Έκθεση Β΄ Λυκείου: Η εργασία στην εποχή των ρομπότ

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Η εργασία στην εποχή των ρομπότ

Πολλές από τις δραστηριότητες που σήμερα γίνονται από ανθρώπους, θα πραγματοποιούνται στο μέλλον από τα ρομπότ. Αρκεί να αναφερθεί πως μεγάλες εταιρείες κατασκευής λογισμικού έχουν ανακοινώσει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η κατασκευή προγραμμάτων τα οποία θα αντικαταστήσουν οδηγούς, γκαρσόνια, ακόμη και νοσοκόμους, και πιστεύουν πως σε είκοσι περίπου χρόνια από σήμερα η τεχνολογία θα περιορίσει τη ζήτηση για εργασία, ειδικά στις δουλειές με χαμηλή εξειδίκευση. Εύλογα, λοιπόν, δημιουργείται η απορία: τι θα γίνουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι που θα μείνουν χωρίς δουλειά;

Πριν επιχειρήσω να απαντήσω στο ερώτημα αυτό, θεωρώ σκόπιμο να δούμε τις αλλαγές που έφεραν στη ζωή μας οι υπολογιστές. Πιστεύω ότι μια τέτοια αναφορά θα μας βοηθήσει στην κατανόηση του προβλήματος και στην αποφυγή απαισιόδοξων σκέψεων. Η συζήτηση για την επίδραση των υπολογιστών στην αγορά εργασίας ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1950 με την εμφάνιση των πρώτων υπολογιστών που είχαν τεράστιες για την εποχή δυνατότητες. Υπήρχε τότε ακριβώς ο ίδιος προβληματισμός. Ότι δηλαδή θα δημιουργούσαν το αργότερο ως το 2000 μια άνευ προηγουμένου ανεργία και ιδίως στους υπαλλήλους γραφείου. Η πραγματικότητα, όμως, αποδείχτηκε εντελώς διαφορετική.

Είναι, βέβαια, γεγονός ότι οι υπολογιστές επέφεραν αλλαγές σε πολλά επαγγέλματα. Για παράδειγμα, οι λογιστές, όπως τους ξέραμε τότε, εξαφανίστηκαν. Τους βλέπουμε σε παλιές ταινίες να φοράνε τα μαύρα πρόσθετα μανίκια για να μη λιώνουν τα σακάκια τους από το συνεχές τρίψιμο-γράψιμο στα κατάστιχα των επιχειρήσεων. Αυτή η δουλειά χάθηκε, αλλά οι λογιστές ουσιαστικά αναβαθμίστηκαν και σήμερα δουλεύουν όλοι με υπολογιστές, κάνοντας καλύτερα και αποδοτικότερα τη δουλειά τους. Κάτι ανάλογο συνέβη και με τους πολιτικούς μηχανικούς. Πριν τριάντα-σαράντα χρόνια ανάλωναν πολύ χρόνο κάνοντας αριθμητικές πράξεις, προκειμένου να αντιμετωπίσουν το κυριότερο πρόβλημα της εποχής, της εξασφάλισης της στατικής του «φέροντος οργανισμού» της οικοδομής. Σήμερα η ίδια δουλειά γίνεται με υπολογιστές και ο μηχανικός ασχολείται αποκλειστικά με τον σχεδιασμό πολύπλοκων κατασκευών που θα ήταν αδύνατο να διαμορφωθούν με το «χέρι».

Η βιομηχανία των υπολογιστών έχει δημιουργήσει εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας σε όλο τον κόσμο, ώστε είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να υπολογίσει κανείς το ισοζύγιο των θέσεων εργασίας που χάθηκαν από τους υπολογιστές και αυτών που δημιουργήθηκαν για τους υπολογιστές.

Ύστερα από την παρέκβαση αυτή, ας δούμε πώς μπορεί να επηρεάσουν τα ρομπότ τη ζωή μας, στην οποία έχουν μπει εδώ και πολλά χρόνια, έστω και αν ακόμα δεν τα βλέπουμε να εξαπλώνονται όπως οι υπολογιστές. Είναι αποκαλυπτικό ότι υπάρχουν περισσότερα από δέκα εκατομμύρια ρομπότ-σκούπες που σκουπίζουν πατώματα σε όλο τον κόσμο. Επίσης, είναι γνωστό ότι τα σημερινά αυτοκίνητα κατασκευάζονται με τη βοήθεια τεραστίων ρομπότ. Ρομπότ κατασκευάζουν και τα ολοκληρωμένα κυκλώματα, που είναι η βάση των υπολογιστών και των κινητών τηλεφώνων. Υπάρχουν, ακόμα, και άλλες, πολύ εξειδικευμένες δραστηριότητες που εκτελούνται από ρομπότ, όπως η εξερεύνηση του πλανήτη Άρη και η εξουδετέρωση εκρηκτικών μηχανισμών Χωρίς τα ρομπότ, ο ρυθμός παραγωγής αγαθών θα ήταν αργός, πολλές ανακαλύψεις θα ήταν αδύνατες, ενώ πολλά αγαθά καθημερινής χρήσης, όπως τα αυτοκίνητα, οι προσωπικοί υπολογιστές και τα κινητά τηλέφωνα, θα κόστιζαν μια περιουσία.

Ωστόσο, πολλοί στοχαστές γνωρίζοντας ότι σήμερα διαθέτουμε την τεχνολογία -ταχύτατους επεξεργαστές, ευαίσθητους αισθητήρες και μεγάλες ταχύτητες μετάδοσης δεδομένων -ώστε να αρχίσει η κατασκευή οικιακών ρομπότ σε προσιτές τιμές, θεωρούν πως δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για αύξηση της ανεργίας. Δεν ενστερνίζομαι την άποψη αυτή. Θεωρώ, αντίθετα, ότι θα δούμε την ίδια εξέλιξη όπως και στους υπολογιστές. Δηλαδή ότι ορισμένα επαγγέλματα θα χαθούν και οι υπηρεσίες τους θα παρέχονται από μηχανές. Παράλληλα, όμως, θα δημιουργηθούν εντελώς νέες δραστηριότητες, οι οποίες θα αναπληρώσουν τις θέσεις εργασίας που θα χαθούν. Αυτό έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν. Οι εξελίξεις καταργούν θέσεις εργασίας, αλλά δημιουργούν άλλες.

Α. Δρυμιώτης, εφ. Η Καθημερινή, 20.7.2014 (διασκευή).

«φέροντος οργανισμού»: Γενικά, ο φέρων οργανισμός οποιασδήποτε κατασκευής αποτελείται από μεταλλικά υποστυλώματα –δοκούς, συνδέσμους, πλάκες από σκυρόδεμα (τσιμέντο) ή σύμμεικτες πλάκες με τραπεζοειδή λαμαρίνα και ελαφρώς οπλισμένο σκυρόδεμα.

ΘΕΜΑΤΑ

A. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.

Ο αρθρογράφος διερευνά τις αλλαγές που ενδέχεται να προκύψουν στο χώρο της εργασίας από τη διάδοση της χρήσης των ρομπότ. Αρχικά επισημαίνει πως αναπόφευκτα μέρος των εργασιών που τώρα πραγματοποιούνται από ανθρώπους, στο μέλλον θα γίνονται από τα ρομπότ. Σκέψη, ωστόσο, που δεν θα πρέπει να προκαλεί ανησυχία, διότι το ίδιο συνέβη και με την επέκταση των υπολογιστών. Κάποια επαγγέλματα χάθηκαν, άλλα βελτιώθηκαν σημαντικά, ενώ, παράλληλα, δημιουργήθηκαν και πολλές νέες θέσεις εργασίας. Τα ρομπότ, άλλωστε, έχουν ήδη ενταχθεί στη ζωή μας προσφέροντας σημαντική ωφέλεια, εφόσον πολλά αγαθά κατασκευάζονται με μικρότερο κόστος. Ολοκληρώνει, έτσι, το συλλογισμό του τονίζοντας πως παρά τις υπάρχουσες ανησυχίες, θα επέλθει μια εξισορροπητική αναπλήρωση των θέσεων εργασίας που θα χαθούν.

Β1. Ποια επιχειρήματα επιστρατεύει ο αρθρογράφος, για να αντικρούσει την άποψη πολλών στοχαστών ότι η κατασκευή ρομπότ οδηγεί αναπόφευκτα σε αύξηση της ανεργίας; (60-80 λέξεις)

Η σκέψη πολλών στοχαστών πως η κατασκευή οικιακών ρομπότ σε προσιτές τιμές θα οδηγήσει στην αύξηση της ανεργίας, αντικρούεται από τον αρθρογράφο με επιχειρήματα που αντλεί από την εμπειρία του παρελθόντος. Η δική του άποψη είναι πως θα συμβεί με τα ρομπότ ό,τι συνέβη και με την επέκταση της χρήσης των υπολογιστών∙ θα χαθούν, βέβαια, ορισμένα επαγγέλματα, εφόσον θα καλύψουν τις συγκεκριμένες υπηρεσίες τα ρομπότ, αλλά θα δημιουργηθούν εντελώς νέες επαγγελματικές δραστηριότητες. Με μια διαδικασία εξισορροπητικής αναπλήρωσης, οι θέσεις εργασίας που καταργούνται από την εξέλιξη της τεχνολογίας, υποκαθίστανται από τη δημιουργία άλλων θέσεων, διαφορετικού αντικειμένου.

Β1. Με ποια επιχειρήματα τεκμηριώνει ο αρθρογράφος την άποψη ότι με την κατασκευή ρομπότ κάποια επαγγέλματα θα χαθούν, αλλά παράλληλα θα δημιουργηθούν νέες δραστηριότητες; (50-70 λέξεις)

Ο αρθρογράφος τεκμηριώνει την άποψή του σχετικά με την αναπλήρωση των θέσεων εργασίας που θα χαθούν εξαιτίας των ρομπότ, ανατρέχοντας σε παρόμοιες εξελίξεις του παρελθόντος. Μια ανάλογη ανησυχία για την πιθανή ενίσχυση της ανεργίας, όπως τονίζει, είχε προκληθεί με τη δημιουργία και τη διάδοση των υπολογιστών, αλλά η πορεία είχε διαψεύσει αυτούς τους φόβους. Η βιομηχανία των υπολογιστών κατήργησε, βέβαια, αρκετές θέσεις εργασίας, δημιούργησε όμως πολλές άλλες ή κατέστησε πολύ πιο αποτελεσματικές τις ήδη υπάρχουσες. Επαγγέλματα, όπως αυτό των λογιστών ή των πολιτικών μηχανικών, όχι μόνο δε χάθηκαν, αλλά απέκτησαν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν το έργο τους με μεγαλύτερη ευκολία και αποτελεσματικότητα χάρη στους υπολογιστές.  

Β2.α. Να επισημάνετε δύο λέξεις ή φράσεις που να δηλώνουν την ίδια σχέση συνοχής στην πέμπτη παράγραφο (Ύστερα… περιουσία) του κειμένου.

- Επίσης

- ακόμα

Β2. Ποιος τρόπος ανάπτυξης ακολουθείται στην τρίτη παράγραφο (Είναι… «χέρι») του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η παράγραφος αναπτύσσεται με τη μέθοδο των παραδειγμάτων, καθώς προκειμένου να επεξηγήσει τη διαπίστωση της θεματικής περιόδου πως «οι υπολογιστές επέφεραν αλλαγές σε πολλά επαγγέλματα», προχωρά στην παράθεση παραδειγμάτων (Για παράδειγμα, οι λογιστές...).

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: ρομπότ, δυνατότητες, δραστηριότητες, ανεργίας, θέσεις εργασίας. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.).

Η διάδοση της χρήσης των ρομπότ και οι ολοένα αυξανόμενες δυνατότητές τους, που σταδιακά θα καλύπτουν αρκετές επαγγελματικές δραστηριότητες προμηνύουν την επέκταση της ανεργίας στο μέλλον. Πλήθος θέσεων εργασίας που προς το παρόν απευθύνονται σε ανθρώπους, σύντομα θα αφορούν αποκλειστικά το νέο αυτό είδος εργατικού προσωπικού∙ τα ρομπότ. Παραμένει, βέβαια, η αισιόδοξη σκέψη, πως όσο επεκτείνεται η χρήση των ρομπότ, τόσο θα δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας που θα σχετίζονται με το σχεδιασμό, την πώληση, αλλά και τη συντήρησή τους.   

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις του κειμένου με έντονη γραφή: τεχνολογία, εξειδίκευση, δουλειά, επιχειρήσεων, υπολογιστές. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο κ.λπ.).

Η εξέλιξη της τεχνολογίας επιτρέπει τη διαρκή βελτίωση των συνθηκών εργασίας, αλλά και την αύξηση της απόδοσης των διαφόρων επιχειρήσεων. Κοπιώδεις δουλειές του παρελθόντος που απαιτούσαν τη δαπάνη πολλών ωρών για την ολοκλήρωσή τους, καθίστανται πλέον κατά πολύ ευκολότερες χάρη στους υπολογιστές. Εξέλιξη που οδηγεί σε περαιτέρω αλλαγές το εργασιακό τοπίο, εφόσον πλέον η επαγγελματική αποκατάσταση βασίζεται κυρίως στην εξειδίκευση και στη διάθεση του ατόμου για συνεχή επιμόρφωση.

Γ2.α. «Βρίσκεται σε εξέλιξη η κατασκευή προγραμμάτων τα οποία θα αντικαταστήσουν οδηγούς».

Στην παραπάνω περίοδο, αφού εντοπίσετε την ονοματική αναφορική πρόταση, να γράψετε αν είναι προσδιοριστική ή παραθετική / προσθετική.

- Η αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «τα οποία θα αντικαταστήσουν οδηγούς». Πρόκειται για μία προσδιοριστική αναφορική πρόταση.

Γ2.β. Να αιτιολογήσετε την  επιλογή σας.

Η αναφορική πρόταση χαρακτηρίζεται προσδιοριστική, διότι αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του προσδιοριζόμενου όρου (προγραμμάτων) -χωρίς την αναφορική πρόταση, δηλαδή, δεν προκύπτει ένα ολοκληρωμένο νόημα-, γι’ αυτό και δεν χωρίζεται με κόμμα από αυτόν.

Γ2α. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο παραδείγματα μεταφορικής / συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας.

- για να μη λιώνουν τα σακάκια τους

- να διαμορφωθούν με το «χέρι»

Γ2β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

Η μεταφορική χρήση της γλώσσας προσδίδει παραστατικότητα στο κείμενο και το εμπλουτίζει νοηματικά, εφόσον στη σκέψη του αναγνώστη εμφανίζονται συγχρόνως τόσο η κυριολεκτική σημασία των επιμέρους λέξεων, όσο και οι μεταφορικές προεκτάσεις που αυτές λαμβάνουν. Έτσι, στη φράση «για να μη λιώνουν τα σακάκια τους», το ρήμα λιώνω, που κυριολεκτικά σημαίνει πως μεταβάλλω ένα στερεό σε υγρό με τη βοήθεια της θερμότητας, εδώ αποδίδει την έννοια της φθοράς από τη συνεχή χρήση. Ενώ, στη φράση, να διαμορφωθούν με το «χέρι», υποδηλώνεται ο εργώδης τρόπος ολοκλήρωσης μια εργασίας με χειρωνακτικό ή πρακτικό τρόπο, έναντι του πιο αποτελεσματικού μηχανικού τρόπου.