Έκθεση Β΄ Λυκείου: Κοινωνικά δίκτυα, συν και πλην

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Κοινωνικά δίκτυα, συν και πλην

 Είναι γεγονός αναντίρρητο ότι η κοινωνική δικτύωση αποτελεί έναν νέο τρόπο επικοινωνίας ευρύτατα διαδεδομένο, ο οποίος αποκτά όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Επί δεκαετίες ο άνθρωπος αναζητούσε τρόπους να αλλάξει την προσωπική του οπτική σε ό,τι αφορούσε τις κοινωνικές του σχέσεις, και το διαδίκτυο στάθηκε το προσφορότερο έδαφος για κάτι τέτοιο. Σημαντικό είναι να δούμε κατά πόσο και σε ποιον βαθμό τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να γίνουν πόλοι έλξης μεταξύ των ανθρώπων, για ποιους λόγους κάποιος συμμετέχει σε αυτά, ποιοι δεσμοί συνεργασίας αναπτύσσονται διαδικτυακά και, τέλος, πόσο επηρεάζεται ο ατομικός αυτοπροσδιορισμός, όταν ο άνθρωπος λειτουργεί ως μέλος ενός ευρύτερου οργανισμού που διαρκώς αλλάζει και αποκτά γιγαντιαίες διαστάσεις.

Οι δεσμοί που αναπτύσσονται σε αυτούς τους κοινωνικούς ιστούς, οικογενειακοί, επαγγελματικοί ή φιλικοί, συνδέουν ομάδες ατόμων με διαφορετικά συναισθήματα, πολιτικές πεποιθήσεις και οικονομική κατάσταση. Ακόμη, οι κοινωνικοί ιστοί μπορούν να λειτουργήσουν και ως αγωγοί ιδεών, αλτρουιστικών πράξεων, σκέψεων, επιθυμιών, καθώς είναι ικανοί να μεταλαμπαδεύσουν στον διαφορετικό ορίζοντα ενός άλλου ατόμου ανάλογες αξίες και να προκαλέσουν συμπεριφορές.

Φυσικά, υπάρχουν βασικοί κανόνες λειτουργίας ενός κοινωνικού δικτύου, όπως η σύνδεση, ο δεδομένος και προαπαιτούμενος δεσμός ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας, και η μετάδοση μιας πληροφορίας, η οποία σχετίζεται κυρίως με την ταχύτητα και την αμεσότητα. Η ανθρώπινη αλληλεπίδραση, ο γρήγορος συντονισμός συναισθημάτων, η ικανότητα της μαζικής αντίδρασης μπορούν να λάβουν επιδημικές διαστάσεις μέσα στο διαδίκτυο και να φορτίσουν ή να αποφορτίσουν ανάλογα μια συγκεκριμένη αντίδραση, θετική ή αρνητική.

Ένας ακόμη παράγοντας που επηρεάζεται από τα κοινωνικά δίκτυα είναι το προσωπικό συναίσθημα της ικανοποίησης που πηγάζει από το γεγονός ότι υπάρχουν «δίπλα» μας άλλοι άνθρωποι, υπάρχουν «φίλοι». Εικονικοί έστω, αλλά φίλοι. Είναι γεγονός ότι ο άνθρωπος διακρίνεται και από το εγγενές γνώρισμα της επιζήτησης κοινωνικών σχέσεων, επομένως είναι δεδομένη η ευχαρίστηση που νιώθει στον εικονικό, έστω, κόσμο της φιλίας που αναπτύσσει ο ίδιος μέσα σε ένα πολυοργανικό σώμα, όπως είναι κάποιο κοινωνικό δίκτυο.

Όμως, στον αντίποδα αυτής της πραγματικότητας υπάρχει πάντα το τεράστιο κοινωνικό φαινόμενο των ημερών, εκείνο της μοναξιάς, το οποίο δημιουργεί η εικονική διασύνδεση. Η βασική ανάγκη για οικειότητα και κοινωνία σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και η σύγχρονη, αστική κυρίως, μοναξιά λειτουργούν ως προωθητική δύναμη διασύνδεσης. Τα άτομα με πολλούς εικονικούς φίλους νιώθουν αμβλυμένο αυτό το συναίσθημα, μια και η εγγύτητα τροφοδοτείται συνεχώς και είναι σαφές ότι ο μοναχικός άνθρωπος τείνει να προσδεθεί πιο σφιχτά στα δίκτυα κοινωνικής διασύνδεσης, απαλύνοντας ταυτόχρονα και άλλες αρνητικές ψυχολογικές καταστάσεις, όπως είναι το άγχος, η απόρριψη, ο θυμός, η θλίψη και η κατάθλιψη.

Τα κοινωνικά δίκτυα είναι πολύπλοκοι και πολυεπίπεδοι οργανισμοί, οι οποίοι διαρκώς εξελίσσονται, διογκώνονται, αναπροσαρμόζονται ή περιορίζονται. Συχνά ο άνθρωπος, καθώς είναι συνδεδεμένος σε κάποιον κοινωνικό ιστό, στερείται αναγκαστικά ένα μέρος της ατομικότητάς του. Επομένως, η μεγάλη πρόκληση για όλους μας είναι να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στην ατομική συμπεριφορά και στη συμπεριφορά που εκδηλώνεται ως αποτέλεσμα σύνδεσης σε κάποιο δίκτυο. Βέβαια, θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι, όπως σε όλα τα πράγματα, έτσι και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η επωφελής ή επιβλαβής χρήση εναπόκειται στις δικές μας επιλογές και στη δική μας κρίση.

Τ. Μπάιλα, Διαδικτυακό περιοδικό Thinkfree, 21.8.2012 (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (80 - 100 λέξεις).

Η κοινωνική δικτύωση αποτελεί έναν νέο και ιδιαίτερα διαδεδομένο τρόπο επικοινωνίας που αλλάζει τον τρόπο θέασης των κοινωνικών σχέσεων. Οι επαφές που δημιουργούνται στο πλαίσιό της αφορούν ανθρώπους διαφορετικής οικονομικής επιφάνειας και διαφορετικών απόψεων, που αποκτούν ωστόσο τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης με τη διαρκή ανταλλαγή ιδεών και προτύπων συμπεριφοράς. Στο διαδίκτυο, μάλιστα, η ταύτιση συναισθημάτων και απόψεων μπορεί να οδηγήσει σε κοινές μαζικές αντιδράσεις. Τα μέσα δικτύωσης προσφέρουν, πάντως, την ικανοποίηση της επικοινωνίας και της σύναψης κοινωνικών σχέσεων∙ στοιχείο που στην περίπτωση των μοναχικών ανθρώπων λειτουργεί ως κίνητρο για την εντονότερη καταφυγή στη διασύνδεση. Ενώ, λόγω ακριβώς της διαδικτυακής αυτής δραστηριότητας, οι άνθρωποι χάνουν κατ’ ανάγκη μέρος της ατομικότητάς τους, εφόσον τείνουν να υιοθετούν ένα διαφορετικό τρόπο συμπεριφοράς.

Β1. Ποιο είναι, σύμφωνα με το κείμενο, το κυριότερο πρόβλημα που δημιουργεί η εικονική διασύνδεση; (60 – 80 λέξεις)

Το κυριότερο πρόβλημα που δημιουργεί η εικονική διασύνδεση είναι αυτό της μοναξιάς. Οι μοναχικοί άνθρωποι, κυρίως των αστικών κέντρων, αντί να αναζητήσουν την πραγματική επαφή και συντροφιά με τους συνανθρώπους τους, καταφεύγουν στα κοινωνικά δίκτυα, και μάλιστα αποκτούν μια σχέση εξάρτησης με αυτά. Επιδιώκουν μέσω αυτών να αντιμετωπίσουν τη μοναχικότητά τους και τις ποικίλες ψυχολογικές της συνέπειες, όπως είναι το άγχος, ο θυμός, η κατάθλιψη και το αίσθημα απόρριψης.

Β1. Να εξηγήσετε τη θέση της αρθρογράφου ότι οι δικτυακοί φίλοι είναι «εικονικοί έστω, αλλά φίλοι». (60 – 80 λέξεις)

Οι διαδικτυακοί φίλοι, αν και είναι εικονικοί, καθώς δεν μπορεί να υπάρξει μαζί τους η άμεση επικοινωνία και αλληλεπίδραση, όπως αυτή επιτυγχάνεται όταν συναντάς έναν άνθρωπο από κοντά, παραμένουν εντούτοις φίλοι. Παρά το γεγονός, λοιπόν, ότι η επικοινωνία μαζί τους είναι διαφορετική και στερείται όλων εκείνων των στοιχείων που καθιστούν αναντικατάστατη την πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία, δεν θα πρέπει εντούτοις να παραγνωρίζεται πλήρως η συνεισφορά τους στην κάλυψη των κοινωνικών μας αναγκών.   

Β1. Από πού πηγάζει, σύμφωνα με την αρθρογράφο, το συναίσθημα ικανοποίησης που νιώθει το άτομο, όταν είναι «δικτυωμένο» (60 – 80 λέξεις);

Το συναίσθημα ικανοποίησης που αισθάνεται το άτομο στο πλαίσιο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης πηγάζει από την επίγνωση πως υπάρχουν δίπλα του άλλοι άνθρωποι, πως υπάρχουν φίλοι. Φίλοι, οι οποίοι παρόλο που είναι εικονικοί, εφόσον η επικοινωνία μαζί τους δεν γίνεται πρόσωπο με πρόσωπο, καλύπτουν, ωστόσο, με την ύπαρξή τους, ως ένα βαθμό, την ανάγκη δημιουργίας κοινωνικών σχέσεων. Η επικοινωνία αυτή, άλλωστε, ακόμη κι αν δεν γίνεται εκ του σύνεγγυς, δεν παύει να είναι μια αληθινή μορφή επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης.

Β1. Ποια είναι, σύμφωνα με το κείμενο, τα χαρακτηριστικά των δεσμών που αναπτύσσονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; (60 – 80 λέξεις)

Οι δεσμοί που αναπτύσσονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είτε είναι φιλικοί, οικογενειακοί είτε επαγγελματικοί, είναι πάνω απ’ όλα δεσμοί ανάμεσα σε ανθρώπους με διαφορετικά συναισθήματα, διαφορετική οικονομική κατάσταση και διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις. Προκύπτει, έτσι, μια συνεχής αλληλεπίδραση μεταξύ τους κι ένα διαρκές μοίρασμα ιδεών, επιθυμιών, αλλά και αλτρουιστικών πράξεων, που ενδεχομένως να επηρεάσει σημαντικά ή ακόμη και να μεταδώσει ανάλογες αξίες και να εμπνεύσει παρόμοιες συμπεριφορές από το ένα άτομο στο άλλο. Παρατηρείται, άλλωστε, ένας γοργός συναισθηματικός συντονισμός μεταξύ των χρηστών του κάθε δικτύου, ωθώντας συχνά ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων στην υιοθέτηση κοινών απόψεων και αντιδράσεων.  

Β2α. Να επισημάνετε δύο διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες εξασφαλίζεται η συνοχή στην τελευταία παράγραφο (Τα κοινωνικά ...κρίση) του κειμένου.

- Επομένως

- Βέβαια

Β2β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση καθεμιάς από αυτές.

Το επίρρημα επομένως δηλώνει συμπέρασμα. Χρησιμοποιείται, άρα, για να εκφράσει μια συμπερασματική σκέψη που βασίζεται σε όσα προηγήθηκαν.

Το επίρρημα βέβαια χρησιμοποιείται στην αρχή περιόδου για να δηλωθεί ότι ακολουθεί πρόταση που περιέχει επιφύλαξη ή συμπληρωματική σκέψη του γράφοντος. Εδώ, εκφράζει επιφύλαξη.

Β2.α. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στην τρίτη (Φυσικά ...αρνητική.) και την τέταρτη παράγραφο (Ένας …δίκτυο) του κειμένου;

Η συνοχή ανάμεσα στην 3^η και την 4^η παράγραφο επιτυγχάνεται με το επιβεβαιωτικό μόριο Φυσικά.

Β2.β. Ποια σχέση συνοχής σηματοδοτεί η διαρθρωτική λέξη;

Το επιβεβαιωτικό μόριο δηλώνει πως όσα ακολουθούν βρίσκονται σε συμφωνία με όσα προηγήθηκαν.

Β2α. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στην πέμπτη (Όμως ...κατάθλιψη.) και την έκτη παράγραφο (Τα κοινωνικά …κρίση) του κειμένου;

Η συνοχή ανάμεσα στις δύο παραγράφους επιτυγχάνεται με την επανάληψη του όρου «κοινωνικά δίκτυα».

Β2β. Ποια σχέση συνοχής σηματοδοτεί η διαρθρωτική λέξη;

Ο γράφων επαναλαμβάνοντας στην αρχή της νέας παραγράφου τον όρο που είχε χρησιμοποιήσει στο κλείσιμο της προηγούμενης, υποδηλώνει πως διατηρεί την εστίασή του στο ίδιο ακριβώς θέμα.

Β2α. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στην τέταρτη και την πέμπτη παράγραφο του κειμένου;

Η συνοχή ανάμεσα στην 4^η και την 5^η παράγραφο επιτυγχάνεται με τη χρήση του συνδέσμου Όμως.

Β2β. Ποια σχέση συνοχής σηματοδοτεί η διαρθρωτική λέξη;

Ο σύνδεσμος αυτός δηλώνει αντίθεση σε σχέση με το περιεχόμενο όσων έχουν προηγηθεί.

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: αναζητούσε τρόπους, φιλικοί, συναίσθημα, φαινόμενο, ανάγκη. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κλπ.)

Μια σταθερή ανάγκη των ανθρώπων που καλύπτεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι αυτή της δημιουργίας φιλικών δεσμών. Οι άνθρωποι αναζητούν πάντοτε τρόπους να συνάψουν πιο ουσιαστικές σχέσεις με τους γύρω τους, με το να μοιράζονται τις ιδέες, τις σκέψεις και κυρίως τα συναισθήματά τους. Η κοινωνική αυτή πτυχή της ανθρώπινης φύσης, που φανερώνεται μέσα από τη διαρκή αναζήτηση της επικοινωνίας συνιστά διαχρονικό φαινόμενο, το οποίο βρίσκει μια μορφή πλήρωσης στις σελίδες των κοινωνικών δικτύων.

Γ1. Να γράψετε από μία πρόταση με καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις (επισημαίνονται και στο κείμενο με έντονη γραφή). Φροντίστε, ώστε μέσα από την πρόταση να γίνεται φανερή η σημασία της κάθε λέξης: διαστάσεις, επηρεάζεται, συντονισμός, πηγάζει, πρόκληση. (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος, τον χρόνο κλπ.).

- Το φραστικό επεισόδιο μεταξύ τους δεν πήρε μεγάλες διαστάσεις.

- Δεν έχει σταθερές αρχές και επηρεάζεται εύκολα.

- Ο δημοσιογράφος είχε αναλάβει τον συντονισμό της συζήτησης.

- Σύμφωνα με το Σύνταγμα, όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό.

- Ο δραστικός περιορισμός της ανεργίας αποτελεί σημαντική πρόκληση για τη νέα κυβέρνηση.

Γ1. Να γράψετε από μία πρόταση με καθεμιά τις ακόλουθες λέξεις (επισημαίνονται και στο κείμενο με έντονη γραφή). Φροντίστε, ώστε μέσα από την πρόταση να γίνεται φανερή η σημασία της κάθε λέξης: αναντίρρητο, οπτική, πεποιθήσεις, Εικονικοί, πολύπλοκοι (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος κλπ.).

- Είναι αναντίρρητο ότι η κυβέρνηση πέτυχε να μειώσει τον πληθωρισμό.

- Απ’ αυτή την οπτική η ερμηνεία του έργου αλλάζει ριζικά.

- Η επιτυχία του κόμματος στις επερχόμενες εκλογές αποτελούσε ακλόνητη πεποίθησή του.

- Στην ιστοσελίδα του μουσείου ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να πραγματοποιήσει μια εικονική περιήγηση στις διάφορες αίθουσες και να διαβάσει πληροφορίες για τα εκθέματα.

- Ο μηχανισμός λειτουργίας της συγκεκριμένης συσκευής είναι εξαιρετικά πολύπλοκος.

Γ1. Να γράψετε από μία πρόταση με καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις (επισημαίνονται και στο κείμενο με έντονη γραφή). Φροντίστε, ώστε μέσα από την πρόταση να γίνεται φανερή η σημασία της κάθε λέξης: πόλοι, πεποιθήσεις, αμεσότητα, γνώρισμα, διογκώνονται (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος κλπ.).

- Άργησα πολύ να καταλάβω τι σημαίνει ταπεινοσύνη και φταίνε αυτοί που μου μάθανε να την τοποθετώ στον άλλο πόλο της υπερηφάνειας. [Οδυσσέας Ελύτης]

- Έχω ασφαλή πεποίθηση ότι θα τα καταφέρω.

- Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση απαιτείται αμεσότητα ενεργειών.

- Ο έναρθρος λόγος είναι γνώρισμα του ανθρώπου.

- Τα συνεχώς διογκούμενα οικονομικά προβλήματα απειλούν τη σταθερότητα της κυβέρνησης.

Γ2α. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο παραδείγματα μεταφορικής / συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας.

- μπορούν να λάβουν επιδημικές διαστάσεις

Ο συγγραφέας θέλοντας να τονίσει εμφατικά πόσο έντονο είναι το στοιχείο της αλληλεπίδρασης και του συντονισμού συναισθηματικών καταστάσεων και αντιδράσεων, σχολιάζει πως μπορεί να λάβει διαστάσεις «επιδημίας». Έτσι, με τη λέξη αυτή, που σε κυριολεκτικό επίπεδο αποδίδεται η διάδοση μολυσματικών ασθενειών, εκφράζεται το στοιχείο της μετάδοσης από χρήστη σε χρήστη.

- ο μοναχικός άνθρωπος τείνει να προσδεθεί πιο σφιχτά στα δίκτυα κοινωνικής διασύνδεσης

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το ρήμα προσδένομαι, το οποίο κυριολεκτικά σημαίνει δένομαι σε κάτι, προκειμένου να αποδώσει το στοιχεί της εξάρτησης που χαρακτηρίζει τη σχέση ορισμένων, μοναχικών κυρίως ανθρώπων, με τα δίκτυα κοινωνικής διασύνδεσης.

Γ2β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

Γ2α. «Σημαντικό είναι να δούμε κατά πόσο και σε ποιον βαθμό τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να γίνουν πόλοι έλξης μεταξύ των ανθρώπων…».

Να δηλώσετε αν η χρήση της γλώσσας στην παραπάνω φράση είναι κυριολεκτική/δηλωτική ή μεταφορική/συνυποδηλωτική.

Η χρήση της γλώσσας είναι μεταφορική, όπως αυτό προκύπτει κυρίως στη φράση «πόλοι έλξης».

Γ2β. Να γράψετε δύο προτάσεις με τη λέξη πόλοι. Στην πρώτη χρησιμοποιήστε τη λέξη κυριολεκτικά/δηλωτικά και στη δεύτερη μεταφορικά/συνυποδηλωτικά.

- Οι μπαταρίες έχουν θετικό και αρνητικό πόλο.

- Τα νησιά του Αιγαίου αποτελούν πόλο έλξεως για εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο.

Γ2α. «Τα κοινωνικά δίκτυα, επομένως, είναι πολύπλοκοι και πολυεπίπεδοι οργανισμοί, οι οποίοι διαρκώς εξελίσσονται, διογκώνονται, αναπροσαρμόζονται ή περιορίζονται…».

Να δηλώσετε αν η χρήση της γλώσσας στην παραπάνω περίοδο είναι κυριολεκτική/δηλωτική ή μεταφορική/συνυποδηλωτική.

Η χρήση της γλώσσας είναι μεταφορική, και κυρίως σε ό,τι αφορά τον όρο οργανισμοί, οποίος σε κυριολεκτικό επίπεδο αναφέρεται σε έμβια όντα. Εδώ, δίνεται έμφαση στην έννοια της συνεχούς αλληλεπίδρασης μεταξύ των χρηστών στα κοινωνικά δίκτυα.

Γ2β. Να γράψετε δύο προτάσεις με τη λέξη οργανισμοί. Στην πρώτη χρησιμοποιήστε τη λέξη κυριολεκτικά/δηλωτικά και στη δεύτερη μεταφορικά/συνυποδηλωτικά.

- Τα βακτήρια είναι οι απλούστεροι οργανισμοί.

- Κατά μία κοινωνιολογική θεώρηση η ανθρώπινη κοινωνία είναι ένας οργανισμός.

Γ2α. «Επομένως, η μεγάλη πρόκληση για όλους μας είναι να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στην ατομική συμπεριφορά και στη συμπεριφορά που εκδηλώνεται ως αποτέλεσμα σύνδεσης σε κάποιο δίκτυο».

Να δηλώσετε αν η χρήση της γλώσσας στην παραπάνω περίοδο είναι κυριολεκτική/δηλωτική ή μεταφορική/συνυποδηλωτική.

Η χρήση της γλώσσας είναι μεταφορική και κυρίως στη φράση «χρυσή τομή». Η μεταφορική αυτή φράση αναφέρεται επί της ουσίας στο ιδανικό εκείνο σημείο ισορροπίας ανάμεσα σε δύο καταστάσεις.

Γ2β. Να γράψετε δύο προτάσεις με τη λέξη τομή. Στην πρώτη χρησιμοποιήστε τη λέξη κυριολεκτικά/δηλωτικά και στη δεύτερη μεταφορικά/συνυποδηλωτικά.

- Βασικό ζητούμενο στις χειρουργικές επεμβάσεις πλέον είναι η πραγματοποίησή τους με τη δημιουργία όσο γίνεται μικρότερης τομής.

- Πρέπει να γίνουν οι αναγκαίες τομές στο χώρο της παιδείας.