξη

Γ1. β. Να δημιουργήσετε μία πρόταση για καθεμιά από τις συνώνυμες λέξεις που επιλέξατε, έτσι ώστε να γίνεται φανερή η σημασία τους (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο ως προς την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο κ.λπ.). (μονάδες 5)

ð Συχνά κατακρίνουμε την τηλεόραση, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη μας πως θα μπορούσε κάλλιστα να λειτουργεί ως μια αμιγώς ψυχαγωγική δραστηριότητα, αν είχε προγράμματα καλύτερης ποιότητας.

ð Οι επιστήμονες ισχυρίζονται πως η παρακολούθηση βίαιων τηλεοπτικών προγραμμάτων από παιδιά μικρής ηλικίας, οδηγεί σε φαινόμενα μίμησης με οδυνηρές συνέπειες.

ð Η συχνή και πολύωρη τηλεθέαση προκαλεί συμπτώματα εθισμού.

ð Η εξάντληση απ’ την καθημερινή εργασία αποτρέπει τους πολίτες απ’ την αναζήτηση δημιουργικότερων ενασχολήσεων στον ελεύθερο χρόνο τους.

ð Η έλξη που ασκούν τα τηλεοπτικά προγράμματα, ενισχύεται απ’ την απουσία πραγματικής ευχαρίστησης στη ζωή των ανθρώπων.

Γ1. Να γράψετε από μία πρόταση με καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: αναπτυγμένων, εξαρτημένοι, εθισμό, εργασιακής εξουθένωσης, σαγήνη. Φροντίστε, ώστε μέσα από την πρόταση να γίνεται φανερή η σημασία της κάθε λέξης/φράσης (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο ως προς την πτώση, τον αριθμό κ.λπ.). (μονάδες 10)

ð Οι πολίτες των αναπτυγμένων χωρών, αν και θα περίμενε κανείς πως θα έχουν πληθώρα άλλων δραστηριοτήτων, είναι εκείνοι που σπαταλούν τον περισσότερο χρόνο παρακολουθώντας τηλεόραση.

ð Οι άνθρωποι που βλέπουν πολλές ώρες τηλεόραση, λειτουργούν συχνά σαν να είναι εξαρτημένοι από αυτήν.

ð Ο εθισμός στη νικοτίνη είναι εξαιρετικά ισχυρός, με αποτέλεσμα οι καπνιστές να δυσκολεύονται πάρα πολύ να διακόψουν τη βλαβερή αυτή συνήθεια.

ð Η εργασιακή εξουθένωση έρχεται ως αποτέλεσμα των περικοπών προσωπικού, καθώς εξαναγκάζει τους εναπομείναντες υπαλλήλους να εργάζονται ακόμη περισσότερο.

ð Τα τηλεοπτικά προγράμματα ασκούν μια ιδιάζουσα σαγήνη στους ανθρώπους, αφού συχνά βρίσκουν σε αυτά στοιχεία και συγκινήσεις που λείπουν απ’ την πραγματική τους ζωή.

Γ2. «Πολλοί άνθρωποι συμπεριφέρονται σαν να είναι εξαρτημένοι από τη μικρή οθόνη. Ή μήπως είναι; Τελικά η τηλεόραση προκαλεί εθισμό κλινικού τύπου;»:

Στην παραπάνω περίοδο λόγου να εξηγήσετε τη χρήση των ερωτήσεων σε σχέση με τον επικοινωνιακό στόχο του αρθρογράφου. (μονάδες 5)

Οι ερωτήσεις που τίθενται απ’ τον αρθρογράφο λειτουργούν αφενός ως τρόπος ενίσχυσης του ενδιαφέροντος των αναγνωστών κι αφετέρου ως μέσο προετοιμασίας για το ζήτημα που θα εξεταστεί στη συνέχεια, αφού ο γράφων σκοπεύει να δώσει ο ίδιος τις αναγκαίες απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα.

Γ2.α. «Για δεκαετίες οι επιστήμονες έχουν μελετήσει την επίδραση που έχει η τηλεθέαση στην ανθρώπινη συμπεριφορά...»

Στην παραπάνω περίοδο λόγου ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί μια αναφορική πρόταση. Να την εντοπίσετε και να τη χαρακτηρίσετε είτε ως προσδιοριστική είτε ως παραθετική ανάλογα με τις πληροφορίες που αυτή περιέχει σε σχέση με τον προσδιοριζόμενο όρο. (μονάδες 2)

ð που έχει η τηλεθέαση στην ανθρώπινη συμπεριφορά

ð Η αναφορική πρόταση είναι προσδιοριστική.

Γ2. β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 3)

ð Η αναφορική πρόταση είναι προσδιοριστική, καθώς αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του όρου που προσδιορίζει (επίδραση) και εκφράζει μαζί με αυτόν ένα νόημα αδιαίρετο.

Γ2. α. «...υπάρχει μια ενστικτώδης βιολογική αντίδραση του ανθρώπου, η «αντίδραση προσανατολισμού», που δημιουργεί μια έλξη προς μια συσκευή..»:

Στο παραπάνω απόσπασμα ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί μία αναφορική πρόταση. Να την εντοπίσετε και να την χαρακτηρίσετε είτε ως προσδιοριστική είτε ως παραθετική ανάλογα με τις πληροφορίες που αυτή περιέχει σε σχέση με τον προσδιοριζόμενο όρο. (μονάδες 2)

ð που δημιουργεί μια έλξη προς μια συσκευή

ð Η δευτερεύουσα αναφορική είναι παραθετική.

Γ2. β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 3)

ð Η δευτερεύουσα αναφορική είναι παραθετική, καθώς οι πληροφορίες που παρέχει είναι ξεχωριστές σε σχέση με τον όρο που προσδιορίζει, με τον οποίο δεν εκφράζει ένα αδιαίρετο νόημα.