Έκθεση Β΄ Λυκείου: Τηλεόραση: το «άλλο σχολείο» του ελεύθερου χρόνου;

Paul Tagliamonte

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Τηλεόραση: το «άλλο σχολείο» του ελεύθερου χρόνου;

Τα παιδιά αφιερώνουν άραγε περισσότερο χρόνο στην τηλεόραση στις καλοκαιρινές τους διακοπές; Από τα λίγα που γνωρίζω δεν είναι διαθέσιμα σχετικά ερευνητικά δεδομένα. Θα μπορούσε, όμως, να υποθέσει κανείς βάσιμα ότι τα παιδιά που χαίρονται τις διακοπές τους σε κάποιο θέρετρο έχουν πολλές ελκυστικές ασχολίες ως αντίβαρο στα τηλεοπτικά προγράμματα. Το αντίθετο συμβαίνει με τα παιδιά που περνούν τις διακοπές τους στα αστικά κέντρα, όπου οι δυνατότητες για άλλες δραστηριότητες είναι αρκετά περιορισμένες.

Ίσως τα παιδιά της πρώτης κατηγορίας, που έχουν το πλεονέκτημα να χαίρονται τις ποικίλες δραστηριότητες των διακοπών, να είναι πιο τυχερά και για έναν άλλο λόγο, καθώς εκτίθενται λιγότερο στον ευτελή, δημόσιο λόγο, αλλά και στη βία του τηλεοπτικού θεάματος που δε συνυπολογίζει την παρουσία των παιδιών ανάμεσα στους τηλεθεατές. Οι συνέπειες αυτής της πρακτικής θα άξιζε να μελετηθούν συστηματικά, όπως και οι συνέπειες γενικότερα της παρακολούθησης από παιδιά άλλων εκπομπών, οι οποίες προβάλλονται σε ζώνες υψηλής τηλεθέασης, ενώ απευθύνονται αποκλειστικά σε ενηλίκους.

Τέτοιες περιπτώσεις ξαναφέρνουν στη συζήτηση τον ρόλο της τηλεόρασης, αλλά και των άλλων μέσων ενημέρωσης, ως φορέα κοινωνικοποίησης των παιδιών και των νέων στις σύγχρονες κοινωνίες. Δεν είναι τυχαίος ο χαρακτηρισμός της τηλεόρασης ως το «άλλο σχολείο». Οι επιδράσεις που ασκεί στον τρόπο οργάνωσης της ζωής των ανθρώπων, στην ατομική και στην κοινωνική τους ανάπτυξη καθώς και στις ποικίλες εκδηλώσεις της συμπεριφοράς τους είναι σημαντικές. Γι’ αυτόν τον λόγο στόχος των περισσότερων παρεμβάσεων που προτείνονται είναι να εξασφαλιστούν τρόποι που θα μεγιστοποιούν τις θετικές συνέπειές της και θα ελαχιστοποιούν τις αρνητικές, σε αυτές κυρίως τις ηλικιακές κατηγορίες. Έτσι, έχουν εξεταστεί προτάσεις, όπως αυστηρότερος έλεγχος, κώδικες δεοντολογίας και αυτοδέσμευσης των καναλιών αλλά και προγράμματα ευαισθητοποίησης των εργαζομένων στα μέσα.

Εδώ, όμως, πρέπει να επισημανθεί ένα παράδοξο, που χαρακτηρίζει τα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα των σύγχρονων χωρών: Ενώ όλα τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν πως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης επηρεάζουν καθοριστικά τους πολίτες των σύγχρονων κοινωνιών και ιδίως τους νεότερους στην ηλικία, το σχολείο σε μεγάλο βαθμό δείχνει αδιάφορο και αμέτοχο στον σχετικό προβληματισμό. Σ’ αυτό το συμπέρασμα θα καταλήξει κανείς, αν κρίνει τουλάχιστον από το περιεχόμενο σπουδών της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, τα διδακτικά βιβλία και την έλλειψη κατάλληλης κατάρτισης των εκπαιδευτικών, ώστε να είναι σε θέση να προετοιμάζουν επαρκώς τους νέους για τον κόσμο των σύγχρονων μέσων. Για τον λόγο αυτόν, είναι ζήτημα άμεσης προτεραιότητας μια διαφορετική αντιμετώπιση των μέσων και ιδίως της τηλεόρασης από την εκπαίδευση.

Αφετηρία, λοιπόν, μιας τέτοιας αλλαγής μπορεί να είναι η θέση ότι η εκπαίδευση στα μέσα αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο της παιδείας ενός σύγχρονου, μορφωμένου πολίτη. Οι όροι αλφαβητισμός στα μέσα (media literacy) και τηλεοπτικός αλφαβητισμός, που αποτελούν σημεία αναφοράς στη σχετική συζήτηση, εκφράζουν την τάση να ενταχθεί η εκπαίδευση στα ΜΜΕ στον βασικό πυρήνα της παιδείας του σύγχρονου πολίτη. Ακόμη, έχουμε την πεποίθηση ότι η ένταξη της εκπαίδευσης στα ΜΜΕ στο πρόγραμμα σπουδών του σύγχρονου σχολείου με τον κατάλληλο τρόπο μπορεί να αποτελέσει μια ουσιαστική συμβολή στην προετοιμασία των νέων ανθρώπων για μια εποικοδομητική σχέση με αυτά. Ωστόσο, αυτή η προοπτική, βρίσκεται σε αλληλεξάρτηση με ευρύτερες κοινωνικές αλλαγές, που δεν μπορεί παρά να περιλαμβάνουν και ριζικές τομές στον τρόπο λειτουργίας των ίδιων των μέσων. Και αυτές τις τομές πρέπει με τη σειρά της να τις προετοιμάζει και να τις προωθεί η ίδια η εκπαίδευση.

Π. Χαραμής, Εκπαιδευτική πύλη e-paideia, 20.4.2003 (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (80 - 100 λέξεις).

Η αποφυγή της τηλεόρασης κατά τους θερινούς μήνες από τα παιδιά τα γλιτώνει από τον ευτελή δημόσιο λόγο κι από την έντονη τηλεοπτική βία, και, άρα, από τις αρνητικές συνέπειες αυτών. Η τηλεόραση ασκεί σημαντική επιρροή στα παιδιά, αφού επιδρά τόσο στην ατομική και κοινωνική τους ανάπτυξη, όσο και στη συμπεριφορά τους. Χρειάζεται, ωστόσο, αυστηρός έλεγχος των μέσων ενημέρωσης και της τηλεόρασης, ώστε να ελαχιστοποιείται ο αρνητικός τους αντίκτυπος στα παιδιά. Είναι, πάντως, παράδοξο πως το σχολείο μοιάζει να μη μετέχει σ’ αυτόν τον προβληματισμό, ενώ είναι σαφές πως ο τηλεοπτικός αλφαβητισμός θα έπρεπε να κατέχει κεντρική θέση στο πρόγραμμα σπουδών, προκειμένου να προετοιμάζονται κατάλληλα οι νέοι για να αποκτήσουν μια ορθή σχέση με τα μέσα ενημέρωσης.      

Β1. Γιατί, κατά τον αρθρογράφο, η τηλεόραση μπορεί να ονομαστεί και «άλλο σχολείο»; (60 – 80 λέξεις)

Ο αρθρογράφος θεωρεί πως η τηλεόραση μπορεί να ονομαστεί και «άλλο σχολείο», διότι ο ρόλος της ως φορέας κοινωνικοποίησης των παιδιών και των νέων στη σύγχρονη εποχή είναι ιδιαιτέρως δραστικός. Οι επιδράσεις, άλλωστε, που ασκεί η τηλεόραση καλύπτουν ευρύ φάσμα της κοινωνικής ταυτότητας των σύγχρονων ανθρώπων, εφόσον αφορούν τόσο τον τρόπο οργάνωσης της ζωής τους, όσο και την ατομική και κοινωνική τους ανάπτυξη. Ενώ, συνάμα, εμφανής είναι ο αντίκτυπός της σε ποικίλες εκδηλώσεις της καθημερινής τους συμπεριφοράς. Υπ’ αυτή την έννοια, η τηλεόραση εύλογα αποκτά τον τίτλος του «άλλου σχολείου», μιας και επιδρά καταλυτικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των νέων ατόμων. 

Β1. Γιατί o αρθρογράφος θεωρεί τυχερά τα παιδιά που περνούν τις διακοπές τους σε κάποιο θέρετρο; (60 – 80 λέξεις)

Ο συγγραφέας θεωρεί πως τα παιδιά που περνούν τις διακοπές τους σε κάποιο θέρετρο είναι τυχερά, διότι έχοντας τη δυνατότητα να επιδοθούν σε ποικίλες ευχάριστες δραστηριότητες, μπορούν ν’ αποφύγουν την παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων. Γλιτώνουν, έτσι, την έκθεσή τους τόσο στον ευτελή δημόσιο λόγο, που έχει βέβαιο αντίκτυπο στη διαμόρφωση του γλωσσικού τους κώδικα, όσο και στη βία που κατακλύζει τα τηλεοπτικά θεάματα κι έχει τις δικές της επιζήμιες συνέπειες στους ακούσιους αποδέκτες των προγραμμάτων αυτών. Τα παιδιά, άλλωστε, που δεν έχουν τη δυνατότητα να αποφύγουν την τηλεόραση εκτίθεται και στο περιεχόμενο πολλών άλλων εκπομπών που ενώ απευθύνονται αποκλειστικά σε ενήλικες, προβάλλονται σε ώρες υψηλής τηλεθέασης.  

Β1. Ποιο είναι, κατά τον αρθρογράφο, το «παράδοξο, που χαρακτηρίζει τα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα των σύγχρονων χωρών»; (60 – 80 λέξεις)

Σύμφωνα με τον αρθρογράφο, το παράδοξο που χαρακτηρίζει το εκπαιδευτικό σύστημα των περισσότερων σύγχρονων χωρών, είναι πως, ενώ προκύπτει με σαφήνεια από τις έρευνες η σημαντική επιρροή των μέσων μαζικής ενημέρωσης στους πολίτες, δεν υπάρχει σχετική μέριμνα για την κατάλληλη προετοιμασία των μαθητών. Όπως γίνεται αντιληπτό από τα διδακτικά βιβλία, από το πρόγραμμα σπουδών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά και από την έλλειψη τις σχετικής κατάρτισης των εκπαιδευτικών, το σχολείο μοιάζει να μη λαμβάνει θέση στον προβληματισμό αναφορικά με την ιδιαίτερη επιρροή των μέσων ενημέρωσης στους νέους. Φαίνεται, λοιπόν, πως χρειάζεται να υπάρξει μια διαφοροποίηση στον τρόπο με τον οποίο το σχολείο αντιμετωπίζει τα μέσα ενημέρωσης και κυρίως την τηλεόραση.    

Β1. Να εξηγήσετε τη θέση του αρθρογράφου ότι «η εκπαίδευση στα μέσα αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο της παιδείας ενός σύγχρονου, μορφωμένου πολίτη». (60 – 80 λέξεις)

Η εκπαίδευση στα μέσα αποτελεί βασικό στοιχείο της παιδείας ενός σύγχρονου πολίτη, διότι μπορεί, αν ενταχθεί με τον κατάλληλο τρόπο στο σχολείο, να αποτελέσει ένα καίριο εφόδιο για την ορθή προετοιμασία του, προκειμένου να αναπτύξει μια εποικοδομητική σχέση με αυτά. Είναι προφανές, άλλωστε, από τη σημασία που δίνεται διεθνώς στον αλφαβητισμό στα μέσα (media literacy), πως η επιδίωξη αυτή συνιστά πλέον αναγκαίο ζητούμενο από τη σύγχρονη εκπαίδευση. Ο νέος πολίτης θα έχει τη δυνατότητα να κατανοήσει πληρέστερα τη δυναμική των μέσων και την επίδραση που αυτά ασκούν, ενώ παράλληλα η κατάλληλη προετοιμασία της νέας γενιάς θα ανοίξει το δρόμο για ορισμένες ουσιώδεις αλλαγές που απαιτούνται στον τρόπο λειτουργίας των ίδιων των μέσων. 

Β2. Ποια συλλογιστική πορεία (επαγωγική ή παραγωγική) ακολουθεί ο αρθρογράφος στην τρίτη (Τέτοιες… μέσα) παράγραφο του κειμένου;

Η συλλογιστική πορεία της παραγράφου είναι παραγωγική, διότι από την αρχική γενική διαπίστωση του ρόλου των μέσων μαζικής ενημέρωσης ως φορέων κοινωνικοποίησης των παιδιών και των νέων, ο αρθρογράφος προχωρά στη διερεύνηση εκείνων των μέτρων που θα μπορούσαν πιθανά να ελαχιστοποιήσουν τις αρνητικές τους επιδράσεις στις νεαρές ηλικίες.

B2. Ποια συλλογιστική πορεία (παραγωγική – επαγωγική) ακολουθεί ο αρθρογράφος στην τέταρτη (Εδώ… εκπαίδευση.) του κειμένου;

Η συλλογιστική πορεία της παραγράφου είναι παραγωγική, διότι ο αρθρογράφος ξεκινά με τη γενική αναφορά σ’ ένα παράδοξο που χαρακτηρίζει τα εκπαιδευτικά συστήματα των σύγχρονων χωρών, και κατόπιν προχωρά στην παρουσίαση και την αποσαφήνιση αυτής της παράδοξης κατάστασης.

Β2. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στην τρίτη (Τέτοιες… μέσα) και την τέταρτη παράγραφο (Εδώ… εκπαίδευση) του κειμένου; Να απαντήσετε αναφέροντας τη σχέση που σηματοδοτείται.

Η συνοχή ανάμεσα στην 3^η και την 4^η παράγραφο επιτυγχάνεται με τη χρήση του συνδέσμου «όμως» (Εδώ, όμως, πρέπει να επισημανθεί...), με τον οποίο δημιουργείται μια σχέση αντίθεσης.

B2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τέταρτης παραγράφου (Εδώ… εκπαίδευση) του κειμένου;

Θεματική περίοδος: Εδώ, όμως, πρέπει να επισημανθεί ένα παράδοξο, που χαρακτηρίζει τα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα των σύγχρονων χωρών: Ενώ όλα τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν πως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης επηρεάζουν καθοριστικά τους πολίτες των σύγχρονων κοινωνιών και ιδίως τους νεότερους στην ηλικία, το σχολείο σε μεγάλο βαθμό δείχνει αδιάφορο και αμέτοχο στον σχετικό προβληματισμό.

Σχόλια / Λεπτομέρειες: Σ’ αυτό το συμπέρασμα θα καταλήξει κανείς, αν κρίνει τουλάχιστον από το περιεχόμενο σπουδών της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, τα διδακτικά βιβλία και την έλλειψη κατάλληλης κατάρτισης των εκπαιδευτικών, ώστε να είναι σε θέση να προετοιμάζουν επαρκώς τους νέους για τον κόσμο των σύγχρονων μέσων.

Κατακλείδα: Για τον λόγο αυτόν, είναι ζήτημα άμεσης προτεραιότητας μια διαφορετική αντιμετώπιση των μέσων και ιδίως της τηλεόρασης από την εκπαίδευση.

Γ1. Να γράψετε από μία πρόταση, χρησιμοποιώντας ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη γραφή: βάσιμα, ελκυστικές, τυχερά, ατομική, επαρκώς. Φροντίστε, ώστε μέσα από την πρόταση να γίνεται φανερή η σημασία της κάθε αντώνυμης λέξης. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο, το γένος κ.λπ.).

- Πρόκειται για απαράδεκτη και αβάσιμη κατηγορία.

- Παρά το ευχάριστο της εμφάνισής του, γίνεται τελικά απωθητικός λόγω της συμπεριφοράς και του χαρακτήρα του.

- Ο επίδοξος ληστής εγκατέλειψε αιμόφυρτη την άτυχη γυναίκα και εξαφανίστηκε προς άγνωστη κατεύθυνση.

- Οι αποφάσεις κι οι δράσεις της κυβέρνησης οφείλουν να υπηρετούν το συλλογικό συμφέρον και όχι τα συμφέροντα μεμονωμένων ατόμων ή ομάδων.

- Ο κρατικός μηχανισμός φάνηκε για άλλη μια φορά ανεπαρκώς προετοιμασμένος για την αντιμετώπιση της κακοκαιρίας.

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: Τα παιδιά αφιερώνουν, τηλεοπτικά προγράμματα, συνέπειες, επηρεάζουν καθοριστικά, Ακόμη. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.).

Τα παιδιά αφιερώνουν πολλές ώρες καθημερινά στην παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων, χωρίς κατ’ ανάγκη να έχουν αυτά εγκριθεί ή επιλεχθεί από τους γονείς τους. Έτσι, συχνά βρίσκονται αντιμέτωπα με σκηνές βίας ή άλλα περιστατικά ακατάλληλου για την ηλικία τους περιεχομένου, τα οποία επηρεάζουν καθοριστικά τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται, καθώς ακόμη και τη συναισθηματική τους κατάσταση. Πρόκειται για ένα βαθύ επηρεασμό, τις συνέπειες του οποίου δεν μπορούμε πάντοτε να εκτιμήσουμε πλήρως, καθώς ο αντίκτυπός του εκδηλώνεται κάποτε με σημαντική καθυστέρηση. 

Γ1. Να γράψετε από μία πρόταση με καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις (επισημαίνονται στο κείμενο με έντονη γραφή). Φροντίστε, ώστε μέσα από την πρόταση να γίνεται φανερή η σημασία της κάθε λέξης: διαθέσιμα, συνυπολογίζει, χαρακτηρισμός, έλλειψη, ριζικές (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος κλπ.)

- Τα στατιστικά στοιχεία της έρευνας έχουν καταστεί διαθέσιμα στους πολίτες, προκειμένου να μελετηθούν περαιτέρω απ’ όποιον το επιθυμεί.

- Στα έξοδα που καλύπτει η εταιρεία συνυπολογίζονται τα επαγγελματικά ταξίδια.

- Θεωρούσε πολύ τιμητικό γι’ αυτόν τον χαρακτηρισμό του «πρωτεργάτη του κινήματος».

- Η εργασία σου έχει πολλές ελλείψεις ακόμη.

- Χρειάζονται ριζικές αλλαγές για την εξυγίανση του δημόσιου τομέα.

Γ1. Να γράψετε από μία πρόταση με καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις (επισημαίνονται στο κείμενο με έντονη γραφή). Φροντίστε, ώστε μέσα από την πρόταση να γίνεται φανερή η σημασία της κάθε λέξης: ερευνητικά, εκτίθενται, παρεμβάσεων, δεοντολογίας, συμβολή (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος κλπ.)

- Τα νέα ερευνητικά προγράμματα της ιατρικής επιστήμης υπόσχονται θεραπείες για ασθένειες που δεν έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί με αποτελεσματικό τρόπο.

- Οι χειρισμοί του μας εξέθεσαν σε μεγάλο κίνδυνο.

- Τα αιτήματα των απεργών ικανοποιήθηκαν ύστερα από παρέμβαση του αρμόδιου υπουργού.

- Ο κώδικας δημοσιογραφικής δεοντολογίας προβλέπει πως κάθε δημοσιογράφος οφείλει να θεωρεί πρώτιστο καθήκον του τη δημοσιοποίηση όλης της αλήθειας.

- Η συμβολή του στην επίλυση του προβλήματος ήταν καθοριστική.

Γ2. Να γράψετε μία περίοδο (20-30 λέξεων) στην οποία θα χρησιμοποιήσετε μεταφορικά / συνυποδηλωτικά τις λέξεις αφετηρία και τομές.

Η αφετηρία νέων εξελίξεων για την πολιτική της χώρας μας θα προκύψει, πιθανώς, από την πρόδηλη αδυναμία της κυβέρνησης να υλοποιήσει τις αναγκαίες εκείνες τομές που θα καταστήσουν το δημόσιο τομέα αποτελεσματικό, παραγωγικό και αξιόπιστο.

Γ2. Να επισημάνετε στο κείμενο πέντε όρους ειδικού / επιστημονικού λεξιλογίου και να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

- κώδικες δεοντολογίας

- αυτοδέσμευσης

- ευαισθητοποίησης

- αλφαβητισμός στα μέσα (media literacy)

- τηλεοπτικός αλφαβητισμός

Οι τρεις πρώτοι όροι αφορούν την ανάγκη ελαχιστοποίησης των αρνητικών συνεπειών που ασκούν τα ΜΜΕ στα παιδιά και τους νέους, μέσα από την ύπαρξη ενός αυστηρότερου πλαισίου λειτουργίας, καθώς και μέσα από τη συνειδητοποίηση των εργαζομένων σε αυτά της ευθύνης που έχουν απέναντι στα νεότερα μέλη της κοινωνίας. Ενώ, οι δύο επόμενοι αφορούν την εκπαίδευση των νέων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και την πληρέστερη κατανόηση της φύσης και της λειτουργίας τους.

Η χρήση όρων ειδικού λεξιλογίου καθίσταται αναγκαία προκειμένου να διερευνηθεί σε βάθος το εξεταζόμενο θέμα και να τεθούν καίριοι προβληματισμοί σε σχέση με αυτό.

Γ2α. «Ωστόσο, αυτή η προοπτική, βρίσκεται σε αλληλεξάρτηση με ευρύτερες κοινωνικές αλλαγές, που δεν μπορεί παρά να περιλαμβάνουν και ριζικές τομές στον τρόπο λειτουργίας των ίδιων των μέσων».

Στην παραπάνω περίοδο να εντοπίσετε την αναφορική πρόταση.

Η αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «που δεν μπορεί παρά να περιλαμβάνουν και ριζικές τομές στον τρόπο λειτουργίας των ίδιων των μέσων»

Γ2β. Στη συνέχεια να γράψετε αν αυτή είναι προσδιοριστική ή παραθετική / προσθετική.

Η πρόταση είναι παραθετική / προσθετική, καθώς δεν αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του όρου που προσδιορίζει (κοινωνικές αλλαγές), γι’ αυτό και χωρίζεται από αυτόν με κόμμα.

Γ2α. «Θα μπορούσε, όμως, να υποθέσει κανείς βάσιμα ότι τα παιδιά που χαίρονται τις διακοπές τους σε κάποιο θέρετρο έχουν πολλές ελκυστικές ασχολίες ως αντίβαρο στα τηλεοπτικά προγράμματα.».

Στην παραπάνω περίοδο να εντοπίσετε την αναφορική πρόταση.

Η αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «που χαίρονται τις διακοπές τους σε κάποιο θέρετρο»

Γ2β. Στη συνέχεια να γράψετε αν αυτή είναι προσδιοριστική ή παραθετική / προσθετική.

Η πρόταση είναι προσδιοριστική, καθώς αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του όρου που προσδιορίζει (τα παιδιά), γι’ αυτό και δεν χωρίζεται από αυτόν με κόμμα.

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Το κοινό των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Το κοινό των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης

Υπάρχει η άποψη πως η συντριπτική πλειονότητα των στελεχών των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (στο εξής ΜΜΕ) αντιλαμβάνεται το κοινό τους ως μια «μάζα κοινών ή μέσων ανθρώπων», των οποίων το πολιτιστικό επίπεδο θεωρείται χαμηλό. Το κοινό αυτό αποτελείται από άντρες και γυναίκες, από τους οποίους λείπει κάθε πολιτική ή πνευματική ανησυχία και προβληματισμός. Γι’ αυτό και τα τηλεοπτικά προϊόντα που το κοινό θέλει -και που του τα προσφέρουν -είναι χαμηλής ποιότητας.

Αναμφίβολα, μέχρι ένα σημείο η εικόνα αυτή του κοινού βασίζεται στην πραγματικότητα. Η σύγχρονη κοινωνία προσφέρει στα μέλη της τυπική παιδεία και όχι τα προσόντα και τα βιώματα που θα επέτρεπαν μια γνήσια, ενεργητική συμμετοχή στον χώρο της πνευματικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας. Γι’ αυτόν τον λόγο οι λαϊκές μάζες αποζητούν πληροφόρηση και ψυχαγωγία που δεν κουράζει πνευματικά και δεν αναστατώνει τον καθιερωμένο τρόπο ζωής και σκέψης.

Εντούτοις, το να αντιλαμβάνεται κανείς το πολιτιστικό επίπεδο του κοινού ως μια συμπαγή και αμετάβλητη ενότητα είναι πέρα για πέρα εσφαλμένο. Αρχικά, επειδή έτσι παραγνωρίζονται οι διαφοροποιήσεις μεταξύ αυτών που απαρτίζουν το «κοινό» -διαφοροποιήσεις ταξικές, γεωγραφικές, κατά φύλο, ηλικία και μόρφωση. Έπειτα, γιατί μια τέτοια αντίληψη λειτουργεί ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία και δεν επιτρέπει καμιά ουσιαστική διερεύνηση των αναγκών, των ικανοτήτων και των δυνατοτήτων των ανδρών και των γυναικών που απαρτίζουν το κοινό. Με άλλα λόγια, η εικόνα αυτή του κοινού, μολονότι έχει κάποιες από τις ρίζες της στην κοινωνική πραγματικότητα, ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από έναν βαθμό απομόνωσης από την πραγματικότητα. Επίσης, παρατηρείται έλλειψη ενδιαφέροντος για το πώς είναι το κοινό. Τέλος, επιδιώκεται να διαμορφωθούν οι ανάγκες και οι προτιμήσεις του κοινού, έτσι ώστε να εξυπηρετούν τους σκοπούς και τις ανάγκες των επικεφαλής των μέσων.

Ποιες ανάγκες των ΜΜΕ εξυπηρετεί, λοιπόν, αυτή η εικόνα του κοινού, η οποία μοιάζει να καθοδηγεί τους σύγχρονους πομπούς επικοινωνίας στη διαδικασία παραγωγής των μηνυμάτων; Η εικόνα του κοινού ως «μάζας μέσων ανθρώπων» χαμηλού πολιτιστικού επιπέδου γίνεται αβασάνιστα αποδεκτή από τα στελέχη των ΜΜΕ, γιατί λειτουργεί ως άλλοθι για την τυποποίηση και τον συντηρητισμό που χαρακτηρίζει τα προϊόντα των ΜΜΕ. Τα χαρακτηριστικά αυτά, αποτέλεσμα κατά κύριο λόγο του γεγονότος ότι τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας λειτουργούν ως εμπορικές επιχειρήσεις και αντιμετωπίζουν το κοινό τους πάνω απ’ όλα ως αγοραστικό κοινό, δεν αντικατοπτρίζουν κατ’ ανάγκη τα λαϊκά ενδιαφέροντα και γούστα. Ασφαλώς, τα μηνύματα των ΜΜΕ δανείζονται στοιχεία της λαϊκής κουλτούρας, τα οποία όμως, αφού τα ενσωματώσουν, και με τον τρόπο αυτό τα μεταμορφώσουν σε προϊόντα μαζικής παραγωγής, τα ξαναπροσφέρουν «αλλοιωμένα» στις λαϊκές μάζες. Επομένως, μακροχρόνια το κοινό θα μάθει να θέλει και να ζητά αυτό που του έχει ήδη προσφερθεί, αυτό στο οποίο έχει ήδη εκτεθεί και το οποίο τελικά διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό το «τι θέλει το κοινό». Αρκετοί μελετητές πιστεύουν ότι ο ισχυρισμός των ΜΜΕ πως κατά κάποιον τρόπο εξυπηρετούν τις ανάγκες του κοινού -δίνοντάς του αυτό που θέλει -είναι ένας τρόπος να εκλογικεύσουν τις δικές τους απλοϊκές φόρμουλες. Ο κόσμος, λένε οι μελετητές, δεν ξέρει τι θέλει μέχρι να το δει και ακόμη και τότε αυτό που θέλει είναι συγκεχυμένο και πολύπλοκο.

Μ. Σεραφετινίδου (2003). Κοινωνιολογία των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Αθήνα: Gutenberg, 254-263 (διασκευή)

αυτοεκπληρούμενη προφητεία: άποψη σύμφωνα με την οποία η αρνητική προσδοκία που έχουμε για κάποιον ή κάτι οδηγεί τους εμπλεκόμενους σε υιοθέτηση συμπεριφορών που προκαλούν την επιβεβαίωση αυτής της αρνητικής προσδοκίας μας.

ΘΕΜΑΤΑ

A. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 70 –90 λέξεις.

Πολλά από τα στελέχη των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης τείνουν να αντιλαμβάνονται το κοινό τους ως μια μάζα ανθρώπων με χαμηλό πολιτιστικό επίπεδο. Άποψη εν μέρει αληθινή, αν ληφθεί υπόψη η τυπική παιδεία που λαμβάνουν οι πολίτες κι η απουσία ενεργητικής συμμετοχής τους στην πνευματική δημιουργία. Ωστόσο, μια τέτοια άποψη παραγνωρίζει τις ποικίλες διαφοροποιήσεις μεταξύ των ατόμων και λειτουργεί τελικά ως «αυτοεκπληρούμενη προφητεία» αφού αποτρέπει τα στελέχη αυτά από τη διερεύνηση της πραγματικής ταυτότητας του κοινού. Συνάμα, βέβαια, η άποψη αυτή λειτουργεί ως άλλοθι για την τυποποίηση και το συντηρητισμό που διακρίνει τα προσφερόμενα προγράμματα. Τα ΜΜΕ, άλλωστε, ως εμπορικές επιχειρήσεις, αντικρίζουν το κοινό τους ως αγοραστές, των οποίων τις προτιμήσεις διαμορφώνουν και καθοδηγούν μέσα από τη συνεχή έκθεση σε παρόμοια προϊόντα.   

Β1. Με ποια επιχειρήματα τεκμηριώνει η συγγραφέας την άποψη ότι το πολιτιστικό επίπεδο του κοινού δεν πρέπει να θεωρείται ως μια συμπαγής και αμετάβλητη ενότητα; (60-80 λέξεις)

Η συγγραφέας θεωρεί πως δεν θα πρέπει το πολιτιστικό επίπεδο του κοινού να θεωρείται ως μια συμπαγής και στατική ενότητα, καθώς έτσι δεν λαμβάνονται υπόψη οι διαφοροποιήσεις μεταξύ των ατόμων που το αποτελούν. Ειδικότερα, το κοινό των μέσων ενημέρωσης διαφοροποιείται ως προς την ηλικία, το φύλο, τη μόρφωση και την κοινωνική τάξη, γεγονός που καθιστά εκ των πραγμάτων αδύνατο το να έχουν ενιαίο πολιτιστικό επίπεδο. Υπ’ αυτή την έννοια, ακόμη κι αν η υπάρχουσα εικόνα για την ταυτότητα του κοινού λαμβάνει υπόψη κάποια αληθή στοιχεία, τείνει εντούτοις να διαμορφώνεται σε συνθήκες απομόνωσης από την πραγματικότητα, καθιστώντας εμφανή την έλλειψη ενδιαφέροντος για τη διερεύνηση της πραγματικής ταυτότητάς του.  

Β1. Γιατί, κατά τη συγγραφέα, τα στελέχη των μέσων μαζικής ενημέρωσης αποδέχονται την άποψη πως το κοινό είναι ένα σύνολο ανθρώπων χαμηλού πολιτιστικού επιπέδου; (60-80 λέξεις)

Τα στελέχη των μέσων μαζικής ενημέρωσης τείνουν να αποδέχονται την άποψη πως το κοινό είναι ένα σύνολο ανθρώπων χαμηλού πολιτιστικού επιπέδου, διότι τους προσφέρει άλλοθι για την αυξημένη τυποποίηση και τον συντηρητισμό που διακρίνει τα προσφερόμενα από αυτούς προϊόντα. Έτσι, έστω κι αν το κοινό δεν ικανοποιείται κατ’ ανάγκη με τα προγράμματα που του προσφέρονται, τα ΜΜΕ λειτουργούν σταθερά με βασικό τους γνώμονα την επιδίωξη του οικονομικού κέρδους, αφού είναι εμπορικές επιχειρήσεις, και δεν είναι πρόθυμα να παρουσιάσουν κάτι διαφορετικό από το ήδη δοκιμασμένο. Αντλούν, βέβαια, στοιχεία από τη λαϊκή κουλτούρα για τα προγράμματά τους, ώστε να βρίσκονται κατά κάποιο τρόπο κοντά στις προτιμήσεις του κοινού, ωστόσο το τελικό προϊόν που προσφέρουν είναι μια αλλοιωμένη εκδοχή των στοιχείων αυτών, εφόσον τα προσαρμόζουν προκειμένου να τα καταστήσουν κατάλληλα για τη μαζική ψυχαγωγία.   

Β2.α. Να επισημάνετε δύο διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες εξασφαλίζεται η συνοχή στην τέταρτη παράγραφο (Ποιες... πολύπλοκο) του κειμένου.

- Ασφαλώς

- Επομένως

Β2.β. Ποια σχέση συνοχής δηλώνει η κάθε διαρθρωτική λέξη;

Το επίρρημα «ασφαλώς» δηλώνει βεβαιότητα και κατάφαση, με εμφατικό τρόπο, ενώ το επίρρημα «επομένως» δηλώνει συμπέρασμα.

Β2. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία (επαγωγική ή παραγωγική) που ακολουθεί η συγγραφέας στην τρίτη παράγραφο (Εντούτοις… μέσων) του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η συλλογιστική πορεία της παραγράφου είναι παραγωγική, διότι η συγγραφέας ξεκινά με τη διαπίστωση πως είναι εσφαλμένη η θεώρηση του πολιτιστικού επιπέδου του κοινού ως συμπαγούς ενότητας, και κατόπιν με επιμέρους παρατηρήσεις αιτιολογεί τη διαπίστωσή της αυτή.

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: τυποποίηση, προϊόντα, ΜΜΕ, εμπορικές επιχειρήσεις, κοινό. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.).

Τα ΜΜΕ λειτουργούν πρωτίστως ως εμπορικές επιχειρήσεις, εφόσον, προκειμένου να επιβιώσουν, οφείλουν να διασφαλίσουν τα αναγκαία διαφημιστικά έσοδα. Επιδίωξη και ανάγκη που τα εξωθεί να προσφέρουν στο κοινό τους τα προϊόντα εκείνα που θα έχουν βέβαιη ζήτηση και, άρα, όχι τα προγράμματα εκείνα που θα είναι πιο επωφελή για τους πολίτες. Το πρόγραμμά τους χαρακτηρίζεται, έτσι, από έντονη τυποποίηση, μιας και η πλειονότητα των τηλεθεατών προτιμά και στηρίζει συγκεκριμένα είδη θεαμάτων. 

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: τηλεοπτικά προϊόντα, κοινό, ψυχαγωγία, διαφοροποιήσεις, μόρφωση. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.).

Η πλειονότητα των τηλεοπτικών προϊόντων που προσφέρονται στο κοινό, αν και θεωρητικώς αποσκοπούν στην ψυχαγωγία του, επί της ουσίας συμβάλλουν στην περαιτέρω αδρανοποίηση της κριτικής του σκέψης. Πρόκειται για εκπομπές χαμηλής ποιότητας, με ελάχιστες διαφοροποιήσεις μεταξύ τους, που δεν έχουν κανέναν ουσιαστικό στόχο πέρα από το να καλύψουν τηλεοπτικό χρόνο με τον πλέον οικονομικό τρόπο. Ενώ θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην ενημέρωση και τη μόρφωση του τηλεοπτικού κοινού, δρουν, αντιθέτως, κατά τρόπο απολύτως επιζήμιο για την κριτική και αντιληπτική ικανότητα των πολιτών.     

Γ2.α. «Τα τηλεοπτικά προϊόντα που το κοινό θέλει […]  είναι χαμηλής ποιότητας».

Στην παραπάνω περίοδο να εντοπίσετε την ονοματική αναφορική πρόταση και να γράψετε αν είναι προσδιοριστική ή παραθετική/προσθετική.

Η αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «που το κοινό θέλει είναι χαμηλής ποιότητας». Πρόκειται για μια προσδιοριστική αναφορική πρόταση.

Γ2.β. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.

Η πρόταση χαρακτηρίζεται προσδιοριστική, διότι αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του όρου που προσδιορίζει «τηλεοπτικά προϊόντα» -μιας και χωρίς αυτή δεν γίνεται κατανοητό το νόημα της κύριας πρότασης- γι’ αυτό και δεν χωρίζεται απ’ αυτόν με κόμμα.

Γ2. Να εξηγήσετε γιατί η συγγραφέας τοποθετεί σε εισαγωγικά τη φράση «μάζα κοινών ή μέσων ανθρώπων».

Η συγγραφέας τοποθετεί τη φράση αυτή σε εισαγωγικά, ώστε να υποδηλώσει αφενός πως η ίδια δε συμμερίζεται την αλήθεια του περιεχομένου της κι αφετέρου διότι με αυτή αποδίδεται η αντίληψη άλλων ατόμων.

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Η εργασία στην εποχή των ρομπότ

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Η εργασία στην εποχή των ρομπότ

Πολλές από τις δραστηριότητες που σήμερα γίνονται από ανθρώπους, θα πραγματοποιούνται στο μέλλον από τα ρομπότ. Αρκεί να αναφερθεί πως μεγάλες εταιρείες κατασκευής λογισμικού έχουν ανακοινώσει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η κατασκευή προγραμμάτων τα οποία θα αντικαταστήσουν οδηγούς, γκαρσόνια, ακόμη και νοσοκόμους, και πιστεύουν πως σε είκοσι περίπου χρόνια από σήμερα η τεχνολογία θα περιορίσει τη ζήτηση για εργασία, ειδικά στις δουλειές με χαμηλή εξειδίκευση. Εύλογα, λοιπόν, δημιουργείται η απορία: τι θα γίνουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι που θα μείνουν χωρίς δουλειά;

Πριν επιχειρήσω να απαντήσω στο ερώτημα αυτό, θεωρώ σκόπιμο να δούμε τις αλλαγές που έφεραν στη ζωή μας οι υπολογιστές. Πιστεύω ότι μια τέτοια αναφορά θα μας βοηθήσει στην κατανόηση του προβλήματος και στην αποφυγή απαισιόδοξων σκέψεων. Η συζήτηση για την επίδραση των υπολογιστών στην αγορά εργασίας ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1950 με την εμφάνιση των πρώτων υπολογιστών που είχαν τεράστιες για την εποχή δυνατότητες. Υπήρχε τότε ακριβώς ο ίδιος προβληματισμός. Ότι δηλαδή θα δημιουργούσαν το αργότερο ως το 2000 μια άνευ προηγουμένου ανεργία και ιδίως στους υπαλλήλους γραφείου. Η πραγματικότητα, όμως, αποδείχτηκε εντελώς διαφορετική.

Είναι, βέβαια, γεγονός ότι οι υπολογιστές επέφεραν αλλαγές σε πολλά επαγγέλματα. Για παράδειγμα, οι λογιστές, όπως τους ξέραμε τότε, εξαφανίστηκαν. Τους βλέπουμε σε παλιές ταινίες να φοράνε τα μαύρα πρόσθετα μανίκια για να μη λιώνουν τα σακάκια τους από το συνεχές τρίψιμο-γράψιμο στα κατάστιχα των επιχειρήσεων. Αυτή η δουλειά χάθηκε, αλλά οι λογιστές ουσιαστικά αναβαθμίστηκαν και σήμερα δουλεύουν όλοι με υπολογιστές, κάνοντας καλύτερα και αποδοτικότερα τη δουλειά τους. Κάτι ανάλογο συνέβη και με τους πολιτικούς μηχανικούς. Πριν τριάντα-σαράντα χρόνια ανάλωναν πολύ χρόνο κάνοντας αριθμητικές πράξεις, προκειμένου να αντιμετωπίσουν το κυριότερο πρόβλημα της εποχής, της εξασφάλισης της στατικής του «φέροντος οργανισμού» της οικοδομής. Σήμερα η ίδια δουλειά γίνεται με υπολογιστές και ο μηχανικός ασχολείται αποκλειστικά με τον σχεδιασμό πολύπλοκων κατασκευών που θα ήταν αδύνατο να διαμορφωθούν με το «χέρι».

Η βιομηχανία των υπολογιστών έχει δημιουργήσει εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας σε όλο τον κόσμο, ώστε είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να υπολογίσει κανείς το ισοζύγιο των θέσεων εργασίας που χάθηκαν από τους υπολογιστές και αυτών που δημιουργήθηκαν για τους υπολογιστές.

Ύστερα από την παρέκβαση αυτή, ας δούμε πώς μπορεί να επηρεάσουν τα ρομπότ τη ζωή μας, στην οποία έχουν μπει εδώ και πολλά χρόνια, έστω και αν ακόμα δεν τα βλέπουμε να εξαπλώνονται όπως οι υπολογιστές. Είναι αποκαλυπτικό ότι υπάρχουν περισσότερα από δέκα εκατομμύρια ρομπότ-σκούπες που σκουπίζουν πατώματα σε όλο τον κόσμο. Επίσης, είναι γνωστό ότι τα σημερινά αυτοκίνητα κατασκευάζονται με τη βοήθεια τεραστίων ρομπότ. Ρομπότ κατασκευάζουν και τα ολοκληρωμένα κυκλώματα, που είναι η βάση των υπολογιστών και των κινητών τηλεφώνων. Υπάρχουν, ακόμα, και άλλες, πολύ εξειδικευμένες δραστηριότητες που εκτελούνται από ρομπότ, όπως η εξερεύνηση του πλανήτη Άρη και η εξουδετέρωση εκρηκτικών μηχανισμών Χωρίς τα ρομπότ, ο ρυθμός παραγωγής αγαθών θα ήταν αργός, πολλές ανακαλύψεις θα ήταν αδύνατες, ενώ πολλά αγαθά καθημερινής χρήσης, όπως τα αυτοκίνητα, οι προσωπικοί υπολογιστές και τα κινητά τηλέφωνα, θα κόστιζαν μια περιουσία.

Ωστόσο, πολλοί στοχαστές γνωρίζοντας ότι σήμερα διαθέτουμε την τεχνολογία -ταχύτατους επεξεργαστές, ευαίσθητους αισθητήρες και μεγάλες ταχύτητες μετάδοσης δεδομένων -ώστε να αρχίσει η κατασκευή οικιακών ρομπότ σε προσιτές τιμές, θεωρούν πως δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για αύξηση της ανεργίας. Δεν ενστερνίζομαι την άποψη αυτή. Θεωρώ, αντίθετα, ότι θα δούμε την ίδια εξέλιξη όπως και στους υπολογιστές. Δηλαδή ότι ορισμένα επαγγέλματα θα χαθούν και οι υπηρεσίες τους θα παρέχονται από μηχανές. Παράλληλα, όμως, θα δημιουργηθούν εντελώς νέες δραστηριότητες, οι οποίες θα αναπληρώσουν τις θέσεις εργασίας που θα χαθούν. Αυτό έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν. Οι εξελίξεις καταργούν θέσεις εργασίας, αλλά δημιουργούν άλλες.

Α. Δρυμιώτης, εφ. Η Καθημερινή, 20.7.2014 (διασκευή).

«φέροντος οργανισμού»: Γενικά, ο φέρων οργανισμός οποιασδήποτε κατασκευής αποτελείται από μεταλλικά υποστυλώματα –δοκούς, συνδέσμους, πλάκες από σκυρόδεμα (τσιμέντο) ή σύμμεικτες πλάκες με τραπεζοειδή λαμαρίνα και ελαφρώς οπλισμένο σκυρόδεμα.

ΘΕΜΑΤΑ

A. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.

Ο αρθρογράφος διερευνά τις αλλαγές που ενδέχεται να προκύψουν στο χώρο της εργασίας από τη διάδοση της χρήσης των ρομπότ. Αρχικά επισημαίνει πως αναπόφευκτα μέρος των εργασιών που τώρα πραγματοποιούνται από ανθρώπους, στο μέλλον θα γίνονται από τα ρομπότ. Σκέψη, ωστόσο, που δεν θα πρέπει να προκαλεί ανησυχία, διότι το ίδιο συνέβη και με την επέκταση των υπολογιστών. Κάποια επαγγέλματα χάθηκαν, άλλα βελτιώθηκαν σημαντικά, ενώ, παράλληλα, δημιουργήθηκαν και πολλές νέες θέσεις εργασίας. Τα ρομπότ, άλλωστε, έχουν ήδη ενταχθεί στη ζωή μας προσφέροντας σημαντική ωφέλεια, εφόσον πολλά αγαθά κατασκευάζονται με μικρότερο κόστος. Ολοκληρώνει, έτσι, το συλλογισμό του τονίζοντας πως παρά τις υπάρχουσες ανησυχίες, θα επέλθει μια εξισορροπητική αναπλήρωση των θέσεων εργασίας που θα χαθούν.

Β1. Ποια επιχειρήματα επιστρατεύει ο αρθρογράφος, για να αντικρούσει την άποψη πολλών στοχαστών ότι η κατασκευή ρομπότ οδηγεί αναπόφευκτα σε αύξηση της ανεργίας; (60-80 λέξεις)

Η σκέψη πολλών στοχαστών πως η κατασκευή οικιακών ρομπότ σε προσιτές τιμές θα οδηγήσει στην αύξηση της ανεργίας, αντικρούεται από τον αρθρογράφο με επιχειρήματα που αντλεί από την εμπειρία του παρελθόντος. Η δική του άποψη είναι πως θα συμβεί με τα ρομπότ ό,τι συνέβη και με την επέκταση της χρήσης των υπολογιστών∙ θα χαθούν, βέβαια, ορισμένα επαγγέλματα, εφόσον θα καλύψουν τις συγκεκριμένες υπηρεσίες τα ρομπότ, αλλά θα δημιουργηθούν εντελώς νέες επαγγελματικές δραστηριότητες. Με μια διαδικασία εξισορροπητικής αναπλήρωσης, οι θέσεις εργασίας που καταργούνται από την εξέλιξη της τεχνολογίας, υποκαθίστανται από τη δημιουργία άλλων θέσεων, διαφορετικού αντικειμένου.

Β1. Με ποια επιχειρήματα τεκμηριώνει ο αρθρογράφος την άποψη ότι με την κατασκευή ρομπότ κάποια επαγγέλματα θα χαθούν, αλλά παράλληλα θα δημιουργηθούν νέες δραστηριότητες; (50-70 λέξεις)

Ο αρθρογράφος τεκμηριώνει την άποψή του σχετικά με την αναπλήρωση των θέσεων εργασίας που θα χαθούν εξαιτίας των ρομπότ, ανατρέχοντας σε παρόμοιες εξελίξεις του παρελθόντος. Μια ανάλογη ανησυχία για την πιθανή ενίσχυση της ανεργίας, όπως τονίζει, είχε προκληθεί με τη δημιουργία και τη διάδοση των υπολογιστών, αλλά η πορεία είχε διαψεύσει αυτούς τους φόβους. Η βιομηχανία των υπολογιστών κατήργησε, βέβαια, αρκετές θέσεις εργασίας, δημιούργησε όμως πολλές άλλες ή κατέστησε πολύ πιο αποτελεσματικές τις ήδη υπάρχουσες. Επαγγέλματα, όπως αυτό των λογιστών ή των πολιτικών μηχανικών, όχι μόνο δε χάθηκαν, αλλά απέκτησαν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν το έργο τους με μεγαλύτερη ευκολία και αποτελεσματικότητα χάρη στους υπολογιστές.  

Β2.α. Να επισημάνετε δύο λέξεις ή φράσεις που να δηλώνουν την ίδια σχέση συνοχής στην πέμπτη παράγραφο (Ύστερα… περιουσία) του κειμένου.

- Επίσης

- ακόμα

Β2. Ποιος τρόπος ανάπτυξης ακολουθείται στην τρίτη παράγραφο (Είναι… «χέρι») του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η παράγραφος αναπτύσσεται με τη μέθοδο των παραδειγμάτων, καθώς προκειμένου να επεξηγήσει τη διαπίστωση της θεματικής περιόδου πως «οι υπολογιστές επέφεραν αλλαγές σε πολλά επαγγέλματα», προχωρά στην παράθεση παραδειγμάτων (Για παράδειγμα, οι λογιστές...).

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: ρομπότ, δυνατότητες, δραστηριότητες, ανεργίας, θέσεις εργασίας. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.).

Η διάδοση της χρήσης των ρομπότ και οι ολοένα αυξανόμενες δυνατότητές τους, που σταδιακά θα καλύπτουν αρκετές επαγγελματικές δραστηριότητες προμηνύουν την επέκταση της ανεργίας στο μέλλον. Πλήθος θέσεων εργασίας που προς το παρόν απευθύνονται σε ανθρώπους, σύντομα θα αφορούν αποκλειστικά το νέο αυτό είδος εργατικού προσωπικού∙ τα ρομπότ. Παραμένει, βέβαια, η αισιόδοξη σκέψη, πως όσο επεκτείνεται η χρήση των ρομπότ, τόσο θα δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας που θα σχετίζονται με το σχεδιασμό, την πώληση, αλλά και τη συντήρησή τους.   

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις του κειμένου με έντονη γραφή: τεχνολογία, εξειδίκευση, δουλειά, επιχειρήσεων, υπολογιστές. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο κ.λπ.).

Η εξέλιξη της τεχνολογίας επιτρέπει τη διαρκή βελτίωση των συνθηκών εργασίας, αλλά και την αύξηση της απόδοσης των διαφόρων επιχειρήσεων. Κοπιώδεις δουλειές του παρελθόντος που απαιτούσαν τη δαπάνη πολλών ωρών για την ολοκλήρωσή τους, καθίστανται πλέον κατά πολύ ευκολότερες χάρη στους υπολογιστές. Εξέλιξη που οδηγεί σε περαιτέρω αλλαγές το εργασιακό τοπίο, εφόσον πλέον η επαγγελματική αποκατάσταση βασίζεται κυρίως στην εξειδίκευση και στη διάθεση του ατόμου για συνεχή επιμόρφωση.

Γ2.α. «Βρίσκεται σε εξέλιξη η κατασκευή προγραμμάτων τα οποία θα αντικαταστήσουν οδηγούς».

Στην παραπάνω περίοδο, αφού εντοπίσετε την ονοματική αναφορική πρόταση, να γράψετε αν είναι προσδιοριστική ή παραθετική / προσθετική.

- Η αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «τα οποία θα αντικαταστήσουν οδηγούς». Πρόκειται για μία προσδιοριστική αναφορική πρόταση.

Γ2.β. Να αιτιολογήσετε την  επιλογή σας.

Η αναφορική πρόταση χαρακτηρίζεται προσδιοριστική, διότι αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του προσδιοριζόμενου όρου (προγραμμάτων) -χωρίς την αναφορική πρόταση, δηλαδή, δεν προκύπτει ένα ολοκληρωμένο νόημα-, γι’ αυτό και δεν χωρίζεται με κόμμα από αυτόν.

Γ2α. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο παραδείγματα μεταφορικής / συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας.

- για να μη λιώνουν τα σακάκια τους

- να διαμορφωθούν με το «χέρι»

Γ2β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

Η μεταφορική χρήση της γλώσσας προσδίδει παραστατικότητα στο κείμενο και το εμπλουτίζει νοηματικά, εφόσον στη σκέψη του αναγνώστη εμφανίζονται συγχρόνως τόσο η κυριολεκτική σημασία των επιμέρους λέξεων, όσο και οι μεταφορικές προεκτάσεις που αυτές λαμβάνουν. Έτσι, στη φράση «για να μη λιώνουν τα σακάκια τους», το ρήμα λιώνω, που κυριολεκτικά σημαίνει πως μεταβάλλω ένα στερεό σε υγρό με τη βοήθεια της θερμότητας, εδώ αποδίδει την έννοια της φθοράς από τη συνεχή χρήση. Ενώ, στη φράση, να διαμορφωθούν με το «χέρι», υποδηλώνεται ο εργώδης τρόπος ολοκλήρωσης μια εργασίας με χειρωνακτικό ή πρακτικό τρόπο, έναντι του πιο αποτελεσματικού μηχανικού τρόπου. 

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Υπερβαίνοντας τα στερεότυπα

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Υπερβαίνοντας τα στερεότυπα

Οι Παραολυμπιακοί αγώνες είναι ένα από τα μεγαλύτερα αθλητικά γεγονότα, ενώ αποτελούν και μια μεγάλη διοργάνωση με πολλές συμμετοχές. Προσφέρουν υψηλού επιπέδου θέαμα, ενώ ταυτόχρονα έχουν τεράστια αξία παραδειγματισμού, καθώς και ιδιαίτερη βαρύτητα για τα ιδεώδη του αθλητισμού με ανεκτίμητη εκπαιδευτική σημασία. Η συμμετοχή του κόσμου στους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας ήταν μεγάλη, ενώ διαπιστώνουμε και αλλαγή της κοινωνικής αντιμετώπισης της αναπηρίας.

Ας εξετάσουμε, όμως, την πραγματικότητα πριν από τους Παραολυμπιακούς Αγώνες. Τότε η παρουσίαση των ατόμων με αναπηρία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ήταν αποσπασματική. Επίσης, υπήρχε πολύ μικρή παρουσίαση στις εφημερίδες και στην τηλεόραση και με έντονο τρόπο γινόταν η προβολή στερεοτύπων, αφού στο μεγαλύτερο ποσοστό τους οι ειδήσεις, οι οποίες αναφέρονταν στην αναπηρία, ήταν αρνητικές. Κυρίως, εστίαζαν στα προβλήματα και στη δυστυχία που βιώνουν τα άτομα με αναπηρία. Έτσι, οι αθλητές αντιμετωπίζονταν ως «ήρωες της ζωής». Μάλιστα, η φράση αυτή υπογραμμιζόταν διαρκώς, ενώ συνεχίζει να χρησιμοποιείται και σήμερα. Ακόμη, σε άρθρα αλλά και σε εκπομπές της τηλεόρασης παρουσιάζεται πάντοτε ως εξαιρετικό κατόρθωμα το γεγονός ότι κάποιος άνθρωπος με αναπηρία ασχολείται με τον αθλητισμό. Επομένως, δεν είναι σπουδαίο το ότι επιτυγχάνει μια σημαντική επίδοση ή ότι προπονείται συστηματικά, για να πετύχει τους στόχους του. Αυτό δε μετράει καθόλου. Αντίθετα, έμφαση δίνεται στο γεγονός ότι από τη στιγμή που ασχολείται με τον αθλητισμό γίνεται αυτόματα ένας ήρωας, ένας υπεραθλητής.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το ενδιαφέρον να προβληθούν τα θέματα του Παραολυμπιακού Αθλητισμού από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ήταν περιορισμένο πριν τους Αγώνες και φυσικά διαπιστώθηκε και πάλι η προτίμηση στις αρνητικές επιδόσεις ακόμη και στον αθλητισμό. Ήταν δηλαδή προτιμότερο να τονιστεί ότι κάποιοι αθλητές δεν κατάφεραν να πάνε σε κάποιο πρωτάθλημα ή ότι η Πολιτεία δε στηρίζει τους αθλητές, όπως θα έπρεπε, παρά να προβληθεί κάποια διάκριση, κάποιο εξαιρετικό επίτευγμα ενός αθλητή.

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο αποτελεί το λεξιλόγιο με το οποίο παρουσιάζονται οι ειδήσεις, όταν γίνεται αναφορά σε άτομα με αναπηρία και σε αθλητές με αναπηρία. Αυτό που συνέβαινε συχνά πριν τους Παραολυμπιακούς Αγώνες είναι ότι οι αθλητές δεν αντιμετωπίζονταν ως αθλητές. Χρησιμοποιούνταν όροι, όπως «πρωταθλητές της ζωής», «αυτά τα παιδιά», ενώ ιδιαίτερα τονιζόταν η δύναμη της θέλησης που είναι ένας παράγοντας εξίσου σημαντικός και στα άτομα χωρίς αναπηρία. Όμως, η δύναμη της θέλησης τονιζόταν υπέρμετρα, όταν γινόταν αναφορά στα άτομα με αναπηρία.

Μάλιστα, ιδιαίτερο βάρος δινόταν στο φορτισμένο λεξιλόγιο με εκφράσεις όπως «τραγικό θύμα», «καθηλωμένος στο αναπηρικό αμαξίδιο». Πρόκειται για μια φράση που υπονοεί ότι, αν κάποιος χρησιμοποιεί ένα αμαξίδιο, ταυτόχρονα καθηλώνεται σ’ αυτό. Όμως, η κατάσταση είναι διαφορετική. Το άτομο χρησιμοποιεί τα αμαξίδιο ως μέσο, για να διευκολυνθεί η καθημερινή ζωή του. Δεν εξυπακούεται ότι κάποιος με αναπηρία «καρφώνεται» στο αμαξίδιο και δε σηκώνεται ποτέ ξανά απ’ αυτό.

Επίσης, είναι ιδιαίτερα σημαντικό πως τα θέματα του αθλητισμού των αναπήρων αντιμετωπίζονταν ως θέματα κοινωνικού χαρακτήρα. Δεν υπήρχε δηλαδή περίπτωση να καλυφθούν από αθλητικές εφημερίδες ή να ενταχθούν σε αθλητικά προγράμματα σχετικά με τον αθλητισμό. Μπορεί να είχαν αθλητικό χαρακτήρα, αλλά ο δημοσιογράφος που κάλυπτε τη διοργάνωση ήταν κυρίως από το κοινωνικό ρεπορτάζ και φυσικά και η κάλυψη είχε ανάλογο περιεχόμενο. Γινόταν αναφορά στο μελόδραμα και στην προσπάθεια να αναδειχτεί η κοινωνική δυσκολία που αντιμετωπίζει ο αθλητής αλλά και ένα άτομο με αναπηρία, ενώ έλειπε κάθε αναφορά στον αθλητισμό και στα αθλητικά επιτεύγματα. Πολλοί δημοσιογράφοι πρώτα κάνουν λεπτομερή περιγραφή της αναπηρίας και του τραγικού συμβάντος που προκάλεσε την αναπηρία στο άτομο και παρεμπιπτόντως αναφέρονται και στο γεγονός πως αυτός ο καημένος κάνει αθλητισμό. Φυσικά, με τον τρόπο που προβάλλεται η αναπηρία και οι αθλητές με αναπηρία γίνεται έντονη αναπαραγωγή των στερεοτύπων, ενώ παράλληλα ανατροφοδοτούνται και ενισχύονται προκαταλήψεις για τα άτομα με αναπηρία.

Σ. Κωστάρης (2006). Υπερβαίνοντας τα στερεότυπα. Άτομα με αναπηρία και ΜΜΕ. Διεθνής Διημερίδα 19-20 Ιουνίου 2006. Αθήνα: Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας, 132-135 (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (80-100 λέξεις).

Οι Παραολυμπιακοί αγώνες έχουν μεγάλη αξία παραδειγματισμού, προβάλλουν τα ιδεώδη του αθλητισμού και συνεισφέρουν στη μεταβολή της κοινωνικής αντιμετώπισης της αναπηρίας. Πριν από τους αγώνες αυτούς η παρουσίαση των ατόμων με αναπηρία ήταν περιστασιακή και συνέβαλε στη διατήρηση των στερεοτύπων. Κύριο ζήτημα ήταν η παρουσίαση της δυστυχίας που βιώνουν, χωρίς να δίνεται σημασία στις αθλητικές τους επιδόσεις. Ό,τι ενδιέφερε τα μέσα ήταν η προβολή αρνητικών στοιχείων, όπως η απουσία στήριξης από την Πολιτεία. Με τη χρήση φορτισμένου λεξιλογίου δινόταν έμφαση στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το «τραγικό θύμα» κι όχι στην ενασχόληση με τον αθλητισμό. Δηλωτικό αυτού η κάλυψη του αθλητισμού των ατόμων με αναπηρία από δημοσιογράφους του κοινωνικού ρεπορτάζ κι όχι από αθλητικές εφημερίδες. Προσέγγιση που διαιωνίζει τα στερεότυπα για τα άτομα με αναπηρία.

Β1. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, πώς παρουσιάζονταν τα άτομα με αναπηρία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης πριν από τους Παραολυμπιακούς Αγώνες; (60-80 λέξεις).

Σύμφωνα με τον συγγραφέα πριν από τους Παραολυμπιακούς Αγώνες η παρουσίαση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης των ατόμων με αναπηρία δεν ήταν ποτέ συστηματική. Γίνονταν μόνο αποσπασματικές αναφορές, που περισσότερο συνέβαλαν στη διαιώνιση στερεοτύπων, αφού λάμβαναν συνήθως αρνητική χροιά με το να εστιάζουν στη δυστυχία των ατόμων με αναπηρία. Στο πλαίσιο, άλλωστε, των σύντομων αυτών αναφορών τα άτομα με αναπηρία που ασχολούνταν με τον αθλητισμό, παρουσιάζονταν ως «ήρωες της ζωής», χωρίς να δίνεται σημασία στο πόσες ώρες αφιέρωναν στην προπόνησή τους και στο ποιες ήταν οι επιδόσεις τους. Το γεγονός και μόνο ότι αθλούνταν παρουσιαζόταν ως εξαιρετικό κατόρθωμα. 

Β1. Ποια επιχειρήματα επιστρατεύει ο συγγραφέας, για να υποστηρίξει τη θέση ότι τα θέματα του αθλητισμού των αναπήρων αντιμετωπίζονταν ως θέματα κοινωνικού χαρακτήρα; (60-80 λέξεις).

Ο συγγραφέας επισημαίνει πως τα θέματα του αθλητισμού των ατόμων με αναπηρία αντιμετωπίζονταν ως θέματα κοινωνικού χαρακτήρα, αφού δεν καλύπτονταν ποτέ από αθλητικές εφημερίδες, ούτε εντάσσονταν σε αθλητικά προγράμματα. Τις σχετικές διοργανώσεις τις κάλυπτε δημοσιογράφος που προερχόταν κυρίως από το κοινωνικό ρεπορτάζ και τις προσέγγιζε υπ’ αυτή την οπτική. Χωρίς να γίνεται καμία αναφορά στον αθλητισμό και στα αθλητικά επιτεύγματα των συμμετεχόντων, η όλη έμφαση δινόταν στις λυπηρές πτυχές του θέματος και στις κοινωνικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει το άτομο με αναπηρία. Συνήθως, μάλιστα, η προσοχή του δημοσιογράφου στρεφόταν στο είδος της αναπηρίας και στο πώς αυτή προκλήθηκε, και μόνο παρεμπιπτόντως γινόταν αναφορά στο γεγονός πως πρόκειται για άτομα που ασχολούνται με τον αθλητισμό.    

Β1. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, ποιο λεξιλόγιο χρησιμοποιούν οι δημοσιογράφοι στις ειδήσεις, όταν αναφέρονται σε άτομα και αθλητές με αναπηρία; (60-80 λέξεις).

Οι δημοσιογράφοι, ιδίως πριν τους Παραολυμπιακούς Αγώνες, χρησιμοποιούσαν συγκεκριμένους όρους για τα άτομα με αναπηρία και για τους αθλητές με αναπηρία. Συνήθεις ήταν οι όροι «πρωταθλητές της ζωής» κι «αυτά τα παιδιά», ενώ τόνιζαν με έμφαση τη δύναμη της θέλησης που απαιτούταν στην προσπάθειά τους, παραγνωρίζοντας πως αντίστοιχη θέληση απαιτείται κι από τους αθλητές που δεν έχουν κάποια αναπηρία. Επιπλέον, ιδιαίτερη έμφαση δινόταν στο συναισθηματικά φορτισμένο λεξιλόγιο, με εκφράσεις όπως «τραγικό θύμα» και «καθηλωμένος στο αναπηρικό αμαξίδιο».

Β2. Να επισημάνετε δύο από τις διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες εξασφαλίζεται η συνοχή στη δεύτερη παράγραφο (Ας εξετάσουμε… ένας υπεραθλητής) του κειμένου και να αιτιολογήσετε τη χρήση καθεμιάς από αυτές.

- Έτσι: επίρρημα με το οποίο δηλώνεται συνέπεια / αποτέλεσμα.

- Επομένως: επίρρημα με το οποίο δηλώνεται συμπέρασμα.

Β2. Να επισημάνετε με ποιες διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις επιτυγχάνεται η νοηματική συνοχή ανάμεσα στις παραγράφους του κειμένου.

Η συνοχή μεταξύ 1^ης και 2^ης παραγράφου επιτυγχάνεται με τη χρήση του συνδέσμου «όμως» που δηλώνει αντίθεση.

Η συνοχή ανάμεσα στη 2^η και την 3^η παράγραφο επιτυγχάνεται με τη φράση «Όπως αναφέρθηκε παραπάνω».

Η συνοχή ανάμεσα στην 3^η και την 4^η παράγραφο επιτυγχάνεται με τη φράση «Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο».

Η συνοχή ανάμεσα στην 4^η και την 5^η παράγραφο επιτυγχάνεται με το επίρρημα «μάλιστα» για να δηλωθεί η αναφορά επιπλέον στοιχείων που επιβεβαιώνουν όσα προηγήθηκαν.

Η συνοχή ανάμεσα στην 5^η και την 6^η παράγραφο επιτυγχάνεται με το επίρρημα «επίσης» που δηλώνει προσθήκη.

Β2.α. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τελευταία παράγραφος (Επίσης, είναι… αναπηρία) του κειμένου;

Η τελευταία παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων. Ειδικότερα, με αιτιολόγηση, σύγκριση-αντίθεση και αίτιο-αποτέλεσμα.

Β2.β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Αιτιολόγηση: Η διαπίστωση της θεματικής περιόδου πως τα θέματα του αθλητισμού των αναπήρων αντιμετωπίζονταν ως θέματα κοινωνικού χαρακτήρα, δημιουργεί μια εύλογη απορία στον αναγνώστη, η οποία αιτιολογείται και αποσαφηνίζεται στη συνέχεα (Δεν υπήρχε δηλαδή περίπτωση...).

Σύγκριση – αντίθεση: Προκειμένου να γίνει κατανοητή η διαφοροποίηση που επισημαίνεται στη θεματική περίοδο ότι τα θέματα αθλητισμού αντιμετωπίζονταν ως θέματα κοινωνικού χαρακτήρα, τονίζονται βασικές αντιθέσεις σε σχέση με τη συνήθη κάλυψη ενός αθλητικού θέματος: Μπορεί να είχαν αθλητικό χαρακτήρα, αλλά ο δημοσιογράφος που κάλυπτε τη διοργάνωση ήταν κυρίως από το κοινωνικό ρεπορτάζ...

/ Γινόταν αναφορά στο μελόδραμα και στην προσπάθεια να αναδειχτεί η κοινωνική δυσκολία που αντιμετωπίζει ο αθλητής αλλά και ένα άτομο με αναπηρία, ενώ έλειπε κάθε αναφορά στον αθλητισμό...

Αίτιο – αποτέλεσμα: Στο κλείσιμο της παραγράφου καταγράφεται ο λανθασμένος τρόπος με τον οποίο παρουσιάζουν οι δημοσιογράφοι την αθλητική ενασχόληση των ατόμων με αναπηρία (αίτιο) και στη συνέχεια τα αποτελέσματα που έχει αυτή η προσέγγιση: με τον τρόπο που προβάλλεται η αναπηρία και οι αθλητές με αναπηρία γίνεται έντονη αναπαραγωγή των στερεοτύπων, ενώ παράλληλα ανατροφοδοτούνται και ενισχύονται προκαταλήψεις για τα άτομα με αναπηρία.

Γ1α. Να γράψετε μία συνώνυμη λέξη για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη γραφή, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία τους στο κείμενο: αποτελούν, βαρύτητα, υπογραμμιζόταν, κατόρθωμα, διαπιστώθηκε.

αποτελούν: συνιστούν

βαρύτητα: αξία

υπογραμμιζόταν: τονιζόταν

κατόρθωμα: επίτευγμα

διαπιστώθηκε: επιβεβαιώθηκε

Γ1.β. Να δημιουργήσετε μία πρόταση για καθεμιά από τις συνώνυμες λέξεις που επιλέξατε, έτσι ώστε να γίνεται φανερή η σημασία τους. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο, το γένος κ.λπ.).

- Η αδιαφορία για τα κοινά συνιστά απειλή για τη δημοκρατία.

- Πρόκειται για έγγραφα μεγάλης αξίας για την απόδειξη της αθωότητάς του.

- Ο υπουργός τόνισε τη σημασία του έργου που επιτελέστηκε στην περιοχή.

- Η πρόσφατη οικονομική ανάκαμψη της εταιρείας αποτελεί προσωπικό του επίτευγμα.

- Στην τελευταία συνάντησή τους επιβεβαιώθηκε για μια ακόμη φορά η διάσταση των απόψεών τους.

Γ1. Να γράψετε μία περίοδο λόγου 20-30 λέξεων, στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις ακόλουθες λέξεις/φράσεις του κειμένου: εφημερίδες, προβολή στερεοτύπων.

Η προβολή στερεοτύπων είναι συχνή στον τρόπο με τον οποίο καλύπτονται ποικίλα κοινωνικά ή άλλα θέματα από την τηλεόραση και τις εφημερίδες, καθώς οι δημοσιογράφοι επιχειρούν να κινούνται κοντά στις αντιλήψεις του μέσου τηλεθεατή ή αναγνώστη.

Γ1. Να δημιουργήσετε μία πρόταση για κάθε λέξη ή φράση του κειμένου με την έντονη γραφή: ιδεώδη, στερεοτύπων, έμφαση, Παραολυμπιακού Αθλητισμού, επιτεύγματα. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο κ.λπ.).

- Τα ιδεώδη της φιλανθρωπίας και του αλτρουισμού αποτελούσαν πάντοτε τον βασικό οδηγό στη ζωή του.

- Πολλές ρατσιστικές απόψεις βασίζονται σε παρωχημένα και ανυπόστατα στερεότυπα.

- Δίνει έμφαση στη σωστή απόδοση των λεγομένων του.

- Ο Παραολυμπιακός αθλητισμός αποτελεί ουσιώδη υπενθύμιση του γεγονότος πως τα άτομα με αναπηρία διατηρούν ακέραιες πλείστες από τις δυνατότητές τους.

- Θαύμασε τα λαμπρά επιτεύγματα του πολιτισμού μας.

Γ2. «[Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης] εστίαζαν στα προβλήματα και στη δυστυχία που βιώνουν τα άτομα με αναπηρία»

Γ2.α. Στην παραπάνω περίοδο να εντοπίσετε την αναφορική πρόταση.

Η αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «που βιώνουν τα άτομα με αναπηρία»

Γ2.β. Να γράψετε αν είναι προσδιοριστική ή παραθετική / προσθετική και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η αναφορική πρόταση είναι προσδιοριστική, διότι αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του όρου που προσδιορίζει (δυστυχία), γι’ αυτό και δεν χωρίζεται από αυτόν με κόμμα.

Γ2. Να εξηγήσετε γιατί ο συγγραφέας τοποθετεί σε εισαγωγικά το ρήμα «καρφώνεται» στην πέμπτη παράγραφο (Μάλιστα… απ’ αυτό) του κειμένου.

Ο συγγραφέας τοποθετεί σε εισαγωγικά το ρήμα «καρφώνεται» αφενός για να υποδηλώσει πως έχει μεταφορική σημασία κι αφετέρου διότι θέλει να επισημάνει τις λανθασμένες συσχετίσεις που λαμβάνει το ρήμα αυτό στο συνήθη δημοσιογραφικό λόγο, μιας και αφήνεται να υπονοεί μια αμετάκλητη κατάσταση.

Γ2.α. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο παραδείγματα μεταφορικής / συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας.

- ήρωες της ζωής

- πρωταθλητές της ζωής

Γ2.β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

Πρόκειται για δύο μεταφορικές φράσεις που χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν πως κάποια άτομα -εν προκειμένω τα άτομα με αναπηρία- προκειμένου να έχουν μια ενεργή ζωή αναγκάζονται να ξεπερνούν καθημερινά υπέρμετρες δυσκολίες. Τόσο η συμμετοχή τους στις καθημερινές δραστηριότητες, όπως είναι η εργασία και η κοινωνική ζωή, όσο και η ενασχόλησή τους με τον αθλητισμό απαιτούν επίμονη και συχνά επίμοχθη προσπάθεια.