Ιστορία Γενικής Παιδείας: Ο χαρακτήρας της Ελληνικής Επανάστασης (πηγή)

Θεόδωρος Βρυζάκης, Το στρατόπεδο του Καραϊσκάκη στην Καστέλα 

 
Ιστορία Γενικής Παιδείας: Ο χαρακτήρας της Ελληνικής Επανάστασης (πηγή)
 
Το παρακάτω απόσπασμα προέρχεται από τη Διακήρυξη της Ελληνικής Ανεξαρτησίας που εξέδωσε η Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου την 15η Ιανουαρίου 1822. Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες από το κείμενο που σας δίνεται να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις:
α. Ποια υπήρξαν τα κυριότερα συστατικά στοιχεία του ελληνικού εθνικού κινήματος του 1821; (μονάδες 13)
β. Ποιον ιδεολογικό χαρακτήρα προσέδιδαν οι Έλληνες στον Αγώνα τους; (μονάδες 12)
Μονάδες 25
 
ΚΕΙΜΕΝΟ
Aπόγονοι του σοφού και φιλανθρώπου Έθνους των Eλλήνων, σύγχρονοι των νυν πεφωτισμένων και ευνομουμένων λαών της Eυρώπης και θεαταί των καλών, τα οποία ούτοι υπό την αδιάρρηκτον των νόμων αιγίδα απολαμβάνουσιν, ήτο αδύνατον πλέον να υποφέρωμεν μέχρις αναλγησίας […] την σκληράν του Oθωμανικού Kράτους μάστιγα, ήτις ήδη τέσσαρας περιπου αιώνας επάταξε τας κεφαλάς ημών και αντί του λόγου την θέλησιν ως νόμον γνωρίσουσα, διώκει και διέταττε τα πάντα δεσποτικώς[…]. Mετά μακράν δουλείαν ηναγκάσθημεν[…] να λάβωμεν τα όπλα εις χείρας και να εκδικήσωμεν εαυτούς και την πατρίδα ημών από μίαν τοιαύτην φρικτήν και ως προς την αρχήν αυτής άδικον τυραννίαν[…]. O κατά των Tούρκων πόλεμος ημών, […]είναι πόλεμος εθνικός, πόλεμος ιερός, πόλεμος του οποίου η μόνη αιτία είναι η ανάκτησις των δικαίων της προσωπικής ημών ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της τιμής, τα οποία ενώ την σήμερον όλοι οι ευνομούμενοι και γειτονικοί λαοί της Eυρώπης τα χαίρουσιν, από ημάς μόνον η σκληρά και απαραδειγμάτιστος των Oθωμανών τυραννία επροσπάθησεν με βίαν να αφαιρέσει και εντός του στήθους ημών να τα πνίξη.
 
Κόκκινος, Δ., Η ελληνική επανάστασις, τ. Β΄, Mέλισσα, Αθήνα 1974, σ. 383-385.
 
Ενδεικτική απάντηση
 
α) Από τα κυριότερα συστατικά στοιχεία του ελληνικού εθνικού κινήματος υπήρξαν: α) η προβολή των Ελλήνων της εποχής ως απογόνων και κληρονόμων των αρχαίων Ελλήνων, όπως, ειδικότερα, αυτοχαρακτηρίζονται στο πλαίσιο της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας «απόγονοι του σοφού και φιλάνθρωπου» ελληνικού έθνους, β) η ταύτιση των Ελλήνων με τους άλλους Ευρωπαίους και η διάκρισή τους από τους Τούρκους, αν και στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας τονίζεται κυρίως το γεγονός ότι οι Έλληνες της εποχής ήταν σύγχρονοι των γειτονικών φωτισμένων και «ευνομούμενων λαών» της Ευρώπης⸱ την πρόοδο των οποίων οι Έλληνες παρατηρούσαν και απέδιδαν στη σταθερή λειτουργία και προστασία των νόμων, γ) η καταγγελία της τουρκικής κυριαρχίας ως παράνομης και της εξουσίας του Οθωμανού σουλτάνου ως αυθαίρετης⸱ μιας εξουσίας, μάλιστα, όπως τονίζεται στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, η οποία υπήρξε άτεγκτη, επιζήμια και είχε καταπιέσει τους Έλληνες τέσσερις αιώνες ήδη, λειτουργούσα στη βάση ενός τυραννικού δεσποτισμού, και δ) η προβολή του δικαιώματος των Ελλήνων να διεκδικήσουν την απελευθέρωσή τους από την κυριαρχία και την εξουσία των Τούρκων και να συστήσουν ανεξάρτητη και ευνομούμενη πολιτεία στη βάση των αρχών της εθνικής αυτοδιάθεσης και της λαϊκής κυριαρχίας. Όπως, άλλωστε, επισημαίνεται στη Διακήρυξη της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, οι Έλληνες αναγκάστηκαν να καταφύγουν στην ένοπλη επανάσταση, διότι δεν μπορούσαν να υπομείνουν άλλο τη φρικτή δουλεία, η οποία σε επίπεδο εξουσίας είχε τη μορφή μιας άδικης τυραννίας.
 
β) Η Επανάσταση του 1821 ήταν προϊόν εθνικού κινήματος, το οποίο αναπτύχθηκε κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αιώνα και τις πρώτες του 19ου, αν και οι καταβολές του ανάγονταν σε προγενέστερες εποχές. Η Ελληνική Εθνική Παλιγγενεσία, όπως ονομάστηκε το εθνικό κίνημα των Ελλήνων, συγγένευε με τα εθνικά κινήματα της ίδιας εποχής που αναπτύχθηκαν στις ιταλικές και τις γερμανικές χώρες -οι οποίες αποτέλεσαν την Ιταλία και τη Γερμανία αντίστοιχα- στις βρετανικές αποικίες στη Βόρεια Αμερική -οι οποίες αποτέλεσαν τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής- καθώς και στην προεπαναστατική και επαναστατημένη Γαλλία.
Το ελληνικό εθνικό κίνημα ήταν πολιτικό κίνημα αποσκοπούσε δηλαδή, όπως και τα αντίστοιχα κινήματα στην Ιταλία, τη Γερμανία και την Αμερική, όχι απλώς στην απελευθέρωση του έθνους και στη συγκρότηση ανεξάρτητου εθνικού κράτους, αλλά στη σύσταση αντιπροσωπευτικής και ευνομούμενης πολιτείας. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται στη Διακήρυξη της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, ο πόλεμος των Ελλήνων κατά των Τούρκων ήταν «εθνικός», και «ιερός», άμεσα συνδεδεμένος με την ανάγκη των Ελλήνων να επανακτήσουν την ελευθερία και την τιμή τους, καθώς και το δικαίωμα της ιδιοκτησίας⸱ ένας αγώνας, δηλαδή, για δικαιώματα ήδη υπαρκτά στους γειτονικούς ευρωπαϊκούς λαούς, τα οποία τα είχαν αποστερηθεί οι Έλληνες εξαιτίας της αμείλικτης οθωμανικής τυραννίας.