Διονύσιος Σολωμός «Ο Λάμπρος» (απόσπασμα)

Διονύσιος Σολωμός «Ο Λάμπρος» (απόσπασμα)

[Η Ημέρα της Λαμπρής]

Καθαρότατον ήλιο επρομηνούσε

Της αυγής το δροσάτο ύστατο αστέρι

Σύγνεφο, καταχνιά, δεν απερνούσε

Τ’ ουρανού σε κανένα από τα μέρη∙

Και από κει κινημένο αργοφυσούσε

Τόσο γλυκό στο πρόσωπο τ’ αέρι

Που λες και λέει μες στης καρδιάς τα φύλλα

Γλυκιά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα.

Χριστός Ανέστη! Νέοι, γέροι και κόρες

Όλοι, μικροί μεγάλοι, ετοιμαστήτε∙

Μέσα στες εκκλησιές τες δαφνοφόρες

Με το φως της χαράς συμμαζοχτήτε∙

Ανοίξετε αγκαλιές ειρηνοφόρες

Ομπροστά στους Αγίους και φιληθήτε∙

Φιληθήτε γλυκά χείλη με χείλη,

Πέστε Χ ρ ι σ τ ό ς Α ν έ σ τ η εχθροί και φίλοι.

Δάφνες εις κάθε πλάκα έχουν οι τάφοι,

Και βρέφη ωραία στην αγκαλιά οι μανάδες∙

Γλυκόφωνα, κοιτώντας τες ζωγραφι-

σμένες εικόνες, ψάλλουνε οι ψαλτάδες∙

Λάμπει το ασήμι, λάμπει το χρυσάφι

Από το φως που χύνουνε οι λαμπάδες∙

Κάθε πρόσωπο λάμπει απ’ τ’ αγιοκέρι

Όπου κρατούνε οι Χριστιανοί στο χέρι.

(Τα ευρισκόμενα, 1859)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

α.1. Το ποίημα, κατά την άποψή σας, είναι παραδοσιακό ή μοντέρνο;

Το ποίημα είναι παραδοσιακό.

α.2. Να βρείτε τέσσερα (4) μορφικά του χαρακτηριστικά που επαληθεύουν την προηγούμενη απάντησή σας.

- Οι στίχοι του ποιήματος ομοιοκαταληκτούν. Ειδικότερα, εντοπίζουμε πλεχτή ομοιοκαταληξία στους έξι πρώτους στίχους κάθε στροφής και ζευγαρωτή στους δύο τελευταίους.

- Το ποίημα είναι χωρισμένος σε στροφές που έχουν ίσο αριθμό στίχων μεταξύ τους. Ειδικότερα, το ποίημα βασίζεται σε οκτασύλλαβους στίχους και αποτελεί αυτό που ονομάζουμε οκτάβα.

- Οι στίχοι του ποιήματος είναι ενδεκασύλλαβοι.

Με / το / φως / της / χα / ράς / συμ / μα / ζο / χτή / τε∙

- Οι στίχοι του ποιήματος ακολουθούν το αναπαιστικό μέτρο. Χωρίζονται δηλαδή ανά τρεις συλλαβές εκ των οποίων τονίζεται η τελευταία.

Σύγνεφο, / καταχνιά, / δεν απερνού / σε

β.1. Γιατί, κατά τη γνώμη σας, ο ποιητής στη δεύτερη στροφή επέλεξε να συντάξει

όλα τα ρήματα σε προστακτική έγκλιση;

Η προστατική έγκλιση που κυριαρχεί στη δεύτερη στροφή έχει την έννοια της έντονης προτροπής. Ο ποιητής καλεί όλους τους πιστούς να δεχτούν στην ψυχή τους το ιερό μήνυμα της ανάστασης του Χριστού και να υιοθετήσουν το πνεύμα της συμφιλίωσης και της αγάπης που αυτό μεταδίδει. Η Ανάσταση του Χριστού φέρνει στους ανθρώπους το αίσθημα της χαράς, της ελπίδας και της ειρήνης, κι αποτελεί μια ιδανική ευκαιρία να λησμονήσουν οι άνθρωποι τις μεταξύ τους διαφορές και να έρθουν και πάλι κοντά ο ένας στον άλλον.

β.2. Να βρείτε στο ποίημα δύο (2) μεταφορικές φράσεις, δύο (2) προσωποποιήσεις

και μία (1) αντίθεση.

Μεταφορές:

- Τόσο γλυκό στο πρόσωπο τ’ αέρι

- μες στης καρδιάς τα φύλλα

Προσωποποιήσεις:

- τ’ αέρι

Που λες και λέει μες στης καρδιάς τα φύλλα

Γλυκιά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα

- Και από κει κινημένο αργοφυσούσε

Τόσο γλυκό στο πρόσωπο τ’ αέρι

Αντίθεση:

Γλυκιά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα

β.3. Το λεξιλόγιο του ποιήματος είναι επιλεγμένο πολύ προσεκτικά ώστε να εκπέμπεται αβίαστα από το ποίημα η ομορφιά και η σημασία της ημέρας και να δηλώνεται η συμμετοχή όλων στη γιορτή. Να εντοπίσετε και να καταγράψετε πέντε (5) λέξεις που παραπέμπουν στο φυσικό, τρεις (3) στο κοινωνικό και (2) στο θρησκευτικό περιβάλλον.

Φυσικό περιβάλλον:

- ήλιο

- αυγής

- αστέρι

- αργοφυσούσε

- αέρι

Κοινωνικό περιβάλλον:

- αγκαλιές

- φιληθήτε

- φίλοι

Θρησκευτικό περιβάλλον:

- ψαλτάδες

- αγιοκέρι