Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Ο αποκλεισμός της φαντασίας

 

Kestutis Kasparavicius

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Ο αποκλεισμός της φαντασίας
 
Κείμενο 1
Ο αποκλεισμός της φαντασίας
Απόσπασμα από το ομότιτλο άρθρο της Τασούλας Καραϊσκάκη που δημοσιεύτηκε στις 22.01.2012 στην εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ».
 
            Δύο βίντεο τα οποία κυκλοφορούν τελευταία στο Διαδίκτυο από παλαιότερες ομιλίες του Βρετανού συγγραφέα και συμβούλου εκπαίδευσης σερ Κεν Ρόμπινσον σε συναντήσεις της TEDx Academy εικονογραφούν, με εξαιρετικά ζωντανό, πραγματικά αξιομνημόνευτο τρόπο, το πνεύμα των καιρών μπροστά στο παγκόσμιο αδιέξοδο.
            Ο Ρόμπινσον ξεκινάει από την εκπαίδευση, βασικό πυλώνα του ανθρώπινου εποικοδομήματος, «γιατί μας πηγαίνει σ’ αυτό που δεν γνωρίζουμε» και καταλήγει στον πυρήνα της σημερινής οικονομικής και πολιτισμικής κρίσης. Το σχολείο, ισχυρίζεται, σκοτώνει τη δημιουργικότητα, δηλαδή, την ικανότητα να έχει κανείς πρωτότυπες ιδέες, γιατί δεν επιτρέπει τα λάθη και γιατί ιεραρχεί τα μαθήματα με βάση συγκεκριμένη αντίληψη για τη χρησιμότητά τους στην επαγγελματική ζωή. Απομονώνει το παιδί από τα ταλέντα του, ποδοπατεί το δώρο της φαντασίας. Αναγνωρίζει μόνο δύο είδη ευφυΐας, τη γλωσσική και τη λογικο-μαθηματική, περιθωριοποιώντας τα υπόλοιπα (κιναισθητική, μουσική, οπτική, διαπροσωπική κ.ά.). Και μόνο ένα δρόμο επιτυχίας, μέσα από τη βαθμοθηρία, τη χρηματολατρία, τη φιλαυτία, τον ανταγωνισμό, τον ατομισμό, τη χρησιμοθηρία. Ο Ρόμπινσον διαβλέπει την αρχή του τέλους του σημερινού μαζικού, ταχύρρυθμου, βιομηχανοποιημένου εκπαιδευτικού μοντέλου, που έχει οδηγήσει σε σοβαρότατη κρίση ανθρωπίνων πόρων, όπως την χαρακτηρίζει. Σε 30 χρόνια (έρευνα της UNESCO), θα είναι εντυπωσιακά περισσότεροι οι απόφοιτοι πανεπιστημίου, λέει. Μοιάζει με επίτευγμα, αλλά είναι στρέβλωση. Ο ακαδημαϊκός πληθωρισμός απαξιώνει τον σχολικό μόχθο. Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι μια μακρά διαδικασία εισαγωγής στο πανεπιστήμιο. Όμως, το πανεπιστημιακό πτυχίο σήμερα δεν έχει την ίδια αξία με 30 χρόνια πριν και σε λίγο, το μεταπτυχιακό δεν θα έχει την αξία που έχει σήμερα.
            Όλο το σύστημα είναι δομημένο λάθος, είπε. Φαίνεται καθαρά στον τομέα της οικολογίας. Το σχολείο έχει σμιλέψει τα μυαλά μας με τον τρόπο που σμιλεύουμε τη γη: για μια συγκεκριμένη χρήση. Δεν πρόκειται να μας χρησιμεύσει στο μέλλον! Θα πρέπει να αναθεωρήσουμε όσα γνωρίζουμε για τις ανθρώπινες δυνατότητες. Να ξεθάψουμε θαμμένες ικανότητες, να αξιοποιήσουμε ταλέντα. Να ξεφύγουμε από την τυραννία της κοινής λογικής, από την πεπατημένη των δεδομένων καταστάσεων. Να ξανασκεφτούμε το πώς εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας. Ο κόσμος μας οδηγείται σε τέλμα.
            Ο Ρόμπινσον έκλεισε την ομιλία του με την παρακάτω ρήση του Αβραάμ Λίνκολν (Δεκέμβριος 1862): «Τα δόγματα του ήρεμου παρελθόντος είναι ανεπαρκή για το καταιγιστικό παρόν. Οι περιστάσεις είναι φορτωμένες με μεγάλες δυσκολίες, πρέπει να αρθούμε στο ύψος τους. Δεν έχουμε ξαναζήσει τέτοιες καταστάσεις, γι’ αυτό θα πρέπει να σκεφτούμε με νέο τρόπο, να δράσουμε με νέο τρόπο, πρέπει να απελευθερώσουμε πρώτα τον εαυτό μας (από τις παλιές ιδέες) και στη συνέχεια να σώσουμε τη χώρα μας». [...]
 
Κείμενο 2
Το σχολείο έχει εξελιχθεί σε ένα πάρκινγκ μαθητών
Απόσπασμα από τη συνέντευξη του συγγραφέα Κώστα Ακρίβου στον Γιάννη Πανταζόπουλο στις 04.04.2021.
 
— Ως φιλόλογος σε δημόσια σχολεία της Ελλάδας για τριάντα τέσσερα χρόνια, πώς κρίνετε το επίπεδο των μαθητών στο πεδίο των ιστορικών γνώσεων;
            […] Δυστυχώς, έχουμε παραμείνει αρκετά χρόνια πίσω, με αποτέλεσμα κανένα παιδί να μη βρίσκει τίποτα το ελκυστικό και το δημιουργικό στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τόσα χρόνια αντιλαμβάνομαι ότι απουσιάζει πλήρως ό,τι είναι ικανό και πρόσφορο να κερδίσει το ενδιαφέρον των μαθητών. Τα τελευταία χρόνια δίδασκα παιδιά της Α΄ Γυμνασίου, αν και τις περισσότερες φορές έκανα μάθημα σε τάξεις του Λυκείου, και συνειδητοποίησα ότι μπροστά μου είχα έναν διαφορετικό κόσμο. Τα παιδιά διακατέχονται από ενδιαφέροντα που δεν έχουν καμία σχέση με αυτά που τους προσφέρει το σχολείο. [...]
            Θλίβομαι, επειδή η διδασκαλία έχει αποπροσανατολιστεί από τον κεντρικό πυρήνα της και εξαιτίας της αποστήθισης ή της παπαγαλίας έχει οδηγηθεί σε εσφαλμένες κατευθύνσεις. Ποτέ δεν καταφέραμε να στείλουμε τα παιδιά μας στο βιβλιοπωλείο.
— Ποιος είναι η μεγάλη ασθένεια της παιδείας στην Ελλάδα;
            Η γενικότερη αδιαφορία που επικρατεί είτε στο σχολείο είτε στους κόλπους της ελληνικής οικογένειας. Λυπάμαι, αλλά το σχολείο έχει εξελιχθεί σε πάρκινγκ μαθητών.
— Έχει αξία το επάγγελμα του δασκάλου σήμερα, σε μια περίοδο κυριαρχίας του διαδικτύου και της τεχνολογικής επανάστασης;
            Όταν καταργηθεί ο δάσκαλος, αυτόματα θα καταργηθεί και η κοινωνία μας. Επίσης, δεν θεωρώ ότι η διδασκαλία είναι επάγγελμα, αλλά λειτούργημα. Σκοπός του δασκάλου είναι να οξύνει τον νου των μαθητών, να διευρύνει τους ορίζοντές τους και να τους δώσει να καταλάβουν ότι στη ζωή δεν είναι μόνοι τους. Επομένως, αν ο δάσκαλος αντικατασταθεί από τη μηχανή αναζήτησης της google, χαθήκαμε. Τότε, το «1984»  του Τζορτζ Όργουελ θα είναι μια πραγματικότητα.
                       
Κείμενο 3
Νίκος Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο, στο βιβλίο «Να μαθαίνω γράμματα…», Κώστας Ακριβός, Μεταίχμιο, Αθήνα: 2003.
 
Μια μέρα που κάναμε Ιερά Ιστορία φτάσαμε στον Ησαύ που πούλησε στον Ιακώβ τα πρωτοτόκια του για ένα πιάτο φακή. Το μεσημέρι, γυρίζοντας σπίτι, ρώτησα τον πατέρα μου τι θα πει πρωτοτόκια. Έβηξε, έξυσε το κεφάλι.
-           Πήγαινε να φωνάξεις το θείο σου το Νικολάκη.
Είχε βγάλει το Δημοτικό ο θείος μου αυτός, ήταν ο πιο γραμματισμένος της οικογένειας, αδερφός της μητέρας μου. Κοντορεβιθούλης, φαλακρός, με μεγάλα αυτιά φοβισμένα, με τεράστια χέρια, όλο τρίχες.
-           Έλα εδώ, του ‘πε ο πατέρας μου ως τον είδε, του λόγου σου που σπούδασες, εξήγα!
Έσκυψαν κι οι δυο τους απάνω στο βιβλίο, έκαμαν συμβούλιο.
-           Πρωτοτόκια θα πει κυνηγετική στολή, είπε ύστερα από πολλή σκέψη ο πατέρας μου.
Ο θείος μου κούνησε το κεφάλι:
-           Θαρρώ θα πει τουφέκι, αντιμίλησε, μα η φωνή του έτρεμε.
-           Κυνηγετική στολή, βρουχήθηκε ο πατέρας μου.
Μάζεψε τα φρύδια του, κι ο θείος μου λούφαξε.
Την άλλη μέρα ο δάσκαλος ρωτάει:
-  Τι θα πει πρωτοτόκια;
Πετάχτηκα:
-           Κυνηγετική στολή!
-           Τι ανοησίες είναι αυτές; Ποιος αγράμματος σου τις είπε;
-           Ο πατέρας μου!
Ο δάσκαλος ζάρωσε· τον φοβόταν κι αυτός τον πατέρα μου, πού να του φέρει αντίρρηση!
-  Ναι, είπε κομπιάζοντας, βέβαια, κάποτε, μα πολύ σπάνια, θα πει κυνηγετική στολή· μα εδώ…
 
ΘΕΜΑ 1
Να αποδώσετε συνοπτικά (70-80 λέξεις) το περιεχόμενο της δεύτερης παραγράφου του Κειμένου 1 («Ο Ρόμπινσον ξεκινάει από την εκπαίδευση… δεν θα έχει την αξία που έχει σήμερα»).
Μονάδες 20
 
Ο Κεν Ρόμπινσον διερευνά τα ζητήματα της εκπαίδευσης, διότι συνιστά θεμελιώδες στοιχείο της ανθρώπινης κοινωνίας. Το σχολείο, ως έχει, υπονομεύει τη δημιουργικότητα των μαθητών και αποτρέπει τις καινοτόμες ιδέες, δίνοντας προβάδισμα στα συνδεόμενα με τα επαγγέλματα μαθήματα. Εστιάζει στη γλωσσική και λογικο-μαθηματική ευφυΐα, παραγνωρίζοντας την αξία άλλων εκφάνσεών της,  ενώ καλλιεργεί τη χρησιμοθηρία και τον ανταγωνισμό. Κατά τη γνώμη του, η μαζική εκπαίδευση οδεύει στο τέλος της, διότι η όλη της στόχευση είναι η είσοδος στο πανεπιστήμιο, ενώ τα πτυχία ήδη χάνουν την αξία τους.
 
ΘΕΜΑ 2
Ερώτημα 1ο
Να εξηγήσεις σε 60-70 λέξεις, αξιοποιώντας και στοιχεία του κειμένου, τι εννοεί ο ερωτώμενος στο Κείμενο 2 λέγοντας ότι «δεν θεωρώ ότι η διδασκαλία είναι επάγγελμα, αλλά λειτούργημα».
Μονάδες 15
 
Η διδασκαλία δεν είναι ένα απλό επάγγελμα, αλλά ένα ουσιώδες λειτούργημα, διότι ο εκπαιδευτικός δεν αποσκοπεί στο να μεταδώσει μόνο γνώσεις και πληροφορίες στους μαθητές του, κάτι, δηλαδή, που μπορούν να αντλήσουν και από μια μηχανή αναζήτησης. Κυριότερες επιδιώξεις του εκπαιδευτικού, μέσω της αλληλεπίδρασης με τους μαθητές, είναι να τους βοηθήσει να αντικρίζουν τον κόσμο κριτικά και να αντιληφθούν το απεριόριστο των δυνατοτήτων τους, όπως και των ευκαιριών που έχουν στη διάθεσή τους. Έτι περαιτέρω, λειτουργεί ως συνοδοιπόρος τους, ώστε να έχουν την επίγνωση πως δεν προχωρούν μόνοι τους στη ζωή.
 
Ερώτημα 2ο
Να σχολιάσεις την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα του τίτλου του Κειμένου 1 με κριτήριο τη δομή του (μονάδες 4) και να γράψεις τρία χωρία που δικαιολογούν τη σχέση του τίτλου με το περιεχόμενο του κειμένου (μονάδες 6).
Μονάδες 10
 
Ο τίτλος του Κειμένου 1 («Ο αποκλεισμός της φαντασίας») αποτελείται από μία ονοματική φράση, στο πλαίσιο της οποίας κυριαρχεί η ονοματοποίηση (αποκλεισμός), μέσω της οποίας δηλώνεται τόσο η ενέργεια (αποκλείω) όσο και το αποτέλεσμα της ενέργειας (αποκλεισμός), η οποία συμπληρώνεται με μια γενική αντικειμενική (της φαντασίας), προκειμένου να ολοκληρωθεί το νόημα. Ωστόσο, παρά τη φαινομενική πληρότητα της ονοματικής φράσης, απουσιάζει ο προσδιορισμός εκείνος που θα δήλωνε τον χώρο από τον οποίο έχει η αποκλειστεί η φαντασία. Υπ’ αυτό το πρίσμα, περιορίζεται εν μέρει η επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα του τίτλου, καθώς, αν και επιτυγχάνει να κεντρίσει το ενδιαφέρον των αναγνωστών, όπως και να δηλώσει το κεντρικό θέμα, δεν προσφέρει ενδείξεις για τον χώρο συντέλεσης του εν λόγω προβλήματος. Η έλλειψη αυτή, βέβαια, είναι σκόπιμη, προκειμένου να ενισχυθεί η διέγερση του ενδιαφέροντος.
Ο χώρος αποκλεισμού της φαντασίας, άλλωστε, αποκαλύπτεται στο πλαίσιο του κειμένου, όπου και επεξηγείται το γιατί ο αποκλεισμός αυτός συνιστά ένα πολύ ουσιώδες πρόβλημα. Τη σχέση του τίτλου με το περιεχόμενο του κειμένου μπορούμε να την εντοπίσουμε σε ποικίλα σημεία του, μεταξύ των οποίων, είναι τα ακόλουθα:
-         «Το σχολείο, ισχυρίζεται, σκοτώνει τη δημιουργικότητα, δηλαδή, την ικανότητα να έχει κανείς πρωτότυπες ιδέες…»
-        «Απομονώνει το παιδί από τα ταλέντα του, ποδοπατεί το δώρο της φαντασίας.»
-        «Το σχολείο έχει σμιλέψει τα μυαλά μας με τον τρόπο που σμιλεύουμε τη γη: για μια συγκεκριμένη χρήση.»
 
Ερώτημα 3ο
α. «αν ο δάσκαλος αντικατασταθεί από τη μηχανή αναζήτησης της google, χαθήκαμε»: Να κάνεις τις απαραίτητες, κατά τη γνώμη σου, αλλαγές, προκειμένου η λειτουργία της γλώσσας στην παραπάνω περίοδο λόγου να είναι κυριολεκτική και όχι μεταφορική (μονάδες 6)
 
Η υλοποίηση του διδακτικού έργου από τη μηχανή αναζήτησης της Google και όχι από εκπαιδευτικούς θα έχει σοβαρές κοινωνικές συνέπειες.
 
β. Στην προτελευταία παράγραφο του Κειμένου 1 να εντοπίσεις δύο γλωσσικές επιλογές (μονάδες 2) με τις οποίες η συγγραφέας προσπαθεί να προβληματίσει για το αδιέξοδο του σύγχρονου σχολείου και την ανάγκη να γίνουν αλλαγές και να σχολιάσεις πώς προωθείται ο στόχος της με αυτές τις επιλογές (μονάδες 2).
Μονάδες 10
 
Η συγγραφέας αξιοποιεί αποφαντικές/δηλωτικές προτάσεις («Όλο το σύστημα είναι δομημένο λάθος», «Δεν πρόκειται να μας χρησιμεύσει στο μέλλον!»), προκειμένου να δηλώσει με κατηγορηματικό τρόπο τις προβληματικές πτυχές του σύγχρονου σχολείου.
Αξιοποιεί τη χρήση σχήματος αναλογίας και προσωποποίησης («Το σχολείο έχει σμιλέψει τα μυαλά μας με τον τρόπο που σμιλεύουμε τη γη: για μια συγκεκριμένη χρήση»), προκειμένου να αποδώσει με παραστατικό τρόπο το μονομερή τρόπο, με τον οποίο η σχολική εκπαίδευση διαμορφώνει τη σκέψη των μαθητών.
Αξιοποιεί δεοντική τροπικότητα («Θα πρέπει να αναθεωρήσουμε όσα γνωρίζουμε για τις ανθρώπινες δυνατότητες»), ώστε να επισημάνει πως οφείλουμε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο το σχολείο προσεγγίζει την έννοια της ευφυΐας και τις νοητικές ικανότητες των μαθητών.
Αξιοποιεί μεταφορική χρήση του λόγου, καθώς και προτρεπτική υποτακτική («Να ξεθάψουμε θαμμένες ικανότητες, να αξιοποιήσουμε ταλέντα»), για να δηλώσει εμφατικά την ανάγκη ορθής αξιολόγησης του εύρους των ικανοτήτων που διαθέτουν οι μαθητές, ώστε να μην αφήνονται αναξιοποίητες οι ιδιαίτερες κλίσεις και δυνατότητές τους.
Χρησιμοποιεί την κτητική αντωνυμία («Να ξανασκεφτούμε το πώς εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας»), ώστε να αναδείξει πως το όλο ζήτημα αφορά προσφιλή και πολύτιμα πρόσωπα, τα ίδια τα παιδιά μας, και, κατ’ επέκταση, να επιτύχει τη ζητούμενη ευαισθητοποίηση.
 
ΘΕΜΑ 3
Πώς ερμηνεύεις την αντίδραση του δασκάλου στο Κείμενο 3 και με ποια εκφραστικά μέσα αυτή αποτυπώνεται; Πιστεύεις ότι το κείμενο μπορεί να είναι επίκαιρο στην εποχή μας; Ανάπτυξε την ερμηνεία σου σε 150-200 λέξεις.
Μονάδες 15
 
Η αντίδραση του δασκάλου είναι λανθασμένη τόσο σε ό,τι αφορά το πώς αντιμετωπίζει το λάθος του μαθητή όσο και σε ό,τι αφορά το φόβο και την απροθυμία του να παρουσιάσει τη σωστή απάντηση, μένοντας ανεπηρέαστος από τις πιθανές αντιδράσεις τρίτων προσώπων. Ως προς τη λανθασμένη απάντηση του μαθητή, η έντονα επικριτική και προσβλητική στάση του δασκάλου, όπως αυτή αποτυπώνεται μέσω του ρητορικού ερωτήματος, αλλά και του χαρακτηρισμού που αποδίδει σε όποιον πρότεινε τη σχετική εξήγηση της λέξης πρωτοτόκια («Τι ανοησίες είναι αυτές; Ποιος αγράμματος σου τις είπε;), διαμορφώνει ένα αρνητικό κλίμα που δεν επιτρέπει στους μαθητές να εκφράζονται ελεύθερα και να μην ανησυχούν για τα πιθανά τους λάθη. Από την άλλη, το αίσθημα φόβου που βιώνει ο δάσκαλος, όταν μαθαίνει πως η λανθασμένη απάντηση προέρχεται από τον πατέρα του μαθητή, όπως αυτό δηλώνεται με τη χρήση μεταφορικού λόγου («Ο δάσκαλος ζάρωσε»), υποδηλώνει πως δεν έχει το θάρρος να παρουσιάσει ελεύθερα τη νέα γνώση, αφού φοβάται το πώς θα αντιδράσουν οι γονείς των μαθητών. Με τη χρήση πλάγιας ερώτησης («πού να του φέρει αντίρρηση!») και την αξιοποίηση θαυμαστικού τονίζεται το γεγονός πως ο δάσκαλος δεν θα τολμούσε ποτέ να διαψεύσει τον πατέρα του μαθητή ή να έρθει σε αντιπαράθεση μαζί του, γι’ αυτό και επιλέγει να δεχτεί ως ορθή την εμφανώς λανθασμένη απάντηση («βέβαια, κάποτε, μα πολύ σπάνια»).
Το περιεχόμενο του κειμένου παραμένει επίκαιρο τόσο ως προς την τάση ορισμένων εκπαιδευτικών να αποπαίρνουν ή και να ειρωνεύονται τους μαθητές, όταν κάνουν κάποιο λάθος, όσο και ως προς την απροθυμία των εκπαιδευτικών να εκφραστούν ελεύθερα, όταν γνωρίζουν πως κάποιοι γονείς ή άλλα πρόσωπα θα ενοχληθούν από το περιεχόμενο των μηνυμάτων που περνούν στους μαθητές.
 
ΘΕΜΑ 4
Αξιοποιώντας δημιουργικά τα Κείμενα 1 και 2, καλείστε να συντάξετε ένα δικό σας άρθρο επιχειρηματολογίας (350-400 λέξεις), στο οποίο θα παρουσιάζετε τα εξής:
α) τις επιπτώσεις που έχει στην εκπαίδευση ο αποκλεισμός της δημιουργικότητας,
β) το πώς ερμηνεύετε εσείς την ένταξη της δημιουργικότητας στη σχολική πραγματικότητα.
Μονάδες 30
 
Η απουσία της δημιουργικότητας οδηγεί σε ελλιπή εκπαίδευση
 
1^ο ζητούμενο: Οι επιπτώσεις στην εκπαίδευση από τον αποκλεισμό της δημιουργικότητας
-        Μέσω της δημιουργικότητας δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να προσεγγίσουν ένα πιθανό πρόβλημα με ποικίλους τρόπους -έστω κι αν οι περισσότεροι οδηγούν σε λανθασμένο αποτέλεσμα- με την προοπτική να εντοπίσουν νέες, απρόσμενες λύσεις. Η δημιουργικότητα, άλλωστε, σημαίνει ακριβώς την ευκαιρία να δημιουργηθεί κάτι νέο και να μην περιορίζεται το άτομο στην αναπαραγωγή των ήδη γνωστών επιλογών. Υπ’ αυτό το πρίσμα, ο αποκλεισμός της δημιουργικότητας σημαίνει την εξαρχής παραδοχή πως η εκπαίδευση δεν επιδιώκει να ενισχύσει την καινοτομία, την πρωτοπορία και την εύρεση εντελώς νέων τρόπων σκέψης. Περιορίζει τη στόχευσή της στο να μεταδώσει τα όσα είναι ήδη γνωστά, χωρίς να αφήνει περιθώρια στο πλήθος των μαθητών να αναδείξουν τη δική τους ξεχωριστή οπτική και την ικανότητά τους να ξεκινούν από το υπάρχον και να φτάνουν σε κάτι πρωτότυπο και καινοφανές.
-        Η δημιουργικότητα, ως ελεύθερος συνδυασμός ιδεών, επιτρέπει σε κάθε μαθητή να εκφράσει κάτι νέο ή κάτι εντελώς προσωπικό και υποκειμενικό, χωρίς να υπάρχει η πίεση του σωστού και του λάθους. Υπ’ αυτή την έννοια, μαθητές που δεν ανταποκρίνονται στο στενό πλαίσιο της αποστήθισης ή της αναπαραγωγής συγκεκριμένων μοτίβων σκέψης, μπορούν να δείξουν τον δικό τους, ιδιαίτερο τρόπο σκέψης ή δημιουργίας, χωρίς να αισθάνονται ότι είναι οι μαθητές «χαμηλής επίδοσης» του σχολείου. Η έννοια της ευφυΐας, άλλωστε, δεν περιορίζεται μόνο στα πρότυπα που θέτει και εξετάζει το σχολείο, αλλά εμπεριέχει κι άλλες πτυχές, οι οποίες, αν και έχουν σημαντική αξία, έχουν αποκλειστεί από την εκπαίδευση μαζί με την έννοια της δημιουργικότητας. Κατ’ αυτό τον τρόπο, μαθητές με αυξημένη κιναισθητική νοημοσύνη, που έχουν την ευχέρεια να χειρίζονται εργαλεία ή αντικείμενα με εξαίρετο συγχρονισμό, και μπορούν να είναι πολύ αποδοτικοί στον χορό ή στις κατασκευές, αισθάνονται λιγότερο ικανοί, εφόσον οι δικές τους δεξιότητες δεν λαμβάνονται υπόψη. Αντιστοίχως, μαθητές με αυξημένη μουσική ευφυΐα που τους επιτρέπει να κατανοούν τον ρυθμό και να δημιουργούν πρωτότυπα έργα, όπως και μαθητές με αυξημένη διαπροσωπική ευφυΐα που έχουν τη δυνατότητα να συναισθάνονται και να κατανοούν τα αισθήματα των άλλων, βρίσκονται αντιμέτωποι με εξετάσεις που δεν σχετίζονται με τις δικές τους δεξιότητες και απογοητεύονται.
-        Η απουσία της δημιουργικότητας και, κατ’ επέκταση, η μη αξιοποίηση της αποκλίνουσας σκέψης των μαθητών, καθιστά ελλιπή την προετοιμασία των μαθητών για τα δεδομένα της επαγγελματικής αγοράς, όπως αυτά διαμορφώνονται. Ό,τι κυρίως απαιτείται δεν είναι άτομα που έχουν μάθει να ακολουθούν έναν συγκεκριμένο τρόπο σκέψης ή ορισμένες κάθε φορά οδηγίες, αλλά άτομα που έχουν μάθει να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, να είναι προσαρμόσιμα και να έχουν ευχέρεια στην εύρεση νέων τρόπων διαχείρισης μιας κατάστασης. Τα στοιχεία που μπορεί να προσφέρει η ενίσχυση της δημιουργικότητας είναι ακριβώς οι δεξιότητες που εκτιμώνται στην αγορά εργασίας, ιδίως από τη στιγμή που είναι εμφανής η επίδραση που θα ασκήσει η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης σε επιμέρους επαγγελματικούς κλάδους.
 
2^ο ζητούμενο: Πώς ερμηνεύετε εσείς την ένταξη της δημιουργικότητας στη σχολική πραγματικότητα.
-        Η ένταξη της δημιουργικότητας στη σχολική πραγματικότητα δεν μπορεί να προκύψει κατά τρόπο άμεσο, εφόσον υπάρχει μια παγιωμένη κατάσταση, στην οποία έχουν συνηθίσει μαθητές και εκπαιδευτικοί. Θα χρειαστεί να ακολουθηθεί μια σταδιακή πορεία ενσωμάτωσής της, η οποία θα απαιτήσει σαφώς την αλλαγή ορισμένων δεδομένων, όπως είναι η έκταση της διδακτέας ύλης και ο τρόπος αξιολόγησης των μαθητικών επιδόσεων. Με δεδομένο το γεγονός πως η δημιουργικότητα συναντάται σε ποικίλες πτυχές της καθημερινότητας και συνίσταται στη δυνατότητα των ανθρώπων να αντικρίζουν ένα επιμέρους ζήτημα από ποικίλες -και κάποτε απρόσμενες- οπτικές, θα μπορούσε να δοθεί η δυνατότητα στους μαθητές να απασχολούνται με την επίλυση προβλημάτων με τη μέθοδο της μελέτης περίπτωσης (case study). Με την αξιοποίηση, δηλαδή, επιμέρους προβλημάτων, για την επίλυση των οποίων οι μαθητές θα χρειαστεί, όχι μόνο να συλλέξουν πληροφορίες και να καταφύγουν σε συγκεκριμένες επιστημονικές προσεγγίσεις, αλλά και να επιδείξουν την εφευρετικότητά τους ως προς το πώς θα επιχειρήσουν να φτάσουν στη ζητούμενη λύση. Οι μελέτες περίπτωσης, βέβαια, είναι χρονοβόρες, καθώς απαιτούν ποικίλα δεδομένα τόσο σε επίπεδο γνώσης όσο και σε επίπεδο δημιουργικής προσέγγισης, οπότε χρειάζεται ένας νέος τρόπος αντίληψης της εκπαίδευσης για να ενταχθούν στο υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα.
-        Η δημιουργικότητα, ωστόσο, μπορεί να ενταχθεί με πιο εύκολα προσαρμόσιμους τρόπους, όπως είναι η παροχή ευκαιριών στους μαθητές να διερευνήσουν εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης προβλημάτων ή διαχείρισης ζητημάτων, ανάλογα με το εκάστοτε διδακτικό αντικείμενο. Στο πλαίσιο των θετικών επιστημών, η ανάθεση προς επίλυση προβλημάτων που μπορούν διαπιστωμένα να επιλυθούν με διάφορους τρόπους, θα αποτελούσε ικανό έναυσμα για την αποκλίνουσα σκέψη των μαθητών. Αντιστοίχως, στα ανθρωπιστικά μαθήματα, η αξιοποίηση της δημιουργικής γραφής θα απελευθέρωνε τη φαντασία των μαθητών και θα τους επέτρεπε να προσεγγίσουν τη συγγραφική ενασχόληση με έναν πιο ενδιαφέροντα τρόπο. Παραλλήλως, θα μπορούσαν να ενταχθούν στο σχολικό πρόγραμμα, ως επιλεγόμενα μαθήματα και εφόσον υπάρχει σχετικό ενδιαφέρον, αντικείμενα που σχετίζονται με τις επιμέρους μορφές ευφυΐας, όπως είναι ο χορός, η μουσική, η φωτογραφία, το σχέδιο, η ψυχανάλυση κ.ά.
 
«Το θέμα προέρχεται και αντλήθηκε από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».