Αντουάν
ντε Σαιντ-Εξυπερύ «Ο μικρός πρίγκιπας και η αλεπού»
(ερωτήσεις σχολικού
βιβλίου)
Ο Σαιντ-Εξυπερύ έγραψε το 1943, στη
διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου πόλεμου, το Μικρό πρίγκιπα. Το βιβλίο είναι ένα
συμβολικό παραμύθι με ποιητική γραφή και αυτοβιογραφικά στοιχεία από τις
εμπειρίες του πιλότου συγγραφέα του. Ο αφηγητής κάνει αναγκαστική προσγείωση
στην έρημο Σαχάρα και προσπαθεί να διορθώσει το αεροπλάνο του. Εκεί τον συναντά
ο μικρός πρίγκιπας, ένα όμορφο αγόρι που έφυγε από το μικρό ιδιωτικό του
πλανήτη, επειδή πικράθηκε από το λουλούδι του, και βάλθηκε να γνωρίσει τον
κόσμο. Ο πρίγκιπας περιπλανήθηκε σε διάφορους πλανήτες ώσπου έφτασε στη γη,
συνάντησε τον αφηγητή και αποφάσισε να μείνει μαζί του. Σε αυτό το απόσπασμα
τον παρακολουθούμε να γνωρίζει τα τριαντάφυλλα και την αλεπού.
Έτυχε όμως, ύστερα που περπάτησε πολύ
μέσα απ’ τους άμμους, τα βράχια και τα χιόνια, ν’ ανακαλύψει τέλος ο μικρός
πρίγκιπας ένα δρόμο. Κι οι δρόμοι πάνε όλοι στους ανθρώπους.
- Καλημέρα, είπε.
Ήταν ένας τριανταφυλλόκηπος ανθισμένος.
- Καλημέρα, είπαν τα τριαντάφυλλα.
Ο μικρός πρίγκιπας τα κοίταξε. Μοιάζανε όλα με το λουλούδι του.
- Τι είσαστε;, τα ρώτησε κατάπληχτος.
- Εμείς είμαστε τριαντάφυλλα, είπαν τα τριαντάφυλλα.
- Α!, έκανε ο μικρός πρίγκιπας.
Βαθιά λύπη τον γέμισε. Το λουλούδι του τού είχε πει πως ήταν ένα
μονάκριβο σ’ ολόκληρο το σύμπαν. Και να που ήτανε πέντε χιλιάδες, όλα τα ίδια,
σ’ ένα μονάχα κήπο!
«Θα του κακοφαινόταν πολύ», σκέφτηκε, «αν το ‘βλεπε αυτό... Θα έβηχε
φριχτά και θα ‘κανε τάχα πως πεθαίνει, για να γλιτώσει απ’ το ρεζίλεμα. Κι εγώ
θα ήμουν αναγκασμένος να κάνω τάχα πως το περιποιούμαι, γιατί αλλιώς, για να με
ταπεινώσει κι εμένα, θ’ αφηνόταν στ’ αλήθεια να πεθάνει...».
Ύστερα σκέφτηκε κι αυτό: «Νόμιζα πως ήμουν πλούσιος, γιατί είχα δικό μου
ένα μοναδικό στον κόσμο λουλούδι, και να που δεν έχω παρά ένα κοινό
τριαντάφυλλο. Αυτό και τα τρία μου ηφαίστεια, που μου φτάνουν ως το γόνατο, και
που το ένα τους μπορεί να έχει σβήσει για πάντα, δε με κάνουν και κανένα μεγάλο
πρίγκιπα...».
Και, πέφτοντας χάμω στο γρασίδι, έκλαψε. Τότε είναι που παρουσιάστηκε η
αλεπού.
- Καλημέρα, είπε η αλεπού.
- Καλημέρα, αποκρίθηκε ευγενικά ο μικρός πρίγκιπας και γύρισε, μα δεν
είδε τίποτα.
- Εδώ είμαι, είπε μια φωνή, κάτω από τη μηλιά...
- Ποια είσαι;, είπε ο μικρός πρίγκιπας. Μου φαίνεσαι πολύ όμορφη...
- Είμαι μια αλεπού, είπε η αλεπού.
- Έλα να παίξεις μαζί μου, της πρότεινε ο μικρός πρίγκιπας. Είμαι τόσο
λυπημένος...
- Δεν μπορώ να παίξω μαζί σου, είπε η αλεπού. Δε μ’ έχουν ημερώσει.
- Α! με συγχωρείς, έκανε ο μικρός πρίγκιπας.
Το σκέφτηκε όμως και πρόσθεσε:
- Τι πάει να πει «ημερώσει»;
- Εσύ δεν είσαι αποδώ, είπε η αλεπού, τι γυρεύεις;
- Γυρεύω τους ανθρώπους, είπε ο μικρός πρίγκιπας. Τι πάει να πει
«ημερώσει»;
- Οι άνθρωποι, είπε η αλεπού, έχουν τουφέκια και κυνηγούνε. Μεγάλος
μπελάς! Ανατρέφουν όμως και κότες. Αυτό είναι το μόνο τους όφελος. Κότες
γυρεύεις;
- Όχι, είπε ο μικρός πρίγκιπας. Γυρεύω φίλους. Τι πάει να πει
«ημερώσει»;
- Είναι κάτι που παραμελήθηκε πολύ, είπε η αλεπού. Σημαίνει «να
δημιουργείς δεσμούς...».
- Να δημιουργείς δεσμούς;
- Βέβαια, είπε η αλεπού. Για μένα, ακόμα δεν είσαι παρά ένα αγοράκι
εντελώς όμοιο μ’ άλλα εκατό χιλιάδες αγοράκια. Και δε σ’ έχω ανάγκη. Μήτε κι
εσύ μ’ έχεις ανάγκη. Για σένα, δεν είμαι παρά μια αλεπού όμοια μ’ εκατό
χιλιάδες αλεπούδες. Αν όμως με ημερώσεις, ο ένας θα έχει την ανάγκη του άλλου.
Για μένα εσύ θα είσαι μοναδικός στον κόσμο. Για σένα εγώ θα είμαι μοναδική στον
κόσμο...
- Αρχίζω να καταλαβαίνω, είπε ο μικρός πρίγκιπας. Ξέρω ένα λουλούδι...,
νομίζω πως με ημέρωσε...
Γίνεται, είπε η αλεπού. Βλέπει κανείς στη Γη τόσα περίεργα πράματα...
- Ω! δεν είναι πάνω στη Γη, είπε ο μικρός πρίγκιπας.
Η αλεπού φάνηκε πολύ
παραξενεμένη:
- Πάνω σ’ άλλο πλανήτη;
- Ναι.
- Έχει κυνηγούς σ’ αυτό τον πλανήτη;
- Όχι.
- Πολύ ενδιαφέρον αυτό. Και κότες;
- Όχι.
- Τίποτα δεν είναι τέλειο, αναστέναξε η αλεπού.
Ξαναγύρισε όμως στην ιδέα της:
- Η ζωή μου είναι μονότονη. Κυνηγάω τις κότες, οι άνθρωποι κυνηγούν
εμένα. Όλες οι κότες μοιάζουν, κι όλοι οι άνθρωποι μοιάζουν. Γι’ αυτό λοιπόν
βαριέμαι κάπως. Αν με ημερώσεις όμως, η ζωή μου θα είναι σαν ηλιόλουστη. Θα
γνωρίσω έναν κρότο από πατήματα που θα είναι διαφορετικός απ’ όλους τους
άλλους. Τ’ άλλα πατήματα με κάνουν να χώνομαι κάτω απ’ τη γη. Το δικό σου θα με
κάνει να βγαίνω έξω απ’ τη φωλιά μου, σαν μια μουσική. Κι ύστερα κοίτα! Βλέπεις
εκεί κάτω τα χωράφια με το στάρι; Εγώ δεν τρώω ψωμί. Το στάρι εμένα μου είναι
άχρηστο. Τα χωράφια με το στάρι δε μου θυμίζουν τίποτα. Κι αυτό είναι κρίμα!
Εσύ όμως έχεις μαλλιά χρώμα χρυσαφένιο. Θα είναι λοιπόν θαυμάσια, όταν θα μ’
έχεις ημερώσει! Το στάρι, που είναι χρυσαφένιο, θα με κάνει να σε θυμάμαι. Και
θα μ’ αρέσει ν’ ακούω τον άνεμο μέσα στα στάχυα...
Σώπασε η αλεπού και κοίταξε πολλή ώρα το μικρό πρίγκιπα.
- Σε παρακαλώ..., ημέρωσέ με, του είπε!
- Θέλω βέβαια, της αποκρίθηκε ο μικρός πρίγκιπας, μα δε με παίρνει ο
καιρός. Έχω ν’ ανακαλύψω φίλους και πολλά πράματα να γνωρίσω.
- Δε γνωρίζει κανείς παρά τα πράματα που ημερώνει, είπε η αλεπού. Οι
άνθρωποι δεν έχουν πια καιρό να γνωρίσουν τίποτα. Τ’ αγοράζουν όλα έτοιμα στα
εμπορικά. Καθώς όμως δεν υπάρχουν εμπορικά που πουλάνε φίλους, οι άνθρωποι δεν
έχουν πια φίλους. Αν θες ένα φίλο, ημέρωσε με!
- Τι πρέπει να κάνω;, είπε ο μικρός πρίγκιπας.
- Πρέπει να έχεις μεγάλη υπομονή, αποκρίθηκε η αλεπού. Θα καθίσεις πρώτα
κάπως μακριά μου, έτσι στο χορτάρι. Εγώ θα σε κοιτάζω με την άκρη του ματιού
μου κι εσύ δε θα λες τίποτα. Τα λόγια είναι που κάνουν τις παρεξηγήσεις.
Αλλά, κάθε μέρα, θα μπορείς να κάθεσαι λιγάκι πιο κοντά...
Την άλλη μέρα ήρθε πάλι ο μικρός πρίγκιπας.
- Θα ‘ταν πιο καλά να έρχεσαι πάντα την ίδια ώρα, είπε η αλεπού. Αν
έρχεσαι, λόγου χάρη, στις τέσσερις το απόγευμα, εγώ θ’ αρχίζω από τις τρεις να
είμαι ευτυχισμένη. Όσο θα περνάει η ώρα, τόσο εγώ θα νιώθω και πιο ευτυχισμένη.
Στις τέσσερις πια, δε θα μπορώ να καθίσω και θα τρώγομαι∙ θ’ ανακαλύψω την αξία
της ευτυχίας. Αν έρχεσαι όμως όποτε και να ‘ναι, δε θα ξέρω ποτέ ποια ώρα να
φορέσω στην καρδιά μου τα καλά της... Σ’ όλα χρειάζεται κάποια τελετή.
- Τι είναι τελετή;, είπε ο μικρός πρίγκιπας.
- Είναι κι αυτό κάτι που πολύ παραμελήθηκε, είπε η αλεπού. Είναι αυτό
που κάνει τη μια μέρα να μη μοιάζει με τις άλλες, τη μια ώρα με τις άλλες ώρες.
Οι κυνηγοί μου, λόγου χάρη, έχουν μια τελετή. Κάθε Πέμπτη χορεύουν με τις
κοπέλες του χωριού. Γι’ αυτό η Πέμπτη είναι θαυμάσια μέρα! Μπορώ και κάνω μια
βόλτα ως τ’ αμπέλι. Αν χόρευαν οι κυνηγοί όποτε και να ‘ναι, όλες οι μέρες θα
μοιάζαν μεταξύ τους, κι εγώ δε θα είχα καθόλου διακοπές.
Έτσι ο μικρός πρίγκιπας ημέρωσε την αλεπού. Κι όταν κόντευε πια η ώρα
που θα χωρίζανε:
- Αχ!, είπε η αλεπού. Κλάμα που θα κάνω...
- Εσύ φταις, είπε ο μικρός πρίγκιπας, εγώ δεν ήθελα το κακό σου, μα εσύ
θέλησες να σε ημερώσω...
- Ναι, σωστά, είπε η
αλεπού.
- Μα τώρα θα κλάψεις!, είπε ο μικρός πρίγκιπας.
- Ναι, σωστά, είπε η αλεπού.
- Και τότε τι κέρδισες;
- Κέρδισα, είπε η αλεπού, γιατί μου μένει το χρώμα του σταριού.
Ύστερα πρόσθεσε:
- Άμε να ξαναδείς τα τριαντάφυλλα. Θα καταλάβεις πως το δικό σου είναι
το μοναδικό στον κόσμο. Να περάσεις πάλι αποδώ, για να μ’ αποχαιρετήσεις, κι
εγώ θα σου χαρίσω ένα μυστικό.
Ο μικρός πρίγκιπας πήγε και ξαναείδε τα τριαντάφυλλα:
- Δε μοιάζετε καθόλου με το δικό μου τριαντάφυλλο, εσείς δεν είσαστε
ακόμα τίποτα, τους είπε. Κανένας δε σας ημέρωσε κι εσείς δεν ημερώσατε κανένα.
Είσαστε όπως ήταν η αλεπού μου. Ήταν μια αλεπού όμοια μ’ εκατό χιλιάδες άλλες.
Γίναμε όμως φίλοι, και τώρα είναι μοναδική στον κόσμο.
Και τα τριαντάφυλλα δεν είχαν μούτρα να σταθούν.
- Είσαστε όμορφα, μα είσαστε άδεια, τους είπε ακόμη. Δεν μπορεί κανείς
να πεθάνει για το χατίρι σας. Βέβαια, ένας κοινός διαβάτης, το δικό μου
τριαντάφυλλο θα το νόμιζε πως σας μοιάζει. Αλλά εκείνο μόνο του έχει πιο πολλή
σημασία απ’ όλα εσάς μαζί, αφού είναι αυτό που πότισα. Αφού είναι αυτό που
έβαλα κάτω από τη γυάλα.
Αφού είναι αυτό που προστάτεψα με το παραβάν. Αφού είναι αυτό που του
σκότωσα τις κάμπιες (εκτός από τις δυο ή τρεις, για να γίνουν πεταλούδες). Αφού
είναι αυτό που τ’ άκουσα να παραπονιέται ή να κομπάζει ή καμιά φορά και να
σωπαίνει. Αφού είναι αυτό το δικό μου τριαντάφυλλο.
Και ξαναγύρισε στην αλεπού:
- Αντίο, της είπε.
- Αντίο, είπε η αλεπού. Να το μυστικό μου. Είναι πολύ απλό: μόνο με την
καρδιά βλέπεις καλά. Την ουσία δεν τη βλέπουν τα μάτια.
- Την ουσία δεν τη βλέπουν τα μάτια, ξαναείπε ο μικρός πρίγκιπας, για να
το θυμάται.
- Ο καιρός που έχασες για το τριαντάφυλλό σου είναι που το κάνει να έχει
τόση σημασία.
- Ο καιρός που έχασα για το τριαντάφυλλό μου..., έκανε ο μικρός
πρίγκιπας, για να το θυμάται.
- Οι άνθρωποι έχουν ξεχάσει τούτη την αλήθεια, είπε η αλεπού. Εσύ όμως
δεν πρέπει να την ξεχάσεις. Απ’ εδώ κι εμπρός θα είσαι για πάντα υπεύθυνος για
εκείνο που έχεις ημερώσει. Είσαι υπεύθυνος για το τριαντάφυλλό σου...
- Είμαι υπεύθυνος για το τριαντάφυλλό μου..., ξαναείπε ο μικρός
πρίγκιπας, για να το θυμάται.
Α. ντε Σαιντ-Εξυπερύ, Ο μικρός
πρίγκιπας,
μτφρ. Στρατής Τσίρκας, Ηριδανός
Αντουάν
ντε Σαιντ-Εξυπερύ
(1900-1944)
Γάλλος αεροπόρος και συγγραφέας, που
προερχόταν από ξεπεσμένη αριστοκρατική οικογένεια. Το έργο του διαπνέεται από
λυρική και ποιητική διάθεση, ροπή προς τη φανταστική περιπέτεια αλλά και βαθύ
σεβασμό στις ανθρωπιστικές αξίες της αγάπης και της αλληλεγγύης προς τον
άνθρωπο. Εξέδωσε τα βιβλία: Ταχυδρομείο του Νότου (1929), Νυχτερινή πτήση
(1931), Γη των ανθρώπων (1939) και τη γνωστή παραβολή Ο μικρός πρίγκιπας
(1943), που εικονογράφησε με δικά του σχέδια.
Ερωτήσεις
1.
Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές παρατηρείτε ανάμεσα στο απόσπασμα και στα
παραδοσιακά παραμύθια που γνωρίζετε;
Σχολιάστε ειδικότερα μία ομοιότητα και
μία διαφορά που εντοπίσατε.
Στο συγκεκριμένο απόσπασμα, όπως και
στα παραδοσιακά παραμύθια, υπάρχουν στοιχεία που παραβιάζουν τους κανόνες της
πραγματικότητας, όπως είναι για παράδειγμα το γεγονός ότι τα τριαντάφυλλα και η
αλεπού μιλούν σαν να είναι άνθρωποι ή το ότι ο μικρός πρίγκιπας έχει έρθει από
έναν άλλο πλανήτη, στον οποίο υπάρχει ένα τριαντάφυλλο ίδιο μ’ αυτά που συναντά
κανείς στη γη.
Επιπλέον, ο μικρός πρίγκιπας, ο ήρωας
του συγκεκριμένου κειμένου, αντιστοιχεί στα πριγκιπόπουλα και τις πριγκίπισσες
των παραδοσιακών παραμυθιών, κι ο δικός του μικροσκοπικός πλανήτης αντιστοιχεί
υπό μία έννοια στα μυθικά βασίλεια των παραμυθιών.
Παρά το γεγονός, πάντως, ότι και σ’
αυτό το κείμενο είναι έντονο το παραμυθιακό και φανταστικό στοιχείο, υπάρχει
μια ουσιώδης διαφορά με τα παραδοσιακά παραμύθια, μιας και το κείμενο αυτό
απευθύνεται περισσότερο σε άτομα εφηβικής ηλικίας παρά σε μικρά παιδιά, όπως τα
παραμύθια. Είναι, δηλαδή, τέτοιοι οι συμβολισμοί και οι νοηματικές αναζητήσεις
του κειμένου, που το καθιστούν μάλλον δύσκολο για παιδιά μικρής ηλικίας. Έτσι,
ενώ στα παραδοσιακά παραμύθια κυριαρχεί το στοιχείο της περιπέτειας κι η εύκολα
αντιληπτή μάχη ανάμεσα στο καλό και το κακό, εδώ κυριαρχούν πιο σύνθετες
έννοιες κι η δράση είναι περισσότερο εσωτερική.
Ο μικρός πρίγκιπας δεν εμπλέκεται σε
κάποια περιπετειώδη πάλη με το κακό, αλλά σε μια εσωτερική κυρίως διαδρομή
κατανόησης καίριων εννοιών για τους ανθρώπους, όπως είναι αυτή της αληθινής
φιλίας και της αγάπης. Έτσι, η αλεπού, που συμβολίζει την ανθρώπινη σοφία και
εμπειρία, αναλαμβάνει να εξηγήσει στον μικρό ήρωα το πώς δημιουργούνται οι
φιλικοί δεσμοί ανάμεσα στους ανθρώπους, καθώς και την εκπληκτική αξία που
αποκτούν οι φίλοι λόγω του χρόνου και της φροντίδας που δαπάνησαν αμοιβαία
προκειμένου να δημιουργήσουν και να σταθεροποιήσουν τη μεταξύ τους αυτή φιλική
σχέση.
2. Για
ποιο λόγο ο πρίγκιπας λυπήθηκε όταν είδε τον ανθισμένο τριανταφυλλόκηπο; Πώς αντιμετώπισε τελικά την αρχική
στενοχώρια του;
Ο μικρός πρίγκιπας όταν αντίκρισε τον
ανθισμένο τριανταφυλλόκηπο ένιωσε βαθιά λύπη και απογοήτευση, διότι το δικό του
τριαντάφυλλο του είχε πει πως ήταν μοναδικό σε ολόκληρο το σύμπαν, και τώρα
μέσα σ’ έναν και μόνο κήπο έβλεπε πέντε χιλιάδες τριαντάφυλλα ολόιδια μ’ αυτό.
Ο νεαρός ήρωας συνειδητοποιεί, λοιπόν, ξαφνικά πως ό,τι πίστευε μέχρι εκείνη τη
στιγμή για τον εαυτό του και τη ζωή του δεν ισχύει πια, αφού ο ίδιος θεωρούσε
τον εαυτό του πλούσιο ακριβώς επειδή είχε ένα λουλούδι απολύτως μοναδικό σε
ολόκληρο τον κόσμο, ενώ πλέον καταλάβαινε πως αυτό δεν ήταν αλήθεια. Έτσι, η
σκέψη πως ό,τι κατέχει δεν είναι παρά ένα κοινό τριαντάφυλλο -έστω κι αν το
ίδιο δεν το γνωρίζει αυτό-, τον ωθεί να αμφισβητήσει και τη δική του αξία, αφού
δεν μπορεί πια να θεωρεί τον εαυτό ιδιαίτερα σπουδαίο για τα τρία μικρά του
ηφαίστεια και για το συνηθισμένο του τριαντάφυλλο.
Η απογοήτευση του μικρού πρίγκιπα,
ωστόσο, παρά την έντασή της, δεν θα διαρκέσει πολύ, καθώς αμέσως μετά θα
γνωρίσει την αλεπού, η οποία και θα του εξηγήσει πως αυτό που καθιστά μοναδικά
τα αγαπημένα μας πρόσωπα, είναι όλος ο χρόνος κι η φροντίδα που τους έχουμε
αφιερώσει. Το γεγονός, δηλαδή, ότι εκείνος έχει «ημερώσει» το τριαντάφυλλό του
κι έχει ταυτόχρονα «ημερωθεί» από εκείνο, δημιουργεί ανάμεσά τους μια σχέση
τελείως μοναδική. Ο μικρός πρίγκιπας συνειδητοποιεί, επομένως, πως τα άλλα
τριαντάφυλλα δεν έχουν καμία αξία για εκείνον και δεν σημαίνουν τίποτε γι’
αυτόν, αφού δεν έχει περάσει μαζί τους χρόνο ούτε τα έχει αγαπήσει, όπως το
δικό του τριαντάφυλλο. Το δικό του τριαντάφυλλο είναι μοναδικό και τελείως
ξεχωριστό, διότι είναι αυτό που ο ίδιος φρόντισε με μεγάλη προσοχή∙ «είναι αυτό
που τ’ άκουσα να παραπονιέται ή να κομπάζει ή καμιά φορά και να σωπαίνει. Αφού
είναι αυτό το δικό μου τριαντάφυλλο.»
3. Τι
ρόλο παίζει στο απόσπασμα η αλεπού; Σχολιάστε
την επίδραση που έχει στο μικρό πρίγκιπα.
Η αλεπού είναι εκείνη που θα βοηθήσει
τον μικρό πρίγκιπα να κατανοήσει την έννοια της πραγματικής φιλίας και να
αντιληφθεί πως ό,τι καθιστά ένα φιλικό πρόσωπο μοναδικό είναι η αφοσίωση, η
φροντίδα κι ο χρόνος που του έχει αφιερώσει κανείς. Η φιλία δεν είναι κάτι που
προκύπτει τυχαία και χωρίς διαρκή φροντίδα, οι φίλοι δεν είναι πρόσωπα που τα «ανακαλύπτει»
κανείς, αλλά πρόσωπα με τα οποία δημιουργεί δεσμούς αφιερώνοντάς τους χρόνο,
προσοχή και αγάπη. Έτσι, ενώ ο μικρός πρίγκιπας νόμιζε αρχικά πως ερχόμενος στη
γη θα «ανακαλύψει» φίλους, συνειδητοποιεί πλέον πως τους φίλους μπορεί να τους
αποκτήσει μόνο αν φροντίσει να αναπτυχθούν μεταξύ τους συναισθήματα, τα οποία
απαιτούν φυσικά την έκφραση ενδιαφέροντος, την αφιέρωση χρόνου και πολλαπλές
φροντίδες, όλα όσα, δηλαδή, προσέφερε τόσο καιρό στο τριαντάφυλλό του.
Ο μικρός πρίγκιπας κατανοεί, χάρη στην
αλεπού, πως έχει ήδη έναν πολύτιμο φίλο στον πλανήτη του, το τριαντάφυλλό του,
κι ότι δεν έχει καμία σημασία που αυτό είναι ολόιδιο με χιλιάδες άλλα
τριαντάφυλλα, αφού η φιλία δεν βασίζεται στην εμφάνιση, μα στα συναισθήματα
αγάπης που αναπτύσσονται ανάμεσα στους φίλους. Η αλεπού, άρα, προσφέρει στον
μικρό πρίγκιπα ένα σημαντικό μάθημα, που του επιτρέπει να γίνει πιο ώριμος από
πριν, ενώ, συνάμα, γίνεται η πρώτη του αληθινή φίλη πάνω στη γη.
4. Πώς
και γιατί παρουσιάζει η αλεπού τη διαδικασία του ημερώματος στο μικρό πρίγκιπα;
Πιστεύετε ότι τον βοήθησε να καταλάβει
τι είναι το «ημέρωμα» και πώς γίνεται;
Η αλεπού έχοντας κουραστεί να ζει σ’
έναν κόσμο δίχως φίλους, όπου διαρκώς κυνηγά κότες και διαρκώς κρύβεται από
τους κυνηγούς, αισθάνεται την ανάγκη ν’ αποκτήσει έναν πραγματικό φίλο που με
την παρουσία του θα της χαρίσει την ευτυχία, κι έπειτα, όταν φύγει, θα της έχει
αφήσει την τρυφερότητα και τη νοσταλγία της ανάμνησής του. Φροντίζει, λοιπόν,
να εξηγήσει με πολύ απλό και κατανοητό τρόπο στο μικρό πρίγκιπα τη διαδικασία
του «ημερώματος», τονίζοντας πως απαιτεί χρόνο και υπομονή προκειμένου να
επιτευχθεί, μιας κι επί της ουσίας αφορά την εδραίωση αρχικά ενός συναισθήματος
αμοιβαίας εμπιστοσύνης και στην πορεία τη γέννηση και τη διατήρηση βαθύτερων
συναισθημάτων ενδιαφέροντος και αγάπης.
Η αλεπού εξηγεί στον μικρό πρίγκιπα πως
ο καθένας γνωρίζει πραγματικά μόνο τα πράγματα που ημερώνει∙ τα πράγματα στα
οποία αφιερώνει χρόνο. Έτσι, του ζητά στην αρχή να καθίσει κάπως μακριά της,
ώστε να της δώσει την ευκαιρία να τον παρατηρεί με την άκρη του ματιού της,
χωρίς να μιλάνε μεταξύ τους, αφού είναι τα λόγια τελικά που προκαλούν τις
παρεξηγήσεις. Έπειτα, του λέει πως θα μπορεί κάθε μέρα να κάθεται ολοένα και
πιο κοντά της, χωρίς όμως να έρθει αμέσως δίπλα της.
Στην επόμενη συνάντησή τους η αλεπού
εξηγεί στον μικρό πρίγκιπα πως είναι σημαντικό να έρχεται να τη βρει καθημερινά
την ίδια ώρα, ώστε εκείνη γνωρίζοντας πότε ακριβώς θα τον δει να αισθάνεται τη
χαρά της προσδοκίας ήδη από νωρίτερα, κι όσο θα πλησιάζει η ώρα της συνάντησής
τους να αισθάνεται πλέον όλο και πιο ανυπόμονη. Πρόκειται, όπως του τονίζει,
για μια σημαντική «τελετή», αφού θα της επιτρέψει ν’ ανακαλύψει την αξία της
ευτυχίας κατά τις στιγμές που θα περιμένει τον ερχομό του. Μια διαδικασία που
αν δεν τηρηθεί όπως πρέπει, κι εκείνος έρχεται ό,τι ώρα θέλει, θα της στερήσει
τη χαρά της αναμονής και της προσδοκίας, αφού «δε θα ξέρω ποτέ ποια ώρα να
φορέσω στην καρδιά μου τα καλά της».
Ο μικρός πρίγκιπας κατανόησε και
σεβάστηκε τη διαδικασία που του εξήγησε η αλεπού, κατορθώνοντας τελικά να την
ημερώσει, και πολύ περισσότερο κατορθώνοντας ν’ αντιληφθεί πως ακριβώς το ίδιο
έχει συμβεί ήδη και με το τριαντάφυλλό του, το οποίο είναι εξαιρετικά σημαντικό
και πολύτιμο για εκείνον, αφού είναι ο πρώτος του αληθινός φίλος. Έτσι, καθώς ο
μικρός πρίγκιπας αρχίζει να κατανοεί πώς επιτυγχάνεται το ημέρωμα, η ανάπτυξη,
δηλαδή, συναισθηματικών δεσμών με τα άλλα πρόσωπα, συνειδητοποιεί πως τέτοιου
είδους ισχυρά συναισθήματα έχει ήδη αναπτύξει με το τριαντάφυλλό του, που
είναι, άρα, τελείως ξεχωριστό σε σχέση με τα χιλιάδες τριαντάφυλλα που έτυχε να
συναντήσει στη γη.
5. Τι
νόημα έχει το «μυστικό» της αλεπούς: «μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά. Την
ουσία δεν τη βλέπουν τα μάτια»;
Το μυστικό της αλεπούς προκύπτει από τη
διαδικασία του ημερώματος, από τη σταδιακή ανάπτυξη συναισθηματικών δεσμών
ανάμεσα στους φίλους, κι έρχεται να δηλώσει πως τα μάτια δεν είναι σε θέση να διακρίνουν
την πραγματική ουσία των άλλων προσώπων. Αν κάποιος βασίζεται στην όρασή του,
το μόνο που θα μπορέσει να αντιληφθεί είναι η εξωτερική εμφάνιση του άλλου
προσώπου και κάθε άλλο επιφανειακό στοιχείο που σχετίζεται με την εξωτερική του
παρουσία. Αν, όμως, κάποιος θέλει να κατανοήσει πραγματικά την ουσία και την
αξία του άλλου προσώπου, τότε θα πρέπει ν’ αφήσει την καρδιά του να τον
αντικρίσει, μέσα από τη σταδιακή γνωριμία και συνύπαρξη, οπότε θα καταστεί
σαφές αν αυτός ο άνθρωπος -όποια κι αν είναι η εμφάνισή του- είναι ένας
άνθρωπος με ειλικρινή συναισθήματα και καθαρότητα ψυχής, ή αν είναι κάποιος που
δίνει σημασία μόνο στην εξωτερική του εικόνα χωρίς να έχει φροντίσει ποτέ να
καλλιεργήσει τα εσωτερικά του χαρίσματα και την ποιότητα των ψυχικών του
αρετών.
