Έκθεση Β΄ Λυκείου: Η ομαδικότητα στο Διαδίκτυο

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Η ομαδικότητα στο Διαδίκτυο

Όταν ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Εrving Goffman έγραφε το περίφημο βιβλίο του Η παρουσίαση του εαυτού στην καθημερινή ζωή, δεν είχε προφανώς ιδέα για το τι θα γινόταν μετά από αρκετές δεκαετίες με το Facebook και τους άλλους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης ή τα πάσης φύσεως παιχνίδια στο Διαδίκτυο, στα οποία ο κάθε παίκτης αναλαμβάνει έναν ρόλο ή κατασκευάζει έναν «άλλο» φανταστικό εαυτό, προκειμένου να επικοινωνεί με τους εξίσου φανταστικούς συμπαίκτες του, οι οποίοι είναι εντελώς άγνωστοι μεταξύ τους.

Όμως, αυτό που προσπαθούσε να περιγράψει ο Εrving Goffman χτίζοντας τις βάσεις μιας από τις σημαντικότερες θεωρίες της σύγχρονης κοινωνιολογίας είναι το πώς ο καθένας από εμάς ανακαλύπτει διαρκώς τη σχέση του με τον (κοινωνικό) εαυτό του με την επικοινωνία σε διάφορες καταστάσεις της καθημερινότητας: στο σπίτι, στο σχολείο, στη δουλειά, σε ένα μαγαζί στο οποίο πηγαίνει, για να ψωνίσει, στον γιατρό, στον δρόμο κ.λπ.. Έδειχνε δηλαδή την κοινωνία σαν μια τεράστια θεατρική σκηνή, στην οποία ο καθένας σκηνοθετεί αενάως τον εαυτό του, σύμφωνα με αυτά που έχει μάθει να περιμένει από τους άλλους και σύμφωνα με αυτά που εκείνοι υποτίθεται ότι θα περίμεναν από τον ίδιο.

Καθημερινά βρισκόμαστε ακριβώς στο πεδίο της άμεσης διαπροσωπικής επικοινωνίας. Έτσι, βιώνονται και σφυρηλατούνται οι έννοιες του δεσμού και της ομαδικότητας, ενώ η πραγματικότητα για τον εαυτό και η πραγματικότητα του εαυτού ορίζονται και οριοθετούνται κατ’ εξοχήν από τη φυσική παρουσία των άλλων, η οποία επιτρέπει και στη φαντασία να τους φαντάζεται όπως τους φαντάζεται. Όμως, η φυσική τους παρουσία είναι εκείνη που συγκρατεί ταυτόχρονα και τη φαντασία, προσφέροντάς τους τη δυνατότητα για έναν απαραίτητο έλεγχο της πραγματικότητας.

Ωστόσο, στο διαδίκτυο αυτός ο έλεγχος της πραγματικότητας, όταν δεν απουσιάζει, είναι περιορισμένος ή στρεβλός. Γιατί ο κάθε χρήστης έχει τη δυνατότητα να επιλέγει έναν φανταστικό εαυτό και να τον διατηρεί ή να τον αλλάζει κατά βούληση, να τον εισάγει ή να τον αποσύρει όποτε θέλει, να προβαίνει σε ενέργειες ή να τις ακυρώνει στα διάφορα παιχνίδια, χωρίς εμπόδια αλλά και χωρίς επιπτώσεις στην πραγματική του ζωή. Επίσης, μπορεί να επινοεί τους άλλους, να τους μετακινεί ή να τους «σβήνει» (μόνο από το ίδιο το διαδίκτυο δεν μπορεί τίποτε να σβήσει). Τέλος, έχει τη δυνατότητα να κάνει «φιλίες» με άτομα που, αν τα γνώριζε και τον γνώριζαν, πιθανώς να μην τον έκαναν φίλο ή ο ίδιος να μην συναναστρεφόταν με αυτά.

Από το άλλο μέρος, το διαδίκτυο δίνει και τη δυνατότητα, ιδιαίτερα σε άτομα απομονωμένα κοινωνικά ή με δυσκολίες στην πρώτη επαφή, για γνωριμίες που συχνά μπορεί να επηρεάζουν την πραγματική ζωή. Υπάρχουν αληθινές φιλίες, ερωτικοί δεσμοί, ακόμη και γάμοι που ξεκίνησαν από το διαδίκτυο. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι η διαδικτυακή ομαδικότητα είναι πολύ διαφορετική από την άμεσα διαπροσωπική. Είναι πιο αδέσμευτη και χαλαρή, περισσότερο εγωκεντρική και λιγότερο υποταγμένη στους περιορισμούς των αποστάσεων, του χρόνου, της ταυτότητας και της ετερότητας, άρα και της πραγματικότητας. Τα διάφορα fora αποτελούν τα κατ’ εξοχήν πρότυπά της.

Φαίνεται λοιπόν ότι σε έναν κόσμο ο οποίος σε επίπεδο κοινωνικών σχέσεων χαρακτηρίζεται από έλλειψη ή δυσκολία ουσιαστικής επικοινωνίας, απομόνωση και μοναξιά, το διαδικτυακό σύμπαν –όπως στο κοντινό παρελθόν η τηλεόραση– προσφέρει ίσως μια διέξοδο, παρά τις ενστάσεις για τα όποια αρνητικά σημεία του.

Κλ. Ναυρίδης, εφ. Το Βήμα, 05.03.2010 (διασκευή).

Facebook: ιστοχώρος κοινωνικής δικτύωσης που λειτουργεί από το 2004. Οι χρήστες μπορούν να επικοινωνούν μέσω μηνυμάτων με τους διαδικτυακούς φίλους τους και να τους ειδοποιούν όταν ανανεώνουν τα κείμενα, πληροφορίες κ.λπ. που δημοσιεύουν.

αενάως: ασταμάτητα, αδιάκοπα.

Forum - fora: (λατινική λέξη): χώρος οργανωμένων, ανοιχτών, δημοσίων συναντήσεων. Συναντώνται πλέον και σε «ηλεκτρονική μορφή» για ανταλλαγή απόψεων πάνω σε κάθε είδους θέμα.

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (80 - 100 λέξεις).

Στο κείμενο εξετάζεται η διαφορά ανάμεσα στην πραγματική κοινωνική επαφή της καθημερινής ζωής σε σχέση με τη διαδικτυακή επικοινωνία. Αρχικά επισημαίνεται πως οι άνθρωποι τείνουν να πλάθουν ένα φανταστικό εαυτό στο διαδίκτυο∙ τάση που παραπέμπει στη θεωρία του κοινωνιολόγου Εrving Goffman σχετικά με το πώς οι άνθρωποι σκηνοθετούν στην καθημερινότητα τον εαυτό τους ανάλογα με τις προσδοκίες των ίδιων, αλλά και των άλλων. Σε αντίθεση, όμως, με την πραγματική ζωή, όπου η παρουσία των άλλων συγκρατεί τη φαντασία μας, στο διαδίκτυο δεν υπάρχει έλεγχος της πραγματικότητας, αφού ο καθένας δημιουργεί έναν εικονικό εαυτό με φανταστικά χαρακτηριστικά και επικοινωνεί με τους άλλους μέσω αυτού. Μια στρεβλή πραγματικότητα, που επιτρέπει εντούτοις σε άτομα με ελλιπείς κοινωνικές δεξιότητες να ξεκινήσουν επαφές με άλλους ανθρώπους, που μπορούν να επηρεάσουν τελικά και την πραγματική τους ζωή.

Β1. Να εξηγήσετε την άποψη που διατυπώνει ο αρθρογράφος στο απόσπασμα: «σε έναν κόσμο ο οποίος [….] χαρακτηρίζεται από έλλειψη ή δυσκολία ουσιαστικής επικοινωνίας, απομόνωση και μοναξιά, το διαδικτυακό σύμπαν… προσφέρει ίσως μια διέξοδο» (60-80 λέξεις).

Η άποψη του αρθρογράφου πως το διαδίκτυο προσφέρει μια διέξοδο στην απομόνωση και την έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας που χαρακτηρίζει την εποχή μας, βασίζεται στην επίγνωση πως υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι πραγματικά δυσκολεύονται να διαχειριστούν τις διάφορες κοινωνικές καταστάσεις της καθημερινότητας. Έτσι, αν και λαμβάνει υπόψη του τις αρνητικές πτυχές αυτής της εικονικής επικοινωνίας, δεν παραγνωρίζει εντούτοις το γεγονός πως για άτομα με τάσεις απομόνωσης ή δυσχέρειες στην πρώτη επαφή με τους άλλους ανθρώπους, αυτή η μορφή επικοινωνίας προσφέρει μια ουσιαστική βοήθεια. Τους δίνεται, δηλαδή, η δυνατότητα να ξεκινήσουν τις κοινωνικές τους επαφές πρώτα μέσω του διαδικτύου, έχοντας μια αίσθηση ασφάλειας, και ύστερα να τις ενσωματώσουν και στην πραγματική τους ζωή.

Β1. Γιατί ο αρθρογράφος υποστηρίζει ότι η εξέλιξη των σύγχρονων μέσων κοινωνικής δικτύωσης επαλήθευσε και ξεπέρασε όσα υποστήριζε ο αναφερόμενος Αμερικανός κοινωνιολόγος; Να απαντήσετε σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων.

Ο Αμερικανός κοινωνιολόγος πρέσβευε πως κάθε άνθρωπος ανακαλύπτει τον ίδιο του τον εαυτό και υπό μία έννοια τον αναπροσαρμόζει διαρκώς ανάλογα με τις εμπειρίες που βιώνει στις καθημερινές του συναναστροφές. Είναι σαν να αποτελεί η κοινωνία μια θεατρική σκηνή, στο πλαίσιο της οποίας ο κάθε άνθρωπος φέρεται -ή καλύτερα υποδύεται ένα ρόλο- ανάλογα με τις προσδοκίες που έχουν οι άλλοι από αυτόν. Άποψη που βρήκε την πλήρη επαλήθευσή της στα διάφορα διαδικτυακά παιχνίδια, αλλά και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου ο κάθε άνθρωπος πλάθει μια φανταστική εκδοχή του εαυτού του προκειμένου να επικοινωνεί με τους άλλους. Έτσι, η ιδέα ότι οι άνθρωποι σκηνοθετούν επί της ουσίας τον εαυτό τους, έλαβε στο διαδίκτυο προεκτάσεις που ξεπερνούν κατά πολύ την πραγματικότητα που είχε κατά νου ο Εrving Goffman.   

Β1. Να εξηγήσετε την άποψη που διατυπώνει ο αρθρογράφος στο απόσπασμα: «Στο διαδίκτυο αυτός ο έλεγχος της πραγματικότητας, όταν δεν απουσιάζει, είναι περιορισμένος ή στρεβλός» (60-80 λέξεις).

Στο διαδίκτυο ο έλεγχος της πραγματικότητας είτε ελλείπει είτε είναι περιορισμένος, καθώς το άτομο, ως χρήστης στα διάφορα παιχνίδια ή στις διάφορες σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, έχει τη δυνατότητα να πλάθει έναν φανταστικό εαυτό. Μπορεί να προβαίνει με την εικονική του ταυτότητα σε διάφορες ενέργειες, οι οποίες εντούτοις αίρονται εύκολα, εφόσον υφίστανται μόνο σε εικονικό επίπεδο, χωρίς να υπάρχουν επιπτώσεις στην πραγματική ζωή. Επίσης, έχοντας πάντα τα χαρακτηριστικά που αποδίδει στη φανταστική του αυτή ταυτότητα, μπορεί να συνάπτει φιλίες με άτομα που δεν είναι ωστόσο σίγουρο πως θα συναναστρέφονταν μαζί του στην πραγματικότητα, αν γνώριζαν τον αληθινό του εαυτό.

Β2. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία (επαγωγική ή παραγωγική) που ακολουθεί ο αρθρογράφος στην τέταρτη παράγραφο (Ωστόσο... με αυτά) του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η συλλογιστική πορεία που ακολουθείται στην 4^η παράγραφο είναι παραγωγική, μιας και η γενική διαπίστωση πως στο διαδίκτυο ο έλεγχος της πραγματικότητας είτε απουσιάζει είτε είναι περιορισμένος, επεξηγείται στην πορεία με ειδικότερα παραδείγματα που καθιστούν σαφέστερο το νόημά της.  

B2. Να γράψετε τα δομικά μέρη της τέταρτης παραγράφου (Ωστόσο... με αυτά) του κειμένου.

Θεματική περίοδος: Ωστόσο, στο διαδίκτυο αυτός ο έλεγχος της πραγματικότητας, όταν δεν απουσιάζει, είναι περιορισμένος ή στρεβλός.

Σχόλια / Λεπτομέρειες: Γιατί ο κάθε χρήστης έχει τη δυνατότητα να επιλέγει έναν φανταστικό εαυτό και να τον διατηρεί ή να τον αλλάζει κατά βούληση, να τον εισάγει ή να τον αποσύρει όποτε θέλει, να προβαίνει σε ενέργειες ή να τις ακυρώνει στα διάφορα παιχνίδια, χωρίς εμπόδια αλλά και χωρίς επιπτώσεις στην πραγματική του ζωή. Επίσης, μπορεί να επινοεί τους άλλους, να τους μετακινεί ή να τους «σβήνει» (μόνο από το ίδιο το διαδίκτυο δεν μπορεί τίποτε να σβήσει). Τέλος, έχει τη δυνατότητα να κάνει «φιλίες» με άτομα που, αν τα γνώριζε και τον γνώριζαν, πιθανώς να μην τον έκαναν φίλο ή ο ίδιος να μην συναναστρεφόταν με αυτά.

Κατακλείδα: ----

Β2. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τέταρτη παράγραφος (Ωστόσο... με αυτά) του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η τέταρτη παράγραφος αναπτύσσεται με αιτιολόγηση, καθώς ο γράφων αιτιολογεί τη διαπίστωση της θεματικής περιόδου ότι στο διαδίκτυο ο έλεγχος της πραγματικότητας είτε ελλείπει είτε είναι περιορισμένος. Ενδεικτική σχετικά με τον τρόπο ανάπτυξης είναι η χρήση της λέξης «γιατί», με την οποία ξεκινούν τα σχόλια της παραγράφου (Γιατί ο κάθε χρήστης έχει τη δυνατότητα...).

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: φανταστικό εαυτό, καταστάσεις της καθημερινότητας, βιώνονται, έλεγχο, αληθινές φιλίες. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κλπ.)

Η δυνατότητα του ατόμου να πλάθει έναν φανταστικό εαυτό στο πλαίσιο των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης, δεν μπορεί να βρει ανάλογη εφαρμογή στην πραγματική ζωή, διότι οι καταστάσεις της καθημερινότητας δοκιμάζουν και θέτουν υπό έλεγχο τις όποιες τάσεις του ατόμου να παρουσιάζει μια διαφορετική εικόνα του εαυτού του από την αληθινή. Άλλωστε, μόνο όταν κάποιος παρουσιάζει τον πραγματικό του εαυτό μπορεί να δημιουργήσει αληθινές φιλίες, εφόσον θα γνωρίζει ότι οι άλλοι τον αποδέχονται γι’ αυτό που πραγματικά είναι.

Γ1. Να γράψετε μία πρόταση για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη γραφή, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία τους στο κείμενο: συγκρατεί, συναναστρεφόταν, ιδιαίτερα, επαφή, επίπεδο.

- Του ήταν αδύνατο να συγκρατήσει τον ενθουσιασμό του, παρά τις προσπάθειες που κατέβαλε.

- Συναναστρέφεται μόνον ανθρώπους που έχουν την ίδια οικονομική επιφάνεια μ’ εκείνον.

- Αγαπώ το μπαλέτο και ιδιαίτερα το κλασικό.

- Ξένοι επιχειρηματίες ήρθαν σε επαφή μαζί του, για να αγοράσουν την επιχείρηση.

- Στο επίπεδο του πνεύματος συντελέστηκε σημαντική πρόοδος.

Γ1.α. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη γραφή: φανταστικό, τεράστια, άμεσης, ομαδικότητας, φυσική.

φανταστικό: πραγματικό

τεράστια: μικροσκοπική    

άμεσης: έμμεσης

ομαδικότητας: ατομικότητας

φυσική: τεχνητή

Γ1.β. Να γράψετε μία πρόταση με καθεμιά από τις αντώνυμες λέξεις που επιλέξατε, έτσι ώστε να γίνεται φανερή η σημασία τους.

- Αυτός είναι μόνο για βιτρίνα, άλλος είναι το πραγματικό αφεντικό.

- Το κείμενό του ήταν δυσανάγνωστο με μικροσκοπικά γράμματα και πολλές μουντζούρες.

- Καταφεύγει πάντοτε σε έμμεσους τρόπους για να δίνει τις απαντήσεις του, αποφεύγοντας την πρόσωπο με πρόσωπο αντιπαράθεση.

- Στα ποιήματά του γίνεται αμέσως αντιληπτή η ιδιαίτερη ατομικότητά του.

- Η επικοινωνία μέσω των κοινωνικών δικτύων δεν προσφέρει τη βαθιά εκείνη αίσθηση συντροφικότητας που παρέχει η φυσική επικοινωνία, αφού δεν παύει να είναι επί της ουσίας τεχνητή και απρόσωπη.

Γ2.α. «Όμως, αυτό που προσπαθούσε να περιγράψει ο Εrving Goffman χτίζοντας τις βάσεις μιας από τις σημαντικότερες θεωρίες της σύγχρονης κοινωνιολογίας …»:

Να δηλώσετε αν η χρήση της γλώσσας στην παραπάνω πρόταση είναι κυριολεκτική / δηλωτική ή μεταφορική / συνυποδηλωτική.

Η χρήση της γλώσσας είναι μεταφορική. 

Γ2.β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η φράση «χτίζοντας τις βάσεις» που σε κυριολεκτικό επίπεδο αναφέρεται στη δημιουργία κάποιου οικοδομήματος, αξιοποιείται εδώ μεταφορικά για να παρουσιάσει την εξαιρετικά σημαντική προσφορά του Εrving Goffman στη θεμελίωση και εδραίωση μιας θεωρίας. Έτσι, η ανάπτυξη και εδραίωση μιας θεωρίας, που παραμένει ακόμη καίρια, δίνεται με όρους που αφορούν τη δόμηση ενός υλικού οικοδομήματος.

Γ2.α. «…κατασκευάζει έναν «άλλο» φανταστικό εαυτό, προκειμένου να επικοινωνεί με τους εξίσου φανταστικούς συμπαίκτες του, οι οποίοι ήταν εντελώς άγνωστοι μεταξύ τους».

Στην παραπάνω περίοδο λόγου ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί μια ονοματική αναφορική πρόταση. Αφού την εντοπίσετε, να την εντάξετε στην κατηγορία είτε των ονοματικών προσδιοριστικών είτε των ονοματικών παραθετικών προτάσεων με βάση τη σημασία που παίρνει η πρόταση από τα συμφραζόμενα.

Η αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «οι οποίοι ήταν εντελώς άγνωστοι μεταξύ τους».

Πρόκειται για μια ονοματική παραθετική πρόταση.

Γ2.β. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.

Η πρόταση χαρακτηρίζεται παραθετική, διότι δεν αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του προσδιοριζόμενου όρου (φανταστικούς συμπαίκτες), γι’ αυτό και χωρίζεται από αυτόν με κόμμα.

Γ2.α. Αφού επισημάνετε στο κείμενο ένα παράδειγμα μεταφορικής / συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας, να αιτιολογήσετε τη χρήση του.

Όμως, αυτό που προσπαθούσε να περιγράψει ο Εrving Goffman χτίζοντας τις βάσεις μιας από τις σημαντικότερες θεωρίες της σύγχρονης κοινωνιολογίας...

Η φράση «χτίζοντας τις βάσεις» που σε κυριολεκτικό επίπεδο αναφέρεται στη δημιουργία κάποιου οικοδομήματος, αξιοποιείται εδώ μεταφορικά για να παρουσιάσει την εξαιρετικά σημαντική προσφορά του Εrving Goffman στη θεμελίωση και εδραίωση μιας θεωρίας. Έτσι, η ανάπτυξη και εδραίωση μιας θεωρίας, που παραμένει ακόμη καίρια, δίνεται με όρους που αφορούν τη δόμηση ενός υλικού οικοδομήματος.

Γ2.β. Να γράψετε μία περίοδο 20-30 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε το παράδειγμα της μεταφορικής / συνυποδηλωτικής χρήσης που έχετε επιλέξει παραπάνω με κυριολεκτικό / δηλωτικό τρόπο.

Το χτίσιμο των βάσεων ενός κτηρίου αποτελεί μια διαδικασία που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, καθώς αν τα θεμέλια δεν πληρούν όλες τις αναγκαίες αντισεισμικές προδιαγραφές, υπάρχει το ενδεχόμενο να προκύψει ένα ευπαθές οικοδόμημα. 

Έκθεση Γ΄ Λυκείου: Τρεις εκθέσεις με θέμα την Παιδεία

Setsiri Silapasuwanchai

Έκθεση Γ΄ Λυκείου: Τρεις εκθέσεις με θέμα την Παιδεία

1. Θέμα έκθεσης:

Το σχολείο οφείλει να είναι ο χώρος ανάπτυξης της κοινωνικής κριτικής, τόσο απέναντι στα ψυχαγωγικά και ενημερωτικά προγράμματα της τηλεόρασης όσο και απέναντι στη διαφήμιση. Με ποιο τρόπο το σύγχρονο σχολείο θα βοηθήσει τους νέους να διαμορφώσουν τη δέουσα στάση απέναντι στους δύο αυτούς τομείς; Οι απόψεις σας να καταγραφούν σ’ ένα κείμενο 500-600 περίπου λέξεων που θα δημοσιευθεί.

«Το σχολείο ως θεμελιωτής της κριτικής σκέψης των νέων»

Με δεδομένο τον κυρίαρχο ρόλο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στη ζωή των πολιτών αποτελεί ζητούμενο καίριας σημασίας η ενίσχυση της κριτικής ικανότητας των νέων από το σχολείο, ώστε να έχουν τις κατάλληλες αντιστάσεις απέναντι, κυρίως, στην τηλεοπτική εικόνα. Η διαρκής επαφή με τα διαφημιστικά μηνύματα, η ψυχαγωγία χαμηλής ποιότητας, αλλά και η μη αντικειμενική ενημέρωση ενέχουν σημαντικούς κινδύνους για την υπό διαμόρφωση κοινωνική αντίληψη των νέων, καθώς και για τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τη ζωή και τον εαυτό τους.  

Το γεγονός ότι κάθε νέος άνθρωπος βλέπει χιλιάδες διαφημίσεις από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής του, ασκεί τεράστια επίδραση στην ιεράρχηση των αξιών και των προτεραιοτήτων του, δίνοντας, ατυχώς, ένα σαφές προβάδισμα στο υλιστικό πρότυπο και τον καταναλωτισμό. Τα υλικά αγαθά ταυτίζονται, κατά τρόπο σχεδόν ασυνείδητο, με την ευδαιμονία και την κοινωνική καταξίωση, με αποτέλεσμα ο νέος να προσδιορίζει την ατομική του ταυτότητα με βάση, όχι τις ηθικές του ποιότητες, αλλά την αγοραστική του ικανότητα. Κρίνεται, άρα, αναγκαίο να δοθεί έμφαση στο πλαίσιο της σχολικής εκπαίδευσης σ’ εκείνες τις αξίες και αρχές που θα λειτουργούν ως οδηγός για το ποιες είναι οι πραγματικά θεμιτές επιδιώξεις στην πορεία της ζωής.

Το σχολείο, λοιπόν, οφείλει να θέσει εγκαίρως σ’ επιφυλακή τους νέους απέναντι στα κελεύσματα του καταναλωτισμού, καθιστώντας σαφές πως η ουσιαστική ευτυχία δεν προκύπτει μέσα από την απόκτηση και την πρόσκτηση υλικών αγαθών, αλλά μέσα από την ποιότητα των διαπροσωπικών σχέσεων και τη συνεχή προσωπική βελτίωση. Οι νέοι θα πρέπει, δηλαδή, να είναι σε θέση να σταθούν κριτικά απέναντι στη διαρκή διαφημιστική προβολή προϊόντων και υπηρεσιών, και ν’ αντιληφθούν πως η διαφήμιση οδηγεί επί της ουσίας σε μια αδιέξοδη διαδικασία συνεχών αγορών, που δεν προσφέρει τη βαθύτερη εκείνη ικανοποίηση που μπορούν να προσφέρουν άλλα ουσιαστικότερα στοιχεία του ανθρώπινου βίου.

Αντίστοιχη οφείλει να είναι η λειτουργία του σχολείου και σε ό,τι αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης των ευτελών τηλεοπτικών ψυχαγωγικών προγραμμάτων. Η βάθυνση του αισθητικού και πνευματικού κριτηρίου των νέων συνιστά κρίσιμο αίτημα, ώστε να μην παρασύρονται από την ευκολία και, πιθανώς, την ανηθικότητα προγραμμάτων που αποσκοπούν στη υπονόμευση της αντιληπτικής ικανότητας των δεκτών μέσα από τη συνεχή τριβή με τηλεοπτικά προϊόντα χαμηλότατων απαιτήσεων. Είναι σημαντικό να μυηθούν οι νέοι στην υψηλή αισθητική απόλαυση και στην όξυνση της σκέψης που προκύπτει από την επαφή με απαιτητικά καλλιτεχνικά δημιουργήματα. Η ενασχόληση με τη λογοτεχνία, το θέατρο και τον ποιοτικό κινηματογράφο, είναι ίσως η κατάλληλη απάντηση στα υποπροϊόντα που προσφέρει αφειδώς η τηλεόραση.

Επιπλέον, εξαιρετικά κρίσιμος είναι ο ρόλος του σχολείου σε σχέση με την ενίσχυση της κριτικής ικανότητας, αλλά και των απαιτήσεων των νέων απέναντι στον βαρύνουσας σημασίας τομέα της ενημέρωσης. Οι νέοι θα πρέπει να συνειδητοποιούν εγκαίρως πως η μονόπλευρη ενημέρωση και η μη προσπάθεια διασταύρωσης των επιμέρους πληροφοριών, είναι ιδιαιτέρως επιζήμια, εφόσον δεν τους επιτρέπει να σχηματίζουν μια αντικειμενική και πλήρη εικόνα για την τρέχουσα κοινωνική, οικονομική και πολιτική πραγματικότητα. Το σχολείο οφείλει, επομένως, να επισημαίνει με κάθε τρόπο τη μέγιστη σπουδαιότητα της ορθής ενημέρωσης, αφού κάθε μελλοντική απόφαση των νέων ως ενεργών μελών της κοινωνίας θα βασίζεται στην εικόνα που θα έχουν σχηματίσει για τις επικρατούσες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Μια ελλιπής, άρα, ενημέρωση ή μια στρεβλή, λόγω της παραπληροφόρησης, αντίληψη της πραγματικότητας, μπορεί να οδηγήσει τους πολίτες σε λανθασμένες αποφάσεις σε κρίσιμους τομείς της κοινωνικής και πολιτικής πράξης τους.

Ο ρόλος του σχολείου, κατά συνέπεια, είναι απολύτως σημαντικός, εφόσον έχει τη δυνατότητα να καθοδηγήσει ορθά τους νέους από πολύ νωρίς, προκειμένου να στέκουν με κριτική ματιά απέναντι στο σύνολο του τηλεοπτικού περιεχομένου. Με πλήρη συνείδηση για την αξία της αντικειμενικής ενημέρωσης, θα αναζητούν πληροφορίες από ποικίλες πηγές και θα τις διασταυρώνουν∙ με γνώση για την αξία της πραγματικής ψυχαγωγίας θα απορρίπτουν την κακή αισθητική και την απουσία πνευματικών ερεθισμάτων της τηλεοπτικής διασκέδασης, και τέλος, έχοντας ένα σταθερό πλαίσιο αξιών, δεν θα παρασύρονται από τα θέλγητρα του υλιστικού προτύπου ζωής.

[Λέξεις: 627]

2. Θέμα έκθεσης:

Σε επιστολή σας, ως εκπρόσωπος του δεκαπενταμελούς συμβουλίου του σχολείου σας, στον Υπουργό παιδείας με αφορμή τις εξαγγελίες του για την εκπαίδευση, να περιγράψετε το ιδανικό για σας σχολείο (500-600 περίπου λέξεις).

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

Με δεδομένη την πρόθεσή σας να προχωρήσετε σε ουσιώδεις αλλαγές στο χώρο της εκπαίδευσης, θα ήθελα -εκπροσωπώντας ως προς αυτό και τους συμμαθητές μου- να σας μεταφέρω κάποιες από τις δικές μας προτάσεις και προσδοκίες σχετικά με το πώς αναμένουμε να διαμορφωθεί το σχολείο. Προτάσεις, βέβαια, στις οποίες λαμβάνονται υπόψη τόσο οι ραγδαίες αλλαγές που έχουν επέλθει στον τομέα της τεχνολογίας, όσο και οι ειδικότερες οικονομικές συγκυρίες που ταλανίζουν τη χώρα μας.

Συνιστά, κατ’ αρχάς, αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα το γεγονός ότι οι συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί χάρη στην εξέλιξη και την εδραίωση των τεχνολογικών επιτευγμάτων έχουν διαφοροποιήσει τις δεξιότητες και τις ικανότητες που εκτιμώνται στην αγορά εργασίας. Πλέον καίρια εφόδια αποτελούν αφενός η ευχέρεια στη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών κι αφετέρου η δυνατότητα διαχείρισης του διαθέσιμου όγκου πληροφοριών, που συνεχώς αυξάνεται. Προκύπτει, άρα, η ανάγκη να υπάρξει ουσιαστική υιοθέτηση των ηλεκτρονικών υπολογιστών στην καθημερινή διδακτική πράξη, με σκοπό τόσο την καλύτερη εξοικείωση με τη χρήση τους, όσο και την αξιοποίησή τους σε ερευνητικές εργασίες, ώστε οι μαθητές να εξασκηθούν επαρκέστερα στην αναζήτηση και αξιολόγηση πληροφοριών.

Οι ερευνητικές εργασίες, άλλωστε, συνδέονται μ’ ένα ακόμη ζητούμενο του σύγχρονου σχολείου, το οποίο αφορά την ανανέωση στον τρόπο προσέγγισης της διδασκαλίας. Είναι σημαντικό να υπάρξει μια ολοένα και σαφέστερη αποδέσμευση από τη λογική της απομνημόνευσης πληροφοριών, με μια παράλληλη ενίσχυση της αυτενέργειας των μαθητών. Η απόκτηση γνώσεων δεν θα πρέπει να ταυτίζεται πλέον με την αποστήθιση και την παθητική διδασκαλία, αλλά να επιδιώκεται μέσα από την ενεργή συμμετοχή των μαθητών, οι οποίοι θα καλούνται να εκπονήσουν εργασίες σχετιζόμενες με τις επιμέρους διδακτικές ενότητες. Οι μαθητές θα έχουν, έτσι, τη δυνατότητα να αναζητήσουν το αναγκαίο υλικό, να αξιολογήσουν την ποιότητα των πληροφοριών και να συνθέσουν τη δική τους εργασία, με βάση τις πληροφορίες που θεωρούν πιο έγκυρες.  

Πέρα, πάντως, από τις επιζητούμενες αλλαγές στον τρόπο διδασκαλίας, ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί και στους στόχους που επιδιώκονται μέσω αυτής. Ειδικότερα, παρά την ανάγκη σύνδεσης της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι η παιδεία που παρέχεται στους νέους αποτελεί τη μόνη δυνατή απάντηση στα επώδυνα φαινόμενα της μισαλλοδοξίας και του ρατσισμού. Μια κοινωνία πολυπολιτισμική ή απλούστερα μια κοινωνία ανθρώπων με τη δική τους μοναδική προσωπικότητα και τα δικά τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, δεν μπορεί να είναι εχθρική απέναντι στη διαφορετικότητα. Πολύ περισσότερο, μάλιστα, δεν μπορεί ο χώρος του ίδιου του σχολείου να είναι ένας χώρος εχθρότητας και εκφοβισμού. Η έμφαση οφείλει, άρα, να παραμένει σ’ εκείνα τα ανθρωπιστικά μαθήματα που έχουν τη δυνατότητα να ενισχύσουν το σεβασμό και την αποδοχή απέναντι στους άλλους ανθρώπους.    

Παράλληλα, σημαντικός στόχος του σχολείου, προκειμένου αυτό να εκπληρώνει πληρέστερα την ιδιαίτερη αποστολή του, οφείλει να είναι η διαμόρφωση και η καλλιέργεια της κριτικής ικανότητας των μαθητών. Με τη σκέψη στραμμένη στην επόμενη μέρα, οπότε οι μαθητές θα σταθούν αυτόνομα ως πολίτες της κοινωνίας και θα κληθούν να λάβουν σημαντικές αποφάσεις, όχι μόνο για την ατομική τους ζωή, αλλά και για το σύνολο της πολιτείας, συνιστά αδήριτη ανάγκη το να είναι σε θέση να κρίνουν με επάρκεια τα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα της πραγματικότητας. Το περιεχόμενο των μαθημάτων, επομένως, όπως και ο τρόπος προσέγγισής τους θα πρέπει να τείνει ακριβώς προς το ζητούμενο να οξυνθεί η αντιληπτική ικανότητα των μαθητών.

Είναι, φυσικά, σαφές πως οι οικονομικές δυνατότητες της χώρας δεν είναι τέτοιες που να επιτρέπουν δαπανηρές κινήσεις για τη βελτίωση του σχολείου, γι’ αυτό κι οι προτάσεις μας επικεντρώθηκαν κυρίως σε όσα μπορούν να γίνουν, χωρίς σημαντική επιβάρυνση. Η ευρύτερη υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών κι η αλλαγή στον τρόπο διδασκαλίας αποσκοπούν στο να αποκτήσουν οι μαθητές πιο ενεργή συμμετοχή στην αναζήτηση της γνώσης και συνδέονται με το αίτημα ενίσχυσης της κριτικής τους ικανότητας. Ενώ, η ανάγκη να δοθεί έμφαση στα ανθρωπιστικά μαθήματα προκύπτει από το γεγονός ότι η κοινωνία μας αποκτά ολοένα και περισσότερο έναν πολυπολιτισμικό χαρακτήρα, καθιστώντας την αποδοχή του συνανθρώπου ζητούμενο μέγιστης αξίας.     

Με εκτίμηση.

[Λέξεις: 640]

3. Θέμα έκθεσης:

Πολλοί υποστηρίζουν ότι με την είσοδο των Η/Υ στην εκπαίδευση υποβαθμίζεται ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Σε άρθρο σας 500-600 περίπου λέξεων, σε σχολική εφημερίδα να παρουσιάσετε την άποψή σας για το θέμα και να περιγράψετε τις αλλαγές που θα επιφέρει η νέα πραγματικότητα τόσο για εκπαιδευτικούς όσο και για μαθητές.

«Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές αλλάζουν ουσιωδώς το ρόλο του εκπαιδευτικού»

Η αξιοποίηση των ηλεκτρονικών υπολογιστών στο χώρο της εκπαίδευσης δημιουργεί εντελώς νέες συνθήκες, εφόσον ανατρέπεται ο παραδοσιακός ρόλος του εκπαιδευτικού, που παύει να αποτελεί πλέον τη βασική πηγή παροχής γνώσεων, και συνάμα, προσφέρεται στους μαθητές η δυνατότητα να έχουν μια πολύ πιο ενεργή συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το πλήθος των διαθέσιμων πληροφοριών, τα ποικίλα εκπαιδευτικά προγράμματα κι οι εν γένει εντυπωσιακές δυνατότητες της τεχνολογίας, όπως αυτές φανερώνονται στον εικονικό κόσμο των αναπαραστάσεων και προσομοιώσεων, προσφέρουν στους μαθητές μια δίχως προηγούμενο πρόσβαση στον κόσμο της γνώσης και της αυτομόρφωσης.

Πρόκειται για συνθήκες που εύλογα εγείρουν ερωτηματικά σε σχέση με τη θέση του εκπαιδευτικού στο νέο αυτό περιβάλλον και για το αν ο ρόλος του παραμένει εξίσου καίριος, όσο πριν. Ερωτηματικά που βρίσκουν την απάντησή τους, αν αναλογιστεί κανείς το κατά πόσο θα ήταν εφικτό στους μαθητές να προχωρήσουν σε τέτοιο σημείο αυτενέργειας, ώστε να οργανώνουν, να υλοποιούν και να ελέγχουν την πορεία της εκπαιδευτικής τους πορείας δίχως την καθοδήγηση και την παρώθηση ενός ενήλικα με ουσιαστικές γνώσεις και εμπειρία. Συνειδητοποιούμε, άρα, πως ο ρόλος του εκπαιδευτικού διατηρεί την ιδιαίτερη αξία του, οφείλει, ωστόσο, να επαναπροσδιοριστεί, ώστε να επιτρέπει τον αντίστοιχο μετασχηματισμό στην στάση των μαθητών, που έχουν πια τη δυνατότητα μιας μεγαλύτερης αυτονομίας.

Ο εκπαιδευτικός, λοιπόν, αποκτά πλέον έναν διαφορετικό ρόλο, εφόσον καλείται να λειτουργεί, όχι πια ως ο κύριος φορέας γνώσης, αλλά ως ο καθοδηγητής των μαθητών στη νέα αυτή εκπαιδευτική διαδικασία, όπου κάθε μαθητής μπορεί εύκολα να έχει πρόσβαση σε όσες και σε όποιες πληροφορίες επιθυμεί. Καίρια μέριμνά του είναι το να ενθαρρύνει την αναζήτηση της γνώσης, να ενεργοποιεί τους μαθητές του και να τους ωθεί στη λήψη πρωτοβουλιών. Προέχει, παράλληλα, γι’ αυτόν η κατά τέτοιο τρόπο οργάνωση της διδασκαλίας, ώστε βασικό της ζητούμενο να είναι η ενίσχυση της κριτικής ικανότητας και της υπευθυνότητας των μαθητών του. Επιδίωξη δεν αποτελεί πια η άγονη αποστήθιση πληροφοριών, αλλά η απόκτηση των κατάλληλων δεξιοτήτων για την αποτελεσματική διαχείριση από τους μαθητές του συνεχώς αυξανόμενου πληροφοριακού υλικού.  

Προκειμένου, βέβαια, να είναι σε θέση ο εκπαιδευτικός να λειτουργήσει ως ο ιδανικός εκείνος καθοδηγητής, που θα επιτρέψει στους μαθητές του να διατρέχουν με κριτική ματιά το πλήθος των πληροφοριών, χωρίς να αποπροσανατολίζονται και χωρίς να πέφτουν θύματα της παραπληροφόρησης, οφείλει πρωτίστως να εξοικειωθεί ο ίδιος με τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Δεν μπορεί, δηλαδή, να παραμένει προσηλωμένος στις μεθόδους του παρελθόντος και να παραγνωρίζει το εκπληκτικό των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι υπολογιστές και το διαδίκτυο. Μόνο, άλλωστε, αν ο ίδιος επιχειρήσει να γνωρίσει σε βάθος τις νέες αυτές προοπτικές στον τομέα της γνώσης, θα μπορέσει να προσφέρει με το παράδειγμά τους στους μαθητές το κατάλληλο κίνητρο, ώστε να θελήσουν κι εκείνοι να αξιοποιήσουν παραγωγικά όλο το εύρος των δυνατοτήτων που τίθεται στη διάθεσή τους.

Οι μαθητές κινητοποιούνται σαφώς πιο αποτελεσματικά μέσα από το παράδειγμα των εκπαιδευτικών τους, διότι όσο κι αν επαινείται ο νέος αυτός κόσμος της τεχνολογίας, δεν μπορεί να αναμένεται μια αυτόματη διαφοροποίηση στον τρόπο που προσεγγίζουν τη γνώση, χωρίς τη σχετική ενθάρρυνση. Είναι, βέβαια, προφανές πως το ενδιαφέρον των μαθητών για την εκπαιδευτική διαδικασία ενισχύεται σημαντικά χάρη στους υπολογιστές, δεν αρκεί όμως μόνο αυτό για να προκύψει η επιζητούμενη μεταστροφή σε μια πιο ώριμη και αυτόνομη στάση απέναντι στην αναζήτηση της γνώσης. Οι μαθητές χρειάζονται προσεκτική και συνεχή καθοδήγηση προκειμένου αφενός να συνειδητοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητες που τους προσφέρονται και αφετέρου να μην τις προσπεράσουν ως κάτι το δεδομένο. Επί της ουσίας η εκπαιδευτική πραγματικότητα αλλάζει έμπρακτα και επωφελώς για τους μαθητές μόνο στο βαθμό που το σχολείο και οι εκπαιδευτικοί είναι σε θέση να τους κατευθύνουν στην αποτελεσματική αξιοποίηση κάθε πιθανής νέας δυνατότητας.

Διαπιστώνουμε, λοιπόν, πως η είσοδος των ηλεκτρονικών υπολογιστών στην εκπαίδευση επιφέρει ουσιώδεις αλλαγές στο ρόλο του εκπαιδευτικού, μιας κι είναι εκείνος που οφείλει να διασφαλίσει το ομαλό πέρασμα των μαθητών σε μια πιο αυτόνομη και υπεύθυνη διαχείριση της εκπαιδευτικής τους πορείας. Οι μαθητές, από τη μεριά τους, έχουν πια τη δυνατότητα να εμπλουτίζουν σε εντυπωσιακό βαθμό τις γνώσεις τους, αρκεί να αποκτήσουν την κριτική εκείνη ικανότητα που θα τους επιτρέπει να αξιοποιούν ορθά τις ποικίλες πηγές πληροφοριών, χωρίς να παρασύρονται από τους φορείς παραπληροφόρησης και χωρίς να αποθαρρύνονται από τον όγκο των διαθέσιμων πληροφοριών.

[Λέξεις: 686] 

Έκθεση Γ΄ Λυκείου: Σπουδές εξ αποστάσεως – Δια βίου μάθηση

Έκθεση Γ΄ Λυκείου: Σπουδές εξ αποστάσεως – Δια βίου μάθηση

Στο πλαίσιο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης αξιοποιούνται οι δυνατότητες που παρέχονται από την εξέλιξη της τεχνολογίας και του διαδικτύου, ώστε να προσφέρεται η δυνατότητα στους ενδιαφερόμενους να πραγματοποιούν τις σπουδές, την επιμόρφωση ή την κατάρτισή τους, χωρίς να απαιτείται η φυσική τους παρουσία στο χώρο του πανεπιστημίου ή του φορέα που διενεργεί το εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση μπορεί να είναι είτε «σύγχρονη», με τον εκπαιδευόμενο να παρακολουθεί, αν και από απόσταση, σε πραγματικό χρόνο την παράδοση του μαθήματος από τον διδάσκοντα, είτε «ασύγχρονη», που είναι και το συνηθέστερο, με τον εκπαιδευόμενο να έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει ελεύθερα το πρόγραμμα μελέτης και ενασχόλησης με το αντικείμενο των σπουδών του. Στην «ασύγχρονη» εξ αποστάσεως εκπαίδευση ο εκπαιδευόμενος καλείται να λάβει μια πιο ενεργητική στάση απέναντι στην αναζήτηση της γνώσης, εφόσον προγραμματίζει ο ίδιος τη μελέτη του διδακτικού υλικού που του παρέχεται.

Οι σπουδές εξ αποστάσεως καλύπτουν ένα ευρύ εκπαιδευτικό φάσμα, καθώς παρέχουν προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές, διδακτορικό δίπλωμα, επιμορφώσεις, αλλά και επαγγελματική κατάρτιση σε εξειδικευμένους τομείς.

Πλεονεκτήματα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

- Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δίνει την ευκαιρία σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας να σπουδάσουν, χωρίς να χρειάζεται να παρακολουθούν δια ζώσης παραδόσεις μαθημάτων. Έτσι, ενήλικες που εργάζονται κι έχουν οικογενειακές υποχρεώσεις μπορούν να αξιοποιήσουν τον ελεύθερο χρόνο τους και να προγραμματίσουν οι ίδιοι την πορεία των σπουδών τους.

Ο σπουδαστής δεν επιβαρύνεται με έξοδα διαβίωσης στον τόπο όπου βρίσκεται το πανεπιστήμιο, όπως συμβαίνει στις παραδοσιακές σπουδές. Μπορεί να πραγματοποιήσει τις σπουδές του από την περιοχή που διαμένει, όπου κι αν είναι αυτή, χωρίς να επηρεάζεται το καθημερινό του πρόγραμμα, με υποχρεωτικές παρακολουθήσεις μαθημάτων και συνεχείς μετακινήσεις.

- Η δυνατότητα πραγματοποίησης των σπουδών δεν συνδέεται με εξετάσεις εισαγωγής, όπως γίνεται στις παραδοσιακές σπουδές. Έτσι, άτομα που δεν κατόρθωσαν να εισαχθούν σε κάποια σχολή μέσω των Πανελλαδικών Εξετάσεων, μπορούν να λάβουν πτυχίο παρακολουθώντας κάποιο εξ αποστάσεως πρόγραμμα σπουδών.

- Η Ανοικτή Εκπαίδευση που πραγματοποιείται με τις εξ αποστάσεως σπουδές επιτρέπει σε κάθε άνθρωπο να διευρύνει τις γνώσεις του, χωρίς να εμποδίζεται από τις τρέχουσες συνθήκες της ζωής του, όπως είναι η κοινωνική θέση, η επαγγελματική απασχόληση, η ηλικία κ.ά. Αντιστοίχως, αυτού του είδους η εκπαίδευση είναι προσιτή ακόμη και σε άτομα που λόγω αντικοινωνικότητας ή έντονης εσωστρέφειας δυσκολεύονται να συνυπάρξουν με τους συμφοιτητές τους, όπως κατ’ ανάγκη συμβαίνει στα παραδοσιακά πανεπιστήμια, κι ακόμη περισσότερο, είναι προσιτή και σε άτομα που αντιμετωπίζουν κάποιου είδους αναπηρία (σωματική ή ψυχική). Πρόκειται, λοιπόν, για έναν πλήρη εκδημοκρατισμό της εκπαίδευσης, εφόσον παρέχει τη δυνατότητα σπουδών σε κάθε πιθανό ενδιαφερόμενο.

- Η εκπαιδευτική διαδικασία στις εξ αποστάσεως σπουδές εξατομικεύεται, δίνοντας σε κάθε σπουδαστή τη δυνατότητα να την προσαρμόσει στο δικό του πρόγραμμα και στους δικούς του ρυθμούς.

- Ο καθηγητής παύει να αποτελεί τη μόνη πηγή γνώσης κι ο σπουδαστής έχει την ευκαιρία να αξιοποιήσει πληρέστερα τις ποικίλες δυνατότητες που του παρέχει η ελεύθερη πρόσβαση σε ποικίλες πηγές πληροφοριών μέσω του διαδικτύου.

Ο σπουδαστής καλείται, συνάμα, να ενεργοποιήσει περισσότερο τις δικές του δυνάμεις, εφόσον δεν έχει τη δυνατότητα διαρκούς επικοινωνίας με τον καθηγητή για να επιλύει τις απορίες του.

- Οι εξ αποστάσεως σπουδές προσφέρουν μια εξαιρετική ευκαιρία σε εργαζόμενους να ενισχύσουν τα επαγγελματικά τους προσόντα μέσα από νέες επιμορφώσεις ή πιο εξειδικευμένες γνώσεις, και να καταστούν έτσι πιο ανταγωνιστικοί στην αγορά εργασίας και πιο αποδοτικοί στο εργασιακό τους αντικείμενο.

Οι επιμορφώσεις αυτές, μάλιστα, έχουν συχνά διάρκεια λίγων μόνο μηνών, γεγονός που σημαίνει πως αποτελούν έναν εύκολο τρόπο ενίσχυσης των προσόντων του κάθε ατόμου.

- Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές σπουδές που απευθύνονται σε ορισμένο αριθμό σπουδαστών κάθε έτος, οι εξ αποστάσεως σπουδές παρέχουν την αντίστοιχη ευκαιρία σ’ ένα πολύ μεγαλύτερο αριθμό ατόμων.

Μειονεκτήματα των σπουδών εξ αποστάσεως

- Η ασύγχρονη εκπαίδευση, παρά το γεγονός ότι προσφέρει μεγαλύτερη ελευθερία στον κάθε σπουδαστή να διαμορφώσει το δικό του πρόγραμμα, δεν του παρέχει τη δυνατότητα υποβολής αποριών στον διδάσκοντα τη στιγμή που έρχεται αντιμέτωπος με αυτές. Εφόσον μελετά το διδακτικό υλικό σύμφωνα με τον δικό του προγραμματισμό και εκπονεί τις εργασίες του, όταν τον εξυπηρετεί το πρόγραμμά του, είναι αναγκασμένος να επιλύει μόνος του τις όποιες απορίες και δυσκολίες, χωρίς αυτό να σημαίνει πως είναι πάντα σε θέση να κατορθώσει κάτι τέτοιο χωρίς την καθοδήγηση του καθηγητή.

- Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση επειδή ακριβώς είναι ανοιχτή σ’ ένα πολύ μεγαλύτερο αριθμό σπουδαστών ενέχει τον κίνδυνο της παροχής υποτιμημένων πτυχίων. Η ιδιωτική κυρίως αγορά εργασίας είναι δύσπιστη απέναντι σε πτυχία και βεβαιώσεις σπουδών που έχουν αποκτηθεί με σπουδές εξ αποστάσεως, εφόσον μια τέτοια δυνατότητα είναι προσιτή στον καθένα, χωρίς να έχει προηγηθεί κάποια διαδικασία επιλογής των συμμετεχόντων μέσα από απαιτητικές εξετάσεις.

- Στις σπουδές εξ αποστάσεως είναι προφανής ο κίνδυνος της εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης, εφόσον για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα η προσφορά μαθημάτων, και κατ’ επέκταση πτυχίων, σε όσο περισσότερους ενδιαφερόμενους γίνεται αποτελεί μια σημαντική πηγή εσόδων. Το κόστος, άλλωστε, αυτών των εκπαιδευτικών προγραμμάτων δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητο.

Οι υποψήφιοι σπουδαστές δεν χρειάζεται να κριθούν μέσα από εξετάσεις για την εισαγωγή τους στα επιμέρους προγράμματα, οφείλουν ωστόσο να είναι απολύτως συνεπείς στις οικονομικές τους υποχρεώσεις, αν θέλουν να λάβουν τον επιδιωκόμενο τίτλο σπουδών. Έτσι, ενώ στις παραδοσιακές σπουδές το αντικίνητρο για κάποιους είναι η δυσκολία εισαγωγής, στις σπουδές εξ αποστάσεως το αντίστοιχο είναι ίσως το κόστος ολοκλήρωσης του προγράμματος.

- Σε ορισμένες περιπτώσεις οι σπουδές αυτές δεν πραγματοποιούνται πλήρως εξ αποστάσεως, καθώς οι εξετάσεις για την επιτυχή ολοκλήρωση του κάθε εξαμήνου ενδέχεται να απαιτούν τη φυσική παρουσία του σπουδαστή στο χώρο όπου εδράζει το εκπαιδευτικό ίδρυμα ή σε κάποιο μεγάλο αστικό κέντρο.

- Το γεγονός ότι αυτά τα προγράμματα προσελκύουν κυρίως άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, που εκ των υστέρων επιδιώκουν μια ευκαιρία να αποκτήσουν ένα πτυχίο, ενέχει ορισμένες δυσκολίες που σχετίζονται με την ηλικία των σπουδαστών. Τη στιγμή που ένα άτομο νεαρής ηλικίας μπορεί ευκολότερα να αποκτήσει και να εμπεδώσει νέες γνώσεις, τα μεγαλύτερα άτομα έχουν χαμηλότερη απόδοση, εφόσον τους είναι δυσκολότερο να συγκρατήσουν στη μνήμη τους νέες πληροφορίες και να τις αξιοποιήσουν στη συνέχεια επιτυχώς.

- Η ελευθερία που παρέχεται στον σπουδαστή να οργανώσει το πρόγραμμα μελέτης του, χωρίς τον έλεγχο και την καθοδήγηση του καθηγητή, οδηγεί συχνά σε αδυναμία αποτελεσματικής οργάνωσης. Το πλήθος των υποχρεώσεων που έχει να διαχειριστεί καθημερινά ένας ενήλικας σε συνδυασμό με κάποια πιθανή τάση αναβλητικότητας, δυσχεραίνουν την εδραίωση ενός προγράμματος συστηματικής μελέτης.

- Η απουσία επαφής με τους συμφοιτητές, όπως κι η απουσία άμεσης αλληλεπίδρασης με τους διδάσκοντες, στερούν από τις σπουδές εξ αποστάσεως σημαντικά στοιχεία της κοινωνικής διάστασης που ενυπάρχουν συνήθως στην παραδοσιακή εμπειρία των σπουδών. Απουσιάζουν οι φιλικές διαπροσωπικές σχέσεις, καθώς κι η αίσθηση ανταγωνισμού μεταξύ των συμφοιτητών, αλλά και η αναγκαία παρώθηση που αντλείται από την επαφή με τον καθηγητή.

Στο πλαίσιο των παραδοσιακών σπουδών ο φοιτητής κοινωνικοποιείται, σφυρηλατεί σχέσεις ζωής, που θα του φανούν πιθανώς ιδιαιτέρως ωφέλιμες στο μέλλον, βιώνει από κοντά τις πολιτικές αναζητήσεις και τους κοινωνικούς προβληματισμούς των συμφοιτητών του και αποκτά έτσι μια πληρέστερη εμπειρία που του προσφέρει οφέλη σε πολλούς τομείς, πέρα από το στενό αντικείμενο των σπουδών του. Όλα αυτά τα στοιχεία απουσιάζουν από τις σπουδές εξ αποστάσεως, καθιστώντας τες λιγότερο ωφέλιμες σε κοινωνικό επίπεδο.

Δια βίου μάθηση – Συνεχιζόμενη κατάρτιση

Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη πως οι σπουδές εξ αποστάσεως έρχονται, ως ένα βαθμό, ως απάντηση σε ορισμένες κρίσιμες ανάγκες της πολλαπλά απαιτητικής σύγχρονης κοινωνίας. Η συνεχής εξέλιξη της τεχνολογίας κι οι διαρκείς αλλαγές στην αγορά εργασίας εγείρουν τη σαφή απαίτηση για την ύπαρξη όχι μόνο κατάλληλα εξειδικευμένου προσωπικού, αλλά και προσωπικού πρόθυμου να αποκτήσει νέες δεξιότητες σε οποιαδήποτε ηλικία κι αν βρίσκεται.

Προκειμένου να αποσοβηθεί ο κίνδυνος της ανεργίας και προκειμένου οι διάφορες εταιρίες να έχουν στη διάθεσή τους απολύτως καταρτισμένο προσωπικό, οι εργαζόμενοι οφείλουν είτε να ανανεώνουν μέσα από επιμορφώσεις τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις τους, είτε να αναπροσαρμόζουν παλαιότερους σχεδιασμούς τους και να αποκτούν νέα εργασιακά εφόδια.

Η έννοια της δια βίου μάθησης αφορά, λοιπόν, είτε την προσωπική θέληση του ατόμου να εμπλουτίζει διαρκώς τις γνώσεις του σε μια προσπάθεια να παραμένει ενήμερος σε σχέση με τις εξελίξεις στο χώρο της επιστήμης, είτε την ανάγκη διατήρησης της ανταγωνιστικότητάς του προκειμένου να αντεπεξέλθει στις ολοένα και μεγαλύτερες απαιτήσεις που παρουσιάζονται στην αγορά εργασίας.

Θετικές πτυχές της δια βίου μάθησης

- Η επιδίωξη της γνώσης και της μάθησης αποτελεί ύψιστο ιδανικό και δικαίωμα για κάθε άνθρωπο είτε αυτός κατάφερε να σπουδάσει στα νεανικά του χρόνια είτε όχι. Η ηλικία δεν θα πρέπει να θεωρείται αποτρεπτικός παράγοντας για τη διεκδίκηση αυτού του δικαιώματος, σε όποια φάση της ζωής του κι αν βρίσκεται κανείς. Είναι, άρα, θεμιτό να μην ταυτίζουν οι άνθρωποι τις σπουδές με τη νεανική ηλικία, και να αξιοποιούν τις δυνατότητες που τους παρέχουν προγράμματα, όπως είναι αυτό των σπουδών εξ αποστάσεως, προκειμένου είτε να συμπληρώνουν είτε να διευρύνουν τις γνώσεις τους. Είναι, άλλωστε, μόνο μέσω της συνεχούς επαφής με τα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα, εφικτή η επιθυμητή ενίσχυση της κριτικής ικανότητας του ατόμου και η διατήρηση της δημιουργικής του στάσης απέναντι στη ζωή.

- Το οξύτατο πρόβλημα της ανεργίας, όπως και η αδυναμία πολλών ανθρώπων να διασφαλίσουν μια εργασία που να τους προσφέρει ουσιαστικές προοπτικές ανέλιξης, μπορούν να αντιμετωπιστούν, ως ένα βαθμό, είτε μέσα από την απόκτηση εξειδικευμένων γνώσεων είτε μέσα από την κατάρτιση σ’ ένα πιο σύγχρονο επαγγελματικό αντικείμενο που έχει αυξημένη ζήτηση στην αγορά εργασίας.

Είναι ίσως δύσκολη διαδικασία για έναν άνθρωπο που έχει ήδη σπουδάσει στα νεανικά του χρόνια ένα συγκεκριμένο αντικείμενο να συμβιβαστεί με την ιδέα πως οι σπουδές του αυτές δεν μπορούν να του διασφαλίζουν μια αξιοπρεπή διαβίωση. Έχει, εντούτοις, τη δυνατότητα, έστω και σε κάπως μεγαλύτερη ηλικία, να επιλέξει ένα πιο σύγχρονο αντικείμενο σπουδών και να αποκτήσει εκείνες τις γνώσεις και δεξιότητες που θα του προσφέρουν διαφορετικές, αλλά πιο αποδοτικές επαγγελματικές ευκαιρίες. Αυτή είναι, άλλωστε, η ουσία της δια βίου μάθησης∙ η δυνατότητα που προσφέρεται στο άτομο να μη μένει στάσιμο και να μην εγκλωβίζεται σε λανθασμένες επιλογές της νεότητάς του. Κάθε στιγμή είναι κατάλληλη για μια πλήρη αναθεώρηση των επιδιώξεών του και για μια καίρια αναπροσαρμογή των σχεδιασμών του. Αν η επαγγελματική επιλογή της νεότητας δεν οδηγεί στην επιθυμητή επαγγελματική αποκατάσταση, μπορεί να προχωρήσει σε μια τελείως διαφορετική κατεύθυνση μαθαίνοντας κάτι νέο.

- Αναγκαία, βέβαια, είναι η υιοθέτηση μιας θετικής αντίληψης απέναντι στη συνεχιζόμενη κατάρτιση ακόμη και για τα άτομα που έχουν ήδη αποκατασταθεί επαγγελματικά, καθώς τους δίνεται η ευκαιρία να ανανεώνουν τις γνώσεις τους, να παρακολουθούν πιο στενά τις εξελίξεις στον τομέα τους και να διευρύνουν τις ικανότητές τους, ώστε να παραμένουν διαρκώς ανταγωνιστικοί και επαρκείς απέναντι σε οποιαδήποτε πρόκληση εμφανίζεται στο αντικείμενο της επαγγελματικής τους ενασχόλησης.

Ζητούμενο δεν είναι ο εφησυχασμός, αλλά η συνεχής εξέλιξη, ώστε το άτομο να θεωρείται και να είναι όσο πιο αποτελεσματικό μπορεί στο εργασιακό του αντικείμενο. Η πιθανότητα, άλλωστε, να θεωρηθεί από ένα σημείο και μετά ανεπαρκές για τα καθήκοντα που του έχουν ανατεθεί και, άρα, να αντικατασταθεί από κάποιον με περισσότερες σχετικές γνώσεις, είναι πάντοτε υπαρκτή.

- Είναι σημαντικό, επομένως, ήδη από τα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσης οι νέοι να αποκτούν μια θετική στάση απέναντι στη μάθηση και να την αντιλαμβάνονται ως μια απολύτως ευεργετική και ωφέλιμη γι’ αυτούς διαδικασία, κι όχι ως έναν ανεπιθύμητο εξαναγκασμό. Μόνον έτσι θα διατηρούν μέσα τους άσβηστη την επιθυμία για νέες και περισσότερες γνώσεις, και θα είναι πρόθυμοι σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής τους να επανέρχονται σε μια κατάσταση μαθητείας, ώστε να αποκτούν συνέχεια επιπλέον γνώσεις και δεξιότητες.  

Είναι δίχως άλλο καταστροφική για το άτομο η αρνητική επαφή με τις διαδικασίες εκπαίδευσης, εφόσον του προκαλείται μια διάθεση αποστροφής απέναντι σ’ εκείνο ακριβώς το μέσο που μπορεί να το οδηγήσει όχι μόνο στην προσωπική ολοκλήρωση και στην πληρέστερη εφικτή ανάπτυξη των δεξιοτήτων του, αλλά και στην απόκτηση και συνεχιζόμενη επιθυμίας πρόσκτησης όλων εκείνων των γνώσεων που θα του προσφέρουν την τόσο αναγκαία επαγγελματική αποκατάσταση και εξέλιξη.

- Η θετική στάση απέναντι στη δια βίου μάθηση επηρεάζεται σαφώς από τις εμπειρίες που αποκτά το άτομο στα χρόνια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, αλλά βασίζεται επίσης και στην προσωπική του προδιάθεση απέναντι στη γνώση. Αν το άτομο έχει ισχυρή θέληση για μάθηση, αυτομόρφωση και συνεχή πνευματική και επαγγελματική εξέλιξη, θα βρει πάντοτε τρόπους και λύσεις για να διεκδικήσει αυτό το δικαίωμα, εκεί που οποιοσδήποτε άλλος θα έβρισκε δικαιολογίες και προφάσεις για να αιτιολογήσει τη δική του απροθυμία να αποκτήσει νέα εφόδια.

- Η τεχνολογία εξελίσσεται διαρκώς, το πλήθος των γνώσεων αυξάνεται και διευρύνεται με ταχύτατους ρυθμούς, τα εργασιακά εφόδια και προσόντα που βρίσκουν ανταπόκριση στην αγορά εργασίας αλλάζουν συνεχώς κι οι κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις είναι αδιάκοπες. Η μόνη δυνατότητα του ατόμου να παραμένει σε επαφή με το υπό διαρκή ανανέωση αυτό πλαίσιο είναι η θετική του στάση απέναντι στη δια βίου μάθηση και η επιθυμία του να αποκτά συνεχώς νέες γνώσεις, προκειμένου να μην αφήνει τις εξελίξεις στους διάφορους τομείς να το προσπερνούν.

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Το πρόσκομμα των παραδοσιακών προτύπων

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Το πρόσκομμα των παραδοσιακών προτύπων

Η ισότητα των δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών αναγνωρίζεται στις μέρες μας πρόθυμα στις διακηρύξεις αρχών. Ωστόσο, οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών παραμένουν στην οικογένεια, στον χώρο εργασίας και στην κοινωνική ζωή. Μόνο που δεν παρουσιάζονται συχνά με τ’ όνομά τους. Μεταμφιέζονται σε προστασία της γυναίκας-μάνας, σε ανυστερόβουλη υποδοχή στον χώρο της εργασίας της γυναίκας εργαζόμενης. Έτσι, παρουσιάζεται η γυναίκα να έχει ανάγκη προστασίας, αφού πρώτα οδηγείται στην απεμπόληση της δυνατότητάς της να εξασφαλίσει την οικονομική της ανεξαρτησία.

Η γυναίκα παρουσιάζεται συχνά σαν «η βασίλισσα του οίκου της». Όμως, σε πολλές περιπτώσεις στο «βασίλειο» αυτό την εξουσία την έχει άλλος! Παρουσιάζεται να κάνει σπουδές ισότιμα με τους άνδρες, όταν γι’ αυτούς οι σπουδές οδηγούν συνήθως σε συγκεκριμένο κοινωνικό και οικονομικό ρόλο, ενώ για τις γυναίκες δεν συμβαίνει το ίδιο. Άλλοτε εργάζονται φορτωμένες συγχρόνως με τα περισσότερα από τα οικογενειακά βάρη κι άλλοτε πολιορκημένες από τις συνθήκες της ζωής τους αφήνουν το πτυχίο τους να μετατραπεί σε άγονο σύμβολο. Η ανισότητα των φύλων επιβιώνει εντέλει με την ενεργητική συμμετοχή ολόκληρης της κοινωνίας.

Οι διεκδικήσεις για την ισότητα των δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών παραμένουν, λοιπόν, επίκαιρες και είναι πάντοτε αναγκαίες, για να εξαλειφθούν ολοφάνερες επιμέρους αδικίες. Κυρίως, όμως, για να ευαισθητοποιήσουν το κοινωνικό σύνολο σχετικά με τα κραυγαλέα αποτελέσματα μιας άνισης μεταχείρισης που υφίστανται οι γυναίκες, η οποία στηρίζεται στα παραδοσιακά πρότυπα και τους ρόλους των δύο φύλων.

Η επιβίωση των παραδοσιακών προτύπων για τον ρόλο των δύο φύλων δεν οφείλεται μόνο στην αδράνεια ή στον αργό ρυθμό μεταβολής των πολιτισμικών φαινομένων. Θεωρώ πως εξυπηρετεί και κάποια συμφέροντα. Συγκεκριμένα, το πρότυπο της συζύγου-μάνας-νοικοκυράς δημιουργεί τις προϋποθέσεις, ώστε να χρησιμοποιούνται οι γυναίκες -συχνά ανειδίκευτες, πάντα βαρυφορτωμένες- κατά προτεραιότητα στις θέσεις εργασίας που δεν αμείβονται καλά, όπως στην αυγή της βιομηχανικής εποχής χρησιμοποιήθηκε η παιδική εργασία. Ακόμη, το πρότυπο αυτό επιτρέπει, ιδίως σε εποχές κρίσης και ανεργίας, να κατευθύνονται οι περισσότερες από τις γυναίκες που θέλουν να εργαστούν στην αγορά εργασίας, στην οποία όμως αντιμετωπίζουν την άρνηση προσλήψεων. Επίσης, οι απολύσεις γυναικών συνδυάζονται κάποιες φορές και με τα συζυγικά επιδόματα ή με φορολογικές ρυθμίσεις που καθιστούν τη γυναικεία εργασία ασύμφορη. Επιπλέον, δημιουργεί τις συνθήκες να μετατίθεται στις γυναίκες, κυρίως σε αυτές, το βάρος και οι επιπτώσεις των καθυστερήσεων στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής, όπως λόγου χάρη οι ελλείψεις σε παιδικούς σταθμούς και νηπιαγωγεία, σε παιδικές κατασκηνώσεις κ.λπ.. Τέλος, εξουδετερώνει το δυναμικό των διεκδικήσεων που θα προέκυπταν, αν όλοι μαζί, άνδρες και γυναίκες, αντιμετώπιζαν με ίσους όρους τα παραπάνω προβλήματα.

Είναι φανερό, λοιπόν, ότι η κατάλυση της άνισης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών είναι κοινωνικό και όχι φεμινιστικό αίτημα. Άλλωστε, μέσα στη σύγχρονη δυναμική δημιουργούνται νέες σχέσεις και νέα πρότυπα που διαγράφουν την τάση να αναλαμβάνουν ισότιμα άντρες και γυναίκες τους πολλαπλούς κοινωνικούς τους ρόλους.

Μ. Ηλιού (1991). Βήματα εμπρός, βήματα πίσω. Αθήνα: Θεμέλιο, 105-109 (διασκευή)

πρόσκομμα: μεγάλο εμπόδιο στην εκτέλεση έργου ή στην εξέλιξη μιας διαδικασίας, κώλυμα.

απεμπόληση: εγκατάλειψη.

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80 – 100 λέξεις.

Η ισότητα των δύο φύλων παραμένει ανεφάρμοστη, εφόσον διατηρούνται ακόμη διακρίσεις εις βάρος των γυναικών. Η γυναίκα μπορεί πια να σπουδάζει ισότιμα, αναγκάζεται όμως στην πορεία είτε να μην εργαστεί είτε να επωμιστεί τον εξοντωτικό ρόλο της εργαζόμενης μητέρας. Συνεχίζουν, λοιπόν, να είναι επίκαιρες οι διεκδικήσεις για την ισότητα, εφόσον η επιβίωση των παραδοσιακών προτύπων δημιουργεί εμφανείς αδικίες. Η μάνα-σύζυγος καταλήγει να αποδέχεται χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας ή αντιμετωπίζει την ανεργία, μιας και τα επιδόματα που συνδέονται με το φύλο της καθιστούν τις προσλήψεις γυναικών ασύμφορες. Η γυναίκα βιώνει, συνάμα, περισσότερο τις ελλείψεις στην κοινωνική πολιτική, όπως είναι η απουσία δομών φύλαξης των παιδιών. Η εξάλειψη αυτών των αδικιών είναι, ωστόσο, κοινωνικό αίτημα και όχι απλώς φεμινιστικό.  

Β1. Να εξηγήσετε την άποψη που διατυπώνει η συγγραφέας στην πρόταση: «(Οι γυναίκες) εργάζονται φορτωμένες συγχρόνως με τα περισσότερα από τα οικογενειακά βάρη». (60-80 λέξεις)

Η συγγραφέας επιχειρεί να αναδείξει την αδικία που συντελείται εις βάρος των γυναικών, οι οποίες αν και φαινομενικά έχουν τη δυνατότητα να σπουδάσουν, όπως και οι άνδρες, στη συνέχεια καταλήγουν είτε να μην αξιοποιούν το πτυχίο τους είτε να επωμίζονται το διπλό φορτίο της εργασίας και των οικογενειακών υποχρεώσεων. Ενώ, δηλαδή, οι άνδρες αρκούνται κυρίως στις ευθύνες που απορρέουν από την εργασία τους, οι γυναίκες είναι αναγκασμένες όχι μόνο να καλύπτουν τις αντίστοιχες εργασιακές ευθύνες, αλλά να φροντίζουν επιπροσθέτως και για το πλήθος των υποχρεώσεων που σχετίζονται με τη δημιουργία και διατήρηση μιας οικογένειας.

B1. Με ποια επιχειρήματα τεκμηριώνεται η άποψη ότι οι διεκδικήσεις για την ισότητα των δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών παραμένουν επίκαιρες; (60 – 80 λέξεις)

Οι διεκδικήσεις για την ισότητα των δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών παραμένουν επίκαιρες, εφόσον συνεχίζουν να υφίστανται εμφανείς αδικίες. Το κοινωνικό σύνολο, επομένως, οφείλει να ευαισθητοποιηθεί σχετικά με τις συνέπειες που έχει η διατήρηση των παραδοσιακών προτύπων. Ειδικότερα, η συγγραφέας επισημαίνει, πως η γυναίκα περιορίζεται στο χώρο του σπιτιού της, όπου υποτίθεται πως έχει τον πρώτο λόγο, ενώ στην πραγματικότητα τις περισσότερες φορές είναι ο σύζυγος που έχει τον έλεγχο, αφού η γυναίκα δεν έχει τη δυνατότητα οικονομικής ανεξαρτησίας. Επιπλέον, ενώ οι γυναίκες σπουδάζουν ισότιμα με τους άνδρες, στην πορεία λόγω των πολλαπλών υποχρεώσεων που αναλαμβάνουν για χάρη της οικογένειάς τους, καταλήγουν να μην αξιοποιούν το πτυχίο τους ή να εργάζονται έχοντας επωμιστεί παράλληλα και την πλειονότητα των οικογενειακών υποχρεώσεων.

B1. Η συγγραφέας διαπιστώνει ότι παραμένουν οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών. Σε ποια δεδομένα στηρίζει την παραπάνω διαπίστωση; (60 – 80 λέξεις)

Η συγγραφέας θεωρεί πως οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών παραμένουν τόσο στο πλαίσιο της οικογένειας, όσο και στο χώρο της εργασίας και στην κοινωνική ζωή, μόνο που πλέον λαμβάνουν ένα διαφορετικό όνομα, ώστε να μην γίνονται αμέσως αντιληπτές. Έτσι, η γυναίκα, που αναλαμβάνει τον απαιτητικό διπλό ρόλο της μάνας και της συζύγου, παρουσιάζεται να έχει ανάγκη από προστασία, αφού πρώτα έχει οδηγηθεί στην απώλεια της δυνατότητας να διασφαλίσει την οικονομική της ανεξαρτησία. Μοιάζει να έχει τον πρώτο ρόλο στον περιορισμένο χώρο του σπιτιού της, έστω κι αν τον πραγματικό έλεγχο δεν τον ασκεί η ίδια. Μοιάζει να της προσφέρεται η ισότιμη δυνατότητα πραγματοποίησης σπουδών, έστω κι αν στη συνέχεια υπό το βάρος των πολλαπλών υποχρεώσεων το πτυχίο της παραμένει ανενεργό.

B2.α. Να επισημάνετε δύο από τις λέξεις / φράσεις με τις οποίες επιτυγχάνεται η συνοχή στην πρώτη παράγραφο (Η ισότητα… ανεξαρτησία) του κειμένου.

- Ωστόσο

- Έτσι

Β2.β. Να εξηγήσετε ποιες σχέσεις συνοχής δηλώνουν αντίστοιχα οι συγκεκριμένες λέξεις / φράσεις.

Η λέξη «ωστόσο» δηλώνει αντίθεση, ενώ το επίρρημα «έτσι» δηλώνει συμπέρασμα ή αποτέλεσμα.

Β2. Ποια συλλογιστική πορεία (επαγωγική ή παραγωγική) ακολουθείται στην τέταρτη παράγραφο (Η επιβίωση… προβλήματα) του κειμένου; Να αιτιολογήσετε με συντομία την επιλογή σας.

Στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου ακολουθείται παραγωγική συλλογιστική πορεία, καθώς η γενική διαπίστωση σχετικά με την επιβίωση των παραδοσιακών προτύπων για το ρόλο των δύο φύλων, διερευνάται περισσότερο μέσα από πιο ειδικές παρατηρήσεις σχετικά με τα συμφέροντα που υπηρετεί η διατήρηση αυτών των προτύπων.

Β2. Ποια τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου (Η ισότητα… ανεξαρτησία) του κειμένου;

Θεματική περίοδος: Η ισότητα των δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών αναγνωρίζεται στις μέρες μας πρόθυμα στις διακηρύξεις αρχών.

Σχόλια / Λεπτομέρειες: Ωστόσο, οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών παραμένουν στην οικογένεια, στον χώρο εργασίας και στην κοινωνική ζωή. Μόνο που δεν παρουσιάζονται συχνά με τ’ όνομά τους. Μεταμφιέζονται σε προστασία της γυναίκας-μάνας, σε ανυστερόβουλη υποδοχή στον χώρο της εργασίας της γυναίκας εργαζόμενης. Κατακλείδα: Έτσι, παρουσιάζεται η γυναίκα να έχει ανάγκη προστασίας, αφού πρώτα οδηγείται στην απεμπόληση της δυνατότητάς της να εξασφαλίσει την οικονομική της ανεξαρτησία.

Γ1. Να συνθέσετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων χρησιμοποιώντας με όποια σειρά επιθυμείτε τις ακόλουθες φράσεις του κειμένου (επισημαίνονται και στο κείμενο με έντονη γραφή): ισότητα των δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών, χώρο εργασίας.

Η ισότητα των δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών στο χώρο εργασίας αποτελεί για πολλούς μια κατάσταση περισσότερο θεωρητική παρά πραγματική, διότι παρά το γεγονός ότι υπάρχουν οι σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις, στην πράξη εντοπίζονται αρκετές αδικίες εις βάρος των γυναικών. Η προώθηση κυρίως ανδρών στις θέσεις ευθύνης συνιστά σαφή ένδειξη ως προς αυτό.

Γ1. Να δημιουργήσετε από μία πρόταση, χρησιμοποιώντας ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη γραφή: ισότητα, ανυστερόβουλη, ενεργητική, αδράνεια, ανειδίκευτες, ασύμφορη. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο, το γένος κ.λπ.).

- Η έλλειψη ισότητας σε κοινωνικό επίπεδο (στην κατανομή του πλούτου, των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων στις κοινωνικές τάξεις) ονομάζεται κοινωνική ανισότητα.

- Η εγκαρδιότητα και τα καλοπιάσματά του έκρυβαν υστεροβουλία.

- Η δημοκρατία δεν επιτυγχάνεται με την παθητική υποταγή στην εξουσία, αλλά με τον συνεχή έλεγχό της.

- Ο δάσκαλος πρέπει να αξιοποιεί στο έπακρον την ενεργητικότητα των μαθητών στη μαθησιακή διαδικασία.

- Σημαντικό μέρος της επιτυχίας τους οφείλεται στο γεγονός ότι έχουν προσλάβει ειδικευμένο και καλά καταρτισμένο προσωπικό.

- Έκανε μια πολύ συμφέρουσα αγορά.

Γ1. Να συνθέσετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων χρησιμοποιώντας με όποια σειρά επιθυμείτε τις ακόλουθες λέξεις/φράσεις του κειμένου (επισημαίνονται και στο κείμενο με έντονη γραφή): ισότητα, χώρο εργασίας, φύλων, διεκδικήσεων, αίτημα. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος κ.λπ.).

Η διασφάλιση της ισότητας των φύλων στο χώρο της εργασίας αποτέλεσε αίτημα πολλών δεκαετιών και επιτεύχθηκε -στο βαθμό που επιτεύχθηκε- μέσα από συνεχείς αγώνες και διεκδικήσεις. Θα πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί πως ακόμη και σήμερα, παρά τις διατάξεις και τους νόμους που κατοχυρώνουν την εξίσωση των δύο φύλων, υπάρχουν ορισμένες στερεοτυπικές αντιλήψεις που επιτρέπουν στους άνδρες να διατηρούν κάποια άτυπα προνόμια.  

Γ2 α. «Οι γυναίκες χρησιμοποιούνται […] κατά προτεραιότητα στις θέσεις εργασίας που δεν αμείβονται καλά»

Στην παραπάνω περίοδο λόγου η συγγραφέας χρησιμοποιεί μία ονοματική αναφορική πρόταση. Να την εντοπίσετε και να την εντάξετε στην κατηγορία είτε των αναφορικών προσδιοριστικών είτε των αναφορικών παραθετικών προτάσεων.

Η ονοματική αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «που δεν αμείβονται καλά»

Γ2.β. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.

Η πρόταση αυτή είναι προσδιοριστική, καθώς αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του όρου που προσδιορίζει (θέσεις εργασίας), γι’ αυτό και δεν χωρίζεται από αυτόν με κόμμα.

Γ2. Στη δεύτερη παράγραφο (Η γυναίκα… κοινωνίας) του κειμένου η συγγραφέας τοποθετεί σε εισαγωγικά τη φράση «η βασίλισσα του οίκου της». Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

Η φράση τίθεται σε εισαγωγικά αφενός διότι πρόκειται για μεταφορική χρήση της γλώσσας κι αφετέρου γιατί αποτελεί ειρωνικό σχόλιο.

Γ2. Να αναφέρετε ένα σημείο του κειμένου στο οποίο εντοπίζετε σαρκασμό-ειρωνεία.

Η γυναίκα παρουσιάζεται συχνά σαν «η βασίλισσα του οίκου της». Όμως, σε πολλές περιπτώσεις στο «βασίλειο» αυτό την εξουσία την έχει άλλος!