Ρίτσος – Πολυδούρη: Ερωτική συνομιλία

Leonid Afremov

Γιάννης Ρίτσος «Σάρκινος λόγος»

Τί ὄμορφη ποὺ εἶσαι. Μὲ τρομάζει ἡ ὀμορφιά σου. Σὲ πεινάω. Σὲ διψάω.
Σοῦ δέομαι: Κρύψου, γίνε ἀόρατη γιὰ ὅλους, ὁρατὴ μόνο σ᾿ ἐμένα.
Καλυμμένη ἀπ᾿ τὰ μαλλιά ὡς τὰ νύχια τῶν ποδιῶν μὲ σκοτεινὸ διάφανο πέπλο
διάστικτο ἀπ᾿ τοὺς ἀσημένιους στεναγμοὺς ἐαρινῶν φεγγαριῶν.

Ο ποιητής αφήνεται απόλυτα στον ερωτικό του πόθο και αποζητά την αγαπημένη του ως απάντηση σε κάθε του ανάγκη. Μια ερωτική επιθυμία ακόρεστη και εγωιστική που ωθεί τον ποιητή να ικετεύσει την αγαπημένη του να υπάρχει μόνο για εκείνον, κρυμμένη μ’ ένα πέπλο γεμάτο στεναγμούς ανοιξιάτικων φεγγαριών. Η εμφανώς ρομαντική έκκληση του ποιητή, έρχεται εδώ να καλύψει την κατ’ ουσία τρομακτική ένταση του πάθους που κυριεύει τη σκέψη του και τον οδηγεί σε μια απαίτηση πέρα για πέρα παράλογη: «Κρύψου, γίνε αόρατη για όλους». Η ανάγκη του ερωτευμένου ποιητή να έχει την αγαπημένη του, μόνο για εκείνον, μακριά από τα βλέμματα των άλλων ανθρώπων, μακριά από τις βέβηλες σκέψεις τους, αποκαλύπτει ένα ερωτικό πάθος στην κορύφωσή του.

Η δύναμη του έρωτα που διατρέχει τη σκέψη του ποιητή είναι παρούσα και στον ερωτικό λόγο της Πολυδούρη: «Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου / μια νύχτα και με φίλησες στο στόμα, / μόνο γι’ αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο / κι έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα». Η ποιήτρια συγκλονίζεται από την καταλυτική επίδραση του ερωτικού αγγίγματος του αγαπημένου της και βιώνει διαχρονικά την ταραχή που ο πόθος αυτός προκάλεσε στην ψυχή της. Όπως ο ποιητής αισθάνεται την ανάγκη να κυριεύσει και να κυριευτεί πλήρως από την παρουσία της αγαπημένης του, έτσι και η ποιήτρια αισθάνεται την ψυχή της να έχει παραδοθεί πλήρως σ’ εκείνον, βιώνοντας παράλληλα και την ερωτική της ωρίμανση, την άνθιση της ομορφιάς της μόνο για χάρη του, μόνο για το δικό του κοίταγμα.

Οἱ πόροι σου ἐκπέμπουν φωνήεντα, σύμφωνα ἰμερόεντα.
Ἀρθρώνονται ἀπόρρητες λέξεις. Τριανταφυλλιὲς ἐκρήξεις ἀπ᾿ τὴ πράξη τοῦ ἔρωτα.
Τὸ πέπλο σου ὀγκώνεται, λάμπει πάνω ἀπ᾿ τὴ νυχτωμένη πόλη μὲ τὰ ἠμίφωτα μπάρ,
τὰ ναυτικὰ οἰνομαγειρεῖα.
Πράσινοι προβολεῖς φωτίζουνε τὸ διανυκτερεῦον φαρμακεῖο.
Μιὰ γυάλινη σφαῖρα περιστρέφεται γρήγορα δείχνοντας τοπία τῆς ὑδρογείου.
Ὁ μεθυσμένος τρεκλίζει σὲ μία τρικυμία φυσημένη ἀπ᾿ τὴν ἀναπνοὴ τοῦ σώματός σου.
Μὴ φεύγεις. Μὴ φεύγεις. Τόσο ὑλική, τόσο ἄπιαστη.
Ἕνας πέτρινος ταῦρος πηδάει ἀπ᾿ τὸ ἀέτωμα στὰ ξερὰ χόρτα.
Μιὰ γυμνὴ γυναῖκα ἀνεβαίνει τὴ ξύλινη σκάλα κρατώντας μιὰ λεκάνη μὲ ζεστὸ νερό.
Ὁ ἀτμὸς τῆς κρύβει τὸ πρόσωπο.

Η ομορφιά της αγαπημένης γυναίκας, ο ερωτισμός που αποπνέει το σώμα της, η απόλαυση της ερωτικής πράξης, καταλαμβάνουν πλήρως την υπόσταση του ποιητή και του δημιουργούν την αίσθηση πως η αγαπημένη του κυριαρχεί και επηρεάζει όλον τον κόσμο γύρω του. Το πέπλο της λάμπει πάνω απ’ όλη την πόλη και η αναπνοή του σώματός της προκαλεί τρικυμία. Η παρουσία της αγαπημένης γυναίκας ελέγχει τόσο τον ίδιο τον ποιητή, όσο και τον κόσμο γύρω του. Η μορφή της είναι ικανή να δώσει ζωή στ’ άψυχα και να αποδώσει μια ερωτική αίσθηση σε κάθε πράξη, όπου κι αν αυτή συμβαίνει. Γι’ αυτό και η έκκληση του ποιητή περιέχει τη δύναμη του ερωτικού του συναισθήματος στην απόλυτη έντασή του: «Μη φεύγεις. Μη φεύγεις». Ο ποιητής αδυνατεί να σκεφτεί τη ζωή του μακριά της, τώρα που εκείνη έχει ζωντανέψει τα πάντα γύρω του και έχει χρωματίσει καθετί με τη δική της ομορφιά και το δικό της ερωτισμό.
Η αίσθηση ότι το αγαπημένο πρόσωπο με την παρουσία του και μόνο δίνει νόημα σε πράξεις και γεγονότα που κάποτε έμοιαζαν αδιάφορα, δηλώνεται και στο ποίημα της Πολυδούρη: «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα / γι’ αυτό η ζωή μου εδόθη / στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη / μένα η ζωή πληρώθη». Η ποιήτρια βιώνει την παρουσία του αγαπημένου της ως το γεγονός που ήρθε και φώτισε τη ζωή της, παρέχοντάς της τη δυνατότητα να διακρίνει την ομορφιά που κρύβεται στην καθημερινή και φαινομενικά άχαρη ζωή. Ο έρωτάς του αποτέλεσε το έναυσμα ώστε να ανακαλύψει πόση χαρά μπορεί να αντληθεί από τη ζωή. Η ζωή ιδωμένη ως χώρος κοσμημένος από την παρουσία του αγαπημένου της προσώπου αποκτά αίφνης μια νέα ομορφιά και προσφέρει στην ποιήτρια για πρώτη φορά την αίσθηση πως κάθε προσδοκία και ελπίδα της βρήκαν την εκπλήρωσή τους.

Ψηλὰ στὸν ἀέρα ἕνα ἀνιχνευτικὸ ἑλικόπτερο βομβίζει σὲ ἀόριστα σημεῖα.
Φυλάξου. Ἐσένα ζητοῦν. Κρύψου βαθύτερα στὰ χέρια μου.
Τὸ τρίχωμα τῆς κόκκινης κουβέρτας ποὺ μᾶς σκέπει, διαρκῶς μεγαλώνει.
Γίνεται μία ἔγκυος ἀρκούδα ἡ κουβέρτα.
Κάτω ἀπὸ τὴ κόκκινη ἀρκούδα ἐρωτευόμαστε ἀπέραντα,
πέρα ἀπ᾿ τὸ χρόνο κι ἀπ᾿ τὸ θάνατο πέρα, σὲ μιὰ μοναχικὴ παγκόσμιαν ἕνωση.
Τί ὄμορφη ποὺ εἶσαι. Ἡ ὀμορφιά σου μὲ τρομάζει.
Καὶ σὲ πεινάω. Καὶ σὲ διψάω. Καὶ σοῦ δέομαι: Κρύψου.

Η ανάγκη του ποιητή να κρατήσει την αγαπημένη του μόνο για εκείνον, προφυλάσσοντάς την από τον υπόλοιπο κόσμο, επανέρχεται καθώς ο ποιητής αισθάνεται πως δεν μπορεί να την κρατά διαρκώς κοντά του, χωρίς η απουσία της να γίνει αισθητή και οι άλλοι άνθρωποι να την αναζητήσουν. Ο ποιητής κρατά για μιαν ακόμη φορά κοντά του την αγαπημένη του, κρύβοντάς την κάτω από την κουβέρτα τους, που έρχεται να γίνει το καταφύγιό τους. Το ζευγάρι ερωτεύεται απέραντα, με την ελπίδα πως η αγάπη τους θα τους οδηγήσει μαζί πέρα από το χρόνο και πέρα ακόμη κι από το θάνατο. Η ένταση της αγάπης δίνει στον ποιητή τη δυνατότητα να σκεφτεί, να ονειρευτεί, και να αποζητήσει μια αγάπη που μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και το βασικό εμπόδιο της θνητότητας και να υπάρξει για πάντα, πέρα από τα όρια του χρόνου. Είναι τέτοια η ένταση του ερωτικού συναισθήματος που δίνει κάποτε στους ερωτευμένους την αίσθηση πως η αγάπη τους μπορεί και πρέπει να διαρκέσει για πάντα.
Η ελπίδα πως η αγάπη μπορεί να ξεπεράσει τα όρια του χρόνου και πως μπορεί να συνοδεύσει τον άνθρωπο και στο πέρασμά του πέρα από τη ζωή έρχεται να επιβεβαιωθεί, εν μέρει, στους στίχους της Πολυδούρη, η οποία έχοντας ήδη χάσει τον αγαπημένο της και πλησιάζοντας και προς το δικό της τέλος, δηλώνει πως ο θάνατός της έρχεται χωρίς να τη φοβίζει, μόνο γιατί εκείνος τόσο ωραία την αγάπησε. Η ποιήτρια πεθαίνει γλυκά, χωρίς φόβο και χωρίς απόγνωση γιατί η αγάπη εκείνου έδωσε στη ζωή της πληρότητα και την αίσθηση της ολοκλήρωσης, ώστε το τέλος να έρχεται σε στιγμές που εκείνη δεν έχει τίποτε άλλο να επιθυμήσει.