Έκθεση Α΄ Λυκείου: Νεανική ηλικία

Kalle Gustafsson

Έκθεση Α΄ Λυκείου: Νεανική ηλικία

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της εφηβείας είναι η απομόνωση των μεγαλύτερων παιδιών και η προετοιμασία τους για τον ρόλο του ενήλικου έξω από την οικογένεια. Επειδή είναι απαραίτητο να συνεχιστεί η κοινωνικοποίηση, πέρα από αυτήν που μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα στην οικογένεια, παρουσιάζεται μια όλο και πιο εμφανής κοινωνική μεταβατική περίοδος, στη διάρκεια της οποίας εκδηλώνεται μια τάση συνεχούς διαφοροποίησης και αυτονόμησης. Αυτή η μεταβατική περίοδος αποτελεί μια περίοδο της ζωής που δεν μπορεί να συμπεριληφθεί στην παιδική ηλικία. Ωστόσο, δεν παρουσιάζει και τα χαρακτηριστικά του ενήλικου.

Η περίοδος της νεότητας διαρκεί περισσότερο στη σύγχρονη εποχή, επειδή επιταχύνονται οι κοινωνικές αλλαγές και επεκτείνεται η διαδικασία της κοινωνικοποίησης. Η κοινωνία ενδιαφέρεται να υπάρχει συνέχεια στην εξέλιξή της, γιατί αυτή αποτελεί προϋπόθεση για την επιβίωσή της. Αυτό σημαίνει ότι ενδιαφέρεται για την κοινωνικοποίηση των νέων και ότι πρέπει να φροντίσει να την οργανώσει με τον καλύτερο τρόπο. Έτσι, η νεανική ηλικία αποτελεί, κατά κάποιον τρόπο, μια αποστολή για την κοινωνία. Δημιουργούνται ομάδες συνομηλίκων, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στις τάξεις του σχολείου, ή ενθαρρύνεται με άλλους τρόπους η δημιουργία ομάδων, διαμέσου, λόγου χάριν, των ομίλων νέων.

Παρόλο το ενδιαφέρον της κοινωνίας για την κοινωνικοποίηση των εφήβων, η εναρμόνιση των νέων με τους ενήλικους γίνεται δύσκολη. Αυτό συμβαίνει, κυρίως επειδή οι αξίες και οι απόψεις των τελευταίων συμβαδίζουν λιγότερο με τη σημερινή εποχή και περισσότερο με την εποχή κατά την οποία εκείνοι ανατράφηκαν και στην οποία διαμορφώθηκε ο χαρακτήρας τους. Σε αντίθεση με τους περισσότερους ενήλικες, οι νέοι προσανατολίζονται στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα και αναπτύσσουν μια ομοιογενή για την ηλικιακή τους ομάδα συνείδηση. Σε πολλές περιπτώσεις, οι απόψεις των νέων παίρνουν τη μορφή της διαμαρτυρίας προς τον κόσμο των ενηλίκων και τα διάφορα κινήματα των νέων αποτελούν εκφράσεις αυτής της διαμαρτυρίας. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, προκειμένου να διατυπωθούν επιστημονικές και χρήσιμες απόψεις σχετικά με τους νέους, είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη κοινωνικοί, πολιτιστικοί, οικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξή τους.

Α. Degenhardt - H. Muller. (1993). Νεανική ηλικία. Στο: Παιδαγωγική Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια Λεξικό, τ. 6ος, σελ. 3259-3261. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το κείμενο, είναι σημαντική η κοινωνικοποίηση των νέων; (60-80 λέξεις)

Η κοινωνικοποίηση των νέων είναι ιδιαίτερα σημαντική διότι μέσω αυτής διασφαλίζεται η επιβίωση της ίδιας της κοινωνίας. Αποτελεί, άρα, καίρια μέριμνα της κοινωνίας η ορθή οργάνωση αυτής της διαδικασίας, που επιδιώκεται με τη δημιουργία ομάδων συνομηλίκων είτε στο σχολείο είτε και σε άλλες εκφάνσεις δραστηριοτήτων, όπως για παράδειγμα στους διάφορους ομίλους νέων. Αξίζει να προσεχθεί πως η διαδικασία της κοινωνικοποίησης δεν μπορεί να ολοκληρωθεί πλήρως στο στενό πλαίσιο της οικογένειας, γι’ αυτό η τάση αυτονόμησης των νέων, όπως και η επιθυμία τους να διαφοροποιηθούν από τους γονείς τους, λειτουργούν εν τέλει ως ένα ισχυρό κίνητρο προκειμένου οι νέοι να αναζητήσουν τη θέση τους στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο.  

Α1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το κείμενο, η εφηβική ηλικία θεωρείται μεταβατική περίοδος; (60-80 λέξεις)

Η περίοδος της εφηβείας θεωρείται μεταβατική μιας και δεν μπορεί να εκληφθεί ως μέρος της παιδικής ηλικίας, μα δεν παρουσιάζει κιόλας τα χαρακτηριστικά στοιχεία της ενήλικης ζωής. Πρόκειται περισσότερο για μια ηλικία κατά την οποία πραγματοποιείται η προετοιμασία του νέου για τον κατοπινό ρόλο του ενήλικου έξω από το προστατευτικό πλαίσιο της οικογένειας. Κατά τη διάρκεια, επομένως, της εφηβείας ο νέος εκδηλώνει τάσεις αυτονόμησης και διαφοροποίησης, επιδιώκοντας την επαφή του κυρίως με ομάδες συνομηλίκων, όπου και θα ολοκληρωθεί η διαδικασία της κοινωνικοποίησής του.

Α1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με τους συγγραφείς του κειμένου, διαφέρουν οι απόψεις των νέων και των ενηλίκων; (60-80 λέξεις)

Η διαφορά που παρατηρείται ανάμεσα στις απόψεις των νέων και των ενηλίκων οφείλεται στο γεγονός πως οι απόψεις των δεύτερων δεν συμβαδίζουν τόσο με τη σημερινή εποχή. Οι ενήλικες τείνουν να παραμένουν προσκολλημένοι στις αξίες και στις απόψεις της εποχής κατά την οποία ανατράφηκαν και κατά την οποία διαμορφώθηκε ο χαρακτήρας τους. Αντιθέτως, οι νέοι έχουν πιο στενή επαφή με τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα και διαμορφώνουν εν τέλει συνείδηση που είναι περισσότερο σύμφωνη με την ηλικιακή τους ομάδα.

Α1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το κείμενο, οι νέοι εκφράζουν έντονα την αντίθεσή τους προς τον κόσμο των ενηλίκων; (60-80 λέξεις)

Οι νέοι έχουν την τάση να εκφράζουν έντονα την αντίθεσή τους προς τον κόσμο των ενηλίκων, μιας και είναι ένας κόσμος από τον οποίο προσπαθούν να αυτονομηθούν και σε σχέση με τον οποίο επιθυμούν να διαφοροποιηθούν. Είναι εύλογο, άλλωστε, μιας και οι ενήλικες εμμένουν στις αξίες και στις απόψεις μιας παλαιότερης εποχής, στο πλαίσιο της οποίας εκείνοι ανατράφηκαν και διαμόρφωσαν το χαρακτήρα τους, μη δίνοντας επαρκή σημασία στα σύγχρονα δεδομένα. Σε αντίθεση με τους νέους που συμβαδίζουν περισσότερο με τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα και ταυτίζονται κυρίως με τις απόψεις των ατόμων που βρίσκονται στην ίδια με αυτούς ηλικιακή ομάδα.

Α2.α. Να επισημάνετε δύο από τις διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες επιτυγχάνεται η συνοχή στην τρίτη παράγραφο (Παρόλο... ανάπτυξή τους) του κειμένου.

Επειδή / Ωστόσο

Α2.β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση καθεμιάς από αυτές.

Η λέξη «επειδή» δηλώνει αιτιολόγηση, ενώ η λέξη «ωστόσο» χρησιμοποιείται εδώ για να εκφράσει τις επιφυλάξεις του γράφοντος σε σχέση με όσα έχουν προηγηθεί.

Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της δεύτερης παραγράφου (Η περίοδος… όμιλοι νέων) του κειμένου;

Θεματική περίοδος: Η περίοδος της νεότητας διαρκεί περισσότερο στη σύγχρονη εποχή, επειδή επιταχύνονται οι κοινωνικές αλλαγές και επεκτείνεται η διαδικασία της κοινωνικοποίησης.

Σχόλια / Λεπτομέρειες: Η κοινωνία ενδιαφέρεται να υπάρχει συνέχεια στην εξέλιξή της, γιατί αυτή αποτελεί προϋπόθεση για την επιβίωσή της. Αυτό σημαίνει ότι ενδιαφέρεται για την κοινωνικοποίηση των νέων και ότι πρέπει να φροντίσει να την οργανώσει με τον καλύτερο τρόπο. Έτσι, η νεανική ηλικία αποτελεί, κατά κάποιον τρόπο, μια αποστολή για την κοινωνία. Δημιουργούνται ομάδες συνομηλίκων, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στις τάξεις του σχολείου, ή ενθαρρύνεται με άλλους τρόπους η δημιουργία ομάδων, διαμέσου, λόγου χάριν, των ομίλων νέων.

Κατακλείδα: ---

Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην πρώτη παράγραφο (Ένα από τα κύρια... ενηλίκου) και τη δεύτερη παράγραφο (Η περίοδος... νέων) του κειμένου.

1^η παράγραφος: Χαρακτηριστικά της εφηβικής ηλικίας.

2^η παράγραφος: Η κοινωνικοποίηση των νέων συνιστά αποστολή της κοινωνίας.

Α2.α. Να επισημάνετε δύο από τις διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες επιτυγχάνεται η συνοχή στην πρώτη παράγραφο (Ένα από... ενηλίκου) του κειμένου.

Επειδή / Ωστόσο

Α2.β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

Η λέξη «επειδή» δηλώνει αιτιολόγηση, ενώ η λέξη «ωστόσο» δηλώνει αντίθεση.

Β1. «Οι νέοι προσανατολίζονται στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα».

Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση, να δημιουργήσετε μια παράγραφο 50-60 λέξεων.

Οι νέοι προσανατολίζονται στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα, γεγονός που συχνά τους φέρνει σε αντίθεση με τους ενήλικες του περιβάλλοντός τους. Ό,τι τους ενδιαφέρει περισσότερο είναι να βρίσκονται σε συμφωνία με το πνεύμα της εποχής τους και να αισθάνονται κατ’ αυτό τον τρόπο πως ταυτίζονται με τις απόψεις και τις επιδιώξεις των συνομηλίκων τους. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, άλλωστε, εκδηλώνεται και η κατά κανόνα απορριπτική τους στάση απέναντι στον κόσμο των ενηλίκων, τον οποίο θεωρούν παρωχημένο και αναίτια καταπιεστικό.

Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, στην οποία να χρησιμοποιήσετε λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: εφηβείας, απομόνωση, οικογένεια, κοινωνικοποίηση, μεταβατική περίοδος.

Η περίοδος της εφηβείας είναι μια μεταβατική περίοδος που συχνά προκαλεί ιδιαίτερες εντάσεις στην οικογένεια, εφόσον ο έφηβος διακατέχεται από διάθεση απομόνωσης και τείνει να αντιδρά απέναντι στους γονείς του. Η επιθυμία του εφήβου να διαμορφώσει τη δική του αυτόνομη προσωπικότητα λειτουργεί ως στοιχείο πίεσης στις σχέσεις του τόσο με τους γονείς του όσο και με τους περισσότερους ενήλικες του περιβάλλοντός του. Προκύπτει, έτσι, μια δυσαρμονία στη διαδικασία κοινωνικοποίησης των νέων, εφόσον αυτοί αντικρίζουν απορριπτικά τον κόσμο των ενηλίκων.

Β1. Να δημιουργήσετε από μία πρόταση με τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων του κειμένου με έντονη γραφή: ενήλικου, περισσότερο, ενθαρρύνεται, δύσκολη, χρήσιμες.

- Δεν επιτρέπεται η είσοδος σε ανηλίκους.

- Μια τέτοια αντίδραση είναι λιγότερο αναμενόμενη από παιδιά που μεγαλώνουν σ’ ένα σταθερό οικογενειακό περιβάλλον.

- Μετά την πρώτη αποτυχία αποθαρρύνθηκε κι εγκατέλειψε την προσπάθεια.

- Ξεκίνησαν το όλο εγχείρημα με τη λανθασμένη εντύπωση πως θα είναι μια εύκολη υπόθεση.

- Αποθήκευε για χρόνια πολλά άχρηστα αντικείμενα.

Β1. Να δημιουργήσετε από μία πρόταση, χρησιμοποιώντας ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με έντονη γραφή: συνεχιστεί, εμφανής, επιταχύνονται, φροντίσει, ομοιογενή.

- Η ανεύθυνη διαχείριση του ζητήματος είχε ως αποτέλεσμα να διακοπεί η χρηματοδότηση της χώρας.

- Υπήρξε ένας αφανής εργάτης των γραμμάτων που προσέφερε με ανιδιοτέλεια πολύ σημαντικό έργο.

- Οι απεργίες επιβράδυναν την ψήφιση του επίμαχου νομοσχεδίου.

- Ήταν καλός μαθητής τα προηγούμενα χρόνια, φέτος όμως αμελεί τα μαθήματά του.

- Το συγκεκριμένο τμήμα είναι εξαιρετικά ανομοιογενές κι αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις στις επιδόσεις των μαθητών.

Β2.α. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο παραδείγματα μεταφορικής / συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας.

- οι νέοι προσανατολίζονται στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα

- τα διάφορα κινήματα των νέων αποτελούν εκφράσεις αυτής της διαμαρτυρίας

Β2.β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

Η μεταφορική χρήση λέξεων αποσκοπεί στο να αποδοθούν με μεγαλύτερη παραστατικότητα οι επιμέρους έννοιες ή ενέργειες και να αποκτήσει το κείμενο ζωντάνια. Η τάση, για παράδειγμα, των νέων να υιοθετούν σύγχρονες στάσεις και απόψεις αποδίδεται μ’ ένα ρήμα που στην κυριολεκτική του σημασία υποδηλώνει στροφή προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Β2.α. Ο τίτλος του κειμένου είναι κυριολεκτικός / δηλωτικός ή μεταφορικός / συνυποδηλωτικός;

Ο τίτλος του κειμένου είναι κυριολεκτικός.

Β2.β. Να δώσετε έναν δικό σας σύντομο κυριολεκτικό / δηλωτικό τίτλο στο κείμενο.

- Έφηβοι και κοινωνικοποίηση.

Β2.γ. Να δώσετε έναν δικό σας σύντομο μεταφορικό / συνυποδηλωτικό τίτλο στο κείμενο.

- Η διαδρομή της κοινωνικοποίησης των εφήβων.

Β2. α. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο όρους του ειδικού λεξιλογίου.

- κοινωνικοποίηση

- κοινωνική μεταβατική περίοδος

Β2. β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

Οι όροι αυτοί σχετίζονται άμεσα με την έμφαση που δίνεται στην ανάγκη κοινωνικοποίησης των νέων κατά τη μεταβατική περίοδο της εφηβείας∙ αποτελούν επί της ουσίας κεντρικές έννοιες του κειμένου.

Β2. «Η κοινωνία πρέπει να οργανώσει την κοινωνικοποίηση των νέων»

Β2. α. Να αιτιολογήσετε την επιλογή της ενεργητικής σύνταξης από τους συγγραφείς

Με τη χρήση της ενεργητικής σύνταξης δίνεται έμφαση στο υποκείμενο (η κοινωνία).

Β2. β. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική

- Η κοινωνικοποίηση των νέων πρέπει να οργανωθεί από την κοινωνία.