Οδυσσέας
Ελύτης «Μυρίσαι το άριστον» [VIII-Χ] VIII Γυμνός,
Ιούλιο μήνα, το καταμεσήμερο. Σ’ ένα στενό κρεβάτι, ανά- μεσα
σε δυο σεντόνια χοντρά, ντρίλινα, με το μάγουλο πάνω στο μπράτσο
μου, που το γλείφω και γεύομαι την αρμύρα του. Κοιτάζω
τον ασβέστη αντικρύ στον τοίχο της μικρής μου κάμαρας. Λίγο
πιο ψηλά το ταβάνι με τα δοκάρια. Πιο χαμηλά την κασέλα όπου
έχω αποθέσει όλα μου τα υπάρχοντα: δυο παντελόνια, τέσσερα πουκάμισα,
κάτι ασπρόρουχα. Δίπλα, η καρέκλα με την πελώρια ψά- θα.
Χάμου, στ’ άσπρα και μαύρα πλακάκια, τα δυο μου σάνταλα. Έχω στο
πλάι μου κι ένα βιβλίο. Γεννήθηκα
για να ‘χω τόσα. Δε μου λέει τίποτε να παραδοξολογώ. Από
το ελάχιστο φτάνεις πιο σύντομα οπουδήποτε. Μόνο που ‘ναι πιο
δύσκολο. Κι από το κορίτσι που αγαπάς επίσης φτάνεις, αλλά θέ- λει
να ξέρεις να τ’ αγγίξεις οπόταν η φύση σου υπακούει. Κι από τη φύση
-αλλά θέλει να ξέρεις να της αφαιρέσεις την αγκίδα της. Σχόλιο: Ο
ποιητής στην ενότητα VIII
προβάλλει την ολιγάρκεια που τον διακρίνει, η οποία συνιστά αποτέλεσμα όχι
ανάγκης, αλλά επιλογής. Μια μικρή κάμαρα, ελάχιστα ρούχα κι ένα βιβλίο συγκροτούν
το σύνολο των υλικών υπαρχόντων του, χωρίς αυτό να πικραίνει ή να προβληματίζει
τον ποιητή («Γεννήθηκα για να ‘χω τόσα»). Την εκτενή
οπτική εικόνα της πρώτης στροφής, μέσω της οποίας ο ποιητής παρουσιάζει στον
αναγνώστη το υλικό του περιβάλλον με τα ελάχιστα υπάρχοντά του, διαδέχεται μια κυρίαρχα
νοητικού περιεχομένου στροφή. «Από το ελάχιστο φτάνεις πιο σύντομα οπουδήποτε»,
ισχυρίζεται ο ποιητής, υπονοώντας τη δυνατότητα του ατόμου να κατακτήσει,
μεταξύ άλλων, την ευδαιμονία, την ψυχική γαλήνη, την ηθική ακεραιότητα, αλλά
και την πνευματική ανύψωση. Αναγνωρίζει, βέβαια, την ύπαρξη δυσκολιών, εφόσον
συχνά η απουσία επαρκών υλικών αγαθών μπορεί να δυσχεράνει τον καθημερινό βίο
του ατόμου, αλλά δεν θεωρεί σε καμία περίπτωση τα ελλιπή υλικά αγαθά
αποτρεπτικό παράγοντα στην προσπάθεια του ατόμου να ευτυχήσει και να γνωρίσει
το βαθύτερο νόημα της ύπαρξης. Η
διαδρομή του ατόμου προς την ευδαιμονία και την πνευματική εκείνη διαύγεια που
καθιστά προσιτά τα ερωτήματα της ύπαρξης μπορεί να καλυφθεί και με τη συνδρομή
του έρωτα («από το κορίτσι που αγαπάς»). Χρειάζεται, ωστόσο, προσοχή, διότι το
ερωτικό άγγιγμα, η επιδιωκόμενη επαφή, δεν πρέπει να επισπευστεί, αλλά να επέλθει
μόνο όταν το επιτάσσει η φύση∙ μόνο όταν προκύπτουν οι απαιτούμενες συνθήκες,
ώστε να προκύψει αρμονικά. Αντίστοιχο αποτέλεσμα μπορεί να επιτευχθεί και μέσω της
επαφής με τη φύση, αρκεί το άτομο να έχει επίγνωση πως η φύση δεν είναι ποτέ
εντελώς ακίνδυνη. Χρειάζεται, έτσι, να γνωρίζει πως να της αφαιρέσει «την
αγκίδα της», να τη βιώσει, δηλαδή, κατά τρόπο ασφαλή, ώστε να αντλήσει τη
ζητούμενη ευδαιμονία, χωρίς να έρθει αντιμέτωπο με την επώδυνη ή επικίνδυνη όψη
της. IX «Εχθές
έχωσα κάτω απ’ την άμμο το χέρι μου κι έπιασα το δικό της. Όλο
το απόγεμα ύστερα τα γεράνια με κοίταζαν απ’ τις αυλές με νόη- μα.
Οι βάρκες, οι τραβηγμένες έξω στη στεριά, πήρανε κάτι γνώρι- μο,
οικείο. Και το βράδυ, αργά, την ώρα που της έβγαλα τα σκουλα- ρίκια
να τη φιλήσω έτσι όπως θέλω εγώ, με τη ράχη ακουμπισμένη στον
μαντρότοιχο της εκκλησιάς, μπουμπούνισε το πέλαγος και οι Άγιοι
βγήκανε κρατώντας κεριά να μου φωτίσουνε.» Χωρίς
αμφιβολία υπάρχει για τον καθέναν από μας κι από μια ξεχω- ριστή,
αναντικατάστατη αίσθηση που αν δεν τη βρει να την απομο- νώσει
εγκαίρως και να συζήσει αργότερα μαζί της, έτσι που ναν τη γεμίσει
πράξεις ορατές, πάει χαμένος. Σχόλιο: Ο
ποιητής αναγνωρίζει τη δυναμική του έρωτα από την πρώτη κιόλας φορά που αγγίζει
την αγαπημένη του. Ίσα που πιάνει το χέρι της κάτω από την άμμο κι αμέσως
αρχίζει να διακρίνει θετικά μηνύματα από το φυσικό και υλικό περιβάλλον πως η
πρωτοβουλία του αυτή είναι απολύτως σύμφωνη με τις επιταγές της φύσης. Το όλο
νόημα βλέμμα από τα προσωποποιημένα γεράνια, όπως και η αίσθηση πως οι βάρκες
που βρίσκονταν τραβηγμένες στη στεριά του ήταν πια πιο οικείες, συνιστούν βασικές
ενδείξεις πως η όλη του ύπαρξη άλλαξε χάρη στο απλό αυτό άγγιγμα. Ο ποιητής δεν
είναι πια απλά κάποιος που κινείται ως παρατηρητής στο φυσικό περιβάλλον,
γίνεται μέρος του, λαμβάνοντας την αποδοχή του υλικού, φυσικού και πνευματικού
κόσμου. Η αποδοχή αυτή, μάλιστα, γίνεται εμφανέστερη, όταν της βγάζει τα
σκουλαρίκια για να τη φιλήσει «έτσι όπως θέλει» εκείνος, καθώς ηχούν μπουμπουνητά
στο πέλαγος και οι Άγιοι σπεύδουν να του φωτίσουνε, κρατώντας κεριά. Η
επιλογή του ποιητή να αφεθεί στο κάλεσμα του έρωτα επιβραβεύεται από κάθε πτυχή
του περιβάλλοντος, γεγονός που επιβεβαιώνει την ορθότητά της. Βρίσκει, κατ’
αυτό τον τρόπο, τον κατάλληλο για εκείνον δρόμο, ώστε να βιώσει την πραγματική
ευδαιμονία και να γνωρίσει τόσο τον εαυτό του όσο και τη φύση στον πληρέστερο
δυνατό βαθμό. Ο ποιητής, ωστόσο, δεν αποδίδει στον έρωτα καθολική αξία, υπό την
έννοια πως δεν θεωρεί ότι αποτελεί την ιδανική για όλους επιλογή στην
προσπάθειά τους να βρουν την ευτυχία («υπάρχει για τον καθέναν από μας κι από
μια ξεχωριστή, αναντικατάστατη αίσθηση»). Αναγνωρίζει, δηλαδή, πως για κάθε
άνθρωπο η αναντικατάστατη αίσθηση -εκείνη που θα του φέρει την ευτυχία- είναι
ξεχωριστή ή αλλιώς διαφορετική. Χρειάζεται, επομένως, ο κάθε άνθρωπος να
προχωρήσει στη δική του διαδρομή αναζήτησης, ώστε να την εντοπίσει και να την «απομονώσει»,
για να είναι ακολούθως σε θέση να ζήσει μαζί με την αίσθηση αυτή∙ να μπορεί να
αναβιώνει την αίσθηση αυτή μέσα από ορατές -όχι πνευματικές ή νοητές- πράξεις
και να προσδίδει, έτσι, στη ζωή του το ζητούμενο νόημα. Το τι θα φέρει, άρα,
την ευτυχία στον καθένα είναι κάτι το διαφορετικό, το οποίο δεν μπορεί να
προσδιοριστεί από άλλους ή να εντοπιστεί με μια διαδικασία απλής μίμησης. Ό,τι
φέρνει ευτυχία στον ποιητή, δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη πως συνιστά την ιδανική
επιλογή για όλους τους άλλους. Ο
ποιητής εντοπίζει τον δικό του δρόμο προς την ευδαιμονία, αλλά δεν τον
παρουσιάζει ως τον μόνο πιθανό δρόμο. Καλεί, έτσι, τους αναγνώστες να
ξεκινήσουν εγκαίρως τη δική τους προσωπική αναζήτηση, προκειμένου να έχουν κι
εκείνοι τη δυνατότητα να βιώνουν κατ’ επανάληψη την ευδαιμονική αίσθηση που
ανταποκρίνεται στη φύση τους. Προειδοποιεί, μάλιστα, πως αν κάποιος δεν βρει τι
είναι εκείνο που του προσφέρει χαρά, τότε «πάει χαμένος», υπό την έννοια πως θα
έχει χάσει την ευκαιρία να γνωρίσει την ευδαιμονία που του αναλογεί. Χ Ό,τι
μπόρεσα ν’ αποχτήσω μια ζωή από πράξεις ορατές για όλους, επομένως
να κερδίσω την ίδια μου διαφάνεια, το χρωστώ σ’ ένα είδος ειδικού
θάρρους που μου ‘δωκεν η Ποίηση: να γίνομαι άνεμος για το
χαρταετό και χαρταετός για τον άνεμο, ακόμη και όταν ουρανός δεν
υπάρχει. Δεν
παίζω με τα λόγια. Μιλώ για την κίνηση που ανακαλύπτει κανείς να
σημειώνεται μέσα στη «στιγμή» όταν καταφέρει να την ανοίξει και
να της δώσει διάρκεια. Οπόταν, πραγματικά, και η Θλίψις γίνε- ται
Χάρις και η Χάρις Άγγελος· η Ευτυχία Μοναχή και η Μοναχή Ευτυχία με
λευκές, μακριές πτυχές πάνω από το κενό ένα
κενό γεμάτο σταγόνες πουλιών, αύρες βασιλικού και συριγμούς υπόκωφου
Παραδείσου. Σχόλιο: Ο
ποιητής προχωρά σε μια εξομολόγηση για το πώς κατόρθωσε να αποκτήσει την ηθική
του ακεραιότητα και τη διαφάνεια απέναντι σε όλους, καθιστώντας εμφανή την
πρόθεσή του να προσδώσει αμιγώς προσωπικό χαρακτήρα στη διαδρομή του, ώστε να
μη διαβαστούν οι στίχοι του ως διδαχές ή προτροπές προς τους άλλους. Η ιστορία
κάθε ανθρώπου διαφέρει από την ιστορία των άλλων, όσο διαφέρουν οι μεταξύ τους ιδιότητες,
ποιότητες και αρετές. Ο ποιητής, εν προκειμένω, επισημαίνει πως όσα κατάφερε να
αποκτήσει στη ζωή του, τα απέκτησε με πράξεις ορατές σε όλους, χωρίς να
χρειαστεί να κινηθεί παρασκηνιακά ή με ύπουλο τρόπο, χάρη στο «ειδικό» θάρρος
που του χάρισε η Ποίηση, κάτι που του επέτρεψε να ζει με πλήρη διαφάνεια. Χάρη
στο θάρρος που του έδωσε η ποίηση βρήκε το κουράγιο, προκειμένου είτε να
αξιοποιεί κάθε υπάρχουσα ευκαιρία είτε να δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες,
ώστε κάθε στιγμή στη ζωή του να συνιστά μια ευκαιρία για την πληρέστερη δυνατή
βίωσή της. Όπως ειδικότερα το παρουσιάζει ο ποιητής με μεταφορικό λόγο, «να
γίνομαι άνεμος για το χαρταετό και χαρταετός για τον άνεμο», η στάση που τηρεί
απέναντι στη ζωή είναι αυτή μιας ουσιαστικής θέλησης να αξιοποιεί ενεργά την
κάθε στιγμή, χωρίς να περιμένει παθητικά τις «ιδανικές συνθήκες», όπως τείνουν
να κάνουν πολλοί άνθρωποι. Ακόμη και όταν δεν υπάρχει ουρανός, ο ποιητής δεν
παύει να επιζητά και να επιδιώκει την ευκαιρία να βιώσει τη χαρά της πτήσης.
Δήλωση που φανερώνει με τον πλέον σαφή τρόπο τη βούλησή του να μην αφήνεται στις
υπάρχουσες συνθήκες, αλλά να επεμβαίνει δυναμικά, προκειμένου να τις καταστήσει
κατάλληλες και ευνοϊκές. Ο
ποιητής, βέβαια, αντιλαμβάνεται πως η μεταφορική εικόνα που δημιουργεί με τον
χαρταετό ίσως προκαλέσει την αίσθηση στους αναγνώστες ότι καταφεύγει σε κενά
λογοπαίγνια («δεν παίζω με τα λόγια»), γι’ αυτό φροντίζει να επεξηγήσει περισσότερο
τη στάση του απέναντι στα πράγματα. Ό,τι επιχειρεί, λοιπόν, να αξιοποιήσει
είναι η κίνηση, η δυναμική που εμπεριέχεται σε κάθε στιγμή της ζωής, όταν κατορθώνει
κανείς να την «ανοίξει», να τη βιώσει πλήρως, δίνοντάς της κατ’ αυτό τον τρόπο
διάρκεια και αποκομίζοντας από αυτή όσο περισσότερα είναι εφικτό. Οδυσσέας
Ελύτης, Ο Μικρός Ναυτίλος, Ίκαρος
Νέα ελληνικά: Αναλυτική κλίση ρήματος «γράφω» Ενεργητική φωνή Ενεστώτας Οριστική γράφω,
γράφεις, γράφει, γράφουμε, γράφετε, γράφουν (ή γράφουνε) Υποτακτική να γράφω, να γράφεις, να γράφει, να γράφουμε,
να γράφετε, να γράφουν (ή να γράφουνε) Προστακτική β΄ ενικό: γράφε – β΄ πληθυντικό: γράφετε Μετοχή γράφοντας Παρατατικός Οριστική έγραφα, έγραφες, έγραφε, γράφαμε, γράφατε, έγραφαν
ή γράφανε Η χρονική αύξηση του ρήματος
διατηρείται όταν τονίζεται. Αόριστος Οριστική έγραψα, έγραψες, έγραψε, γράψαμε, γράψατε, έγραψαν
ή γράψανε Υποτακτική να γράψω, να γράψεις, να γράψει, να γράψουμε,
να γράψετε, να γράψουν (ή να γράψουνε) Προστακτική β΄ ενικό: γράψε – β΄ πληθυντικό: γράψτε
(ή γράψετε) Εξακολουθητικός Μέλλοντας Οριστική θα γράφω, θα γράφεις, θα γράφει, θα
γράφουμε, θα γράφετε, θα γράφουν (ή θα γράφουνε) Συνοπτικός Μέλλοντας Οριστική θα γράψω, θα γράψεις, θα γράψει, θα γράψουμε, θα
γράψετε, θα γράψουν (ή θα γράψουνε) Συντελεσμένος Μέλλοντας Οριστική θα έχω γράψει, θα έχεις γράψει, θα έχει
γράψει, θα έχουμε γράψει, θα έχετε γράψει, θα έχουν(ε) γράψει Παρακείμενος Οριστική έχω γράψει, έχεις γράψει, έχει γράψει,
έχουμε γράψει, έχετε γράψει, έχουν(ε) γράψει Υποτακτική να έχω γράψει, να έχεις γράψει, να έχει
γράψει, να έχουμε γράψει, να έχετε γράψει, να έχουν(ε) γράψει Μετοχή έχοντας γράψει Υπερσυντέλικος Οριστική είχα γράψει, είχες γράψει, είχε γράψει, είχαμε γράψει,
είχατε γράψει, είχαν(ε) γράψει Παθητική φωνή Ενεστώτας Οριστική γράφομαι, γράφεσαι, γράφεται, γραφόμαστε, γράφεστε,
γράφονται Υποτακτική να γράφομαι, να γράφεσαι, να γράφεται, να
γραφόμαστε, να γράφεστε, να γράφονται Προστακτική β΄ πληθυντικό: γράφεστε Μετοχή γραφόμενος, γραφόμενη, γραφόμενο Παρατατικός Οριστική γραφόμουν, γραφόσουν, γραφόταν, γραφόμαστε, γραφόσαστε,
γράφονταν (& γραφόμουνα, γραφόσουνα, γραφότανε,
γραφόμασταν, γραφόσασταν, γραφόντουσαν) Αόριστος Οριστική γράφηκα, γράφηκες, γράφηκε, γραφήκαμε, γραφήκατε,
γράφηκαν (ή γραφήκανε) & γράφτηκα, γράφτηκες, γράφτηκε,
γραφτήκαμε, γραφτήκατε, γράφτηκαν (ή γραφτήκανε) Υποτακτική να γραφώ, να γραφείς, να γραφεί, να γραφούμε,
να γραφείτε, να γραφούν (ή να γραφούνε) & να γραφτώ, να γραφτείς, να γραφτεί,
να γραφτούμε, να γραφτείτε, να γραφτούν (ή να γραφτούνε) Προστακτική β΄ ενικού: γράψου β΄ πληθυντικό: γραφείτε
(γραφτείτε) Εξακολουθητικός Μέλλοντας Οριστική θα γράφομαι, θα γράφεσαι, θα γράφεται, θα
γραφόμαστε, θα γράφεστε, θα γράφονται Συνοπτικός Μέλλοντας Οριστική θα γραφώ, θα γραφείς, θα γραφεί, θα γραφούμε,
θα γραφείτε, θα γραφούν (ή θα γραφούνε) & θα γραφτώ, θα γραφτείς, θα
γραφτεί, θα γραφτούμε, θα γραφτείτε, θα γραφτούν (ή θα γραφτούνε) Συντελεσμένος Μέλλοντας Οριστική θα έχω γραφεί, θα έχεις γραφεί, θα έχει γραφεί, θα
έχουμε γραφεί, θα έχετε γραφεί, θα έχουν γραφεί & θα έχω γραφτεί, θα έχεις γραφτεί,
θα έχει γραφτεί, θα έχουμε γραφτεί, θα έχετε γραφτεί, θα έχουν γραφτεί Παρακείμενος Οριστική έχω γραφεί, έχεις γραφεί, έχει γραφεί, έχουμε γραφεί,
έχετε γραφεί, έχουν(ε) γραφεί & έχω γραφτεί, έχεις γραφτεί,
έχει γραφτεί, έχουμε γραφτεί, έχετε γραφτεί, έχουν(ε) γραφτεί Υποτακτική να έχω γραφεί, να έχεις γραφεί, να έχει
γραφεί, να έχουμε γραφεί, να έχετε γραφεί, να έχουν(ε) γραφεί & να έχω γραφτεί, να έχεις γραφτεί,
να έχει γραφτεί, να έχουμε γραφτεί, να έχετε γραφτεί, να έχουν(ε) γραφτεί Μετοχή γραμμένος, γραμμένη, γραμμένο Υπερσυντέλικος Οριστική είχα γραφεί, είχες γραφεί, είχε γραφεί, είχαμε γραφεί,
είχατε γραφεί, είχαν(ε) γραφεί & είχα γραφτεί, είχες γραφτεί,
είχε γραφτεί, είχαμε γραφτεί, είχατε γραφτεί, είχαν(ε) γραφτεί
Νέα ελληνικά: Αναλυτική κλίση ρημάτων «είμαι
& έχω» είμαι Ενεστώτας Οριστική είμαι,
είσαι, είναι, είμαστε, είσαστε ή είστε, είναι Υποτακτική να είμαι, να είσαι, να είναι, να είμαστε,
να είσαστε ή να είστε, να είναι Προστακτική --- Μετοχή όντας Παρατατικός Οριστική ήμουν,
ήσουν, ήταν, ήμαστε, ήσαστε, ήταν ή ήτανε & ήμουνα, ήσουνα, ήτανε, ήμασταν,
ήσασταν, ήταν Εξακολουθητικός Μέλλοντας Οριστική θα είμαι, θα είσαι, θα είναι, θα είμαστε, θα
είσαστε ή θα είστε, θα είναι Σημείωση: Σε πολύ επίσημο ύφος το ρήμα είμαι
συναντάται ενίοτε στο α΄ και β΄ πληθυντικό πρόσωπο με τους λόγιους τύπους
είμεθα, είσθε (αντί είμαστε, είστε). Για τους υπόλοιπους χρόνους δανείζεται
τύπους από άλλα ρήματα π.χ. υπήρξα, έγινα, διετέλεσα, χρημάτισα. έχω Ενεστώτας Οριστική έχω,
έχεις, έχει, έχουμε, έχετε, έχουν ή έχουνε Υποτακτική να έχω, να έχεις, να έχει, να έχουμε, να
έχετε, να έχουν ή να έχουνε Προστακτική β΄ ενικό: έχε – β΄ πληθυντικό: έχετε Μετοχή έχοντας Παρατατικός Οριστική είχα,
είχες, είχε, είχαμε, είχατε, είχαν ή είχανε Εξακολουθητικός Μέλλοντας Οριστική θα έχω, θα έχεις, θα έχει, θα έχουμε, θα
έχετε, θα έχουν ή θα έχουνε Σημείωση: Για τον αόριστο δανείζεται τύπους από
άλλα ρήματα λ.χ. απέκτησα.
Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Ποια οικολογική συνείδηση; Κείμενο 1 Ποια οικολογική συνείδηση; Το παρακάτω κείμενο αποτελεί
χρονογράφημα που δημοσίευσε ο δημοσιογράφος Κοσμάς Βίδος στον ειδησεογραφικό
ιστότοπο «www.in.gr» στις 9 Σεπτεμβρίου 2022. Ταξίδευα στην Κεντρική Ευρώπη πριν από μερικές εβδομάδες, τότε που
άρχισαν να εμφανίζονται στις εφημερίδες οι φωτογραφίες µε τα προβλήματα που
προκαλεί η κλιματική κρίση ακόμα και σε χώρες που μέχρι πρότινος δεν ήξεραν τι
να κάνουν το άφθονο νερό των ποταμών και των λιμνών τους. Ως αυτόπτης μάρτυρας, βολτάροντας στις όχθες του Έλβα, στη Δρέσδη,
παρατήρησα κι εγώ τη χαμηλή στάθμη των νερών του. Έζησα από κοντά την αμηχανία
των Γερμανών, των Τσέχων, των Αυστριακών και των Ούγγρων μπροστά στις υψηλές
θερμοκρασίες τις οποίες εύλογα, οι κοινωνίες που ζουν παραδοσιακά στο κρύο,
έστω στη δροσιά, δεν ξέρουν πώς να αντιμετωπίσουν. Περπάτησα και στην απόληξη του νησιού της Μαργαρίτας, στη Βουδαπέστη,
στη μικρή χωμάτινη μύτη που αποκαλύφθηκε λόγω της χαμηλής στάθμης και του
Δούναβη. Όμως, τη στιγμή που έβλεπα τα ποτάμια να ξεραίνονται, παρατηρούσα πως,
ακόμα και τώρα, στην Κεντρική Ευρώπη µε τους πιο συνειδητοποιημένους σε θέματα
οικολογίας λαούς, την ώρα που όλοι μιλούσαν για την ανάγκη οικονομίας των
υδάτινων πόρων, η σπατάλη συνεχιζόταν. Στους κεντρικούς δρόμους των περισσότερων πόλεων είχαν τοποθετηθεί
συστήματα που ψέκαζαν τους περαστικούς µε νερό, για να τους δροσίσουν. Ένδειξη
έγνοιας για τον πολίτη ή δηθενιές, τη στιγμή που ούτε αφόρητη ήταν η ζέστη,
ούτε ήταν δύσκολο να βρεις μια σκιά για να ξαποστάσεις; Γύρω τους σχηματίζονταν
ποτάμια από το νερό που ξοδευόταν χωρίς λόγο. Ακόμα και όταν έβρεχε, τα «φυσερά δροσιάς» εξακολουθούσαν να σπαταλούν
το πολύτιμο περιεχόμενό τους: Να µας ψεκάζουν την ώρα που άδειαζαν πάνω από τα
κεφάλια µας οι ουρανοί! Αυτό, τη στιγμή που εμένα µου τραβούν το αφτί και µου
ζητούν να ελαττώσω το νερό µε το οποίο πλένω τα πιάτα, να µην τραβάω συχνά το
καζανάκι, να περιορίσω ακόμα και το καθημερινό ντουζάκι µου. Οικονομία, ναι, να την κάνουμε όλοι όμως. Αυστηρά μέτρα, ναι, αρκεί να
είναι δίκαια και να στοχεύουν στο πρόβλημα. Αλλιώς αισθάνεσαι πως σε δουλεύουν.
Πως η κλιματική κρίση, όχι απλώς δεν αντιμετωπίζεται µε τη σοβαρότητα που θα
έπρεπε, αλλά και χρησιμοποιείται από τους επιτήδειους για να κάνουν δημόσιες
σχέσεις (οι δήμοι µε τα «ψεκαστήρια»), για να γεμίσουν τις τσέπες τους, για,
για, για… Είδα µε τα µάτια µου περαστικούς να γεμίζουν τα παγούρια τους δωρεάν µε
νερό από τις κρήνες που είχαν τοποθετηθεί στους δρόμους της Βιέννης και
μερικούς να φεύγουν αφήνοντας τη ροή ανοιχτή! Ποια οικολογική συνείδηση; Αυτή
που ως φαίνεται εξαντλήσαμε καταργώντας τα πλαστικά καλαμάκια. Τελικά αυτά
έφταιγαν για όλα! Και πίνουμε τώρα τον καφέ µας όσο γίνεται πιο γρήγορα για να
µη λιώσει μέσα του το αηδιαστικό χάρτινο υποκατάστατό τους. Αυτή είναι τελικά η
μεγάλη θυσία µας για το κλίμα! ΥΓ.: Μοιάζει ανέκδοτο η εν μέσω
ανυδρίας παροχή δωρεάν νερού στους δρόμους πόλεων όπως η Βιέννη. Εκεί όπου
μέχρι πρότινος αν ζητούσες ένα ποτήρι νερό σε κάποιο από τα εστιατόρια ή τα
καφέ, το πλήρωνες χρυσάφι! Κείμενο 2 Συνεχίζοντας τη σπατάλη «σαν να μην
τρέχει τίποτα», τότε πολύ σύντομα όντως «δε θα τρέχει τίποτα» Το παρακάτω κείμενο αποτελεί απόσπασμα
από Δελτίο Τύπου που δημοσίευσε στις 28 Ιουνίου 2020 η Δημοτική Επιχείρηση
Ύδρευσης και Αποχέτευσης του Δήμου Βόλβης Θεσσαλονίκης (Δ.Ε.Υ.Α.Β.). Το νερό, το πολυτιμότερο αγαθό της
φύσης, εξαντλείται. Συνεχίζοντας τη σπατάλη «σαν να μην τρέχει τίποτα», τότε
πολύ σύντομα όντως «δεν θα τρέχει τίποτα». Η σωτηρία του αγαθού αυτού είναι
αποκλειστικά δική μας υπόθεση! Αλλάζουμε τις καθημερινές μας συνήθειες...
Εξοικονομούμε νερό! Αγαπητοί καταναλωτές, Αδιαμφισβήτητα, είναι αναφαίρετο
δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να απολαμβάνει τα πολύτιμα οφέλη που του προσφέρει η
κύρια πηγή ζωής, το νερό. Γι’ αυτό και κρίνεται αναγκαία η προσπάθεια όλων μας
για την προστασία του από την αλόγιστη κατανάλωσή του. Ιδιαίτερα, τους καλοκαιρινούς μήνες,
μια περίοδος που λόγω των κλιματιστικών αλλαγών έχει αυξηθεί δραματικά, η
ανάγκη για οικονομία στη χρήση του νερού είναι επιτακτική. Σας παραθέτουμε,
λοιπόν, γενικές οδηγίες που θα αποτελέσουν πολύτιμη βοήθεια στη φειδωλή
κατανάλωσή του, χωρίς να δημιουργηθεί πρόβλημα στην υδροδότηση της περιοχής του
δήμου Βόλβης. Η συμβολή και η έμπρακτη προσπάθειά σας
είναι απαραίτητη! [...] 10 τρόποι εξοικονόμησης νερού: [...] 5. Ρυθμίστε το καζανάκι ώστε να
περιοριστεί η ποσότητα νερού που καταναλώνεται. 6. Μη γεμίζετε τη μπανιέρα σας.
Προτιμήστε το ντους. [...] 7. Μην αφήνετε τη βρύση ανοικτή όταν
πλένετε τα πιάτα, όταν βουρτσίζετε τα δόντια σας [...] Κείμενο 3 Μαύρο νερό Το παρακάτω απόσπασμα προέρχεται από τη
νουβέλα του συγγραφέα Μιχάλη Μακρόπουλου «Μαύρο Νερό», η οποία κυκλοφόρησε το
2019 από τις εκδόσεις «Κίχλη». Η ιστορία εκτυλίσσεται στα βουνά της Ηπείρου, σε
ένα χωριό που ερημώνει. Εκεί ένας πατέρας και ο ανάπηρος γιος του, με όπλο την
αγάπη που τρέφουν ο ένας για τον άλλο, παλεύουν να επιβιώσουν. Το λεωφορείο ήρθε, έχοντας περάσει απ’
όλα τα άλλα χωριά –το δικό τους ήταν το τελευταίο. Μέσα ήταν άλλοι έντεκα
επιβάτες. [...] Κάθονταν χώρια όλοι, ο καθένας στο δικό του βρόμικο τζάμι. Παρακάτω υπήρχε παλιά ένα πρατήριο
καυσίμων, καφενείο κατόπιν και τώρα νεκροταφείο παλιών φορτηγών, αραδιασμένων
σε σειρές στο ραγισμένο τσιμέντο –με σπασμένα τζάμια και χωρίς κινητήρα και
λάστιχα. Σαν μάτι στον δασωμένο τόπο πρόβαλλε
πιο κάτω η λίμνη Ζαραβίνα. Παλιά είχε την καθαρότητα και τη στιλπνάδα γυαλιού,
όμως τώρα κοιτούσε θολή, τυφλά, τον χαμηλό ουρανό. Θυμόταν που πήγαινε μικρός
για κολύμπι [...] –τα μεγάλα ψάρια γλιστρούσαν σαν σκιές από κάτω του και τά
’βλεπε με δέος, δίνοντάς τους διαστάσεις τεράτων του νερού. Τώρα η λίμνη ήταν
νεκρή. [...] Παλιά θα υπήρχαν ψαράδες, μα τώρα δεν
είχαν τι να ψαρέψουν, και στο σημείο που είχε σταθεί ήταν μόνος. Η πλατιά
επιφάνεια του νεκρού νερού τον γαλήνευε, καθώς άφηνε το βλέμμα του να γλιστράει
πάνω, και πάντα ξαφνιαζόταν λιγάκι με το που αντίκριζε το βουνό, λες και
περίμενε να συνεχιζόταν το νερό ως τον ορίζοντα, σαν να μην ήταν λίμνη αλλά
θάλασσα δίχως αλάτι. Αργότερα μια μητέρα με τη μικρή της
κόρη ήρθαν και στάθηκαν λίγο παρακεί. Του φάνηκαν τόσο υγιείς στην όψη, που
σκέφτηκε πως το νερό, αν έριχνε μέσα μια πετονιά με αγκίστρι, θα ήταν ξανά
γεμάτο ζωή. [...] Περίμενε υπομονετικά· ήξερε ότι αργά ή
γρήγορα κάποιο ζώο θα κατέβαινε να ξεδιψάσει στο νερό, που ξεγελούσε με τον
γάργαρο ήχο του. Πενήντα μέτρα παραπίσω ήταν η παλιά δεξαμενή, με μισοσβησμένα
πάνω τα γράμματα της RIPOIL, ενώ τα πλατανόφυλλα βάθαιναν με τον ίσκιο τους το
καφεκόκκινο χρώμα της σκουριάς. Τρύπες είχαν ανοίξει στο μέταλλο, ένα παχύ
στρώμα από σάπια φύλλα είχε γίνει χούμοςμέσα, και η παλιά δεξαμενή ήταν γεμάτη ζωή: έντομα, τρωκτικά, πουλιά που
μπαινόβγαιναν. Το πλατανόδασος δίπλα στο ποτάμι είχε δεχτεί με συγκατάβαση τον
μεταλλικό ξένο, τον είχε κυκλώσει σκιάζοντάς τον, και κλαριά ακουμπούσαν πάνω
του και τον διαπερνούσαν. [...] Τα ζώα –ζαρκάδια, λαγοί, αγριογούρουνα,
πουλιά– είχαν πληθύνει στην περιοχή. Ό,τι τα σκότωνε ήταν συνάμα αυτό που τα
είχε σώσει. Η περιοχή είχε ερημώσει και δεν υπήρχε κανείς να κυνηγήσει, αλλά
ούτε ερχόταν κανένας απ’ έξω να χτυπήσει θηράματα που το κρέας τους θα ’ταν
σχεδόν σίγουρα μολυσμένο. [...] ΘΕΜΑ 1 Να παρουσιάσετε συνοπτικά (50-60
λέξεις) ενδείξεις της κλιματικής κρίσης στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, όπως
αυτές παρουσιάζονται στις τρεις πρώτες παραγράφους του Κειμένου 1. Μονάδες 20 Η κλιματική κρίση γίνεται εμφανής στις
χώρες της Κεντρικής Ευρώπης κυρίως μέσω της μείωσης του νερού σε λίμνες και
ποτάμια, καθώς και με την αύξηση της θερμοκρασίας. Ποταμοί που πλήττονται
είναι, μεταξύ άλλων, ο Έλβας στη Γερμανία, αλλά και ο Δούναβης, όπως προκύπτει
από την εμφάνιση τμήματος του νησιού της Μαργαρίτας, λόγω της χαμηλής του
στάθμης. ΘΕΜΑ 2 Ερώτημα 1ο Να χαρακτηρίσεις ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη
(Λ) καθεμία από τις παρακάτω περιόδους με βάση το Κείμενο 1 και να
αιτιολογήσεις την απάντησή σου, καταγράφοντας στο απαντητικό φύλλο το κατάλληλο
χωρίο του κειμένου: α)Οι χώρες με μεγάλα ποτάμια δεν έχουν
πληγεί από την κλιματική αλλαγή όσον αφορά στο νερό. [Λάθος: «παρατήρησα
κι εγώ τη χαμηλή στάθμη των νερών του…», «έβλεπα τα ποτάμια να ξεραίνονται…»] β)Οι συμβουλές για εξοικονόμηση νερού στην
Κεντρική Ευρώπη έχουν περιορίσει τη σπατάλη. [Λάθος: «την ώρα που όλοι
μιλούσαν για την ανάγκη οικονομίας των υδάτινων πόρων, η σπατάλη
συνεχιζόταν»] γ)Η παροχή δροσιάς προς τους περαστικούς
με συστήματα ψεκασμού στις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις αμφισβητείται από τον
συντάκτη ως προς τη σκοπιμότητά της. [Σωστό: «Ένδειξη έγνοιας για τον
πολίτη ή δηθενιές, τη στιγμή που ούτε αφόρητη ήταν η ζέστη, ούτε ήταν δύσκολο
να βρεις μια σκιά»] δ)Σύμφωνα με την εμπειρία που καταθέτει ο
συντάκτης, τα συστήματα ψεκασμού πετούσαν συνέχεια νερό εκτός αν έβρεχε. [Λάθος:
«Ακόμα και όταν έβρεχε, τα «φυσερά δροσιάς» εξακολουθούσαν να σπαταλούν το
πολύτιμο περιεχόμενό τους»] ε)Κατά τον συντάκτη η δωρεάν παροχή νερού
εν μέσω ανυδρίας δε συνάδει με την ακρίβεια στην πώλησή του. [Σωστό: «Μοιάζει
ανέκδοτο η εν μέσω ανυδρίας παροχή δωρεάν νερού στους δρόμους πόλεων όπως η
Βιέννη. Εκεί όπου μέχρι πρότινος αν ζητούσες ένα ποτήρι νερό σε κάποιο από τα
εστιατόρια ή τα καφέ, το πλήρωνες χρυσάφι!» Μονάδες 15 Ερώτημα 2ο Το Κείμενο 1 είναι χρονογράφημα,
ένα είδος πεζού λόγου (α) με λογοτεχνικά στοιχεία, (β) που
σχολιάζει ένα θέμα της επικαιρότητας γενικού ενδιαφέροντος, (γ) προτιμά
τον μικροπερίοδο λόγο, (δ) το ύφος του πλησιάζει τον προφορικό λόγο με
πολλές ελλειπτικές προτάσεις και (ε) συχνά συνδυάζει το χιούμορ με τη
σκωπτικότητα/ειρωνεία. Να εντοπίσεις μέσα στο κείμενο ένα παράδειγμα για καθένα
από τα παραπάνω πέντε χαρακτηριστικά. Μονάδες 10 α)
Η λογοτεχνική διάσταση του χρονογραφήματος γίνεται αντιληπτή μέσω της χρήσης
μεταφορικού λόγου («την ώρα που άδειαζαν πάνω από τα κεφάλια μας οι ουρανοί!»,
«εμένα μου τραβούν το αφτί», «το πλήρωνες χρυσάφι»), ο οποίος είναι στενότερα
συνδεδεμένος με τη λογοτεχνική γραφή. β) Το θέμα που σχολιάζει ο γράφων
(«η κλιματική κρίση») είναι πράγματι ένα θέμα γενικού ενδιαφέροντος που
βρίσκεται στην επικαιρότητα («Ταξίδευα στην Κεντρική Ευρώπη πριν από μερικές
εβδομάδες, τότε που άρχισαν να εμφανίζονται στις εφημερίδες οι φωτογραφίες µε
τα προβλήματα που προκαλεί η κλιματική κρίση»). Οι επιπτώσεις, άλλωστε, της
κλιματικής κρίσης επανέρχονται διαρκώς στις καθημερινές συζητήσεις, καθώς και
στα ειδησεογραφικά δελτία, εφόσον είναι πλέον ορατές σε όλους. γ) Ο
μικροπερίοδος λόγος επιτρέπει στον συντάκτη του χρονογραφήματος να προσδώσει
στο κείμενό του γοργότερο και πιο κοφτό ρυθμό, προκειμένου να αποδώσει μια
κυρίαρχη συναισθηματική κατάσταση, όπως είναι, για παράδειγμα, η αγανάκτηση που
αισθάνεται αντικρίζοντας σε χώρες της Ευρώπης κατασπατάληση του πολύτιμου νερού
(«Οικονομία, ναι, να την κάνουμε όλοι όμως. Αυστηρά μέτρα, ναι, αρκεί να είναι
δίκαια και να στοχεύουν στο πρόβλημα. Αλλιώς αισθάνεσαι πως σε δουλεύουν.»). δ)
Οι ελλειπτικές προτάσεις φέρνουν το χρονογράφημα πλησιέστερα στον προφορικό
λόγο, καθώς βασική στόχευση αυτού του κειμενικού είδους είναι να δημιουργήσει
κλίμα οικειότητας στον αναγνώστη, σαν να πρόκειται για μια άμεση, καθημερινή
συνομιλία με τον γράφοντα, για ένα θέμα που τους αφορά άμεσα («για να γεμίσουν
τις τσέπες τους, για, για, για…», «Ποια οικολογική συνείδηση;»). ε) Η
χιουμοριστική και ειρωνική διάθεση είναι κύρια γνωρίσματα του χρονογραφήματος,
εφόσον μία από τις επιδιώξεις του είναι να σατιρίσει τρέχοντα ζητήματα της
επικαιρότητας, δημιουργώντας, συνάμα, ένα κλίμα ευθυμίας, έστω και αν πρόκειται
για κάποιο θέμα κρίσιμης σημασίας («να περιορίσω ακόμα και το καθημερινό
ντουζάκι μου», «Και πίνουμε τώρα τον καφέ μας όσο γίνεται πιο γρήγορα για να μη
λιώσει μέσα του το αηδιαστικό χάρτινο υποκατάστατό τους.»). Ερώτημα 3ο Να επισημάνεις τον τρόπο με τον οποίο
συνομιλούν τα Κείμενα 1 και 2 ως προς το περιεχόμενό τους. Μονάδες 10 Τα δύο κείμενα αναφοράς έχουν κοινό
θέμα τη μείωση του διαθέσιμου νερού και, κατ’ επέκταση, την «ανάγκη οικονομίας
των υδάτινων πόρων». Ορισμένες, μάλιστα, από τις συμβουλές που καταγράφονται
στο Κείμενο 2 («Ρυθμίστε το καζανάκι», «Μην αφήνετε ανοικτή τη βρύση όταν
πλένετε τα πιάτα»), παρουσιάζονται και στο Κείμενο 1 ως ήδη γνωστές αξιώσεις
(«μου τραβούν το αφτί και μου ζητούν να ελαττώσω το νερό με το οποίο πλένω τα
πιάτα, να μην τραβάω συχνά το καζανάκι»). Κοινή, ωστόσο, θεματική που
συναντάται στα δύο κείμενα είναι και αυτή της σπατάλης. Στο Κείμενο 1 ο γράφων
την παρουσιάζει ως στοιχείο συμπεριφοράς των κατοίκων στις χώρες της Κεντρικής
Ευρώπης («η σπατάλη συνεχιζόταν», «εξακολουθούσαν να σπαταλούν το πολύτιμο
περιεχόμενό τους», «μερικούς να φεύγουν αφήνοντας τη ροή ανοιχτή!»), ενώ στο
Κείμενο 2 αξιοποιείται η επίγνωση αυτής της κατάστασης ως μέσο προειδοποίησης
για τις συνέπειες που θα έχει η αλόγιστη κατανάλωση (Συνεχίζοντας τη σπατάλη
«σαν να μην τρέχει τίποτα», τότε πολύ σύντομα όντως «δε θα τρέχει τίποτα»). ΘΕΜΑ 3 Το Κείμενο 3 είναι δομημένο πάνω σε έναν
άξονα αντιθέσεων. Να
επισημάνεις το ευρύτερο θέμα που αναδεικνύει σχολιάζοντας τουλάχιστον τρεις (3)
από τις αντιθέσεις του. Αν ήσουν συγχωριανός / συγχωριανή του ήρωα, θα
παρέμενες στο χωριό σας όπως εκείνος ή θα έφευγες, όπως πολλοί άλλοι; Σε
κάθε περίπτωση να τεκμηριώσεις τη θέση σου. Η απάντησή σου να εκτείνεται σε
150-200 λέξεις. Μονάδες 15 Το ευρύτερο θέμα του κειμένου
σχετίζεται με τον αντίκτυπο της περιβαλλοντικής μόλυνσης σε επιμέρους περιοχές,
οι οποίες αδυνατούν πλέον να διασφαλίσουν την επιβίωση των ανθρώπων και
ερημώνουν. Το θέμα αυτό αναδεικνύεται μέσα από την περίπτωση του οικισμού κοντά
στη λίμνη Ζαραβίνα, η οποία, όπως δηλώνεται εμφατικά με το σχήμα αντίθεσης, ενώ
άλλοτε ήταν καθαρή και γεμάτη ζωή («τα μεγάλα ψάρια γλιστρούσαν σαν σκιές»),
τώρα η λίμνη «ήταν νεκρή». Η απουσία ζωής στη λίμνη δηλώνεται με μια πρόσθετη
αντίθεση «παλιά θα υπήρχαν ψαράδες, μα τώρα δεν είχαν τι να ψαρέψουν», ώστε να
διαφανεί σαφέστερα ο αντίκτυπος στους ανθρώπους της περιοχής, οι οποίοι
επέλεξαν να την εγκαταλείψουν. Ο αφηγητής, μάλιστα, φροντίζει να υποδείξει τον
υπαίτιο της μόλυνσης, αναφερόμενος σε μια παλιά δεξαμενή της RIPOIL, η οποία παραπέμπει στο ενδεχόμενο
διάχυσης πετρελαίου στα νερά της λίμνης. Το μόνο αισιόδοξο στοιχείο, το οποίο
προκύπτει κατά τρόπο οξύμωρο είναι πως η απουσία ανθρώπων επέτρεψε στα ζώα της
περιοχής να πληθύνουν σημαντικά, καθώς «ό,τι τα σκότωνε ήταν συνάμα αυτό που τα
είχε σώσει». Με την αντίθεση αυτή επισημαίνεται πως ακριβώς λόγω της μόλυνσης
οι άνθρωποι έπαψαν να κυνηγούν τα ζώα, φοβούμενοι πως θα ήταν κι αυτά
μολυσμένα. Προσωπικά, αν ζούσα στη συγκεκριμένη
περιοχή, θα επέλεγα να μετοικήσω σε κάποια άλλη, προκειμένου να αποφύγω τις
συνέπειες του μολυσμένου περιβάλλοντος. Ένα απονεκρωμένο από ανθρώπους χωριό θα
καθιστούσε τη ζωή μου εξαιρετικά μοναχική και, ως εκ τούτου, δύσκολη. Υπ’ αυτή
την έννοια, αν και θα με λυπούσε η απομάκρυνση από τη γενέτειρά μου, θα
αναζητούσα έναν τόπο πιο υγιή με περισσότερους ανθρώπους. ΘΕΜΑ 4 Στο πλαίσιο μιας ομιλίας σας σε
εκδήλωση του σχολείου σας με ευρύτερο θέμα «Η αξία του Νερού» να αιτιολογήσετε
γιατί οφείλουν οι πολίτες αστικών κέντρων να επιδεικνύουν φειδώ στην αξιοποίησή
του, καθώς και το πώς θα καταστεί εφικτή η αποτελεσματικότερη ευαισθητοποίησή
τους σχετικά με τους κινδύνους μιας εκτεταμένης λειψυδρίας (350-400 λέξεις). Για τη σύνταξη της
ομιλίας σας να αξιοποιήσετε δημιουργικά ιδέες από τα Κείμενα 1 & 2. Μονάδες 30 1ο ζητούμενο: Γιατί οφείλουν οι πολίτες αστικών
κέντρων να επιδεικνύουν φειδώ στην αξιοποίηση του νερού. -Η
δημιουργία μεγάλων αστικών κέντρων απαιτεί λόγω του πλήθους των κατοίκων
τεράστιες ποσότητες πόσιμου νερού, για την καθημερινή λειτουργία τους.
Προκύπτει, έτσι, η ανάγκη παρέμβασης με τεχνικά έργα για τη διοχέτευση νερού
από ποταμούς, καθώς και από φυσικές ή τεχνητές λίμνες, από τις οποίες κυρίως
εξαρτάται η επιβίωση των κατοίκων, εφόσον αυτές αποτελούν τους ταμιευτήρες
πόσιμου νερού. Λόγω, ωστόσο, της κλιματικής κρίσης είναι σύνηθες να υπάρχουν
παρατεταμένες περίοδοι ανομβρίας ή χαμηλών ποσοστών βροχόπτωσης με άμεσο
αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των αποθεμάτων νερού που είναι διαθέσιμα για τα
αστικά κέντρα. Οι πολίτες, επομένως, των αστικών κέντρων οφείλουν να αξιοποιούν
το νερό με φειδώ, διότι τα αποθέματα πόσιμου νερού δεν είναι σε καμία περίπτωση
ανεξάντλητα. -Η επίγνωση
του γεγονότος πως η κλιματική κρίση επηρεάζει ακόμη και χώρες της Κεντρικής
Ευρώπης, οι οποίες διαχρονικά είχαν μεγάλα ποσοστά βροχόπτωσης, όπως και
χιονόπτωσης, καθιστά εμφανέστερο τον κίνδυνο για τις χώρες στα νότια της ευρωπαϊκής
ηπείρου. Αν παρουσιάζονται στην Κεντρική Ευρώπη φαινόμενα ανομβρίας και
σημαντικής πτώσης στη στάθμη των ποταμών, τότε χώρες, όπως η Ελλάδα, οφείλουν να
βρίσκονται σε μεγαλύτερη εγρήγορση σχετικά με την ανάγκη συνετής κατανάλωσης
νερού. Το μεγαλύτερο αστικό κέντρο της χώρας, άλλωστε, η Αθήνα, έχει έρθει και
στο παρελθόν αντιμέτωπο με τον κίνδυνο λειψυδρίας, οπότε πλέον με τους νέους
κλιματικούς κινδύνους, δεν μπορεί να υποτιμά το μέγεθος του πιθανού
προβλήματος. -Το γεγονός,
άλλωστε, πως επιμέρους δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης αναγκάζονται να ζητούν
από τους πολίτες να καταναλώνουν με φειδώ το νερό φανερώνει πως το πρόβλημα της
λειψυδρίας είναι υπαρκτό στον ελληνικό χώρο. Δεν αποτελεί ένα πιθανό ή
μελλοντικό πρόβλημα, αλλά μια πραγματικότητα, η οποία εύλογα επιδεινώνεται από
την κλιματική κρίση. Οι καύσωνες διαρκείας που ταλανίζουν την Ελλάδα ανεβάζουν
κατακόρυφα την κατανάλωση του νερού, εφόσον οι πολίτες επιχειρούν να δροσιστούν
με όποιον τρόπο μπορούν. Η αυξημένη ζήτηση, ωστόσο, αν συνδυαστεί με τον
περιορισμό των βροχοπτώσεων και την παρατεταμένη καλοκαιρία του ελληνικού
χώρου, οδηγεί αναπόφευκτα στον περιορισμό των αποθεμάτων νερού. 2ο ζητούμενο: Πώς θα καταστεί εφικτή η
αποτελεσματικότερη ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με τους κινδύνους μιας
εκτεταμένης λειψυδρίας. -Αν ληφθεί
υπόψη πως σε πολλές χώρες, έστω κι αν οι πολίτες ενημερώνονται για την ανάγκη
να επιδεικνύουν φειδώ στην αξιοποίηση του νερού, εκείνοι συνεχίζουν να το
σπαταλούν, γίνεται αντιληπτή η δυσκολία αποτελεσματικής ευαισθητοποίησης για το
εν λόγω ζήτημα. Όσο, άλλωστε, έχουν στη διάθεσή τους τρεχούμενο νερό, θεωρούν
πως δεν έχουν λόγο να ανησυχούν. Χρειάζεται, υπ’ αυτή την έννοια,
συστηματικότερη και πιο ουσιαστική ενημέρωση σχετικά με το πόσο ευάλωτη είναι η
υδροδότηση των μεγάλων αστικών κέντρων. Μια αναλυτική παρουσίαση της καθημερινά
απαιτούμενης ποσότητας νερού σε σύγκριση με τα διαθέσιμα αποθέματα, θα μπορούσε
να αναδείξει εύγλωττα το πόσο γρήγορα ενδέχεται να τελειώσει το υπάρχον απόθεμα,
αν προκύψει μια νέα περίοδος ξηρασίας. -Οι πολίτες,
άλλωστε, αν και γνωρίζουν καλά το πόσο αναγκαίο είναι το νερό για την επιβίωσή τους,
θεωρούν πως δεν θα «επέτρεπε» το κράτος να βρεθεί ένα μεγάλο αστικό κέντρο
αντιμέτωπο με τη λειψυδρία. Εκείνο, όμως, που δεν λαμβάνουν υπόψη είναι πως
κάποια ζητήματα ξεπερνούν την κρατική βούληση, ιδίως όταν εμπλέκονται φαινόμενα,
όπως είναι αυτά που σχετίζονται με τον καιρό και τις απρόβλεπτες συνέπειες της κλιματικής
κρίσης. Το κράτος σαφώς μεριμνά, αλλά δεν μπορεί να εντοπίσει νέα αποθέματα
νερού, αν προκύψει μια παρατεταμένη περίοδος ανομβρίας και πέσει δραματικά η στάθμη
των ποταμών και, κατ’ επέκταση, των λιμνών. Απαιτείται, υπ’ αυτή την έννοια, να
αφυπνιστεί η ωριμότητα των πολιτών, προκειμένου να κατανοήσουν πως η σπατάλη
του πόσιμου νερού θα μπορούσε να οδηγήσει στον περιορισμό της υδροδότησης, ώστε
να διασφαλιστεί η κάλυψη των βασικών και μόνο αναγκών. -Το πρόβλημα
της λειψυδρίας απασχολεί και ταλανίζει ήδη πολλές χώρες στον κόσμο, ιδίως στην
αφρικανική ήπειρο, γεγονός που συνιστά σαφή προειδοποίηση πως θα μπορούσε ανά
πάσα στιγμή να αποτελέσει μείζον πρόβλημα και για τη δική μας χώρα. Θα ήταν, υπ’
αυτό το πρίσμα, επωφελές μέσο ευαισθητοποίησης των πολιτών η προβολή των συνθηκών
ζωής, της μαζικής μετανάστευσης πληθυσμών, αλλά και του ευρύτερου αντικτύπου
που προκύπτει σε όποια περιοχή έρχεται αντιμέτωπη με την έλλειψη πόσιμου νερού.
Το να γνωρίζουν οι πολίτες το εύρος των συνεπειών που υφίσταται μια περιοχή ή
μια ολόκληρη χώρα, όταν δεν έχει πρόσβαση σε επαρκές πόσιμο νερό, θα αποτελούσε
ένα επαρκώς πειστικό μέσο, για να αντιληφθούν εγκαίρως πόσο σημαντικό είναι το
νερό που συχνά σπαταλούν χωρίς καν να σκέφτονται τι μπορεί να συμβεί, αν
συνεχίσουν τη σπατάλη αυτή.
