Ιστορία Προσανατολισμού: Η κυβερνητική πολιτική του Ιωάννη Κωλέττη (πηγή)

 
Ιστορία Προσανατολισμού: Η κυβερνητική πολιτική του Ιωάννη Κωλέττη (πηγή)
 
Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες από τις ιστορικές πηγές που σας δίνονται:
α. να αναφερθείτε στην κυβερνητική πολιτική του Ιωάννη Κωλέττη
(μονάδες 12)
β. να αναλύσετε την πολιτική τακτική του Όθωνα καθώς και τα αποτελέσματά της.
 (μονάδες 13)
Μονάδες 25
 
ΚΕΙΜΕΝΟ A
Οι πρώτες εκλογές που ακολούθησαν κράτησαν τρεις μήνες κατά τους οποίους η Ελλάδα έγινε λεία των οπλισμένων συμμοριών του Κωλέττη, που έβαλε σ’ ενέργεια όλα τα μέσα για να συντρίψει τον αντίπαλο και να εξασφαλίσει την πλειοψηφία στη Βουλή. […] Η πραγματική εσωτερική πολιτική του συνίστατο στη «διάθεση των κρατικών εσόδων για λογαριασμό των φίλων του», χωρίς κανένα σοβαρό μέτρο για τη διοργάνωση και οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Η «Μεγάλη Ιδέα» του έδινε το πρόσχημα. Η μόνη θεραπεία στις δυστυχίες της Ελλάδας, έλεγε, ήταν η εδαφική εξάπλωση του βασιλείου, ο δρόμος προς την Κωνσταντινούπολη και η κυριαρχία στην Ανατολή. Με τέτοια πολιτική ο Κωλέττης εμφανίζεται στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας ως ο τύπος του τυχοδιώκτη πολιτικού, που εισήγαγε όσο κανείς άλλος τη διαφθορά στην άσκηση της εξουσίας. Στην πραγματικότητα το Σύνταγμα καταργήθηκε.
 
Σβορώνος, Γ., Επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας, Θεμέλιο, Αθήνα 2007, σ. 81-84.
 
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
Υποστηρίχτηκε ότι η μη ανάπτυξη του κοινοβουλευτισμού την περίοδο της συνταγματικής μοναρχίας οφειλόταν στη μη εφαρμογή του από τον Όθωνα και στις εσκεμμένες παραβιάσεις του. Πράγματι, έχοντας αποδεχθεί καταναγκαστικά την εγκαθίδρυση συνταγματικού πολιτεύματος ο ξενόφερτος μονάρχης δεν διακατεχόταν από την παραμικρή διάθεση να το εφαρμόσει. Αναμίχθηκε σε έργα διοικητικά, παρενέβαινε στις βουλευτικές εκλογές και κατέβαλε κάθε προσπάθεια να συγκεντρώσει όλο και περισσότερη εξουσία. Παράλληλα περιφρόνησε τον εκλογικό νόμο του 1844 και δεν επέτρεψε τη διενέργεια ελεύθερων εκλογών νοθεύοντας τες συστηματικά σε όλες τις φάσεις της σχετικής διαδικασίας.
 
Πετρίδης, Π. Πολιτικές δυνάμεις και συνταγματικοί θεσμοί στη νεώτερη Ελλάδα, 1844-1936, Θεσσαλονίκη 1984, σ. 24-25.
 
Ενδεικτική απάντηση
 
α. Ο Κωλέττης, ως αρχηγός του γαλλικού κόμματος, επεδίωκε μια κυβερνητική πολιτική που θα ενίσχυε το ρόλο του βασιλιά, υπονομεύοντας έτσι τον κοινοβουλευτισμό. Επιπροσθέτως, όπως επισημαίνει ο Γ. Σβορώνος (Κείμενο Α), ο Κωλέττης, ως πολιτικός, δεν είχε κάποιο ουσιαστικό σχέδιο για την οργάνωση του κράτους και για την οικονομική ανάπτυξη. Εκείνο που κυριαρχούσε στην εσωτερική του πολιτική ήταν η προθυμία με την οποία διέθετε τα κρατικά έσοδα για να ευνοήσεις τους φίλους του. Κατόρθωνε, άλλωστε, να λειτουργεί κατ’ αυτό τον τρόπο, αφού είχε ως άλλοθι τη «Μεγάλη Ιδέα». Την παρουσίαζε ως τη μόνη λύση για τα σημαντικά προβλήματα, της χώρας, αφού η εδαφική επέκταση της χώρας, ακόμη και μέχρι την Κωνσταντινούπολη, όπως και η ελληνική κυριαρχία στην Ανατολή, θα προσέφεραν τη ζητούμενη διέξοδο. Δεν δίσταζε, συνάμα, να χρησιμοποιεί βία και νοθεία για να τρομοκρατεί τους εκλογείς, ώστε να ψηφίζουν υπέρ του κόμματος του. Η πληροφορία αυτή επιβεβαιώνεται από τον Γ. Σβορώνο (Κείμενο Α), ο οποίος αναφερόμενος σε μια από τις εκλογικές αναμετρήσεις, επισημαίνει πως προκειμένου να διασφαλίσει ο Κωλέττης την πλειοψηφία, έθεσε το σύνολο της χώρας υπό καθεστώς τρομοκράτησης με τη συνδρομή οπλισμένων συμμοριών που χρησιμοποίηση κάθε πιθανό μέσο για να εκμηδενίσουν την αντίπαλη παράταξη. Το 1846/1847 κατείχε πέντε από τα επτά υπουργεία της κυβέρνησής του, δεν παρουσιαζόταν όμως σχεδόν καθόλου στο Κοινοβούλιο και καθιστούσε αδύνατο τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας. Με αυτά τα δεδομένα ο Γ. Σβορώνος (Κείμενο Α) αξιολογεί αρνητικά τον Κωλέττη, εφόσον δρούσε εντελώς καιροσκοπικά και ενέταξε στην πολιτική εξουσία το στοιχείο της διαφθοράς σε βαθμό που δεν το είχε κάνει κανείς άλλος. Είχε, ούτως ή άλλως, κατορθώσει να καταργήσει επί της ουσίας το Σύνταγμα. Είχε επιβάλει, έτσι, ένα είδος κοινοβουλευτικής δικτατορίας.
 
 
β. Η τακτική του βασιλιά Όθωνα να προσπαθεί να ενισχύσει τους κυβερνητικούς υποψηφίους στις εκλογές οδήγησε τα κόμματα της αντιπολίτευσης σε διαρκή σύγκρουση με την αυλή, σε μια περίοδο -μετά την ψήφιση Συντάγματος- που οι διαφωνίες τους είχαν απαλυνθεί. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Π. Πετρίδης (Κείμενο Β), ο Όθωνας, παρά το γεγονός ότι εξαναγκάστηκε να αποδεχτεί την παραχώρηση Συντάγματος, δεν είχε καμία πρόθεση να το εφαρμόσει. Υπ’ αυτό το πρίσμα, βασική επιδίωξη του Όθωνα ήταν το πώς θα συγκεντρώσει περισσότερη εξουσία στο πλαίσιο της συνταγματικής μοναρχίας, γι’ αυτό και κατέβαλε προσπάθεια να υπονομεύσει τον κοινοβουλευτισμό και παραβίαζε το Σύνταγμα σκόπιμα. Οι παρεμβάσεις του στις βουλευτικές εκλογές αποσκοπούσαν, έτσι, όχι μόνο στο να επικρατήσει ο πιο ευνοϊκά προς εκείνον διακείμενος υποψήφιος, αλλά και στο να υποσκάψει εν γένει την εκλογική διαδικασία, γι’ αυτό και αγνοώντας τον εκλογικό νόμο του 1844 επιδίωξε τη νόθευση της σχετικής διαδικασίας σε κάθε της φάση. Αντιστοίχως, φρόντιζε να επεμβαίνει στο διοικητικό έργο και να κινείται εν γένει εκτός των συνταγματικών ορίων.

«Το θέμα προέρχεται και αντλήθηκε από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».