Ν. Γλώσσα Β΄ Λυκείου: Σεξουαλική ταυτότητα και κοινωνικός ρατσισμός

Sharon Cummings

 
Ν. Γλώσσα Β΄ Λυκείου: Σεξουαλική ταυτότητα και κοινωνικός ρατσισμός
 
Κείμενο 1: Σεξουαλική ταυτότητα και κοινωνικός ρατσισμός
Τα παρακάτω διασκευασμένα αποσπάσματα ανήκουν στο κείμενο της Σοφίας Τσαπαδά «ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, αντιμετώπιση και ρατσισμός».
 
     Όμως, μετά από τόσα χρόνια, αυτή η ισότητα και ο σεβασμός γιατί δεν έχουν έρθει; Ακόμα και σήμερα, τον 21ο αιώνα, άνθρωποι με ένα σεξουαλικό προσανατολισμό πέραν του επιτρεπτού, περιθωριοποιούνται, χλευάζονται και αντιμετωπίζονται με τον χειρότερο τρόπο. Από μικρά παιδιά μέχρι ηλικιωμένα άτομα, βιώνουν τρομακτικές καταστάσεις και δυστυχώς τα περισσότερα μαθαίνουν σε αυτό και δεν μιλάνε. Άνθρωποι που φοβούνται να ζήσουν ελεύθεροι γιατί η κοινωνία θα τους χαρακτηρίσει με τα χειρότερα επίθετα, θα τους επιτεθεί και θα τους χτυπήσει τόσο πολύ σε σημείο που θα τους θανατώσει. Όλα αυτά, μέρα μεσημέρι σε έναν κεντρικό και πολυσύχναστο δρόμο, και ίσως εκείνη τη στιγμή να μη βρεθεί κανείς να αντιδράσει.
     Είναι, όμως, μόνο θέμα της κοινωνίας; Όχι. Τεράστιο μερίδιο σε όλο αυτό έχει η πολιτεία και όσοι την εκπροσωπούν. Πριν από περίπου μία δεκαετία, προτάθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα η ψήφιση ενός αντιρατσιστικού νομοσχεδίου το οποίο, μεταξύ άλλων, περιελάμβανε την προστασία των ομοφυλόφιλων από συγκεκριμένα είδη διακρίσεων. Η ψήφιση αναβλήθηκε και τέθηκε επί τάπητος ξανά μετά από κάποια χρόνια. Όταν λοιπόν φτάνουμε στο σημείο της έκδοσης νόμων ώστε μία μερίδα να μην δέχεται ρατσιστικές συμπεριφορές, καταλαβαίνουμε πως κάτι δεν πάει καθόλου καλά και θα έπρεπε να μας προβληματίζει όλους.
     Είναι αδιανόητο εν έτει 2022, άνθρωποι να χρησιμοποιούν υβριστικές εκφράσεις εναντίον άλλων ανθρώπων επειδή δεν τους αρέσει κάτι επάνω τους, μαθητές να δέχονται χυδαίες λεκτικές επιθέσεις, και εργαζόμενοι να αντιμετωπίζουν προσβλητικές συμπεριφορές από εργοδότες και συναδέλφους. Επίσης, είναι τουλάχιστον ανεπίτρεπτο, εγκληματικές οργανώσεις να απειλούν ανοιχτά τους ομοφυλόφιλους και να ενθαρρύνουν ρητορικές και πράξεις μίσους εναντίον τους.
     Σε μια κοινωνία που ένα παιδί ντρέπεται και φοβάται να πάει στο σχολείο, δύο άνθρωποι φοβούνται να εκδηλώσουν την αγάπη τους και δεν τους επιτρέπεται να ενώσουν τις ζωές τους με νόμο ούτε να προχωρήσουν στην υιοθεσία ενός παιδιού, είμαστε όλοι υπόλογοι, ιδιαίτερα όταν αιτία όλων των παραπάνω είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η σεξουαλική ταυτότητα.
     Αντί, λοιπόν, να διδάσκεται η ομοφοβικότητα και ο ρατσισμός, ας ξεκινήσει να διδάσκεται η ενσυναίσθηση, η αγάπη και ο σεβασμός προς τους γύρω μας. Ίσως αν δεν καταπιέζαμε τους ανθρώπους να «μπούνε» σε καλούπια ξεπερασμένα και δεν τους μαθαίναμε να κρίνουν τους άλλους από την εμφάνιση, τα πράγματα να ήτανε λίγο καλύτερα. Όσο όμως όλα αυτά συνεχίζονται, η κοινωνία θα βυθίζεται στο σκοτάδι και θα συνεχίζει να μισεί άτομα άλλης εθνικότητας, θρησκείας και σεξουαλικότητας επειδή έτσι έμαθε και έτσι μαθαίνει στους απογόνους της.
 
Κείμενο 2: Οι ρετσίνες του βασιλιά
 
Επανέρχομαι σε κείνον τον φόβο του άλλου πράγματος, στην υποψία που έκανε τους αδένες του λαιμού μου να στεγνώνουν σαν να έμπηγα τα δόντια μου σε λεμόνι. Δεν ήταν λίγες οι φορές που σου είχα μιλήσει μ’ έναν ιδιαίτερο τόνο για τους δυο γιους του Γρηγόρη. Τους ήξερες από παιδί, καθώς έχετε παίξει μαζί, έχετε φάει παρέα, έχετε κοιμηθεί στο ίδιο δωμάτιο σε γιορτές και εκδρομές τότε που ζούσαμε ξέγνοιαστα. Γιατί άραγε στην παραμονή της αναχώρησής μου από το σπίτι σου στις Βρυξέλλες συννέφιασες όταν σου ξαναμίλησα για τον Δούκα, τον μεγάλο γιο του Γρηγόρη, το δεξί μου χέρι στη δουλειά ως πρόσφατα; Τα τελευταία χρόνια κάποιος αέρας αλλιώτικος φυσάει ανάμεσά σας. Σε κοιτάει στα μάτια, διάολε!
Καθώς σου τα ‘λεγα αυτά, δε συννέφιασες απλώς, παρά πετάχτηκες λες και σε χτύπησε ρεύμα. «Να κοιτάς τη δουλειά σου!» ήταν η πρώτη κουβέντα που βγήκε απ’ το στόμα σου. Που να πήγε άραγε ο σεβασμός; Που πήγε άραγε εκείνη η παλιά σου ηρεμία την τελευταία φορά στο σπίτι σου; Σου απάντησα σαν να μην είχα ακούσει αυτό που μόλις είχες εκστομίσει. «Είναι τόσο κακό», σε ρώτησα, «που θέλω την περιουσία που σου άφησα να μην τη χαρίσεις στη μοναξιά σου;» «Δεν είμαι μόνη μου», μου απάντησες. Σε ρώτησα «Τι εννοείς» και απαίτησα να μου πεις. «Δε μου αρέσουν οι άντρες, μπαμπά…» μου απάντησες χωρίς να κοκκινήσεις.
Το είχα βέβαια φανταστεί από καιρό, μόνο που φοβόμουν να το επιβεβαιώσω, σαν να κρατούσα στο χέρι έναν κλειστό φάκελο με ιατρικές εξετάσεις απ’ αυτές που σου ανατρέπουν τη ζωή σε λίγα λεπτά. Είσαι ομοφυλόφιλη, Ρεγγίνα, κι αυτόν τον φάκελο μάλλον δε θα έπρεπε να τον ανοίξω ποτέ.
Δε μου αρέσουν οι άντρες, μπαμπά… Τι σκατά κόσμο έχετε φτιάξει, μπορείς να μου πεις; Γιατί αλλάξατε όλα τα μπιμπελό στα ράφια, γιατί φοράτε τα ρούχα σας ανάποδα και καμαρώνετε για τις γυαλιστερές φόδρες που κρέμονται, γιατί αλλάξατε τη φορά περιστροφής της γης; Γιατί, γαμώτο, δεν έφυγα πρώτος εγώ να μείνει εδώ η Ουρανία, η μάνα σας, που για το καθετί έβρισκε δικαιολογίες και επιχρίσματα;
 
Ισίδωρος Ζουργός, Οι ρετσίνες του βασιλιά, Εκδόσεις Πατάκη
 
1^ο ΘΕΜΑ
 
1ο υποερώτημα (μονάδες 10)
Να χαρακτηρίσεις τις προτάσεις που ακολουθούν με την ένδειξη ΣΩΣΤΟ (Σ) ή ΛΑΘΟΣ (Λ), αξιολογώντας αν ανταποκρίνονται στο νόημα του Κειμένου 1.
 
α. Στις μέρες μας οι άνθρωποι «διαφορετικού» σεξουαλικού προσανατολισμού, αφού βίωσαν τρομακτικές καταστάσεις, μπορούν επιτέλους να απολαμβάνουν περισσότερο σεβασμό.
β. Χλεύη, εκφοβισμός, περιθωριοποίηση, απειλές, ύβρεις, επιθέσεις και δολοφονίες, είναι μερικές μόνο από τις ανεπίτρεπτες συμπεριφορές μελών της κοινωνίας μας προς τη σεξουαλική διαφορετικότητα.
γ. Η έκδοση νόμων ώστε μία μερίδα πολιτών να μην δέχεται ρατσιστικές συμπεριφορές, αποδεικνύει το υψηλό επίπεδο της πολιτικής και της κοινωνίας ενός κράτους.
δ. Η βάναυση και ρατσιστική συμπεριφορά με αιτία τη σεξουαλική διαφορετικότητα, είναι ζήτημα συλλογικής ευθύνης.
ε. Η αλλαγή της οπτικής στην εκπαίδευση θα βελτιώσει τη στάση της κοινωνίας απέναντι στη διαφορετικότητα.
 
α. Λ, β. Σ, γ. Λ, δ. Σ, ε. Σ
 
2ο υποερώτημα (μονάδες 10)
Η τρίτη παράγραφος του κειμένου αναπτύσσεται κατά βάση με παραδείγματα. Να εντοπίσεις δύο από αυτά και να εξηγήσεις τη λειτουργία τους στην ανάπτυξη του κειμένου.
 
Μεταξύ των παραδειγμάτων που αξιοποιεί η συγγραφέας μπορούμε να διακρίνουμε τα ακόλουθα δύο: «εργαζόμενοι να αντιμετωπίζουν προσβλητικές συμπεριφορές από εργοδότες και συναδέλφους», «εγκληματικές οργανώσεις να απειλούν ανοιχτά τους ομοφυλόφιλους και να ενθαρρύνουν ρητορικές και πράξεις μίσους εναντίον τους».
Τα παραδείγματα συγκεκριμενοποιούν τις απαράδεκτες συμπεριφορές χλεύης, περιθωριοποίησης και επιθετικότητας εναντίον των σεξουαλικά «διαφορετικών» ανθρώπων, στις οποίες αναφέρθηκε η συγγραφέας προηγουμένως. Με τα παραδείγματα εν είδει απαρίθμησης, η συγγραφέας καταγγέλλει την ανεπίτρεπτη στάση της κοινωνίας έναντι της σεξουαλικής διαφορετικότητας στον 21ο αιώνα, όταν ο σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων και η έμπρακτη ισότητα θα έπρεπε να ήταν αυτονόητα.
 
3ο υποερώτημα (μονάδες 15)
α) Στην πρώτη και τη δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 1 υπάρχουν δύο ερωτήσεις. Ποιες είναι (μονάδες 2) και ποιους σκοπούς της συγγραφέα εξυπηρετούν; (μονάδες 3)
 
Η πρώτη παράγραφος ξεκινά με την ερώτηση: «Όμως, μετά από τόσα χρόνια, αυτή η ισότητα και ο σεβασμός γιατί δεν έχουν έρθει;» και η δεύτερη ξεκινά με την ερώτηση: «Είναι, όμως, μόνο θέμα της κοινωνίας;».
Οι δύο ερωτήσεις, από τις οποίες η πρώτη είναι ρητορική ενώ η δεύτερη απαντάται από τη συγγραφέα, αποσκοπούν να δώσουν έμφαση, να «ξυπνήσουν» τη συνείδηση του αναγνώστη και να τον θέσουν σε εγρήγορση και προβληματισμό στο σοβαρό ζήτημα της στάσης απέναντι στη σεξουαλική διαφορετικότητα. Επιπλέον, οι ερωτήσεις λειτουργούν δομικά ως ομοιότροπη έναρξη παραγράφου δίνοντας ρυθμό στο κείμενο και αυξάνοντας την παραστατικότητα του λόγου.
Με την πρώτη ερώτηση που είναι ευρύτερη τίθεται ο συνολικότερος προβληματισμός του κειμένου και κατατοπίζεται, έτσι, ο αναγνώστης σχετικά με το υπό διερεύνηση ζήτημα. Ενώ, με τη δεύτερη ερώτηση που είναι λιγότερο γενική τίθεται υπό διερεύνηση μια πιο συγκεκριμένη πτυχή του προβλήματος.
 
β) «Αντί, λοιπόν, …. λίγο καλύτερα»: στο απόσπασμα της πέμπτης παραγράφου του Κειμένου 1 αξιοποιείται η αντίθεση και η υπόθεση. Να τις εντοπίσεις (μονάδες 4) και να εξηγήσεις τι επιτυγχάνει η συγγραφέας με αυτές. (μονάδες 6)
Αντίθεση: «Αντί, λοιπόν, να διδάσκεται η ομοφοβικότητα και ο ρατσισμός, ας ξεκινήσει να διδάσκεται η ενσυναίσθηση, η αγάπη και ο σεβασμός προς τους γύρω μας.»
Υπόθεση: «Ίσως αν δεν καταπιέζαμε τους ανθρώπους να «μπούνε» σε καλούπια ξεπερασμένα και δεν τους μαθαίναμε να κρίνουν τους άλλους από την εμφάνιση, τα πράγματα να ήτανε λίγο καλύτερα.»
 
Οι δύο επιλογές της συγγραφέως (αντίθεση και υπόθεση) στην ουσία συλλειτουργούν και αποτελούν μια ενιαία αντίθεση που καταγγέλλει τις ευθύνες της εκπαίδευσης στο θέμα της στάσης μας απέναντι στη σεξουαλική διαφορετικότητα και τονίζει την ανάγκη άμεσης αλλαγής του προσανατολισμού της.
Η συγγραφέας αναγνωρίζει τον σημαντικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η ορθή διαπαιδαγώγηση τόσο στο πλαίσιο του σχολείου όσο και στο πλαίσιο της οικογένειας, γι’ αυτό και επιχειρεί να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες, ώστε να υπάρξει η κατάλληλη αναμόρφωση στην προσέγγιση του σχετικού ζητήματος.
 
2^ο ΘΕΜΑ (μονάδες 30)
Σε ένα άρθρο για την εφημερίδα του σχολείου σας να καταγράψετε αφενός πτυχές των διακρίσεων που βιώνουν τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, και αφετέρου προτάσεις για το πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί η υπάρχουσα κατάσταση. (350-400 λέξεις)
 
α) Διακρίσεις που βιώνουν τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας:
 
- Παραβιάζονται ουσιώδη ανθρώπινα δικαιώματά τους, έστω κι αν η διασφάλιση αυτών προβλέπεται από το Σύνταγμα. Δικαιώματα όπως αυτά της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας, της τιμής και της απόλυτης προστασίας της ζωής. Τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα δεν έχουν πάντοτε -ή χωρίς κόστος- τη δυνατότητα της ελεύθερης έκφρασης, εφόσον υφίστανται συναισθηματική -ενίοτε και σωματική- κακοποίηση μέσω ταπεινωτικών και υβριστικών σχολίων. Βρίσκονται υπό διαρκή ανησυχία, καθώς γνωρίζουν ότι ανά πάσα στιγμή κάποιος θα τους επιτεθεί -συνήθως λεκτικά- με σκοπό να τους μειώσει και να τους πληγώσει. Πρόκειται για ανεπίτρεπτες επιθετικές και απάνθρωπες συμπεριφορές, οι οποίες φανερώνουν την απουσία ανεκτικότητας της κοινωνίας και την έλλειψη σεβασμού απέναντι στην προσωπικότητα και τη διαφορετικότητα του άλλου.  
 
- Συχνά περιθωριοποιούνται ή δεν γίνονται πλήρως αποδεκτά από τον κοινωνικό τους περίγυρο, ιδίως αν θελήσουν να εκφράσουν ανοιχτά τις προτιμήσεις τους. Τίθενται, έτσι, υπό έναν ιδιότυπο περιορισμό συναναστροφών, εφόσον κατανοούν πως η παρουσία τους δυσαρεστεί ορισμένα άτομα στον χώρο της εργασίας τους ή του ευρύτερου φιλικού τους κύκλου. Με μόνο κριτήριο τη σεξουαλική τους ταυτότητα βιώνουν την κοινωνική απόρριψη, σαν να μην αποτελούν ολοκληρωμένες προσωπικότητες με ποικιλία ενδιαφερόντων και ηθικών αρετών.
 
- Άλλοτε δέχονται απειλές ή στοχοποιούνται από ρατσιστικές οργανώσεις, οι οποίες θεωρούν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα υποδεέστερα ή φορείς μιας υποτιθέμενης «παρακμής» της κοινωνίας, εφόσον δεν ακολουθούν το σύνηθες κοινωνικό πρότυπο της ετεροφυλοφιλίας.
 
- Το εύρος των διακρίσεων εις βάρος των μελών της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας διαφέρει ανάλογα με τη χώρα στην οποία διαμένουν. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, έχουν αρθεί οι περισσότεροι νομικοί περιορισμοί εις βάρος τους, με εξαίρεση το δικαίωμα γάμου και υιοθεσίας. Σε άλλες χώρες, ωστόσο, η ομοφυλοφιλία θεωρείται παράνομη με ακρότατη ποινή εκείνη της θανάτωσης.
 
β) Προτάσεις για τη βελτίωση της υπάρχουσας κατάστασης:
 
- Η καλλιέργεια της αποδοχής και της ανεκτικότητας απέναντι στη διαφορετικότητα συνιστά πρώτιστο στόχο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Χρειάζεται, υπ’ αυτή την έννοια, τόσο η οικογένεια όσο και το σχολείο να υπηρετήσουν πιο αποτελεσματικά τον βασικό τους σκοπό που είναι η διαμόρφωση υγιών προσωπικοτήτων με συνειδητή αίσθηση σεβασμού απέναντι στην ετερότητα. Βασική προσδοκία, άλλωστε, όλων από το σχολείο δεν είναι η παροχή πλήθους γνώσεων ή επαγγελματικών δεξιοτήτων, αλλά η ηθική και πνευματική καλλιέργεια των μαθητών, ώστε να είναι πρώτα απ’ όλα άνθρωποι με ευαισθησίες και με επίγνωση της αξίας των συνανθρώπων τους.
 
- Ιδιαίτερη σημασία έχει η ορθή και σταθερή εκπροσώπηση των μελών της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας στα μέσα μαζικής επικοινωνίας προκειμένου να γίνει αντιληπτή συνολικά η προσωπικότητά τους και να πάψει ο μονόπλευρος χαρακτηρισμός τους με βάση μόνο τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους. Ορθή εκπροσώπηση σημαίνει να μην προβάλλονται κατά τρόπο μειωτικό ή ως κάτι το ασύνηθες, αλλά ως άτομα ολοκληρωμένα με αρετές και ενδιαφέροντα, όπως κάθε άλλο μέλος της κοινωνίας.    
 
- Προς αυτή την κατεύθυνση θα ήταν βοηθητικό, αν προβεβλημένα πρόσωπα της κοινωνίας απ’ όλους τους τομείς δραστηριοποίησης (αθλητές, πολιτικοί, ηθοποιοί, επιχειρηματίες κ.ά.) δήλωναν τη σεξουαλική τους ταυτότητα, ώστε να γίνει αντιληπτό πως μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας δραστηριοποιούνται σε κάθε πιθανό τομέα με επιτυχία και με ουσιαστικό έργο. Μια τέτοια κίνηση θα επέτρεπε αφενός στα νεότερα μέλη να μην αισθάνονται αμήχανα για τη δική τους ταυτότητα και αφετέρου σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα να αναγνωρίσουν πως η ταυτότητα αυτή δεν αποτελεί κάποιου είδους μειονέκτημα ή αποτρεπτικό παράγοντα στην επιτυχή πορεία ενός ατόμου. 
 
- Η πολιτεία από τη μεριά της οφείλει να αναγνωρίσει σε νομικό επίπεδο πλήρη δικαιώματα στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα -δικαίωμα γάμου και υιοθεσίας τέκνων- προκειμένου να υπηρετηθεί δραστικότερα ο απώτερος στόχος της πλήρους κοινωνικής αποδοχής τους. Η ομοφυλοφιλία, άλλωστε, δεν αποτελεί μια σύγχρονη ή πρόσκαιρη κατάσταση, αλλά μια διαχρονικά παρούσα έκφανση της ανθρώπινης φύσης, γι’ αυτό και είναι αναγκαίο να γίνει αποδεκτή ως κάτι το διαρκές, μόνιμο και εγγενές.
 
3^ο ΘΕΜΑ
Να εντοπίσετε τρία (3) διαφορετικά σχήματα λόγου στο Κείμενο 2 και να εξηγήσετε τη νοηματική τους λειτουργία.
Μονάδες 20
 
«…θέλω την περιουσία που σου άφησα να μην τη χαρίσεις στη μοναξιά σου;»
Στο χωρίο αυτό εντοπίζεται το σχήμα της προσωποποίησης με τη «μοναξιά» να λαμβάνει το ρόλο του πιθανού αποδέκτη της περιουσίας που είχε δοθεί στην ηρωίδα από τον πατέρα της. Με το σχήμα της προσωποποίησης ο αφηγητής αποδίδει με έμφαση το πόσο τον δυσαρεστεί το ενδεχόμενο να απομείνει η κόρη του μόνη της, χωρίς οικογένεια και χωρίς δικά της παιδιά.
 
«…  σαν να κρατούσα στο χέρι έναν κλειστό φάκελο με ιατρικές εξετάσεις απ’ αυτές που σου ανατρέπουν τη ζωή σε λίγα λεπτά.»
Στο χωρίο αυτό εντοπίζεται το σχήμα της παρομοίωσης. Ο αφηγητής επιχειρεί να αναδείξει το πόσο τον τρόμαζε το ενδεχόμενο να είναι η κόρη του ομοφυλόφιλη. Απέφευγε, έτσι, να επιβεβαιώσει τη σχετική του ανησυχία, όπως θα φοβόταν να ανοίξει έναν φάκελο με ιατρικές εξετάσεις που θα επιβεβαίωναν κάποια επώδυνη και πιθανώς μοιραία ασθένεια.
 
«γιατί αλλάξατε τη φορά περιστροφής της γης;»
Στο χωρίο αυτό εντοπίζεται το σχήμα της μεταφοράς. Με το σχήμα αυτό ο αφηγητής αποδίδει το πόσο αδιανόητη του φαίνεται η ομοφυλοφιλία, καθώς για τον ίδιο μοιάζει να ανατρέπει καθετί που του ήταν οικείο, φυσιολογικό και απολύτως σταθερό. Έχει, δηλαδή, την αίσθηση πως οτιδήποτε ο ίδιος γνώριζε και αποδεχόταν ως σωστό η νέα γενιά το έχει αλλάξει τελείως.
 
4^ο ΘΕΜΑ
Να παρουσιάσετε με παραπομπές στο Κείμενο 2 την αντίδραση του πατέρα στην ομοφυλοφιλία της κόρης του. Συμφωνείτε με την αντίδρασή του; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (120-150 λέξεις)
Μονάδες 15   
 
Ο πατέρας-αφηγητής έχει για καιρό την υποψία πως η κόρη του είναι ομοφυλόφιλη και η σκέψη αυτή του προκαλεί φόβο και τον πληγώνει, καθώς για τον ίδιο πρόκειται για μια μη αποδεκτή και μη φυσιολογική κατάσταση. Όπως χαρακτηριστικά αποδίδει με τη χρήση μιας παρομοίωσης τα συναισθήματά του, η σκέψη και μόνο πως ίσχυε κάτι τέτοιο έκανε τους αδένες του λαιμού του να στεγνώνουν «σαν να έμπηγα τα δόντια μου σε λεμόνι». Όταν, μάλιστα, η κόρη του επιβεβαιώνει τις υποψίες του εκείνος εντυπωσιάζεται από το γεγονός πως εκείνη το αναφέρει «χωρίς να κοκκινήσει», μιας και, κατά τη δική του γνώμη, πρόκειται για κάτι που θα έπρεπε να της προκαλεί ντροπή. Του είναι, άλλωστε, αδύνατο να διαχειριστεί και να αποδεχτεί την ομοφυλοφιλία της κόρης του, όπως αυτό διαφαίνεται από τα αλλεπάλληλα ρητορικά ερωτήματα που θέτει σχετικά με το πόσο δραματικά έχει αλλάξει ο κόσμος («γιατί φοράτε τα ρούχα σας ανάποδα… γιατί αλλάξατε τη φορά περιστροφής της γης;»). Εμφατικότερα, βέβαια, η αδυναμία του να αποδεχτεί το γεγονός αυτό φαίνεται από το ερώτημα-ευχή να είχε πεθάνει εκείνος πρώτος και όχι η σύζυγός του.
Αν και κατανοώ την αντίδραση του πατέρα από την άποψη πως ο ίδιος έχει μεγαλώσει με διαφορετικές αρχές και αντιλήψεις, δεν συμφωνώ εντούτοις με αυτή. Ως ενήλικας όφειλε να έχει αποκτήσει μια ευρύτερη θέαση των πραγμάτων και, κυρίως, να αγαπά και να αποδέχεται το παιδί του ακριβώς όπως είναι και όχι όπως θα το ήθελε εκείνος να είναι.