Ν. Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Το οικολογικό αποτύπωμα της τροφής [Ασκήσεις Β΄ Θέματος]

Belle by Marion Rose
 
Ν. Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Το οικολογικό αποτύπωμα της τροφής [Ασκήσεις Β΄ Θέματος]
 
Το οικολογικό αποτύπωμα της τροφής
 
     Με την έκφραση οικολογικό αποτύπωμα της τροφής, περιγράφεται ο αντίκτυπος που έχουν η παραγωγή, η διανομή και η κατανάλωση τροφίμων στο περιβάλλον. Αυτό περιλαμβάνει τους πόρους που απαιτούνται για την καλλιέργεια, τη συγκομιδή, την επεξεργασία, τη μεταφορά και τη διάθεση των τροφίμων.
     Από την παραγωγή έως τα απόβλητα, το οικολογικό αποτύπωμα περιλαμβάνει τη χρήση γης, νερού, ενέργειας και χημικών εισροών, που απαιτούνται για τη γεωργία και την παραγωγή τροφίμων. Το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων επιδρά σημαντικά στη μείωση της βιοποικιλότητας, στην αλλαγή της χρήσης της γης, στην εξάντληση των πηγών γλυκού νερού και στη ρύπανση χερσαίων και υδάτινων οικοσυστημάτων, μέσω της απορροής αζώτου και φωσφόρου από λιπάσματα και κοπριά. Επιπλέον, η μεταφορά και η διανομή των τροφίμων από τα αγροκτήματα στα σούπερ μάρκετ και από εκεί στους καταναλωτές συμβάλλουν, επίσης, στην αύξηση του οικολογικού αποτυπώματος, μέσω της χρήσης ορυκτών καυσίμων και της παραγωγής αερίων του θερμοκηπίου.
     Τα απόβλητα επηρεάζουν σημαντικά το οικολογικό αποτύπωμα των τροφίμων. Ένα μεγάλο μέρος των τροφίμων που παράγονται παγκοσμίως ξοδεύεται ή καταστρέφεται ή χάνεται κατά τα στάδια της παραγωγής, της διανομής ή της κατανάλωσης. Αυτό δεν έχει μόνο ως αποτέλεσμα την απώλεια πόρων και ενέργειας, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των τροφίμων αυτών, αλλά συμβάλλει και στην παραγωγή μεθανίου και άλλων αερίων του θερμοκηπίου λόγω της αποσύνθεσης των τροφίμων στις χωματερές. Η διάθεση γεωργικών αποβλήτων, όπως υπολείμματα καλλιεργειών και κοπριά, μπορεί να συμβάλει στη ρύπανση του αέρα και των υδάτων, καθώς και στην έκλυση αερίων του θερμοκηπίου. Υπολογίζεται πως κάθε χρόνο περίπου 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφίμων καταλήγουν στα σκουπίδια παγκοσμίως.
     Η παραγωγή τροφίμων ζωικής προέλευσης είναι περισσότερο επιβαρυντική ως προς το περιβάλλον σε σχέση με την παραγωγή των τροφίμων φυτικής προέλευσης. Πολλές δραστηριότητες που σχετίζονται με την εντατική κτηνοτροφία παγκοσμίως, όπως η μετατροπή της γης σε βοσκοτόπια, η καλλιέργεια ζωοτροφών, η επεξεργασία και μεταφορά των τελικών προϊόντων ευθύνονται για την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων αερίων του θερμοκηπίου.
     Η εκμετάλλευση των πόρων για τις δραστηριότητες της κτηνοτροφίας υποβαθμίζει ανεπανόρθωτα τα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα και μπορεί να αποβεί επιβλαβής για όλο το μήκος της τροφικής αλυσίδας. Όπως αναφέρθηκε, οι εκτάσεις γης και οι ποσότητες νερού που απαιτούνται δεν αφορούν μόνο την εκτροφή των ζώων αυτή καθ’ εαυτή, αλλά και τις εκτάσεις που απαιτούνται για την καλλιέργεια των ζωοτροφών. Σήμερα, περίπου το 25% της έκτασης του πλανήτη χρησιμοποιείται για την εκτροφή ζώων, και η παραγωγή ζωοτροφών καταλαμβάνει το 1/3 των καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Έτσι, η κτηνοτροφία καταλαμβάνει το 70% της συνολικής διαθέσιμης αγροτικής γης, καταναλώνει το 30% του νερού που χρησιμοποιείται στην αγροτική παραγωγή και ευθύνεται για το 20% των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
 
Συγγραφική Ομάδα: Κουρεμένου Βάσια, Σπυριδάκης Δημήτρης
 
ΘΕΜΑ Β
 
Β1. Να γράψετε στο τετράδιό σας δίπλα στον αριθμό της Στήλης Α το γράμμα από τη Στήλη Β που αντιστοιχεί στην ορθή απάντηση, με βάση το περιεχόμενο του κειμένου (χωρίς αναφορά σε χωρία του κειμένου):
 
Στήλη Α                                                          Στήλη Β

1.  Στην πρώτη παράγραφο υποστηρίζεται ότι:	α. η έννοια του οικολογικού αποτυπώματος συνδέεται με την οικονομική ανάπτυξη που προκύπτει από τη γεωργική καλλιέργεια β. η τροφοδοσία των καταστημάτων με τρόφιμα επενεργεί αρνητικά στο περιβάλλον γ. ως οικολογικό αποτύπωμα νοείται το όφελος που προσφέρει το οικοσύστημα στους ανθρώπους
2. Στη δεύτερη παράγραφο υποστηρίζεται ότι:	α. η διαφοροποίηση του τρόπου αξιοποίησης της γης είναι επωφελής β. στο οικολογικό αποτύπωμα εντάσσονται η σπατάλη νερού, ενέργειας και χημικών γ. μέσω της μαζικής παραγωγής τροφίμων μειώνονται είδη φυτών ή ζώων
3. Στην τέταρτη παράγραφο υποστηρίζεται ότι:	α. η φυτική καλλιέργεια αυξάνει την παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου β. τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον γ. τα τρόφιμα ζωτικής προέλευσης βλάπτουν ελάχιστα το περιβάλλον
4.   Στην τρίτη παράγραφο υποστηρίζεται ότι:	α. τα απόβλητα συνιστούν καίριο παράγοντα για την επιζήμια επίδραση της παραγωγής τροφίμων στο περιβάλλον β. η σπατάλη τροφίμων επιβαρύνει το περιβάλλον αποκλειστικά λόγω της απώλειας των πρώτων υλών που απαιτήθηκαν για τη δημιουργία τους γ. το πόσο των τροφίμων που καταλήγει στις χωματερές δεν είναι επαρκές για την πρόκληση σημαντικής ζημίας στο περιβάλλον
5. Στην πέμπτη παράγραφο υποστηρίζεται ότι:	α. σχεδόν το ¼ του πλανήτη αξιοποιείται για την εκτροφή ζώων β. το 70% του χερσαίου εδάφους αξιοποιείται για την κτηνοτροφία γ. η κτηνοτροφία ευθύνεται για το ένα πέμπτο των αερίων θερμοκηπίου

 
1 = β (ο αντίκτυπος που έχουν… η διανομή… περιλαμβάνει… τη μεταφορά και τη διάθεση των τροφίμων)
2 = γ (Το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων επιδρά σημαντικά στη μείωση της βιοποικιλότητας)
3 = α (Πολλές δραστηριότητες… όπως η μετατροπή της γης σε βοσκοτόπια, η καλλιέργεια ζωοτροφών… ευθύνονται για την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων αερίων του θερμοκηπίου)
4 = α (Τα απόβλητα επηρεάζουν σημαντικά το οικολογικό αποτύπωμα των τροφίμων)
5 = α (περίπου το 25% της έκτασης του πλανήτη χρησιμοποιείται για την εκτροφή ζώων)
 
Β2.α. Ποια είναι η πρόθεση των συντακτών στην τρίτη παράγραφο του κειμένου  «Τα απόβλητα επηρεάζουν... στα σκουπίδια παγκοσμίως» (μονάδες 2) και πώς ο τρόπος με τον οποίο την αναπτύσσουν, εξυπηρετεί την πρόθεσή τους αυτή; (μονάδες 3)
 
Πρόθεση των συντακτών είναι να προβληματίσει τους αναγνώστες σχετικά με το πόσο επιβλαβή αντίκτυπο έχουν στο περιβάλλον τα απόβλητα που σχετίζονται με την παραγωγή τροφίμων. Προκειμένου να επιτύχουν τον στόχο τους αναπτύσσουν τη συγκεκριμένη παράγραφο με τη μέθοδο του αιτίου – αποτελέσματος. Πιο συγκεκριμένα, ως αίτιο τίθεται το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος των παραγομένων τροφίμων καταστρέφεται, χάνεται ή σπαταλιέται, γεγονός που έχει διττό αποτέλεσμα, καθώς αφενός σημειώνεται μάταιη απώλεια ενέργειας για την παραγωγή των τροφίμων αυτών και αφετέρου μέσω της αποσύνθεσης όλων των τροφίμων αυτών στις χωματερές εκλύονται επικίνδυνα αέρια του θερμοκηπίου.
Με την αξιοποίηση του αιτίου – αποτελέσματος καθίσταται εμφανέστερη η σύνδεση ανάμεσα στη σπατάλη τροφίμων και τη μόλυνση του περιβάλλοντος, κατά τέτοιο τρόπο, ώστε ο αναγνώστης αφενός πείθεται για το πρόβλημα και αφετέρου κατανοεί τη δική του συμβολή στο ζήτημα αυτό.
 
β. Να αιτιολογήσετε γιατί στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου «Η παραγωγή τροφίμων… αερίων του θερμοκηπίου» γίνεται χρήση μόνο οριστικής έγκλισης. Ακολούθως να αντικαταστήσετε τα ρήματα οριστικής με υποτακτική έγκλιση μέσω της οποίας να δηλώνεται το πιθανό ή το δυνατό και να εξηγήσετε πώς επηρεάζεται το νόημα της παραγράφου (μονάδες 10)
Μονάδες 15
 
Οι συντάκτες του κειμένου αξιοποιούν μόνο οριστική έγκλιση στο πλαίσιο της τέταρτης παραγράφου, διότι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος από την παραγωγή τροφίμων ζωικής προέλευσης συνιστά δεδομένη πραγματικότητα. Ως εκ τούτου, μέσω της οριστικής δηλώνεται όχι απλώς η βεβαιότητά τους, αλλά κυρίως το γεγονός πως αποτυπώνεται μια αναμφισβήτητα ισχύουσα κατάσταση.
Αν, ωστόσο, η στην παράγραφο αυτή γινόταν χρήση υποτακτικής έγκλισης, όπως παραδείγματος χάριν, ως εξής: «… ενδέχεται να είναι περισσότερο επιβαρυντική…», «… που μπορεί να σχετίζονται με την εντατική κτηνοτροφία», το νόημα θα ήταν σημαντικά διαφορετικό. Μέσω της υποτακτικής έγκλισης δηλώνεται όχι κάτι το βέβαιο και ισχύον, αλλά κάτι το οποίο μπορεί ή ενδέχεται να ισχύει. Κατ’ αυτό τον τρόπο, η παράγραφος θα αναφερόταν σε μία πιθανή, αλλά όχι εξακριβωμένη κατάσταση, αφήνοντας, έτσι, περιθώρια αμφισβήτησης των σχετικών συμπερασμάτων.
 
Β3. Ποια θεωρείτε πως είναι η στάση των συντακτών του κειμένου απέναντι στην κτηνοτροφία; Να τεκμηριώσετε την άποψή σας με τουλάχιστον δύο γλωσσικές επιλογές.
Μονάδες 10
 
Οι συντάκτες του κειμένου τηρούν αρνητική στάση απέναντι στην κτηνοτροφία, εφόσον τη θεωρούν ιδιαιτέρως επιβαρυντική για το περιβάλλον. Η στάση τους αυτή γίνεται εμφανής, μεταξύ άλλων, με τη χρήση ασύνδετου σχήματος («η μετατροπή της γης σε βοσκοτόπια, η καλλιέργεια ζωοτροφών, η επεξεργασία και μεταφορά των τελικών προϊόντων») μέσω του οποίου αναδεικνύονται με συνοπτικό τρόπο πτυχές της κτηνοτροφίας που ζημιώνουν το περιβάλλον. Με τη χρήση, άλλωστε, ενός επιρρήματος επισημαίνουν εμφατικά το ανήκεστο της περιβαλλοντικής ζημίας που προκύπτει εξαιτίας της κτηνοτροφίας («κτηνοτροφίας υποβαθμίζει ανεπανόρθωτα τα οικοσυστήματα»). Παραλλήλως, προκειμένου να αποδοθεί με εναργή τρόπο το τίμημα της κτηνοτροφίας οι συντάκτες αξιοποιούν αριθμητικά δεδομένα (στατιστικά στοιχεία) («το 25% της έκτασης του πλανήτη χρησιμοποιείται για την εκτροφή ζώων») μεταδίδοντας εναργώς στον αναγνώστη το εύρος του αντικτύπου που έχει η κτηνοτροφία.
 
ΘΕΜΑ Α
Να αποδώσετε συνοπτικά (60-70 λέξεις) το περιεχόμενο των δύο τελευταίων παραγράφων του κειμένου.
Μονάδες 20
 
Τα τρόφιμα από την κτηνοτροφία επιβαρύνουν περισσότερο το περιβάλλον απ’ ό,τι τα φυτικά. Λόγω της παραγωγής ζωοτροφών, της επεξεργασίας και της μεταφοράς των ζωικών τροφίμων εκλύονται αέρια του θερμοκηπίου, ζημιώνονται τα οικοσυστήματα και παραβλάπτεται η βιοποικιλότητα. Το ένα τέταρτο του πλανήτη αξιοποιείται για την κτηνοτροφία δεσμεύοντας το μεγαλύτερο μέρος της αγροτικής γης και απαιτώντας μεγάλες ποσότητες νερού. Έτσι, η εκτροφή των ζώων, όπως και η καλλιέργεια ζωοτροφών ευθύνονται σημαντικά για τη μόλυνση του περιβάλλοντος.
[Λέξεις: 74]