Λυσίας «Υπέρ Μαντιθέου» § 18-19 (Διήγηση – Απόδειξη) [κείμενο, μετάφραση, ασκήσεις σχολικού] | Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη

Λυσίας «Υπέρ Μαντιθέου» § 18-19 (Διήγηση – Απόδειξη) [κείμενο, μετάφραση, ασκήσεις σχολικού]

Κωνσταντίνος Μάντης | Best Blogger Tips
Carlos Caetano

Λυσίας «Υπέρ Μαντιθέου» § 18-19 (Διήγηση – Απόδειξη) [κείμενο, μετάφραση, ασκήσεις σχολικού]

ΜΑΡΤΥΡΕΣ

[18] Τν τοίνυν λλων στρατειν κα φρουρν οδεμις πελείφθην πώποτε, λλ πάντα τν χρόνον διατετέλεκα μετ τν πρώτων μν τς ξόδους ποιούμενος, μετ τν τελευταίων δ ναχωρν. καίτοι χρ τος φιλοτίμως κα κοσμίως πολιτευομένους κ τν τοιούτων σκοπεν, λλ οκ ε τις κομ, δι τοτο μισεν· τ μν γρ τοιατα πιτηδεύματα οτε τος διώτας οτε τ κοινν τς πόλεως βλάπτει, κ δ τν κινδυνεύειν θελόντων πρς τος πολεμίους παντες μες φελεσθε.
Μετάφραση: Λοιπόν, ποτέ ως τώρα δεν απουσίασα από καμιά από τις υπόλοιπες εκστρατείες και φυλάξεις φρουρίων αλλά πάντα εκστράτευα με τους πρώτους και αποχωρούσα με τους τελευταίους. Πρέπει, λοιπόν, να εξετάζετε με τέτοια κριτήρια αυτούς που αναμιγνύονται στα πολιτικά με φιλοτιμία και με ευπρέπεια και όχι, αν κάποιος είναι μακρυμάλλης, να τον μισείτε γι’ αυτό το λόγο. Γιατί, αυτού του είδους οι συνήθειες δε βλάπτουν ούτε τους απλούς πολίτες ούτε τις αρχές της πόλης, όμως από εκείνους τους πολίτες, που είναι αποφασισμένοι να κινδυνεύουν απέναντι στους εχθρούς, όλοι σας γενικά ωφελείστε.

[19] στε οκ ξιον π ψεως, βουλή, οτε φιλεν οτε μισεν οδένα, λλ κ τν ργων σκοπεν· πολλο μν γρ μικρν διαλεγόμενοι κα κοσμίως μπεχόμενοι μεγάλων κακν ατιοι γεγόνασιν, τεροι δ τν τοιούτων μελοντες πολλ κγαθ μς εσιν εργασμένοι.
Μετάφραση: Επομένως δεν αξίζει, κύριοι βουλευτές, ούτε να αγαπάμε ούτε να μισούμε κανέναν από την εξωτερική του εμφάνιση, αλλά να (τον) κρίνουμε από τις πράξεις (του). Γιατί πολλοί, ενώ μιλούν χαμηλόφωνα και ντύνονται καθωσπρέπει, έχουν γίνει αίτιοι μεγάλων συμφορών ενώ άλλοι, παρόλο που παραμελούν αυτά, έχουν κάνει σε σας πολλά καλά.

[Μετάφραση: Γ. Α. Ράπτης]

Ασκήσεις

1. Γιατί ο Μαντίθεος κάνει λόγο για την εξωτερική του εμφάνιση;

Ο Μαντίθεος αντιλαμβάνεται πως η εξωτερική του εμφάνιση ενδέχεται να αποτελέσει παράγοντα που θα επηρεάσει αρνητικά αρκετά μέλη της Βουλής γι’ αυτό και φροντίζει να τοποθετηθεί επί του θέματος. Ό,τι προέχει, όπως σωστά το αναφέρει, είναι να κρίνεται κάθε άτομο με βάση τις πράξεις του, και όχι με βάση την εμφάνισή του, η οποία προφανώς και μπορεί να παρασύρει τους άλλους στη διαμόρφωση μιας λανθασμένης και παραπλανητικής εντύπωσης. Το αν κάποιος ντύνεται καθωσπρέπει και συμπεριφέρεται με ευπρέπεια, δεν σημαίνει πως είναι απαραίτητα και καλός πολίτης με πραγματική αγάπη για την πατρίδα του. Μόνο με βάση τις πράξεις ενός ατόμου μπορεί να κριθεί ουσιαστικό το ήθος και η ποιότητά του.
[Οι Λακωνιστές, αυτοί δηλαδή που θαύμαζαν και μιμούνταν τον Λακωνικό τρόπο ζωής, όπως εν προκειμένω τη μακριά και ατημέλητη κόμη και το μακρύ γένι, ήταν τουλάχιστον αντιπαθείς σε πολλούς δημοκρατικούς Αθηναίους που πρόσεχαν την εμφάνισή τους. Η στάση όμως αυτή δεν ήταν δημοκρατική, αν μάλιστα λάβουμε υπόψη τη φράση του Περικλή στον επιτάφιο (κεφ. 37): «ο δι’ ργς τν πλας, ε καθ’ δονν τι δρ, χοντες, οδ ζημους μν, λυπηρς δ τ ψει χθηδνας προστιθμενοι». Η εμφάνιση όμως των Λακωνιστών, που πρόσβαλλε την αισθητική των Αθηναίων δημοκρατικών, θεωρούταν ωραία στη Σπάρτη. Ο Αριστοτέλης (Ρητορική 1367a) αναφέρει: «Στη Λακεδαίμονα θεωρείται ωραίο το να τρέφει κανείς κόμη, διότι τούτο αποτελεί ένδειξη ότι είναι ελεύθερος και δεν είναι εύκολο ο τρέφων κόμη να εκτελέσει υπηρετικό έργο».
Η κάθε πράξη αξιολογείται από το κίνητρο, την ποιότητά της, και το αποτέλεσμά της. Στον Επιτάφιο του Περικλή (Θουκ. 2.42) ο ρήτορας αναφέρει γι’ αυτούς που έδωσαν τη ζωή τους για την πατρίδα τα εξής σχετικά: «κα γρ τος τλλα χεροσι δκαιον τν ς τος πολμους πρ τς πατρδος νδραγαθαν προτθεσθαι· γαθ γρ κακν φανσαντες κοινς μλλον φλησαν κ τν δων βλαψαν» (= διότι και στην περίπτωση όσων από κάθε άποψη είναι κακοί είναι δίκαιο να κρίνεται σπουδαιότερο από κάθε τι άλλο η υπέρ της πατρίδας ανδραγαθία∙ γιατί αφού εξαφάνισαν με την ανδρεία τους το ηθικό παράπτωμα, ωφέλησαν περισσότερο την κοινή υπόθεση απ’ ό,τι την έβλαψαν με τα προσωπικά τους ελαττώματα).
Δεν αρμόζει στους Βουλευτές να δημιουργούν συμπάθειες ή αντιπάθειες παρασυρμένοι από την όψη (εμφάνιση), αλλά να κρίνουν από τα έργα. Οι Βουλευτές πρέπει να αξιολογούν με τη λογική και όχι με το συναίσθημα. Η αισθητική έχει μέσα της υποκειμενικό στοιχείο, γι’ αυτό διαφοροποιείται ανάλογα με τον τόπο, τον χρόνο, την ηλικία κ.λπ. και δεν μπορεί να αποτελεί μέτρο κρίσεως. Τα καλά όμως έργα αποτελούν αντικειμενικό μέτρο κρίσεως.]

2. Πιστεύετε ότι η εξωτερική εμφάνιση ενός ανθρώπου πρέπει να επηρεάζει την κρίση μας γι’ αυτόν;

Όταν αναφερόμαστε στην εξωτερική εμφάνιση ενός ανθρώπου θα πρέπει να διευκρινιστεί πως τα μόνα στοιχεία που μπορούν επί της ουσίας να αποτελέσουν αντικείμενο κρίσης είναι εκείνα που αποτελούν συνειδητή επιλογή του, όπως είναι το ντύσιμο ή το μήκος και το χτένισμα των μαλλιών του. Δεν νοείται, επομένως, να κρίνεται κάποιος με βάση το ύψος του ή το χρώμα των ματιών του ή οτιδήποτε άλλο δεν αποτελεί δική του επιλογή.
Σε ό,τι αφορά, λοιπόν, τα στοιχεία της εξωτερικής εμφάνισης ενός ανθρώπου, τα οποία έχει ο ίδιος συνειδητά επιλέξει, είναι εύλογο πως επηρεάζουν την κρίση μας γι’ αυτόν, εφόσον πρόκειται για στοιχεία που εκφράζουν επί της ουσίας την προσωπικότητά του και τον τρόπο με τον οποίο θέλει να τον βλέπουν οι άλλοι άνθρωποι. Θα πρέπει, βέβαια, να τονιστεί πως κάθε τέτοιο στοιχείο δεν μπορεί να λειτουργεί καθοριστικά για την άποψη που σχηματίζουμε για τον άλλο, εφόσον πρόκειται για στοιχεία που συνθέτουν σκοπίμως ή κατά παράλειψη μια εικόνα και τίποτε περισσότερο. Τη ίδια στιγμή που ένας άνθρωπος προσπαθεί συνειδητά, ίσως και παραπλανητικά, να παρουσιάσει μια συγκεκριμένη εικόνα, για παράδειγμα αυτή του καθωσπρέπει και αξιοσέβαστου ανθρώπου, ένας άλλος μπορεί να παραμελεί τελείως την εμφάνισή του, διότι δεν θεωρεί πως έχει ιδιαίτερη σημασία, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν είναι ένας γνήσια καθωσπρέπει άνθρωπος.
Προσέχουμε, επομένως, πως παρά το γεγονός ότι η εξωτερική εμφάνιση ενός ανθρώπου μας δίνει κάποια πρώτα μηνύματα γι’ αυτόν, αυτά δεν πρέπει να θεωρούνται καθοριστικά, διότι η πραγματική αξία και το αληθινό ήθος του ανθρώπου μπορούν να κριθούν μόνο με βάση τις πράξεις του. Ένας δόλιος άνθρωπος που θέλει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των άλλων προκειμένου να τους εξαπατήσει, εννοείται πως μπορεί να υιοθετεί έναν πολύ προσεγμένο τρόπο εμφάνισης και συμπεριφοράς, όπως αντιστοίχως ένας καλοκάγαθος άνθρωπος που έχει τις καλύτερες των προθέσεων μπορεί να αδιαφορεί πλήρως για την εμφάνισή του. Άρα, το μόνο ασφαλές κριτήριο είναι η προσεκτική μελέτη των πράξεών του σε βάθος χρόνου, καθώς έτσι καθίσταται εμφανής η πραγματική του ποιότητα.  

3. διαλεγόμενοι, μελοντες: α) να χαρακτηρισθούν συντακτικά οι μετοχές και να αναλυθούν· β) να γραφούν τα ομόρριζα της πρώτης μετοχής στη ν.ε. και να αντικατασταθεί η δεύτερη με το αντώνυμό της.

διαλεγόμενοι: Εναντιωματική μετοχή συνημμένη στο υποκείμενο (πολλοί) του ρήματος της κύριας πρότασης (γεγόνασιν), στο οποίο και λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης.

μελοντες: Εναντιωματική μετοχή συνημμένη στο υποκείμενο (τεροι) του ρήματος της κύριας πρότασης (εσιν εργασμένοι), στο οποίο και λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης.

Ομόρριζα
αμφιλεγόμενος, ανάλογος, αναλογία, αναλογικότητα, δυσαναλογία, άλογος, παράλογος, αντιλέγω, αντιλογία, απολογητής, απολογία, απολογισμός, διάλεξη, διαλέγω, συνδιάλεξη, διάλογος, διαλογισμός, ξεδιαλέγω, εκλέγω, εκλεκτός, εκλέξιμος, εκλογέας, εκλογή, ελλόγιμος, επανεκλογή, προεκλογικός, επιλέγω, επιλογή, επιλεκτικός, επιλέξιμος, επίλογος, έλλογος, κατάλογος, ακαταλόγιστος, συγκαταλέγω, προλέγω, προλογίζω, πρόλογος, παράλογος, παραλογισμός, συλλέγω, συλλογή, συλλογικότητα, συλλογισμός, περισυλλέγω, υπόλογος, υπολογισμός, ανυπολόγιστος, ξελογιάζω, εκλογικεύω, δυσλεξία.

Αντώνυμο
πιμελούμενοι

3. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις γενικές του κειμένου.

τν λλων: Επιθετικός προσδιορισμός στα στρατειν και φρουρν.
στρατειν: Γενική διαιρετική στο οδεμις.
φρουρν: Γενική διαιρετική στο οδεμις.
οδεμις: Αντικείμενο του ρήματος πελείφθην.
μετ τν πρώτων: Εμπρόθετος προσδιορισμός της συνεργασίας στο ποιούμενος.  
μετ τν τελευταίων: Εμπρόθετος προσδιορισμός της συνεργασίας στο ναχωρν.
κ τν τοιούτων: Εμπρόθετος προσδιορισμός της συμφωνίας στο σκοπεν.
τς πόλεως: Γενική κτητική στο «τ κοινν».   
κ τν θελόντων: Εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου στο φελεσθε.
τν θελόντων: Επιθετική μετοχή που έχει ως υποκείμενο το άρθρο της.
π ψεως: Εμπρόθετος προσδιορισμός του αναγκαστικού αιτίου στα φιλεν και μισεν.
κ τν ργων: Εμπρόθετος προσδιορισμός της συμφωνίας στο σκοπεν.
μεγάλων: Επιθετικός προσδιορισμός στο κακν.   
κακν: Γενική της αιτίας στο ατιοι.
[Το ατιος συντάσσεται με γενική της αιτίας, αλλά και με γενική αντικειμενική. Με γενική της αιτίας συντάσσεται, όταν η γενική δηλώνει βλάβη και τότε το ατιος σημαίνει υπαίτιος, υπεύθυνος. Όταν όμως η γενική δηλώνει όφελος, τότε είναι αντικειμενική και το ατιος σημαίνει πρόξενο, χορηγός, δημιουργός.]
τν τοιούτων: Αντικείμενο της μετοχής μελοντες

4. Να καλύψετε τα κενά με λέξεις του κειμένου.

α. Ο πολλο δέω χάριν χειν, βουλή, τ κατηγόρ.
β. Ο Πέρσαι τος λλησι μεγάλων κακν ατιοι γεγόνασι.
γ. δμος φιλε τος κοσμίως πολιτευομένους.
δ. Πάντας χρ κ τν ργων σκοπεν.

5. π’ ψεως, κγαθά: Να περιγράψετε το φθογγικό πάθος των λέξεων και να δημιουργήσετε ανάλογα πάθη στα ακόλουθα παραδείγματα.
α. Οδείς μετ ργς σφαλς βουλεύεται. β. Πρς τν νάγκ πάντα τ λλα στ σθεν.
γ. ρα ο δικαία γλσσα χει κράτος μέγα; δ. Κα γ πέμπω μς.

π’ ψεως: Έκθλιψη λέγεται η αποβολή του τελικού βραχύχρονου φωνήεντος μιας λέξης εμπρός από το αρχικό φωνήεν ή τον αρχικό δίφθογγο της ακόλουθης: π μο = π’ μο, οτε ατός = οτ’ ατός.
Πάνω από τη θέση του φωνήεντος που παθαίνει έκθλιψη γράφεται ένα σημάδι που είναι όμοιο με ψιλή και λέγεται απόστροφος: π μο = π’ μο· όταν όμως η έκθλιψη γίνεται κατά τη σύνθεση λέξεων, δε σημειώνεται απόστροφος: π χω = πέχω.
Ο τόνος του φωνήεντος που παθαίνει έκθλιψη (αν τούτο τονιζόταν πριν από την έκθλιψη):
1) στις άκλιτες λέξεις χάνεται μαζί με το φωνήεν που εκθλίβεται: παρ μο = παρ’ μο, π ατο = π’ ατο, λλ κενος =λλ’ κενος·
2) στις κλιτές λέξεις και στο αριθμητικό πτ ανεβαίνει στην προηγούμενη συλλαβή, πάντα ως οξεία: δειν παθον = δείν’ παθον, φημ γώ = φήμ’ γώ, πτ σαν =πτ’ σαν.
Αν ύστερ’ από την έκθλιψη απομένει στο τέλος της λέξης άφωνο ψιλόπνοο (κ,π,τ) και η ακόλουθη λέξη δασύνεται, τότε το ψιλόπνοο τρέπεται στο αντίστοιχό του (ομόφωνο) δασύπνοο, δηλ. το κ σε χ, το π σε φ, το τ σε θ: π μν = φ’ μν, κατ μν = καθ’ μν· αν ύστερ’ από την έκθλιψη απομένουν δύο ετερόφωνα ψιλόπνοα (κτ ή πτ), τότε εμπρός από λέξη που έχει δασεία τρέπονται και τα δύο στα αντίστοιχά τους δασύπνοα: νύκτα λην = νύχθ’ λην, νύκτα (κα) μέραν = νυχθημερόν, πτ μέραι = φθήμερος.

κγαθά: Κράση λέγεται η συγχώνευση του τελικού φωνήεντος ή διφθόγγου μιας λέξης με το αρχικό φωνήεν ή τον αρχικό δίφθογγο της ακόλουθης: τ λλα - τλλα, τ νομα - τονομα, μέντοι ν - μεντν, γ ομαι - γμαι.
Πάνω στο φωνήεν που προκύπτει από την κράση γράφεται ένα σημάδι που είναι όμοιο με την ψιλή και λέγεται κορωνίδα: κα γώ - κγώ· αν από την κράση προκύπτει κύριος δίφθογγος, η κορωνίδα  σημειώνεται στο δεύτερο φωνήεν του διφθόγγου: τ ατά - τατά.
Όταν όμως η πρώτη από τις λέξεις που συγχωνεύονται είναι τύπος που αποτελείται μόνο από ένα φωνήεν ή ένα δίφθογγο με δασεία (π.χ. , ο, , α, , , ο κτλ.), τότε στη θέση της κορωνίδας σημειώνεται η δασεία: νήρ - νήρ· νθρωπος - νθρωπος· ν - ν· ο νεκα - ονεκα.

α. Οδείς μετ ργς σφαλς βουλεύεται. = Οδείς μετ’ ργς σφαλς βουλεύεται. (έκθλιψη)

β. Πρς τν νάγκ πάντα τ λλα στ σθεν. = Πρς τν νάγκ πάντα τλλ’ στ’ σθεν. (κράση – έκθλιψη – έκθλιψη)

γ. ρα ο δικαία γλσσα χει κράτος μέγα; = ρ’ ο δικαία γλσσ’ χει κράτος μέγα; (έκθλιψη – έκθλιψη)

δ. Κα γ πέμπω μς. = Κγ πέμπω μς. (κράση)  

Ερμηνευτικά σχόλια
φρουρν: πρόκειται για τη φύλαξη των φρουρίων της Αττικής και γενικά των οχυρών θέσεων.
καίτοι χρή... κ τν τοιούτων σκοπεν: κατά τον ρήτορα η άψογη εκτέλεση των στρατιωτικών υποχρεώσεων από τον δοκιμαζόμενο πολίτη προεξοφλεί τη φιλοτιμία και κοσμιότητα στη διαχείριση των πολιτικών πραγμάτων.
οκ ε τις κομ, δι τοτο μισεν: ο Μαντίθεος και πολλοί αριστοκρατικοί νέοι της τάξεως των ιππέων έτρεφαν μακριά κόμη μιμούμενοι τους Λακεδαιμονίους. Αυτό όμως τους έκανε αντιπαθείς σε πολλούς δημοκρατικούς. Οι περισσότεροι ελεύθεροι Αθηναίοι της κλασικής περιόδου είχαν τα μαλλιά τους αρκετά κοντά, ήδη από την εφηβική ηλικία.

στε οκ ξιον π ψεως... λλ κ τν ργων σκοπεν: ο Μαντίθεος επισημαίνει ότι η ουσία της δοκιμασίας δεν είναι η εξωτερική εμφάνιση του δοκιμαζομένου, αλλά οι πράξεις του. Τα φαινόμενα συνήθως απατούν. Πολλοί πίσω από μια κόσμια εμφάνιση κρύβουν την κακότητα της ψυχής τους. Ενδιαφέρονται για το φαίνεσθαι και όχι για το εναι.


0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...