Leon Zernitsky
Έκθεση Β΄ Λυκείου: Μια παρατήρηση για τη δεοντολογία και την αυτορρύθμιση [Παραγωγή λόγου]
Σε αυτό το πλαίσιο, αξίζει να παραθέσουμε τη δήλωση του Καθηγητή Charlie Beckett από το London School of Economics, που συνοψίζει τη δυνητική αξία της κρίσης των «ψευδών ειδήσεων» για τη δημοσιογραφία: «…οι ψευδείς ειδήσεις είναι το καλύτερο πράγμα που συνέβη εδώ και δεκαετίες. Δίνει τη δυνατότητα στα κυρίαρχα ποιοτικά δημοσιογραφικά μέσα να δείξουν ότι έχουν αξία που πηγάζει από τις ειδικές γνώσεις, τη δεοντολογία, τη συμμετοχή και την εμπειρία. Είναι μια μορφή αφύπνισης για να γίνουν τα μέσα πιο διαφανή, πιο συναφή και να βελτιώνουν τη ζωή των ανθρώπων. Μπορεί να γίνουν η αφορμή για να αναπτυχθεί ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο για την επαλήθευση των ειδήσεων και την κατάρριψη των μύθων και γενικότερα να ανασυγκροτηθεί και να λειτουργήσει η δημοσιογραφία ως καλύτερη εναλλακτική στο ψέμα».
Η αναζήτηση της αλήθειας από τους δημοσιογράφους δεν μπορεί πάντοτε να εγγυηθεί την «αλήθεια». Σε κάθε περίπτωση, όμως, η προσπάθεια να αποδοθούν με ακρίβεια οι καταστάσεις και να δημιουργηθεί περιεχόμενο που να αντανακλά τα γεγονότα με ακρίβεια, είναι θεμελιώδεις αρχές της δημοσιογραφίας. Αλλά τι ακριβώς σημαίνει υπεύθυνη δημοσιογραφία στην ψηφιακή εποχή;
Η υπεύθυνη δημοσιογραφία που πρεσβεύει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία αποτελεί ένα ζωτικής σημασίας όπλο στη μάχη για την υπεράσπιση των γεγονότων και της αλήθειας στην εποχή της «πληροφοριακής αταξίας». Οι δημοσιογράφοι πρέπει να είναι ανεξάρτητες φωνές. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να δρουν, επίσημα ή ανεπίσημα, εκ μέρους συγκεκριμένων συμφερόντων. Σημαίνει επίσης ότι πρέπει να αναγνωρίζουν και να δηλώνουν δημόσια οτιδήποτε μπορεί να αποτελέσει σύγκρουση συμφέροντος – προκειμένου να διασφαλιστεί η διαφάνεια.
Όπως έχει εξηγήσει η Emily Bell, καθηγήτρια στο ερευνητικό κέντρο Tow Center for Digital Journalism του Columbia University, οι θεμελιώδεις αξίες της δημοσιογραφίας αφορούν στα ακόλουθα: «Να διασφαλίζουμε ότι οι ειδήσεις είναι ακριβείς, να λογοδοτούμε εάν δεν είναι ακριβείς, να υπάρχει διαφάνεια ως προς τις πηγές των ειδήσεων και των πληροφοριών, να αντιστεκόμαστε στις κυβερνήσεις, στις ομάδες πίεσης, στα εταιρικά συμφέροντα, στην αστυνομία, εάν επιχειρήσουν να μας εκφοβίσουν, να μας απειλήσουν ή να μας λογοκρίνουν. Να προστατεύουμε τις πηγές μας να μην συλληφθούν ή αποκαλυφθούν. Να ξέρουμε πότε έχουμε στα χέρια μας ένα δυνατό επιχείρημα υπέρ του δημοσίου συμφέροντος για να παρανομήσουμε και να είμαστε έτοιμοι να πάμε στη φυλακή για να υπερασπιστούμε την είδησή μας και τις πηγές μας. Να γνωρίζουμε πότε είναι αντιδεοντολογικό να δημοσιεύσουμε κάτι. Να κρατάμε την ισορροπία ανάμεσα στο ατομικό δικαίωμα της ιδιωτικότητας και στο ευρύτερο δικαίωμα του δημοσίου συμφέροντος».
Σε ένα άρθρο (350-400 λέξεις) να παρουσιάσετε, αξιοποιώντας δημιουργικά ιδέες από το κείμενο που σας δόθηκε: α) τα σημαντικότερα, κατά τη γνώμη σας, γνωρίσματα της ορθής δημοσιογραφίας, και β) πιθανά αίτια που δυσχεραίνουν το δημοσιογραφικό έργο, αποτρέποντας την αντικειμενική και αληθή παρουσίαση των γεγονότων.
Η ορθά υπηρετούμενη δημοσιογραφική ενημέρωση θα είχε ιδεατά ως βασικά της γνωρίσματα την αξιοπιστία, την αντικειμενικότητα και την πλήρη παρουσίαση της αλήθειας. Για να θεωρηθεί, ωστόσο, αξιόπιστη και αντικειμενική η δημοσιογραφία οφείλουν οι θεράποντές της να αξιολογούν όλα τα γεγονότα με ακριβοδίκαιο τρόπο, χωρίς να δημιουργείται η εντύπωση πως αυτά είναι ιδωμένα από κάποια κομματική οπτική ή πως προωθείται μια συγκεκριμένη θέαση και ερμηνεία τους. Οφείλουν, άρα, οι δημοσιογράφοι να αποστασιοποιούνται από τις προσωπικές τους πολιτικές ή άλλες αντιλήψεις, για να είναι σε θέση να παρουσιάζουν και να ερμηνεύουν τα γεγονότα χωρίς να είναι προκατειλημμένοι.
Παραλλήλως, αναγκαίο γνώρισμα της ποιοτικής δημοσιογραφίας είναι η πολύπλευρη κάλυψη των γεγονότων, ώστε να παρέχεται η δυνατότητα στους πολίτες να διαμορφώνουν όσο γίνεται πληρέστερη άποψη για αυτά και να τα κατανοούν, όχι μονομερώς, αλλά στην ολότητά τους. Η πολύπλευρη αυτή κάλυψη υπηρετεί αρτιότερα τις δημοκρατικές αξίες, εφόσον αποδεσμεύει την προσέγγιση των γεγονότων από μονοδιάστατες ή απλοποιημένες ερμηνείες. Διασφαλίζεται, έτσι, η βεβαιότητα των πολιτών πως δεν αποκρύπτονται στοιχεία και πως δεν επιχειρείται κάποια συγκάλυψη ή μια καθοδηγούμενη ανάγνωση της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας.
Η ευρεία απήχηση, εντούτοις, του δημοσιογραφικού λόγου και η δυνατότητά του να επηρεάζει σημαντικά την κοινή γνώμη, καθιστά τη δημοσιογραφία περιζήτητη μορφή δύναμης για ποικίλα συμφέροντα. Ως εκ τούτου, οι δημοσιογράφοι δεν αφήνονται πάντοτε από τους εργοδότες τους να ενημερώνουν αμερόληπτα τους πολίτες, αλλά δέχονται πιέσεις προκειμένου να εξυπηρετηθεί κάποια κομματική παράταξη ή κάποιοι οικονομικώς ισχυροί παράγοντες, που επιδιώκουν να χειραγωγήσουν την κοινή γνώμη.
Ανασταλτικά στις προσπάθειες των δημοσιογράφων να υπηρετήσουν ορθά το έργο τους λειτουργεί πλέον και η γιγάντωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, στο πλαίσιο των οποίων συντελείται μαζική διάδοση ψευδών ειδήσεων και αναληθών μαρτυριών. Οι δημοσιογράφοι καταλήγουν, έτσι, να αντιμετωπίζονται με δυσπιστία, όχι εξαιτίας δικών τους ελλείψεων, αλλά λόγω του πλήθους των ανακριβειών που διαδίδονται στο διαδίκτυο και στρέφουν την κοινή γνώμη κατά των παραδοσιακών φορέων ενημέρωσης.
Διαφαίνεται, λοιπόν πως το δημοσιογραφικό έργο παρά τη μεγάλη του αξία δεν είναι εύκολο στην πραγμάτωσή του, ιδίως αν οι δημοσιογράφοι δέχονται πιέσεις ή αντιμετωπίζονται εξ ορισμού ως διακινητές ψευδών ειδήσεων. Η ορθή δημοσιογραφία απαιτεί περιθώρια ελεύθερης δράσης από τη μεριά των εργοδοτών, αλλά και ένα κοινό ικανό να διακρίνει τις απόπειρες χειραγώγησης από τις γνήσιες δημοσιογραφικές φωνές που υπηρετούν με αφοσίωση την ενημέρωση των πολιτών.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου