Αδίδακτο κείμενο: Λυσίας, Κατά Φίλωνος δοκιμασίας §§1-3 [Συντακτική ανάλυση]

Tony Grider
 
Αδίδακτο κείμενο: Λυσίας, Κατά Φίλωνος δοκιμασίας §§1-3 [Συντακτική ανάλυση]
(έκδ. του Albini, U. Φλωρεντία: Sansoni, 1955)
 
Στον λόγο αυτόν, που εκφωνείται κατά τη διαδικασία της δοκιμασίας του Φίλωνα, ο κατήγορος - βουλευτής προσπαθεί να αποδείξει ότι ο δοκιμαζόμενος είναι ανάξιος να αναλάβει το βουλευτικό αξίωμα.
 
Ὤιμην μέν, ὦ βουλή, οὐκ ἄν ποτ’ εἰς τοῦτο τόλμης Φίλωνα ἀφικέσθαι, ὥστε ἐθελῆσαι ὡς ὑμᾶς ἐλθεῖν δοκιμασθησόμενον· ἐπειδὴ δὲ οὐχ ἕν τι μόνον ἀλλά πολλά τολμηρός ἐστιν, ἐγὼ δὲ ὀμόσας εἰσῆλθον εἰς τό βουλευτήριον τά βέλτιστα βουλεύσειν τῇ πόλει, ἔνεστί τε ἐν τῷ ὅρκῳ ἀποφανεῖν εἴ τίς τινα οἶδε τῶν λαχόντων ἀνεπιτήδειον ὄντα βουλεύειν, ἐγὼ τήν κατά τουτουί Φίλωνος ποιήσομαι κατηγορίαν, οὐ μέντοι γε ἰδίαν ἔχθραν οὐδεμίαν μεταπορευόμενος, οὐδὲ τῷ δύνασθαι καὶ εἰωθέναι λέγειν ἐν ὑμῖν ἐπαρθείς, ἀλλὰ τῷ πλήθει τῶν ἁμαρτημάτων αὐτοῦ πιστεύων, καὶ τοῖς ὅρκοις οἷς ὤμοσα ἐμμένειν ἀξιῶν. Γνώσεσθε μὲν οὖν ὅτι οὐκ ἀπὸ ἴσης παρασκευῆς ἐγώ τε τοῦτον ἐλέγξω οἷός ἐστι καὶ οὗτος ἐπεχείρησε πονηρός εἶναι· ὅμως δ’ εἴ τι ἐγὼ ἐλλείποιμι τῷ λόγῳ τῆς κατηγορίας, οὐκ ἂν δίκαιος εἴη οὗτος διά τοῦτο ὠφεληθῆναι, ἀλλά μᾶλλον, ὅ,τι ἱκανῶς διδάξαιμι, ἐκ τούτων ἀποδοκιμασθῆναι.
---------- 
ὁμόσας < ὅμνυμι: αφού ορκίστηκα
τουτουί: αυτού εδώ
μεταπορευόμενος: εκδικούμενος
 
Μετάφραση
Θεωρούσα, κύριοι βουλευτές, ότι δεν θα έφτανε ποτέ σε τέτοιο σημείο θράσους ο Φίλωνας, ώστε να θελήσει να εμφανιστεί μπροστά σας για να περάσει τη διαδικασία του ελέγχου∙ εφόσον, όμως, είναι θρασύς όχι μόνο σε ένα αλλά σε πολλά, κι επειδή εγώ ήρθα στο βουλευτήριο, αφού πρώτα έδωσα όρκο να συμβουλεύσω τα καλύτερα προς όφελος της πόλης, κι επειδή, συνάμα, εμπεριέχεται στον όρκο η υποχρέωση να αποκαλύπτει κανείς αν γνωρίζει για κάποιον από τους επιλεχθέντες ότι είναι ακατάλληλος να υπηρετήσει ως βουλευτής, εγώ, άρα, θα διατυπώσω τη σχετική κατηγορία κατά αυτού εδώ του Φίλωνα, όχι, βέβαια, εκδικούμενος για κάποια προσωπική έχθρα, ούτε επειδή έχω παρασυρθεί από τη δυνατότητα και τη συνήθεια να απευθύνομαι σε εσάς, αλλά επειδή βασίζομαι στο πλήθος των αδικημάτων εκείνου και επειδή έχω την αξίωση να μείνω πιστός στους όρκους που έδωσα.
Θα αντιληφθείτε, βέβαια, πως εγώ δεν θα μπορέσω να ελέγξω με ανάλογη προετοιμασία το ποιος είναι και το πόσο επιτήδεια απέκρυψε τη φαυλότητά του∙ ωστόσο, εάν εγώ στηρίξω ελλιπώς την κατηγορία με τον λόγο μου, δεν θα είναι δίκαιο να επωφεληθεί εκείνος από αυτό, αλλά είναι προτιμότερο, με ό,τι επαρκώς αποδείξω βάσει αυτών να τον απορρίψετε.
 
Συντακτική ανάλυση
 
Ὤιμην μέν, ὦ βουλή, οὐκ ἄν ποτ’ εἰς τοῦτο τόλμης Φίλωνα ἀφικέσθαι,
Κύρια πρόταση
Ὤιμην: Ρήμα. ἐγὼ: Υποκείμενο (εννοείται).  οὐκ ἄν ἀφικέσθαι: Αντικείμενο ρήματος, ειδικό απαρέμφατο. Φίλωνα: Υποκείμενο απαρεμφάτου σε αιτιατική λόγω ετεροπροσωπίας. εἰς τοῦτο: Εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει το όριο. τόλμης: Γενική διαιρετική στο τοῦτο του εμπρόθετου προσδιορισμού. ποτέ: Επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
 
ὥστε ἐθελῆσαι ὡς ὑμᾶς ἐλθεῖν δοκιμασθησόμενον·
Δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση, εκφερόμενη με τελικό απαρέμφατο, καθώς δηλώνει επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, δηλαδή σκοπό.
ἐθελῆσαι: Απαρέμφατο σε θέση ρήματος. Φίλωνα: Υποκείμενο απαρεμφάτου (εννοείται). ἐλθεῖν: Τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του απαρεμφάτου ἐθελῆσαι με το οποίο έχουν το ίδιο υποκείμενο (Φίλωνα). δοκιμασθησόμενον: Τελική μετοχή σε αιτιατική, καθώς είναι συνημμένη στο υποκείμενο των απαρεμφάτων. ὡς ὑμᾶς: Εμπρόθετος προσδιορισμός της κατεύθυνσης σε πρόσωπο.
 
ἐπειδὴ δὲ οὐχ ἕν τι μόνον ἀλλά πολλά τολμηρός ἐστιν,
Δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση εκφερόμενη με οριστική, για να δηλωθεί πραγματικό αίτιο.
ἐστιν: Ρήμα. Φίλων ή οὗτος: Υποκείμενο (εννοείται). τολμηρός: Κατηγορούμενο του υποκειμένου. ἕν & πολλὰ: Αιτιατικές της αναφοράς. τι: Επιθετικός προσδιορισμός στο ἕν. μόνον: Αιτιατική του ποσού. (οὐχ - ἀλλά: Επιδοτική αντιθετική σύνδεση)
 
Οι σύνδεσμοι δε – δε – τε υποδηλώνουν τη νοηματική συνάφεια μεταξύ των προτάσεων, φανερώνοντας πως πρόκειται για τρεις αλλεπάλληλες αιτιολογικές προτάσεις.
 
ἐγὼ δὲ ὀμόσας εἰσῆλθον εἰς τό βουλευτήριον τά βέλτιστα βουλεύσειν τῇ πόλει,
Δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση εκφερόμενη με οριστική, για να δηλωθεί πραγματικό αίτιο.
εἰσῆλθον: Ρήμα. ἐγὼ: Υποκείμενο ρήματος. εἰς τό βουλευτήριον: Εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης σε τόπο. ὀμόσας: Χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος. βουλεύσειν: Ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο της μετοχής, με ίδιο υποκείμενο (ταυτοπροσωπία). τά βέλτιστα: Σύστοιχο αντικείμενο απαρεμφάτου (αντί: βουλεύματα). τῇ πόλει: Δοτική προσωπική χαριστική στο απαρέμφατο.
 
ἔνεστί τε ἐν τῷ ὅρκῳ ἀποφανεῖν
Δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση εκφερόμενη με οριστική, για να δηλωθεί πραγματικό αίτιο.
ἔνεστί: Ρήμα απρόσωπο. ἀποφανεῖν: Υποκείμενο ρήματος, τελικό απαρέμφατο, με εννοούμενο υποκείμενο τινά (αναγκαστική ετεροπροσωπία). ἐν τῷ ὅρκῳ: Εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει μεταφορικά τη στάση σε τόπο.
 
εἴ τίς τινα οἶδε τῶν λαχόντων ἀνεπιτήδειον ὄντα βουλεύειν,
Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική ως αντικείμενο του απαρεμφάτου ἀποφανεῖν, εκφερόμενη με οριστική για να δηλωθεί το πραγματικό.
οἶδε: Ρήμα. τίς: Υποκείμενο ρήματος. τινά: Αντικείμενο ρήματος. ὄντα: Κατηγορηματική μετοχή στο ρήμα γνώσης, με υποκείμενο το αντικείμενο του ρήματος. ἀνεπιτήδειον: Κατηγορούμενο στο υποκείμενο της μετοχής. τῶν λαχόντων: Επιθετική μετοχή ως γενική διαιρετική στο τινά. βουλεύειν: Απαρέμφατο της αναφοράς μέσω του επιθέτου ἀνεπιτήδειον που δηλώνει έλλειψη ικανότητας.
 
ἐγὼ τήν κατά τουτουί Φίλωνος ποιήσομαι κατηγορίαν, οὐ μέντοι γε ἰδίαν ἔχθραν οὐδεμίαν μεταπορευόμενος, οὐδὲ τῷ δύνασθαι καὶ εἰωθέναι λέγειν ἐν ὑμῖν ἐπαρθείς, ἀλλὰ τῷ πλήθει τῶν ἁμαρτημάτων αὐτοῦ πιστεύων, καὶ τοῖς ὅρκοις ἐμμένειν ἀξιῶν.
Κύρια πρόταση
ποιήσομαι: Ρήμα. ἐγὼ: Υποκείμενο ρήματος. τήν κατηγορίαν: Αντικείμενο ρήματος. κατά Φίλωνος: Εμπρόθετος προσδιορισμός της εναντίωσης. τουτουί: Επιθετικός προσδιορισμός στο Φίλωνος. οὐ μεταπορευόμενος: Αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος. ἔχθραν: Αντικείμενο της μετοχής. ἰδίαν & οὐδεμίαν: Επιθετικοί προσδιορισμοί στο ἔχθραν. ἐπαρθείς: Αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος. τῷ δύνασθαι καὶ (τῷ) εἰωθέναι: Έναρθρα απαρέμφατα, δοτικές της αιτίας. Ως υποκείμενο των απαρεμφάτων εννοείται το ἐγὼ. λέγειν: Τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο στα έναρθρα απαρέμφατα. ἐν ὑμῖν: Εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει το ενώπιον. πιστεύων: Αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος. τῷ πλήθει: Αντικείμενο μετοχής πιστεύων. τῶν ἁμαρτημάτων: Γενική του περιεχομένου στο τῷ πλήθει. αὐτοῦ: Γενική υποκειμενική στο τῶν ἁμαρτημάτων. ἀξιῶν: Αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος. ἐμμένειν: Τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο της μετοχής ἀξιῶν, με το ίδιο υποκείμενο (ταυτοπροσωπία). τοῖς ὅρκοις: Αντικείμενο απαρεμφάτου.
 
οἷς ὤμοσα
Δευτερεύουσα αναφορική ως επιθετικός προσδιορισμός στο τοῖς ὅρκοις
ὤμοσα: Ρήμα. ἐγὼ: Υποκείμενο ρήματος (εννοείται). οἷς: Αντικείμενο ρήματος.
 
Γνώσεσθε μὲν οὖν
Κύρια πρόταση
Γνώσεσθε: Ρήμα. ὑμεῖς: Υποκείμενο ρήματος (εννοείται).
 
ὅτι οὐκ ἀπὸ ἴσης παρασκευῆς ἐγώ τε τοῦτον ἐλέγξω
Δευτερεύουσα ειδική πρόταση ως αντικείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης.
ἐλέγξω: Ρήμα. ἐγώ: Υποκείμενο ρήματος. τοῦτον: Άμεσο αντικείμενο ρήματος. ἀπὸ παρασκευῆς: Εμπρόθετος προσδιορισμός της τοπικής αφετηρίας. ἴσης: Επιθετικός προσδιορισμός στο παρασκευῆς.
 
οἷός ἐστι
Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα ἐλέγξω
ἐστι: Ρήμα. οὗτος: Υποκείμενο ρήματος (εννοείται). οἷός: Κατηγορούμενο του υποκειμένου.
 
καὶ οὗτος ἐπεχείρησε πονηρός εἶναι·
Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα ἐλέγξω
ἐπεχείρησε: Ρήμα. οὗτος: Υποκείμενο ρήματος (& απαρεμφάτου). εἶναι: Τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρήματος, με το οποίο υπάρχει σχέση ταυτοπροσωπίας. πονηρός: Κατηγορούμενο στο υποκείμενο του απαρεμφάτου.
 
ὅμως δ’ οὐκ ἂν δίκαιος εἴη οὗτος διά τοῦτο ὠφεληθῆναι, ἀλλά μᾶλλον ἐκ τούτων ἀποδοκιμασθῆναι.
οὐκ ἂν εἴη: Ρήμα σε δυνητική ευκτική (απόδοση υποθετικού λόγου). οὗτος: Υποκείμενο ρήματος. δίκαιος: Κατηγορούμενο του υποκειμένου. διά τοῦτο: Εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας. ὠφεληθῆναι: Απαρέμφατο του σκοπού μέσω του ρήματος εἴη. Ως υποκείμενο του απαρεμφάτου λειτουργεί το οὗτος. μᾶλλον: Επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού. ἐκ τούτων: Εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας. ἀποδοκιμασθῆναι: Απαρέμφατο του σκοπού μέσω του ρήματος εἴη. Ως υποκείμενο του απαρεμφάτου λειτουργεί το οὗτος.
 
εἴ τι ἐγὼ ἐλλείποιμι τῷ λόγῳ τῆς κατηγορίας
Δευτερεύουσα υποθετική πρόταση εκφερόμενη με ευκτική, καθώς σχηματίζει με την κύρια υποθετικό λόγο που εκφράζει την απλή σκέψη του λέγοντος.
ἐλλείποιμι: Ρήμα. ἐγὼ: Υποκείμενο ρήματος. τι: Αντικείμενο ρήματος. τῷ λόγῳ: Δοτική του μέσου. τῆς κατηγορίας: Γενική αντικειμενική.
 
ὅ,τι ἱκανῶς διδάξαιμι,
Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
διδάξαιμι: Ρήμα. ἐγὼ: Υποκείμενο ρήματος (εννοείται). ὅ,τι: Αντικείμενο ρήματος. ἱκανῶς: Επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου.