Αρχαία ελληνικά: Αναλυτική κλίση ρήματος «ῥίπτω & ῥιπτέω-ῥιπτῶ»

Angela Muliani Hartojo

 
Αρχαία ελληνικά: Αναλυτική κλίση ρήματος «ῥίπτω & ῥιπτέω-ῥιπτῶ»
 
Ενεργητική φωνή
 
Ενεστώτας
Οριστική
ῥίπτω, ῥίπτεις, ῥίπτει, ῥίπτομεν, ῥίπτετε, ῥίπτουσι(ν)
ή ῥιπτῶ, ῥιπτεῖς, ῥιπτεῖ, ῥιπτοῦμεν, ῥιπτεῖτε, ῥιπτοῦσι(ν)
Υποτακτική
ῥίπτω, ῥίπτῃς, ῥίπτῃ, ῥίπτωμεν, ῥίπτητε, ῥίπτωσι(ν)
ή ῥιπτῶ, ῥιπτῇς, ῥιπτῇ, ῥιπτῶμεν, ῥιπτῆτε, ῥιπτῶσι(ν)
Ευκτική
ῥίπτοιμι, ῥίπτοις, ῥίπτοι, ῥίπτοιμεν, ῥίπτοιτε, ῥίπτοιεν
ή ῥιπτοῖμι, ῥιπτοῖς, ῥιπτοῖ, ή ῥιπτοίην, ῥιπτοίης, ῥιπτοίη, ῥιπτοῖμεν, ῥιπτοῖτε, ῥιπτοῖεν
Προστακτική
---, ῥῖπτε, ῥιπτέτω, ---, ῥίπτετε, ῥιπτόντων (ή ῥιπτέτωσαν)
ή ---, ῥίπτει, ῥιπτείτω, ---, ῥιπτεῖτε, ῥιπτούντων (ή ῥιπτείτωσαν)
Απαρέμφατο
ῥίπτειν
ή ῥιπτεῖν
Μετοχή
ῥίπτων, ῥίπτουσα, ῥῖπτον
ή ῥιπτῶν, ῥιπτοῦσα, ῥιπτοῦν
 
Παρατατικός
Οριστική
ἔρριπτον, ἔρριπτες, ἔρριπτε, ἐρρίπτομεν, ἐρρίπτετε, ἔρριπτον
ή ἐρρίπτουν, ἐρρίπτεις, ἐρρίπτει, ἐρριπτοῦμεν, ἐρριπτεῖτε, ἐρρίπτουν
 
Μέλλοντας
Οριστική
ῥίψω, ῥίψεις, ῥίψει, ῥίψομεν, ῥίψετε, ῥίψουσι(ν)
Ευκτική
ῥίψοιμι, ῥίψοις, ῥίψοι, ῥίψοιμεν, ῥίψοιτε, ῥίψοιεν
Απαρέμφατο
ῥίψειν
Μετοχή
ῥίψων, ῥίψουσα, ῥῖψον
 
Αόριστος 
Οριστική
ἔρριψα, ἔρριψας, ἔρριψε(ν), ἐρρίψαμεν, ἐρρίψατε, ἔρριψαν       
Υποτακτική
ῥίψω, ῥίψῃς, ῥίψῃ, ῥίψωμεν, ῥίψητε, ῥίψωσι(ν)
Ευκτική
ῥίψαιμι, ῥίψαις ή ῥίψειας, ῥίψαι ή ῥίψειε(ν), ῥίψαιμεν, ῥίψαιτε, ῥίψαιεν ή ῥίψειαν
Προστακτική
---, ῥῖψον, ῥιψάτω, ---, ῥίψατε, ῥιψάντων (ή ῥιψάτωσαν)
Απαρέμφατο
ῥῖψαι
Μετοχή
ῥίψας, ῥίψασα, ῥῖψαν
 
Παρακείμενος
Οριστική
ἔρριφα, ἔρριφας, ἔρριφε, ἐρρίφαμεν, ἐρρίφατε, ἐρρίφασι(ν)
 
Υποτακτική
ἐρριφώς- ἐρριφυῖα- ἐρριφός ὦ
ἐρριφώς- ἐρριφυῖα- ἐρριφός ᾖς
ἐρριφώς- ἐρριφυῖα- ἐρριφός ᾖ
ἐρριφότες- ἐρριφυῖαι- ἐρριφότα ὦμεν
ἐρριφότες- ἐρριφυῖαι- ἐρριφότα ἦτε
ἐρριφότες- ἐρριφυῖαι- ἐρριφότα ὦσι
 
Ευκτική
ἐρριφώς- ἐρριφυῖα- ἐρριφός εἴην
ἐρριφώς- ἐρριφυῖα- ἐρριφός εἴης
ἐρριφώς- ἐρριφυῖα- ἐρριφός εἴη
ἐρριφότες- ἐρριφυῖαι- ἐρριφότα εἴημεν (εἶμεν)
ἐρριφότες- ἐρριφυῖαι- ἐρριφότα εἴητε (εἶτε)
ἐρριφότες- ἐρριφυῖαι- ἐρριφότα εἴησαν (εἶεν)
 
Προστακτική
---
ἐρριφώς- ἐρριφυῖα- ἐρριφός ἴσθι
ἐρριφώς- ἐρριφυῖα- ἐρριφός ἔστω
---
ἐρριφότες- ἐρριφυῖαι- ἐρριφότα ἔστε
ἐρριφότες- ἐρριφυῖαι- ἐρριφότα ἔστων
 
Απαρέμφατο
ἐρριφέναι
Μετοχή
ἐρριφώς- ἐρριφυῖα- ἐρριφός
 
Υπερσυντέλικος
Οριστική
ἐρρίφειν, ἐρρίφεις, ἐρρίφει, ἐρρίφεμεν, ἐρρίφετε, ἐρρίφεσαν
 
Μέση Φωνή
 
Ενεστώτας
Οριστική
ῥίπτομαι, ῥίπτῃ ή ῥίπτει, ῥίπτεται, ῥιπτόμεθα, ῥίπτεσθε, ῥίπτονται
ή ῥιπτοῦμαι, ῥιπτῇ ή ῥιπτεῖ, ῥιπτεῖται, ῥιπτούμεθα, ῥιπτεῖσθε, ῥιπτοῦνται
Υποτακτική
ῥίπττωμαι, ῥίπτῃ, ῥίπτηται, ῥιπτώμεθα, ῥίπτησθε, ῥίπτωνται
ή ῥιπτῶμαι, ῥιπτῇ, ῥιπτῆται, ῥιπτώμεθα, ῥιπτῆσθε, ῥιπτῶνται
Ευκτική
ῥιπττοίμην, ῥίπτοιο, ῥίπτοιτο, ῥιπτοίμεθα, ῥίπτοισθε, ῥίπτοιντο
ή ῥιπτοίμην, ῥιπτοῖο, ῥιπτοῖτο, ῥιπτοίμεθα, ῥιπτοῖσθε, ῥιπτοῖντο
Προστακτική
---, ῥίπτου, ῥιπττέσθω, ---, ῥίπτεσθε, ῥιπττέσθων ή ῥιπτέσθωσαν
ή ---, ῥιπτοῦ, ῥιπτείσθω, ---, ῥιπτεῖσθε, ῥιπτείσθων ή ῥιπτείσθωσαν
Απαρέμφατο
ῥίπτεσθαι
ή ῥιπτεῖσθαι
Μετοχή
ῥιπτόμενος
ῥιπτομένη
ῥιπτόμενον
ή ῥιπτούμενος
ῥιπτουμένη
ῥιπτούμενον
 
Παθητικός Μέλλοντας Α΄
Οριστική
ῥιφθήσομαι, ῥιφθήσῃ ῥιφθήσει, ῥιφθήσεται, ῥιφθησόμεθα, ῥιφθήσεσθε, ῥιφθήσονται
---
 
Παθητικός Μέλλοντας Β΄
Οριστική
ῥιφήσομαι, ῥιφήσῃ ῥιφήσει, ῥιφήσεται, ῥιφησόμεθα, ῥιφήσεσθε, ῥιφήσονται
Ευκτική
ῥιφησοίμην, ῥιφήσοιο, ῥιφήσοιτο, ῥιφησοίμεθα, ῥιφήσοισθε, ῥιφήσοιντο
Απαρέμφατο
ῥιφήσεσθαι
Μετοχή
ῥιφησόμενος
ῥιφησομένη
ῥιφησόμενον
 
Παθητικός Αόριστος Α΄
Οριστική
ἐρρίφθην, ἐρρίφθης, ἐρρίφθη, ἐρρίφθημεν, ἐρρίφθητε, ἐρρίφθησαν
Υποτακτική
ῥιφθῶ, ῥιφθῇς, ῥιφθῇ, ῥιφθῶμεν, ῥιφθῆτε, ῥιφθῶσι(ν)
Ευκτική
ῥιφθείην, ῥιφθείης, ῥιφθείη, ῥιφθείημεν ή ῥιφθεῖμεν, ῥιφθείητε ή ῥιφθεῖτε, ῥιφθείησαν ή ῥιφθεῖεν
Προστακτική
---, ῥίφθητι, ῥιφθήτω, ---, ῥίφθητε, ῥιφθέντων ή ῥιφθήτωσαν
Απαρέμφατο
ῥιφθῆναι
Μετοχή
ῥιφθείς
ῥιφθεῖσα
ῥιφθέν
 
Παθητικός Αόριστος Β΄
Οριστική
ἐρρίφην, ἐρρίφης, ἐρρίφη, ἐρρίφημεν, ἐρρίφητε, ἐρρίφησαν
Υποτακτική
ῥιφῶ, ῥιφῇς, ῥιφῇ, ῥιφῶμεν, ῥιφῆτε, ῥιφῶσι(ν)
Ευκτική
ῥιφείην, ῥιφείης, ῥιφείη, ῥιφείημεν ή ῥιφεῖμεν, ῥιφείητε ή ῥιφεῖτε, ῥιφείησαν ή ῥιφεῖεν
Προστακτική
---, ῥίφητι, ῥιφήτω, ---, ῥίφητε, ῥιφέντων ή ῥιφήτωσαν
Απαρέμφατο
ῥιφῆναι
Μετοχή
ῥιφείς
ῥιφεῖσα
ῥιφέν
 
Παρακείμενος
Οριστική
ἔρριμμαι, ἔρριψαι, ἔρριπται, ἐρρίμμεθα, ἔρριφθε, ἐρριμένοι εἰσί(ν)
 
Υποτακτική
ἐρριμμένος- ἐρριμένη- ἐρριμένον ὦ
ἐρριμμένος- ἐρριμένη- ἐρριμένον ᾖς
ἐρριμμένος- ἐρριμένη- ἐρριμένον ᾖ
ἐρριμμένοι- ἐρριμέναι- ἐρριμένα ὦμεν
ἐρριμμένοι- ἐρριμέναι- ἐρριμένα ἦτε
ἐρριμμένοι- ἐρριμέναι- ἐρριμένα ὦσι
 
Ευκτική
ἐρριμμένος- ἐρριμένη- ἐρριμένον εἴην
ἐρριμμένος- ἐρριμένη- ἐρριμένον εἴης
ἐρριμμένος- ἐρριμένη- ἐρριμένον εἴη
ἐρριμμένοι- ἐρριμέναι- ἐρριμένα εἴημεν (εἶμεν)
ἐρριμμένοι- ἐρριμέναι- ἐρριμένα εἴητε (εἶτε)
ἐρριμμένοι- ἐρριμέναι- ἐρριμένα εἴησαν (εἶεν)
 
Προστακτική
---, ἔρριψο, ἐρρίφθω, --- ἔρριφθε, ἐρρίφθων ή ἐρρίφθωσαν
 
Απαρέμφατο
ἐρρῖφθαι
Μετοχή
ἐρριμμένος,
ἐρριμμένη,
ἐρριμμένον
 
Υπερσυντέλικος
ἐρρίμμην, ἔρριψο, ἔρριπτο, ἐρρίμμεθα, ἔρριφθε, ἐρριμμένοι ἦσαν

Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Λυκείου: Η σημασία της γλώσσας

John William Godward

Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Λυκείου: Η σημασία της γλώσσας

Το κείμενο (διασκευή) είναι απόσπασμα από το βιβλίο του M.W. Eysenck, «Βασικές Αρχές Γνωστικής Ψυχολογίας», (Μετάφραση Μ. Κουλεντιανού, σσ. 309-310,εκδ. Gutenberg, 2010).
 
     Αν κάποιος αμφιβάλλει για τη σημασία της γλώσσας στη ζωή του, αρκεί να σκεφτεί για μια στιγμή πόσο απίστευτα περιορισμένος θα ήταν χωρίς τη γλώσσα. Οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις με φίλους και γνωστούς εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη γλώσσα. Εξάλλου, οι άνθρωποι σήμερα γνωρίζουν πολύ περισσότερα πράγματα από τους ανθρώπους των προηγούμενων γενεών. Αυτό συμβαίνει γιατί η γλώσσα βοήθησε το μεγαλύτερο μέρος της γνώσης να περάσει από τη μια γενιά στην άλλη. Επομένως, το να γνωρίζει κανείς καλά τη γλώσσα είναι απολύτως απαραίτητο.
     Τι είναι, όμως, η γλώσσα; Διατυπώθηκε ο ορισμός ότι η γλώσσα είναι «ένα συμβατικό σύστημα επικοινωνιακών ήχων και μερικές φορές (αν και όχι απαραίτητα) γραπτών συμβόλων». Σ’ αυτόν τον ορισμό η κρίσιμη λέξη είναι το επίθετο «επικοινωνιακών», επειδή η πρωταρχική λειτουργία της γλώσσας είναι η επικοινωνία. Βέβαια, με τη γλώσσα επιτελούνται και άλλες λειτουργίες. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι χρησιμοποιούμε τη γλώσσα, για να σκεφτόμαστε, να καταγράφουμε πληροφορίες, να συνειδητοποιούμε και να εκφράζουμε συναισθήματα, να εκφράζουμε την ταύτισή μας με μια ομάδα κ.λπ.
     Αναμφίβολα, η γλώσσα είναι ένα εντυπωσιακό επίτευγμα των ανθρώπων. Υπάρχουν όμως άλλα είδη που κάνουν χρήση της γλώσσας; Ίσως κάποιος να έδινε καταφατική απάντηση σκεπτόμενος για παράδειγμα τους παπαγάλους που λένε μερικές λέξεις. Ωστόσο, οι παπαγάλοι, ακόμα και αν προσπαθούν να επικοινωνήσουν, δεν χρησιμοποιούν γλώσσα με την πλήρη σημασία της έννοιας, επειδή δεν ακολουθούν κανόνες ούτε δείχνουν την ευελιξία στη χρήση της γλώσσας που δείχνουν οι άνθρωποι.
     Στην καθημερινή μας ζωή οι περισσότεροι από εμάς κάνουμε εκτεταμένη χρήση τεσσάρων βασικών γλωσσικών δεξιοτήτων. Αυτές είναι οι ακόλουθες: ακούμε την ομιλία, διαβάζουμε, μιλάμε και γράφουμε. Είναι ίσως φυσικό να υποθέσουμε πως οι τέσσερις κεντρικές γλωσσικές δεξιότητες κάθε ανθρώπου μπορούν να είναι συνολικά ισχυρές ή αδύναμες. Αυτό το συμπέρασμα μπορεί συχνά, αλλά όχι πάντα, να είναι σωστό σε σχέση με την εκμάθηση της μητρικής γλώσσας.
 
Κείμενο 2
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851 – 1911)
Το χριστόψωμο (απόσπασμα)
Το κείμενο είναι απόσπασμα από το ομώνυμο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, το οποίο πρωτοδημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα» το 1887.
 
Μεταξύ των πολλών δημωδών τύπων, τους οποίους θα έχωσι να εκμεταλλευθώσιν οι μέλλοντες διηγηματογράφοι μας, διαπρεπή κατέχει θέσιν η κακή πενθερά, ως και η κακή μητρυιά. […] Περί μιας κακής πενθεράς σήμερον ο λόγος.
     Εις τι έπταιεν η ατυχής νέα Διαλεχτή, ούτως ωνομάζετο, θυγάτηρ του Κασσανδρέως μπάρμπα Μανώλη, μεταναστεύσαντος κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν εις μίαν των νήσων του Αιγαίου, εις τι έπταιεν αν ήτο στείρα και άτεκνος; Είχε νυμφευθή προ επταετίας, έκτοτε δις μετέβη εις τα λουτρά της Αιδηψού, πεντάκις της έδωκαν να πίη διάφορα τελεσιουργά1 βότανα, εις μάτην, η γη έμενεν άγονος. Δύο ή τρεις γύφτισσαι της έδωκαν να φορέση περίαπτα2 θαυματουργά περί τας μασχάλας, ειπούσαι αυτή ότι τούτο ήτο το μόνον μέσον, όπως γεννήση, και μάλιστα υιόν. Τέλος καλόγηρός τις Σιναΐτης τη εδώρησεν ηγιασμένον κομβολόγιον, ειπών αυτή να το βαπτίζη και να πίνη το ύδωρ. Τα πάντα μάταια.
     Επί τέλους με την απελπισίαν ήλθε και η ανάπαυσις της συνειδήσεως, και δεν ενόμιζεν εαυτήν ένοχον. Το αυτό3 όμως δεν εφρόνει και η γραία Καντάκαινα, η πενθερά της, ήτις επέρριπτεν εις την νύμφην αυτής το σφάλμα της μη αποκτήσεως εγγόνου διά το γήρας της. Είναι αληθές ότι ο σύζυγος της Διαλεχτής ήτο το μόνον τέκνον της γραίας ταύτης, και ούτος δε συνεμερίζετο4 την πρόληψιν της μητρός του εναντίον της συμβίας5 αυτού. Αν δεν τω εγέννα η σύζυγός του, η γενεά εχάνετο. Περίεργον δε, ότι πας Έλλην της εποχής μας ιερώτατον θεωρεί χρέος και υπερτάτην ανάγκην την διαιώνισιν του γένους του.
     Εκάστοτε, οσάκις6 ο υιός της επέστρεφεν εκ του ταξιδίου του, διότι είχε βρατσέραν7, και ήτο τολμηρότατος εις την ακτοπλοΐαν, η γραία Καντάκαινα ήρχετο εις προϋπάντησιν αυτού, τον ωδήγει εις τον οικίσκον της, τον εδιάβαζε, τον εκατήχει, του έβαζε μαναφούκια8, και ούτω τον προέπεμπε παρά τη γυναικί αυτού. Και δεν έλεγε μόνα τα ελαττώματά της, αλλά τα αυγάτιζε˙ δεν ήτο μόνον «μαρμάρα», τουτέστι στείρα, η νύμφη της, τούτο δεν ήρκει, αλλ’ ήτο άπαστρη9, απασσάλωτη10, ξετσίπωτη κλπ. Όλα τα είχεν, «η ποίσα, η δείξα, η άκληρη».
 
1. αποτελεσματικά
2. αντικείμενο που θεωρείται ότι έχει τη μαγική ικανότητα να αποτρέπει ή και να απομακρύνει το κακό, φυλακτό
3. το ίδιο
4. δε συμμεριζόταν (δε συμφωνούσε)
5. της συζύγου
6. κάθε φορά που
7. μικρό ιστιοφόρο
8. συκοφαντίες
9. βρώμικη
10. ακατάστατη
 
ΘΕΜΑΤΑ
 
ΘΕΜΑ 1 (μονάδες 35)
1ο υποερώτημα
Ποιες λειτουργίες επιτελεί η γλώσσα, σύμφωνα με το Κείμενο 1, και ποιες οι κύριες γλωσσικές ικανότητες που έχουν οι άνθρωποι (40 – 50 λέξεις);
 
Η επικοινωνία αποτελεί την κορυφαία λειτουργία της γλώσσας. Παράλληλα, με τη γλώσσα επιτελούνται και άλλες – εξίσου σημαντικές – λειτουργίες, όπως της σκέψης και της καταγραφής πληροφοριών. Επίσης, χρησιμοποιούμε τη γλώσσα για να συνειδητοποιούμε και να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας, να εκφράζουμε την ταύτισή μας με μια ομάδα κλπ. Οι κύριες γλωσσικές ικανότητες των ανθρώπων στην καθημερινή ζωή τους είναι η ακρόαση, η ανάγνωση, η ομιλία και η γραφή.
 
2ο υποερώτημα
Να περιγράψεις με συντομία τον λόγο για τον οποίο ο συγγραφέας στην 3η παράγραφο του Κειμένου 1 χρησιμοποιεί το παράδειγμα των παπαγάλων.
 
Το παράδειγμα των παπαγάλων χρησιμοποιείται από τον συγγραφέα του Κειμένου 1 ως τρόπος ανάπτυξης της 3ης παραγράφου. Συγκεκριμένα, επιλέγεται ένα αντιπροσωπευτικό και οικείο για τον/την ανγνώστη/-στρια παράδειγμα, προκειμένου να ισχυροποιήσει και να τεκμηριώσει τη βασική θέση του συγγραφέα, όπως αυτή παρατίθεται στη θεματική περίοδο της παραγράφου, παρουσιάζοντας τη γλώσσα ως εντυπωσιακό – και αποκλειστικά – ανθρώπινο επίτευγμα με την πλήρη σημασία του όρου.
 
3ο υποερώτημα
«Τι είναι, όμως, η γλώσσα; Διατυπώθηκε ο ορισμός ότι η γλώσσα είναι «ένα συμβατικό σύστημα επικοινωνιακών ήχων και μερικές φορές (αν και όχι απαραίτητα) γραπτών συμβόλων». Σ’ αυτόν τον ορισμό η κρίσιμη λέξη είναι το επίθετο «επικοινωνιακών», επειδή η πρωταρχική λειτουργία της γλώσσας είναι η επικοινωνία. Βέβαια, με τη γλώσσα επιτελούνται και άλλες λειτουργίες.»: Να ξαναγράψεις το παραπάνω τμήμα της 2ης παραγράφου του Κειμένου 1 αντικαθιστώντας κάθε υπογραμμισμένη λέξη με μια νοηματικά ισοδύναμή της.
 
«Τι είναι, όμως, η γλώσσα; Διατυπώθηκε ο ορισμός ότι η γλώσσα είναι «ένα τυπικό σύστημα επικοινωνιακών ήχων και μερικές φορές (αν και όχι απαραίτητα) γραπτών σημείων». Σ’ αυτόν τον ορισμό η καθοριστική λέξη είναι το επίθετο «επικοινωνιακών», επειδή η θεμελιώδης λειτουργία της γλώσσας είναι η επικοινωνία. Βέβαια, με τη γλώσσα επιτυγχάνονται (πραγματοποιούνται) και άλλες λειτουργίες.»
 
ΘΕΜΑ 2 (μονάδες 30)
Σε ένα άρθρο που θα συντάξετε για εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας καλείστε, αξιοποιώντας ιδέες από το κείμενο που σας δόθηκε, να αναφερθείτε στη σημασία που έχει η γλώσσα στη ζωή των ανθρώπων. Θα σας βοηθήσει το να σκεφτείτε πόσες λειτουργίες επιτελεί η γλώσσα τόσο στην καθημερινή σας ζωή όσο και ευρύτερα.
(350-400 λέξεις)
 
Η κρίσιμη προσφορά της γλώσσας
 
     Η μητρική γλώσσα κάθε ατόμου αποτελεί ένα πολυδύναμο μέσο έκφρασης και επικοινωνίας, με τη συνδρομή του οποίου το άτομο σκέφτεται, συνομιλεί, καλλιεργείται και εξελίσσεται. Κάθε πτυχή, άλλωστε, του κοινωνικού, αλλά και του προσωπικού βίου εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τη δυνατότητα αποτελεσματικής επικοινωνίας. Η γνώση και η χρήση της γλώσσας, ως εκ τούτου, συνιστά ένα ουσιώδους σημασίας προνόμιο.
     Η ιδιαίτερη σημασία της γλώσσας γίνεται εύκολα αντιληπτή, αν ληφθεί υπόψη ο ρόλος της στη συλλογιστική διαδικασία των ατόμων, στην επεξεργασία των ιδεών τους, καθώς και στη με σαφήνεια μετάδοσή τους στους άλλους ανθρώπους. Είτε πρόκειται για μια απλή σκέψη είτε για μια ρηξικέλευθη επιστημονική ιδέα οι άνθρωποι βασίζονται απόλυτα στη γλώσσα για να σκεφτούν και να δώσουν απτή μορφή στις ιδέες τους. Κατορθώνουν, μάλιστα, όχι μόνο να οδηγηθούν σε νέες ιδέες, αλλά και να γνωρίσουν τον πλούτο ιδεών και γνώσεων των προγενέστερων ακριβώς χάρη στη δυνατότητα της γλώσσας να εκφράζει και να διαφυλάττει τα πνευματικά έργα των ανθρώπων.
     Με τη συνδρομή της γλώσσας, συνάμα, καθίσταται εφικτή η εξωτερίκευση των όσων αισθάνονται οι άνθρωποι. Πρόκειται για μια ιδιαίτερης σημασίας λειτουργία, διότι επιτρέπει το φανέρωμα της πιο προσωπικής και πιο ανθρώπινης πλευράς του κάθε ατόμου και, κατ’ επέκταση, τη διαμόρφωση πιο ουσιαστικών διαπροσωπικών σχέσεων. Το μοίρασμα των συναισθημάτων βοηθά τους ανθρώπους να γίνουν πιο ευάλωτοι και να αναγνωρίσουν τις κοινές ανάγκες, τις κοινές ανασφάλειες ή ευαισθησίες με τους ανθρώπους γύρω τους. Κατ’ αυτό τον τρόπο, όχι μόνο δημιουργούν φιλικές σχέσεις, αλλά αποκτούν και την αναγκαία ενσυναίσθηση, ώστε να στέκουν με βαθύτερη κατανόηση απέναντι στα προβλήματα των άλλων.
     Η γλώσσα, παραλλήλως, αποτελεί το κύριο μέσο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, διευκολύνοντας τόσο τις διαδικασίες συνεννόησης όσο και την αρμονικότερη συνύπαρξή τους. Μέσω της συνεχούς αλληλεπίδρασης οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται πληρέστερα τις απαιτήσεις ή τις ανάγκες των άλλων και, αντιστοίχως, έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν τα δικά τους θέλω, προκειμένου η μεταξύ τους συνεργασία ή φιλική σχέση να δομείται σε πιο στέρεα θεμέλια. Λειτουργεί, έτσι, η γλώσσα ως ο συνεκτικός εκείνος δεσμός που καθιστά εφικτή τη συνεχή αναπροσαρμογή της συμπεριφοράς των ατόμων, καθώς γνωρίζουν ολοένα και καλύτερα την ιδιοσυγκρασία των ανθρώπων του περιβάλλοντός τους.
     Διαφαίνεται, άρα, πως η γλώσσα δικαιολογημένα κατέχει κυρίαρχο ρόλο στη ζωή μας, αφού αποτελεί το πλέον αποτελεσματικό μέσο για την επικοινωνία με τους άλλους. Μέσω αυτής οι άνθρωποι σκέφτονται, δημιουργούν, εκφράζονται, φανερώνουν την ταυτότητά τους, ανακαλύπτουν την προσωπικότητα των άλλων, και από κοινού διαμορφώνουν καλύτερους όρους κοινωνικής συνύπαρξης.
[Λέξεις: 400]
    
ΘΕΜΑ 3 (μονάδες 20)
1.α. Να αιτιολογήσετε τη χρήση του ασύνδετου σχήματος στο ακόλουθο χωρίο: «τον ωδήγει εις τον οικίσκον της, τον εδιάβαζε, τον εκατήχει, του έβαζε μαναφούκια».
β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση της οριστικής έγκλισης στο ακόλουθο χωρίο: «Επί τέλους με την απελπισίαν ήλθε και η ανάπαυσις της συνειδήσεως, και δεν ενόμιζεν εαυτήν ένοχον».
 
1.α. Με τη χρήση ασύνδετου σχήματος και την αξιοποίηση θαμιστικής αφήγησης (χρήση παρατατικού χρόνου) ο διηγηματογράφος κατορθώνει να παρουσιάσει συνοπτικά και με εναργή τρόπο τις συνεχείς προσπάθειες της πεθεράς να διαβάλει τη νύφη της και να στρέψει το γιο της εναντίον της συζύγου του. Η μικρή έκταση του διηγήματος επιβάλλει την απόδοση των γεγονότων με σύντομο τρόπο, γι’ αυτό και επιλέγεται το ασύνδετο σχήμα, μέσω του οποίου καθίσταται εφικτή η πυκνή νοηματική απόδοση με την παράθεση αλλεπάλληλων ρημάτων.
 
β. Με τη χρήση της οριστικής έγκλισης ο διηγηματογράφος αποδίδει την ηρεμία συνειδήσεως και την απαλλαγή της ηρωίδας από τις ενοχές ως συντελεσμένο και πραγματικό γεγονός. Αν ο συγγραφέας είχε χρησιμοποιήσει υποτακτική, η θετική αυτή κατάσταση θα είχε αποδοθεί ως κάτι το επιθυμητό και επιδιωκόμενο, ενώ με την οριστική έγκλιση αποδίδεται ως κάτι που έχει ήδη επιτευχθεί.
 
ΘΕΜΑ 4 (μονάδες 15)
Σε ποιο βαθμό, σύμφωνα με το Κείμενο 2, οι κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής προσδιορίζουν τη στάση της πεθεράς προς τη νύφη της; Ποια συναισθήματα σού προκάλεσε η ανάγνωση; Να αναπτύξεις την ερμηνεία σου σε 100 – 150 λέξεις.
Μονάδες 15
 
Οι κοινωνικές αντιλήψεις εκείνης της εποχής επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τη στάση της πεθεράς απέναντι στη νύφη της, καθώς, όπως ειρωνικά σχολιάζει ο συγγραφέας: «πας Έλλην της εποχής μας ιερώτατον θεωρεί χρέος και υπερτάτην ανάγκην την διαιώνισιν του γένους του». Με δεδομένο το γεγονός πως η πεθερά της Διαλεχτής δεν είχε άλλο παιδί, ήταν εύλογο να έχει την προσδοκία και, εν μέρει, την αξίωση να δει εγγόνι από το μοναχοπαίδι της («επέρριπτεν εις την νύμφην αυτής το σφάλμα της μη αποκτήσεως εγγόνου διά το γήρας της»). Η «γραία Καντάκαινα» επηρεασμένη από τις αντιλήψεις της εποχής της θεωρεί πως η νύφη της έχει την υποχρέωση να αποκτήσει παιδί, αφού αυτός θεωρούνταν τότε ο προορισμός κάθε γυναίκας. Ωστόσο, αξίζει να προσεχθεί πως η αντίδραση της πεθεράς δεν υπαγορεύεται μόνο από τις τρέχουσες πεποιθήσεις. Τόσο ο γιος της, άλλωστε, όσο και η νύφη της είχαν αποδεχτεί την αδυναμία να αποκτήσουν παιδί και είχαν συμβιβαστεί με το ατυχές αυτής της εξέλιξης («ήλθε και η ανάπαυσις της συνειδήσεως»). Προκύπτει, έτσι, πως, ως ένα βαθμό, η άσχημη στάση της ήταν αποτέλεσμα του κακού χαρακτήρα της και της αντιπάθειας που έτρεφε για τη νύφη της.
Το κείμενο αυτό με προβληματίζει αφενός λόγω της άσχημης αντιμετώπισης που υφίσταται η νύφη, για κάτι που η ίδια δεν μπορεί να κάνει κάτι, κι αφετέρου για την ισχυρή επίδραση των στερεοτύπων και των εκάστοτε αντιλήψεων. Είναι, άλλωστε, προφανές πως η Διαλεχτή θα είχε τελείως διαφορετική αντιμετώπιση στις μέρες μας, καθώς και περισσότερες επιλογές στη διάθεσή της.
 
«Το/τα θέμα/τα προέρχεται και αντλήθηκε/αν από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».

Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Λυκείου: Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο

Giuseppe Cristiano

 
Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Λυκείου: Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο
 
Κείμενο 1: Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο
Το παρακάτω κείμενο έχει αντληθεί από το σχολικό βιβλίο της Οικιακής Οικονομίας Γυμνασίου (2012), με τίτλο Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο, σσ. 90-91. Υπ. ΠΔΒΜΘ, «Διόφαντος» ΙΤΥ και Εκδ. (διασκευή).
 
     Η ενδυμασία αποτελείται από κάθε τι με το οποίο ο άνθρωπος καλύπτει και στολίζει το σώμα του. Περιλαμβάνει δηλαδή τα ρούχα και τα συμπληρώματά τους (αξεσουάρ), όπως είναι τα παπούτσια, οι τσάντες, τα καπέλα, τα γάντια και άλλα. Σ’ αυτήν περιλαμβάνονται επίσης τα κοσμήματα, το μακιγιάζ, ακόμα και το χτένισμα.
     Η ενδυμασία έχει πολύ μεγάλη σημασία στη ζωή του ανθρώπου. Καταρχάς, είναι απαραίτητη για την υγεία, γιατί προστατεύει το σώμα από τις άσχημες καιρικές συνθήκες. Όμως, συνδέεται και με τον χαρακτήρα του ανθρώπου. Καθένας διαλέγει τον τρόπο με τον οποίο ντύνεται ανάλογα με την προσωπικότητά του. Ακόμη, υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ ενδυμασίας και ανθρώπινης συμπεριφοράς. Γι’ αυτό, όταν κάποιος θέλει να κάνει μια σημαντική αλλαγή στη ζωή του, φροντίζει να αλλάξει το ντύσιμό του προς το καλύτερο. Εκφράζει μ’ αυτόν τον τρόπο τη διάθεσή του για αλλαγή και βελτίωση του εαυτού του. Εξάλλου, όταν κάποιος είναι ωραία ντυμένος, νιώθει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, γεγονός που αντανακλάται στη συμπεριφορά του. Τέλος, τα χρώματα που διαλέγει ο άνθρωπος για το ντύσιμό του όχι μόνο αποκαλύπτουν την προσωπικότητά του, αλλά επιδρούν και στη διάθεσή του.
     Η ενδυμασία μπορεί να δηλώνει την κοινωνική τάξη ενός ανθρώπου και τον ρόλο του μέσα σ’ αυτήν (π.χ. οι ειδικές βασιλικές ενδυμασίες), κάτι που συνέβαινε ιδιαίτερα στο παρελθόν. Επιπλέον, φανερώνει το φύλο του ανθρώπου. Για παράδειγμα, στον δυτικό πολιτισμό το φόρεμα αποτελούσε το χαρακτηριστικό γυναικείο ρούχο και τα παντελόνια το αντίστοιχο αντρικό. Η ενδυμασία μπορεί, επίσης, να δείχνει την ηλικία, όπως συνέβαινε με τα κοντά παντελόνια που παλαιότερα τα φορούσαν μόνο τα μικρά αγόρια. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα ρούχα, ιδίως οι στολές, φανερώνουν το επάγγελμα ενός ατόμου. Άλλες φορές, η ενδυμασία δηλώνει την εθνικότητα (π.χ. οι χαρακτηριστικές εθνικές ενδυμασίες), τη θρησκεία (π.χ. το μαντήλι που καλύπτει συχνά το πρόσωπο των μουσουλμάνων γυναικών) ή την ιδεολογία του ανθρώπου (π.χ. το ντύσιμο των χίπις).
     Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ενδυμασίας αποτελεί η μόδα. Μόδα είναι οι αλλαγές στον τρόπο ντυσίματος που χαρακτηρίζουν μια χρονική περίοδο. Οι αλλαγές της μόδας εξαρτώνται από τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, από τις αισθητικές αντιλήψεις κάθε περιόδου, καθώς και από την εξέλιξη της τεχνολογίας. Σήμερα η μόδα καθορίζεται κυρίως από τις επιχειρήσεις που ασχολούνται με την ενδυμασία.
     Σε γενικές γραμμές, η ενδυμασία αποτελεί ένα είδος κώδικα επικοινωνίας. Είναι μια σιωπηλή γλώσσα που φανερώνει πολλά, όχι μόνο για τα άτομα, αλλά και για το κοινωνικό σύνολο και το πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο αυτά ζουν.
 
Κείμενο 2
Γιασμίνα Χάντρα 1 (1955 –)
Τα χελιδόνια της Καμπούλ 2 (απόσπασμα)
Στην Καμπούλ, πρωτεύουσα του Αφγανιστάν, ο Μοσέν και η Ζαϊρά, ζευγάρι με πανεπιστημιακή μόρφωση και παντρεμένοι από έρωτα, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις καριέρες τους κάτω από το ασφυκτικό περιβάλλον που έχει διαμορφώσει η τυραννία των Ταλιμπάν. Στο απόσπασμα που ακολουθεί, η Ζαϊρά αρνείται την πρόταση του Μοσέν να βγουν μια βόλτα στην πόλη φορώντας το τσαντόρ.
 
[…]
Η Ζαϊρά νεύει αρνητικά:
-Δεν θέλω να γυρίσω με βαριά καρδιά, Μοσέν. Θα χαλάσω άσκοπα τη μέρα μου μ’ ό,τι υπάρχει στο δρόμο. Δεν μπορώ να περάσω μπροστά από κάτι φριχτό και να κάνω σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Κι από την άλλη, αρνούμαι να φορέσω το τσαντόρ3. Απ’ όλα τα σαμάρια, είναι το πιο εξευτελιστικό. Ο χιτώνας του Νέσσου δεν θα ’βλαπτε την αξιοπρέπειά μου περισσότερο απ’ αυτό το ολέθριο, γελοίο ντύσιμο, που με καταντά πράγμα, σβήνοντας το πρόσωπό μου και δημεύοντας την ταυτότητά μου. Εδώ, τουλάχιστον, είμαι στο σπίτι μου, Ζαϊρά, γυναίκα του Μοσέν Ραμάτ, τριάντα δύο χρόνων, μια δικαστίνα που ο σκοταδισμός4 τής στέρησε τη δουλειά δίχως αποζημίωση ή δίκη […] Μ’ αυτό το καταραμένο πέπλο, δεν είμαι ούτε άνθρωπος ούτε ζώο, μονάχα κάτι προσβλητικό ή επονείδιστο5, που πρέπει να το κρύβουμε σαν αναπηρία. Είναι πολύ σκληρό για να τ’ αντέξω. Ιδιαίτερα για μια πρώην δικηγόρο, αγωνίστρια για το γυναικείο ζήτημα. Σε παρακαλώ, μη σκεφτείς πως κάνω νάζια. Δυστυχώς, καλύτερα να ’κανα! Μου λείπει το κουράγιο. Μη μου ζητάς ν’ απαρνηθώ το όνομά μου, τα χαρακτηριστικά μου, το χρώμα των ματιών μου, το σχήμα των χειλιών μου, για μια βόλτα μες στη μιζέρια και την κατάθλιψη· μη μου ζητάς να ’μαι λιγότερο από σκιά, μια ανώνυμη φορεσιά που θροΐζει καταμεσής ενός εχθρικού κόσμου.
 
Τα χελιδόνια της Καμπούλ, μτφ. Ζ. Μπιενκούρ – Μ. Μακρόπουλος, Αθήνα: Καστανιώτης, 2004, σσ. 63 – 65.
 
1. Ο Αλγερινός Μοχάμεντ Μουλεσεχούλ, ενώ ήταν ήδη αξιωματικός του στρατού, άρχισε να δημοσιεύει κείμενα με το γυναικείο ψευδώνυμο Γιασμίνα Χάντρα. Αργότερα, κάτω από την πίεση του στρατιωτικού κατεστημένου και της συντηρητικής πολιτικής κατάστασης στη χώρα του, αποχώρησε από τον στρατό, για να μετακομίσει στη νότια Γαλλία, όπου ζει μέχρι και σήμερα.
2. Το μυθιστόρημα μεταφέρθηκε στις κινηματογραφικές οθόνες (animation–επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ Καννών 2019, υποψήφιο για καλύτερη ταινία κινούμενων σχεδίων στα Βραβεία της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου 2019).
3. Φαρδύ μακρύ ρούχο, το οποίο φορούν σε δημόσιους χώρους σε μερικές μουσουλμανικές χώρες οι γυναίκες πάνω από τα υπόλοιπα ρούχα τους, για να καλύψουν το κεφάλι και το σώμα τους.
4. Η τάση για αντίδραση σε κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού και προόδου στον χώρο της παιδείας και του πολιτισμού.
5. ντροπιαστικό
 
ΘΕΜΑΤΑ
 
ΘΕΜΑ 1
1ο υποερώτημα
Τι φανερώνει η ενδυμασία, σύμφωνα με τον συγγραφέα του Κειμένου 1; (50 – 60 λέξεις)
 
Σύμφωνα με τον συγγραφέα η ενδυμασία μπορεί, υπό συνθήκες, να φανερώνει την κοινωνική τάξη ενός ατόμου και τη θέση του εντός αυτής. Φανερώνει, επίσης, το φύλο και, πιθανώς, την ηλικία, όπως και το επάγγελμα, αν υπάρχει ειδική ενδυμασία για αυτό. Από την ενδυμασία, άλλωστε, ενδέχεται να γίνεται αντιληπτή η εθνικότητα και η θρησκεία ενός ατόμου ή κάποια ιδεολογία που ασπάζεται.
[Λέξεις: 60]
 
2ο υποερώτημα
Ποιος είναι ο βασικός ισχυρισμός του συγγραφέα στη δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 1; Πώς ο τρόπος που επιλέγει να αναπτύξει τη συγκεκριμένη παράγραφο συμβάλλει στην ενίσχυση αυτού του ισχυρισμού; 
 
Βασικός ισχυρισμός = Η ενδυμασία έχει πολύ μεγάλη σημασία στη ζωή του ανθρώπου. Ο συγγραφέας επιλέγει να στηρίξει τον βασικό του ισχυρισμό χρησιμοποιώντας ως τρόπο ανάπτυξης παραγράφου την αιτιολόγηση. Ειδικότερα, επισημαίνει τη μέγιστη σημασία της ενδυμασίας:
α) για την υγεία (προστασία από άσχημες καιρικές συνθήκες)
β) για την ανάδειξη της προσωπικότητας του ατόμου (η ενδυμασία «δείχνει» τον χαρακτήρα του καθενός)
γ) για την αλληλεπίδρασή της με την ανθρώπινη συμπεριφορά (η ενδυμασία φανερώνει τη διάθεση του ατόμου για βελτιωτικές αλλαγές και αποτελεί έκφραση αυτοπεποίθησης)
δ) για την ευεργετική της επίδραση στην ψυχική διάθεση του ατόμου
Με αυτόν τον τρόπο, ο συγγραφέας τεκμηριώνει τον βασικό του ισχυρισμό, ενώ ταυτόχρονα προσδίδει σε αυτόν πειστικότητα και αντικειμενικότητα.
 
Εναλλακτικό ερώτημα:
Αφού λάβετε υπόψη σας πως το Κείμενο 1 αποτελεί απόσπασμα σχολικού βιβλίου που απευθύνεται σε μαθητές Γυμνασίου να καταγράψετε τρεις (3) τρόπους με τους οποίους υπηρετείται ο σκοπός της σαφήνειας που είναι αναγκαία για ένα διδακτικό εγχειρίδιο.
 
Προκειμένου στο εν λόγω κείμενο να αποδοθούν με σαφήνεια τα σχετικά με την ενδυμασία ζητήματα γίνεται συνεχής χρήση παραδειγμάτων («Για παράδειγμα, στον δυτικό πολιτισμό το φόρεμα…»), ώστε να αποσαφηνίζεται κάθε άποψη ή διαπίστωση που καταγράφεται σε αυτό. Παραλλήλως, στο κείμενο αυτό αξιοποιείται σε μεγάλο βαθμό ο μικροπερίοδος λόγος και η αναφορική λειτουργία της γλώσσας («Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ενδυμασίας αποτελεί η μόδα»), ώστε μέσα από τις σύντομες προτάσεις και την -κυρίως- κυριολεκτική σημασία των λέξεων τα νοήματα να μεταδίδονται με απλότητα, σαφήνεια και ακρίβεια. Επιπροσθέτως, αξιοποιείται η χρήση ορισμών («Μόδα είναι οι αλλαγές στον τρόπο ντυσίματος που χαρακτηρίζουν μια χρονική περίοδο»), ώστε να αποσαφηνίζονται οι έννοιες και να καθίσταται το κείμενο ιδιαιτέρως εύληπτο.
 
3ο υποερώτημα 
«Είναι μια σιωπηλή γλώσσα που φανερώνει πολλά, όχι μόνο για τα άτομα, αλλά και για το κοινωνικό σύνολο και το πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο αυτά ζουν»: Στην παραπάνω περίοδο λόγου του Κειμένου 1 ποια λειτουργία της γλώσσας εντοπίζεις, την κυριολεκτική ή τη μεταφορική; Γιατί, κατά τη γνώμη σου, επιλέγεται αυτή η λειτουργία; Ποια σχέση έχει με το περιεχόμενο του κειμένου και την πρόθεση των συντακτών του;
 
«Είναι μια σιωπηλή γλώσσα… στο οποίο αυτά ζουν»: Μεταφορική λειτουργία της γλώσσας. Η λειτουργία της γλώσσας επιλέγεται με κριτήρια την πρόθεση του πομπού και το ύφος του κειμένου. Στο Κείμενο 1 επιλέγεται η χρήση της μεταφορικής λειτουργίας της γλώσσας από τους συντάκτες του, με σκοπό την πρόκληση συναισθημάτων και την αισθητική συγκίνηση του δέκτη. Ταυτόχρονα, δημιουργείται ερέθισμα για προβληματισμό του δέκτη, καθώς το μήνυμα διατυπώνεται με τρόπο συνυποδηλωτικό. Τέλος, αποσαφηνίζεται το μήνυμα (ενδυμασία = κώδικας επικοινωνίας = σιωπηλή γλώσσα), όπως αυτό διατυπώνεται στη θεματική πρόταση της συγκεκριμένης παραγράφου («Σε γενικές γραμμές, η ενδυμασία αποτελεί ένα είδος κώδικα επικοινωνίας»).
 
ΘΕΜΑ 2
Σε ένα άρθρο σας που θα δημοσιευτεί σε εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας καλείστε να αιτιολογήσετε την ιδιαίτερη σημασία της ενδυμασίας για τα άτομα εφηβικής ηλικίας, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις των συγγραφέων πως «Καθένας διαλέγει τον τρόπο με τον οποίο ντύνεται ανάλογα με την προσωπικότητά του», και πως η ενδυμασία «Είναι μια σιωπηλή γλώσσα που φανερώνει πολλά». (350-400 λέξεις)
 
Έφηβοι και ενδυμασία
 
     Κατά την περίοδο της εφηβείας η ενδυμασία αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τους νέους, καθώς αντιλαμβάνονται τη δυναμική της εξωτερικής εμφάνισης, αλλά και τα μηνύματα που μεταδίδονται μέσα από τις ενδυματολογικές επιλογές τους για την προσωπικότητά τους. Πρόκειται για μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από αλλαγές, πειραματισμούς, καθώς και επιμονή σε συγκεκριμένες επιλογές, ακόμη κι αν υπάρχουν αντιρρήσεις από τους γονείς.  
     Οι έφηβοι βιώνουν έντονα την ανάγκη να διεκδικήσουν την αυτονομία τους, όπως και να δηλώσουν την αντίδρασή τους απέναντι στην κοινωνική πίεση και τα στερεότυπα. Ως εκ τούτου, τα ρούχα που επιλέγουν -είτε με το στυλ αυτών είτε με το χρώμα τους- λειτουργούν δηλωτικά για τις συγκεκριμένες επιθυμίες τους. Ενδέχεται, έτσι, οι ενδυματολογικές επιλογές των εφήβων να υπαγορεύονται περισσότερο από την εσωτερική τους επιθυμία να εκφράσουν την αντίδρασή τους απέναντι σε κάτι ή σε κάποιον, παρά από την πραγματική αισθητική τους.       Παραλλήλως, βέβαια, η εφηβεία είναι η περίοδος κατά την οποία οι νέοι επιδιώκουν πρωτίστως να γίνουν αποδεκτοί από τους συνομηλίκους τους. Τείνουν, έτσι, να ακολουθούν τον τρόπο ενδυμασίας που επικρατεί μεταξύ των ατόμων της ηλικίας τους. Ακολουθούν, δηλαδή, την εκάστοτε εφηβική μόδα, διότι παρά τη γενικότερη επιθυμία να εκφράσουν τη δική τους προσωπικότητα υπερτερεί τελικά η επιδίωξη να ενσωματωθούν στους εφηβικούς κύκλους και να μην αισθάνονται παράταιροι.
     Η έκφραση της ταυτότητας και της προσωπικότητάς τους μέσω της ενδυμασίας προκύπτει, κυρίως, μέσα από μικρές διαφοροποιήσεις στο κυρίαρχο στυλ ντυσίματος των άλλων εφήβων. Δύσκολα διακινδυνεύουν οι έφηβοι το ζητούμενο της αποδοχής με το να διαφοροποιήσουν τελείως το δικό τους ντύσιμο, έστω κι αν ενίοτε θυσιάζουν στοιχεία της προσωπικότητάς τους. Αντιλαμβάνονται, άλλωστε, από νωρίς πως μια σημαντική διαφοροποίηση στο ντύσιμό τους συνιστά σαφή επιλογή αποστασιοποίησης από τους συνομηλίκους τους.
     Οι ενδυματολογικές επιλογές λειτουργούν, συνάμα, ως μέσο ενίσχυσης της ελκυστικότητάς τους. Πρόκειται για μια λειτουργία της ενδυμασίας που αξιοποιείται περισσότερο από τα κορίτσια αυτής της ηλικίας, χωρίς, εντούτοις, να μένει εντελώς αναξιοποίητη κι από τα αγόρια. Τόσο, άλλωστε, τα κορίτσια όσο και τα αγόρια επιδιώκουν με το ντύσιμό τους, μεταξύ άλλων, να προσελκύσουν την προσοχή και να διασφαλίσουν μια σχέση με το άτομο της αρεσκείας τους.
     Η ενδυμασία διαδραματίζει ποικίλες λειτουργίες σε όλες τις ηλικίες, αλλά έχει σαφώς ξεχωριστό ρόλο στην εφηβική ηλικία, εφόσον μέσω αυτής οι έφηβοι περνούν πολλά και σημαντικά για τους ίδιους μηνύματα. Αποδέκτες των μηνυμάτων αυτών είναι αφενός οι ενήλικες, από τους οποίους επιδιώκουν να διαφοροποιηθούν, κι αφετέρου οι συνομήλικοί τους, την αποδοχή των οποίων επιθυμούν να εξασφαλίσουν.
[Λέξεις: 401]
 
ΘΕΜΑ 3
Να εξηγήσετε τη νοηματική λειτουργία των ακόλουθων σχημάτων λόγου στο Κείμενο 2:
α. Μεταφορές: «σβήνοντας το πρόσωπό μου και δημεύοντας την ταυτότητά μου»
β. Σχήμα άρσης-θέσης: «Μ’ αυτό το καταραμένο πέπλο, δεν είμαι ούτε άνθρωπος ούτε ζώο, μονάχα κάτι προσβλητικό ή επονείδιστο, που πρέπει να το κρύβουμε σαν αναπηρία.»
γ. Ασύνδετο σχήμα: «Μη μου ζητάς ν’ απαρνηθώ το όνομά μου, τα χαρακτηριστικά μου, το χρώμα των ματιών μου, το σχήμα των χειλιών μου»
 
α. Με τη χρήση των συγκεκριμένων μεταφορών δηλώνεται εμφατικά η αίσθηση της ηρωίδας πως το τσαντόρ εκμηδενίζει την ταυτότητά της, εφόσον κρύβει πλήρως το πρόσωπό της και την καθιστά μια ακόμη ανώνυμη και μη αναγωρίσιμη γυναίκα. Ως εκ τούτου, μέσω της εξομοίωσής της με όλες τις άλλες γυναίκες το ένδυμα αυτό επιτυγχάνει να εκχωρήσει την ταυτότητά της στους κρατούντες, οι οποίοι επιδιώκουν να αφαιρέσουν από τις γυναίκες το δικαίωμα να ξεχωρίζουν και να προβάλλουν τη δική τους αυτόνομη προσωπικότητα, όπως συμβαίνει στις δυτικές χώρες.
 
β. Με το σχήμα άρσης και θέσης υποδηλώνεται πως λόγω του τσαντόρ η ηρωίδα παύει να αισθάνεται ελεύθερος και υπερήφανος άνθρωπος, διότι μετατρέπεται σε κάτι το ντροπιαστικό∙ σε κάτι που, για να το κρύβουν, προφανώς το αντιμετωπίζουν ως προσβλητικό ή αισχρό. Τονίζει, κατ’ αυτό τον τρόπο, το πόσο τη μειώνει η επιθυμία των αρχών να καλύπτονται οι γυναίκες, αφού, κατά τη γνώμη της, τείνουμε να κρύβουμε μόνο εκείνα για τα οποία ντρεπόμαστε.
 
γ. Με το ασύνδετο σχήμα η ηρωίδα παραθέτει με συναισθηματικά δραστικό και συνοπτικό τρόπο τα στοιχεία εκείνα της εμφάνισής της που εξαναγκάζεται να καλύψει προκειμένου να κυκλοφορήσει σε δημόσιους χώρους. Αποκρύπτοντας, μάλιστα, τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της εξωτερικής της εμφάνισης, όπως είναι το σχήμα το χειλιών της και το χρώμα των ματιών της, καταλήγει, επί της ουσίας, να απαρνιέται ακόμη και το όνομά της, καθώς δεν απομένει τίποτε που να τη διακρίνει από τις άλλες γυναίκες. Διαφαίνεται, έτσι, το ύψος του τιμήματος που καλείται να πληρώσει για μια απλή βόλτα στην πόλη.
 
ΘΕΜΑ 4
Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο του Κειμένου 2 να αναπτύξεις τον προβληματισμό που δημιουργείται σε αυτό για τη θέση της γυναίκας σε ορισμένες κοινωνίες και την προσωπική σου τοποθέτηση απέναντι σε αυτή την κατάσταση (120-150 λέξεις).
 
Η θέση της γυναίκας, όπως διαφαίνεται από το λογοτεχνικό κείμενο, είναι σε ορισμένες κοινωνίες δεινή, εφόσον της στερούν όχι μόνο το δικαίωμα να εργαστεί, αλλά ακόμη και τη δυνατότητα να εμφανιστεί σε δημόσιο χώρο με ακάλυπτο το πρόσωπό της. Μέσα από την αφήγηση της ηρωίδας γίνεται αντιληπτό πόσο επώδυνο της είναι να φορέσει το τσαντόρ, για να κυκλοφορήσει στην πόλη, καθώς θεωρεί πως το ένδυμα αυτό είναι ένα σύμβολο υποδούλωσης («σαμάρι»), το οποίο υπονομεύει την προσωπικότητά της και αφανίζει την ταυτότητά της («με καταντά πράγμα, σβήνοντας το πρόσωπό μου και δημεύοντας την ταυτότητά μου»). Η ηρωίδα αισθάνεται πως με το τσαντόρ παύει να είναι άνθρωπος και τρέπεται σε κάτι το ντροπιαστικό που αναγκάζονται οι άνθρωποι να το κρύβουν («δεν είμαι ούτε άνθρωπος ούτε ζώο, μονάχα κάτι προσβλητικό»). Γίνεται, άρα, εμφανής η καταπίεση που βιώνουν οι γυναίκες, καθώς και η ψυχική οδύνη που τους προκαλείται από τους ασφυκτικούς περιορισμούς που τους τίθενται.
Προσωπικά θεωρώ πως η κατάσταση αυτή είναι εξαιρετικά προσβλητική για τις γυναίκες, αφού αντιμετωπίζονται ως κάτι το υποδεέστερο χωρίς ουσιαστικά δικαιώματα. Κατανοώ, βέβαια, πως πρόκειται για μια θρησκευτική αντίληψη, πιστεύω, όμως, πως χρειάζεται να αλλάξει δραστικά, ώστε να αποκτήσουν οι γυναίκες ισότιμα με τους άνδρες δικαιώματα.
 
«Το/τα θέμα/τα προέρχεται και αντλήθηκε/αν από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».