Ιστορία Προσανατολισμού: Σ.Ε.Κ.Ε.: Ίδρυση & εξέλιξη (επεξεργασία πηγών)

Lourry Legarde

 
Ιστορία Προσανατολισμού: Σ.Ε.Κ.Ε.: Ίδρυση & εξέλιξη (επεξεργασία πηγών)
 
Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες από τα κείμενα που σας δίνονται:
α. να αναφερθείτε στην ανάπτυξη του εργατικού και σοσιαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα  από την ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης στον ελληνικό εθνικό κορμό μέχρι και την ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (Σ.Ε.Κ.Ε.)
β. να παρουσιάσετε την εξέλιξη του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος  (Σ.Ε.Κ.Ε) από την ίδρυσή του μέχρι και το 1924 και να επισημάνετε τις προγραμματικές του θέσεις  γύρω από το ζήτημα της προστασίας της εργατικής τάξης και της ανόρθωσης των οικονομικών της χώρας. 
 
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
Αντίθετα, για το χώρο της πολιτικής αριστεράς και του εργατικού κινήματος, η περίοδος αυτή [1917-1918] είναι μία από τις πιο σημαντικές. Οι μικρές σοσιαλιστικές ομάδες της «Παλαιάς Ελλάδας», μετά την προσάρτηση των «Νέων Χωρών», είχαν σημαντικά ενισχυθεί από τη «Σοσιαλιστική Ομοσπονδία» (Federation) της Θεσσαλονίκης, που, όπως προαναφέρθηκε, είχε κατορθώσει να εκλέξει και δύο βουλευτές στις εκλογές της 31ης Μαΐου 1915. Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος με τις ειδικές συνθήκες που είχε δημιουργήσει στην οικονομία και την κοινωνία και το παράδειγμα της μπολσεβικικής επαναστάσεως του Οκτωβρίου 1917 στη Ρωσία ενίσχυσαν ακόμη περισσότερο το μέχρι τότε ασθενές σοσιαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα, σε σημείο ώστε να καταστεί δυνατή το Νοέμβριο του 1918 η σύγκληση στον Πειραιά του Α΄ Πανελλαδικού Σοσιαλιστικού Συνεδρίου, που απέληξε στην ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (Σ.Ε.Κ.Ε.).
 
Οικονόμου, Ν., «Από την άφιξη του Βενιζέλου στην Αθήνα ως το τέλος του πολέμου», ΙΕΕ, τ. ΙΕ, 1978, σ. 50.
 
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
Το πρόγραµµα που ψηφίζεται στο ιδρυτικό συνέδριο (του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόµµατος – Σ.Ε.Κ.Ε.) τον Νοέµβριο του 1918 [...] ζητά σε ό,τι αφορά το πεδίο της οικονοµίας: «την δια νόµου καθιέρωσιν οκταώρου και Κυριακής αργίας» την «ίδρυσιν υπό του κράτους ταµείων και συντάξεως και [...] δωρεάν παροχήν της ιατρικής περιθάλψεως και φαρµάκων [...]». Ζητά επίσης την «κατάργησιν των εµµέσων φόρων [...]», προοδευτική φορολογία στο εισόδηµα και στα κεφάλαια, «συµµετοχή του κράτους εις τα κέρδη των µεγάλων µονοπωλίων», «εθνικοποίηση των συγκοινωνιών, των Τραπεζών, των µεταλλείων και «συµµετοχή των εργατών εις την διοίκησιν [...]» καθώς και την «εθνικοποίησιν των τσιφλικιών και των µοναστηριακών κτηµάτων και την παραχώρησίν των εις τας κοινότητας [...]».
 
Μοσκώφ, Κ. Εισαγωγικά στην ιστορία του κινήματος της εργατικής τάξης, Η διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στην Ελλάδα, Θεσσαλονίκη 1979, σ. 413-414.
 
Ενδεικτική απάντηση
 
α. Οι διαφορές του αγροτικού προβλήματος στην Ελλάδα, σε σχέση με γειτονικές ή άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οφείλονταν στις ιστορικές ιδιομορφίες της ελληνικής ανάπτυξης. Το ίδιο ισχύει και για το εργατικό κίνημα. Η ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα, μιας πόλης με σημαντικό -για τα μέτρα της περιοχής- βιομηχανικό υπόβαθρο και με κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, αποτέλεσε σημείο αναφοράς για το εργατικό κίνημα. Όπως επισημαίνει ο Ν. Οικονόμου (Κείμενο Α), οι ολιγομελείς σοσιαλιστικές ομάδες της Παλαιάς Ελλάδας ενισχύθηκαν μετά την ενσωμάτωση στην Ελλάδα των «Νέων Χωρών». Σε αυτό είχε βοηθήσει ιδιαίτερα η «Σοσιαλιστική Ομοσπονδία», η επονομαζόμενη «Federation». Η μεγάλη πολυεθνική εργατική οργάνωση της πόλης, η Φεντερασιόν, με πρωτεργάτες σοσιαλιστές από την ανοιχτή σε νέες ιδέες εβραϊκή κοινότητα της πόλης, αποτέλεσε σημαντικό δίαυλο για τη διάδοση σοσιαλιστικής και εργατικής ιδεολογίας στη χώρα. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον Ν. Οικονόμου (Κείμενο Α), η Φεντερασιόν είχε συμμετάσχει στις εκλογές της 31^ης Μαΐου 1915, εκλέγοντας δύο βουλευτές.
Στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, οι πιέσεις που δέχτηκε η ελληνική κοινωνία, η εμπλοκή της σε διεθνείς υποθέσεις και ο αντίκτυπος της ρωσικής επανάστασης οδήγησαν το εργατικό και το σοσιαλιστικό κίνημα σε ταχύτατη ωρίμανση. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Ν. Οικονόμου (Κείμενο Α), ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος παρά τις εύλογες αρνητικές του συνέπειες αποτέλεσε μια ιδιαίτερης σημασίας περίοδο για τον χώρο της αριστέρας. Τόσο οι επιπτώσεις του στην οικονομία και στο κοινωνικό σύνολο όσο και η μπολσεβικική επανάσταση που διενεργήθηκε στη Ρωσία κατά τη διάρκειά του, τον Οκτώβριο του 1917, λειτούργησαν ενισχυτικά για το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα, το οποίο μέχρι τότε έβρισκε χαμηλή ανταπόκριση. Προς το τέλος του πολέμου ιδρύθηκε η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ) που συμπεριέλαβε κλαδικά και τοπικά σωματεία και το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ελλάδος (ΣΕΚΕ). 

 
β. Οι υψηλοί δείκτες ανεργίας και οι άθλιες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των εργατών οδήγησαν σε έντονη πολιτικοποίησή τους, κατά τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα. Οι συνθήκες έδιναν την εντύπωση ότι οι πλούσιοι γίνονταν πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Το 1918 ιδρύθηκε το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος (Σ.Ε.Κ.Ε.) από συνέδριο σοσιαλιστών. Ειδικότερα, η ίδρυσή του έγινε τον Νοέμβριο του 1918, σύμφωνα με τον Ν. Οικονόμου (Κείμενο Α), καθώς η ενισχυμένη αριστερά κατόρθωσε να συγκαλέσει στον Πειραιά το Α΄ Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο, το οποίο είχε ως αποτέλεσμα να ιδρυθεί το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ελλάδος (ΣΕΚΕ). Το Σ.Ε.Κ.Ε. ήταν το πιο αυστηρά οργανωμένο κόμμα, που λίγο αργότερα προσχώρησε στην Τρίτη Κομμουνιστική Διεθνή και το 1924 μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος. Έως το 1919 ήταν υπέρ της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Σταδιακά απομακρύνθηκε από αυτή, υιοθετώντας την αρχή της δικτατορίας του προλεταριάτου. Βασικές θέσεις του προγράμματος του Σ.Ε.Κ.Ε., όπως αυτό ψηφίστηκε τον Νοέμβριο του 1918, στο ιδρυτικό συνέδριο του κόμματος, σύμφωνα με τον Κ. Μοσκώφ (Κείμενο Β), ήταν δημοκρατία, παροχή εκλογικού δικαιώματος στις γυναίκες, αναλογικό εκλογικό σύστημα, εθνικοποίηση των μεγάλων πλουτοπαραγωγικών πηγών. Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τις συμπληρωματικές πληροφορίες που παρέχει ο Κ. Μοσκώφ (Κείμενο Β), το Σ.Ε.Κ.Ε. ζητούσε να καθιερωθεί με νόμο η οκτάωρη εργασία και να χαρακτηριστεί η Κυριακή μέρα αργίας, να ιδρυθούν από το κράτος ασφαλιστικά ταμεία, ώστε να παρέχεται στους εργαζόμενους σύνταξη γήρατος, να παρέχεται στους πολίτες δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, να καταργηθούν οι έμμεσοι φόροι, να φορολογείται το εισόδημα των πολιτών, αλλά και των κεφαλαιούχων προοδευτικά, ώστε να είναι δικαιότερο το φορολογικό σύστημα, να λαμβάνει το κράτος μέρος των κερδών που προκύπτουν από τα μονοπώλια, να εθνικοποιηθούν βασικές επιχειρήσεις, όπως αυτές των συγκοινωνιών, των Τραπεζών, καθώς και των μεταλλείων, αλλά και να συμμετέχουν οι εργαζόμενοι στη διοίκησή τους. Ζητούσε, επίσης, να εθνικοποιηθούν οι μεγάλες ιδιόκτητες εκτάσεις γης, τα τσιφλίκια δηλαδή, καθώς και τα κτήματα των μοναστηριών, προκειμένου να αποδοθούν τα καλλιεργήσιμα αυτά εδάφη στις επιμέρους τοπικές κοινότητες. Σχετικά με την εξωτερική πολιτική, ζητούσε ειρήνη, χωρίς προσάρτηση εδαφών, βασισμένη στο δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών. Τα προβλήματα που αφορούσαν διαμφισβητούμενα εδάφη, θα λύνονταν με δημοψηφίσματα.  

 
«Το θέμα προέρχεται και αντλήθηκε από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».