Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Το διαρκές φαίνεσθαι γεννά ένα διαρκές άγχος

Science Photo Library
 
Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Το διαρκές φαίνεσθαι γεννά ένα διαρκές άγχος
 
Επαναληπτικές Πανελλαδικές Εξετάσεις, 2025
 
ΚΕΙΜΕΝΟ 1 [Το διαρκές φαίνεσθαι γεννά ένα διαρκές άγχος]
 
     Στο βιβλίο του ο Θεοφάνης Τάσης καταδεικνύει πως το διαρκές φαίνεσθαι γεννά ένα διαρκές άγχος. Ακριβέστερα, μια selfie συνιστά αυτοεπιβεβαίωση της αυτοεικόνας και μια αναγκαία επαλήθευση του φαίνεσθαι του εικονιστικού υποκειμένου1, ενώ η κοινοποίηση και ο διαμοιρασμός της εμπειρίας ως εικόνας γίνονται προϋποθέσεις της αξίας του εαυτού του. […]
     «Το εικονιστικό υποκείμενο επιθυμεί να ξεχωρίσει, να γίνει κάποιος, τρέμει τη στιγμή που θα γίνει κανένας. Το φοβίζει η μοναξιά, αλλά πρωτεύει ο εαυτός. Ποθεί ν’ ανήκει κάπου, να συμμετέχει σε μια συλλογικότητα, αλλά συγχρόνως φοβάται την απώλεια της μοναδικότητάς του. Αποζητά τη δέσμευση, αλλά χωρίς υποχρεώσεις και δίχως τη στέρηση των δυνατοτήτων επιλογής. Αναζητά μια πυξίδα ώστε να προσανατολιστεί, τρόπους συνάντησης και συμβίωσης με τους άλλους και, κυρίως, νόημα». […]
     Αναφορικά με την υπερέκθεση στη θύελλα της πληροφόρησης, ο καθηγητής Φιλοσοφίας είναι ξεκάθαρος, σημειώνοντας πως οτιδήποτε είναι εύκολα προσβάσιμο συγκινεί σπανιότερα και ασθενέστερα. […]
     Η συζήτηση οδηγείται στον εθισμό που προκαλούν τα social media και στο πώς ο ψηφιακός κόσμος έχει υποκαταστήσει τις ανθρώπινες σχέσεις. «Βιώνουμε την τυραννία του παρόντος» λέει και συμπληρώνει: «Οι αλγόριθμοι έχουν δημιουργήσει μια παράλληλη πραγματικότητα, καθορίζοντας τον χώρο, τον χρόνο, την εγγύτητα και τους τρόπους επικοινωνίας μας. Επιλέγουμε να μοιραζόμαστε την εικόνα μας και σπανιότερα τον εαυτό μας. Γινόμαστε επιμελητές των στιγμών και των εμπειριών μας, βιώνοντας ταυτόχρονα την τυραννία της αυθεντικότητας. Στρεφόμαστε στον εαυτό, προτιμάμε να στείλουμε ένα μήνυμα παρά να τηλεφωνήσουμε, διότι φοβόμαστε την έκθεση, την τυχαιότητα, το απρόβλεπτο που μπορεί να επιφέρει μια συνομιλία, εν αντιθέσει με το γραπτό μήνυμα».
 
1. εικονιστικό υποκείμενο: το πρόσωπο όπως παρουσιάζεται μέσα από εικόνες
 
[Ανακτημένο από τη Lifo.gr απόσπασμα από τη συζήτηση του καθηγητή Φιλοσοφίας Θ. Τάση με τον δημοσιογράφο Γ. Πανταζόπουλο με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του καθηγητή Πολιτικές του Βίου II. Η επιμέλεια εαυτού στην εικονιστική κοινωνία. Ελαφρώς διασκευασμένο για τις ανάγκες της γραπτής εξέτασης].
 
ΚΕΙΜΕΝΟ 2 Η διαμόρφωση της ταυτότητας στην εφηβεία
 
     Η ανάπτυξη των προσωπικών στόχων των εφήβων σχετίζεται με την ευρύτερη διαδικασία της διαμόρφωσης της ταυτότητας. Η επιτυχής διαμόρφωση της ταυτότητας συνδέεται αφενός με την ανάπτυξη μιας σαφούς και ολοκληρωμένης αίσθησης του εαυτού και αφετέρου με τη θέση και τοποθέτηση του εαυτού στον χρόνο και το κοινωνικό περιβάλλον. Η ταυτότητα παρέχει ένα πλαίσιο στην πορεία της ζωής του ατόμου, που συνδέει τους προσωπικούς του στόχους και τις επιλογές στη ζωή του.
     Το έργο της διαμόρφωσης της ταυτότητας του Εγώ περιλαμβάνει πολλές πλευρές. Αρχικά, ο έφηβος πρέπει να διαμορφώσει μια εικόνα για τον εαυτό του ως πρόσωπο, δηλαδή να νιώθει ότι είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα με τις δικές του αξίες, αρχές και πεποιθήσεις και ότι διαθέτει μια εσωτερική ενότητα, διαχρονική σταθερότητα και συνέχεια ανάμεσα σε αυτό που υπήρξε κατά την περίοδο της παιδικής του ηλικίας και σε αυτό που προσδοκά από το αναμενόμενο μέλλον.
     Κατά τη διαδικασία διαμόρφωσης της ταυτότητας παρέχεται στον έφηβο η δυνατότητα να γνωρίσει και να δοκιμάσει ποικίλους κοινωνικούς ρόλους, να πειραματιστεί με διαφορετικά στυλ ζωής, να γνωρίσει και να συνδιαλλαγεί με πολλά διαφορετικά πρόσωπα του ιδίου και του αντίθετου φύλου και να μελετήσει διεξοδικά καθεμιά από τις προβαλλόμενες κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές και πολιτιστικές θεωρίες. Έργο εξαιρετικά δύσκολο για τον έφηβο των καιρών μας, αφού καλείται να συγκρίνει και να ταξινομήσει τόσο τις διαπροσωπικές του σχέσεις, όσο και τις φιλοσοφικές απόψεις και αξίες της ζωής σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον, που με τα νέα δεδομένα της μετανάστευσης και των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων απαιτεί ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα για την αποκωδικοποίησή του και την κατανόηση της νέας τάξης πραγμάτων.
     Η διαδικασία της δημιουργίας της ταυτότητας επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις πιέσεις που το άτομο δέχεται από τον κοινωνικό του περίγυρο, που μπορεί να είναι η οικογένεια, το σχολείο με τις υποχρεώσεις που επιβάλλει, οι συμμαθητές και οι φίλοι του. Για μερικούς εφήβους η διαδικασία της δημιουργίας ταυτότητας είναι δύσκολη, με αποτέλεσμα να κλείνουν το κεφάλαιο αυτό, παίρνοντας εύκολες και γρήγορες αποφάσεις χωρίς να διερευνούν όλες τις προοπτικές και εναλλακτικές οδούς που ανοίγονται μπροστά τους, χάνοντας με αυτόν τον τρόπο την ευκαιρία να πάρουν τις αποφάσεις που θα τους οδηγήσουν στην ανάπτυξη του καλύτερού τους εαυτού. Άλλοι έφηβοι, πάλι, βιώνουν σύγχυση κατά τη διαδικασία της δημιουργίας ταυτότητας, όταν δεν δεσμεύονται από στόχους και αξίες, από όπου και να προέρχονται αυτοί (οικογένεια, κοινωνία, σχολείο, φίλοι) και αντιμετωπίζουν την ταυτότητά τους με απάθεια. Τα άτομα αυτά έχουν μεγάλη δυσκολία στην αντιμετώπιση των απαιτήσεων που επιβάλλονται από το σχολείο, τη δέσμευση που απαιτούν οι σχέσεις με τους φίλους και τον προγραμματισμό για το μέλλον.
 
[Σύγχρονα Προβλήματα Εφηβείας, Παιδαγωγική Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών του ΟΑΕΔ, σσ. 41-43. Επιστημονικός υπεύθυνος ενότητας: Εύη Μακρή-Μπότσαρη. Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης, ΕΚΠΑ].
 
ΚΕΙΜΕΝΟ 3 Ανθοφορίες
 
Ήταν όμορφος εκείνος ο Απρίλης. Από τους πιο όμορφους. Έτσι όπως τον θυμάμαι στον πευκώνα της πλαγιάς. Το πλατανόδασος απέναντι να πρασινίζει και οι αγριάδες να ψηλώνουν μέχρι το γόνατο. Μια ατέλειωτη στρατιά από κάμπιες να κατεβαίνει από τον κορμό ενός δέντρου και οι ξεραμένες πευκοβελόνες να σχηματίζουν ένα μαλακό στρώμα κάτω από τα πόδια μου. Εκεί καθόμουνα αμίλητος και ευτυχισμένος. Γιατί είναι ωραίο να είσαι στα δεκάξι στον πευκώνα του χωριού σου για το πρώτο ραντεβού και να ονειρεύεσαι ότι έτσι ακριβώς θα ήθελες να είναι όλη η ζωή σου: ένας καταπράσινος Απρίλης, με τον ουρανό να ψιχαλίζει την πρώτη ανοιξιάτικη βροχή. Κι εσύ να κοιτάς μια το ανθισμένο τοπίο και μια το όμορφο κορίτσι δίπλα σου χωρίς να δίνεις δεκάρα για το ατύχημα που έγινε δυο μέρες πριν στο Τσέρνομπιλ1 και για τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων για το ραδιενεργό νέφος και τον κίνδυνο βροχής.
 
1. Πόλη της Ουκρανίας όπου το 1986 εξερράγη πυρηνικός αντιδραστήρας και κάλυψε με ραδιενεργό νέφος όλη την Ευρώπη.
 
[Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης, Η ιδιωτική μου αντωνυμία, εκδ. Κίχλη, Αθήνα 2018, σσ. 72-73].
 
Θέμα Α
Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά σ’ ένα δικό σας κείμενο 70-80 λέξεων το περιεχόμενο του αποσπάσματος του Κειμένου 2 «Η ανάπτυξη των προσωπικών στόχων… την κατανόηση της νέας τάξης πραγμάτων».
Μονάδες 20
 
Η διαμόρφωση ταυτότητας των εφήβων σχετίζεται με μια συνολική αντίληψη του εαυτού, σαφώς τοποθετημένου στο κοινωνικό πλαίσιο. Μέσω αυτής οι προσωπικοί στόχοι συνδέονται με επιλογές στη ζωή τους. Η διαμόρφωσή της είναι εργώδης, διότι απαιτεί αφενός ενιαία συνεκτική εικόνα του εαυτού και αφετέρου σύνδεση μεταξύ παρελθοντικής και μελλοντικής υπόστασης. Προϋποθέτει, επίσης, πειραματισμό με ποικίλους τρόπους ζωής και ρόλους, γνωριμία με πολλά άτομα και μελέτη πολιτικών και οικονομικών θεωριών. Η κατανόηση, ωστόσο, φιλοσοφικών θέσεων, αξιών και μαζί διαπροσωπικών σχέσεων είναι δυσεπίτευκτη σε μια γοργά εξελισσόμενη κοινωνία.
 
Θέμα Β
Β1. Να γράψετε στο τετράδιό σας δίπλα στον αριθμό κάθε ερωτήματος το γράμμα που αντιστοιχεί στην ορθή απάντηση, με βάση το περιεχόμενο των Κειμένων 1 και 2 (χωρίς αναφορά σε χωρία των κειμένων):
 
1. Σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο του Κειμένου 1, η προβολή εικόνων του εαυτού μας
α. δεν συνδέεται με την αυτοεκτίμηση.
β. συγκρούεται με την αυτοεκτίμηση.
γ. γίνεται απαραίτητη για την αυτοεκτίμηση.
 
2. Στη δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 1 υποστηρίζεται ότι
α. το εικονιστικό υποκείμενο θυσιάζει χωρίς δεύτερη σκέψη τη μοναδικότητά του ώστε να συμμετέχει σε ένα σύνολο.
β. προτιμά σε κάθε περίπτωση να μην ανήκει πουθενά, ώστε να διασφαλίσει τη δυνατότητα επιλογής.
γ. αναζητά τον προσανατολισμό του μέσω των άλλων, για να αντλήσει νόημα.
 
3. Στην τρίτη παράγραφο του Κειμένου 1 υποστηρίζεται ότι
α. ό,τι είναι εύκολα προσβάσιμο στο διαδίκτυο δεν προκαλεί έντονες συγκινήσεις.
β. ο καταιγισμός πληροφοριών προκαλεί σύγχυση.
γ. η ευκολία της πρόσβασης στην πληροφορία προσφέρει συχνές συγκινήσεις.
 
4. Στην τέταρτη παράγραφο του Κειμένου 1 υποστηρίζεται ότι
α. αποφεύγουμε την άμεση προφορική και γραπτή επικοινωνία.
β. αποφεύγουμε την άμεση προφορική συνομιλία.
γ. φοβόμαστε τη γραπτή επικοινωνία.
 
5. Στην τέταρτη παράγραφο του Κειμένου 2 υποστηρίζεται ότι
α. όλοι οι έφηβοι βιώνουν με τον ίδιο τρόπο τη διαμόρφωση της ταυτότητάς τους.
β. όσοι δυσκολεύονται με τη διαμόρφωση της ταυτότητάς τους δεν λαμβάνουν ψύχραιμες αποφάσεις.
γ. η δέσμευση από στόχους και αξίες οδηγεί τους εφήβους σε σύγχυση κατά τη διαμόρφωση της ταυτότητάς τους.
Μονάδες 15
 
1=γ, 2=γ, 3=α, 4=β, 5=β
 
Β2. α. «Το εικονιστικό υποκείμενο… επιλογής»: Στο συγκεκριμένο απόσπασμα της δεύτερης παραγράφου του Κειμένου 1 υπάρχουν επαναλαμβανόμενες αντιθέσεις. Να εντοπίσετε τις αντιθέσεις αυτές και να εξηγήσετε τη λειτουργία τους ως προς το περιεχόμενο και το ύφος του κειμένου (μονάδες 6).
 
Στο συγκεκριμένο χωρίο ο συγγραφέας παρουσιάζει με την αξιοποίηση αντιθέσεων τις αντιφατικές επιδιώξεις των ατόμων που χρησιμοποιούν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Οι αντιθέσεις γίνονται αντιληπτές τόσο μέσω του αντιθετικού συνδέσμου «αλλά» όσο και με τη νοηματική αντίθεση των επιμέρους λέξεων/φράσεων. Η πρώτη αντίθεση είναι η ακόλουθη: «Το εικονιστικό υποκείμενο επιθυμεί… να γίνει κάποιος / τρέμει τη στιγμή που θα γίνει κανένας». Με την αντίθεση αυτή διαφαίνεται η ένταση της προσδοκίας για προσωπική αναγνώριση στον κόσμο των κοινωνικών δικτύων, αλλά και ο φόβος πως η αναγνώριση αυτή θα είναι παροδική, με το άτομο να επιστρέφει στην αφάνεια. Η δεύτερη αντίθεση είναι η εξής: «Το φοβίζει η μοναξιά, αλλά πρωτεύει ο εαυτός», μέσω της οποίας γίνεται αντιληπτό πως οι χρήστες των κοινωνικών δικτύων δεν θέλουν να βιώνουν το αίσθημα της μοναξιάς, δεν είναι όμως διατεθειμένοι να παραμερίσουν τον εγωκεντρισμό τους και να θέσουν σε προτεραιότητα τις ανάγκες των άλλων, όπως απαιτούν κάποτε οι αληθινές φιλίες. Η τρίτη αντίθεση είναι η εξής: «Ποθεί… να συμμετέχει σε μια συλλογικότητα, αλλά… φοβάται την απώλεια της μοναδικότητας», μέσω της οποίας επισημαίνεται εμφατικά η διάθεση των χρηστών να διατηρήσουν την ατομική τους, ξεχωριστή ταυτότητα, έστω κι αν επιθυμούν να ενταχθούν σε μια ευρύτερη ομάδα φίλων, γεγονός που πιστοποιεί την απροθυμία τους να βιώσουν τον συγχρωτισμό των πραγματικών φιλικών σχέσεων. Η τέταρτη αντίθεση είναι η εξής: «Αποζητά τη δέσμευση, αλλά χωρίς υποχρεώσεις…», μέσω της οποίας διαφαίνεται εκ νέου η αντιφατική στάση των ατόμων που καταφεύγουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς, ενώ επιθυμούν να διαμορφώσουν πιο στενές διαπροσωπικές σχέσεις, αρνούνται να αποδεχτούν τις υποχρεώσεις που συνοδεύουν τις σχέσεις αυτές στην πραγματική ζωή.
Η αξιοποίηση των αλλεπάλληλων αντιθέσεων προσδίδει στο χωρίο αυτό λογοτεχνική διάσταση, εφόσον ενισχύεται η αίσθηση ρυθμού στο πλαίσιο της ανάγνωσης, με τις διαδοχικές νοηματικές αντιφάσεις. Το ύφος του αποσπάσματος αποκτά τη ζωντάνια και την οικειότητα εκείνη που ταιριάζει σε ένα κείμενο που αποδίδει μια οικεία σε πολλούς ψυχική κατάσταση, ιδίως όταν αυτό διαβάζεται από άτομα νεαρής ηλικίας.
 
β. Στο απόσπασμα της τέταρτης παραγράφου του Κειμένου 1 («Επιλέγουμε … μήνυμα») κυριαρχεί το α΄ πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο. Να εξηγήσετε τη λειτουργία του ως προς το επικοινωνιακό αποτέλεσμα (μονάδες 4).
Μονάδες 10
 
Ο καθηγητής Φιλοσοφίας, στο πλαίσιο της συνέντευξής που δίνει, έχοντας πλήρη επίγνωση πως απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό, επιδιώκει να προσδώσει στα λεγόμενά του την αναγκαία καθολικότητα, ώστε κάθε δυνητικός αναγνώστης να αισθανθεί πως πρόκειται για μια κατάσταση που τον εκφράζει. Δεν διστάζει, έτσι, να αξιοποιήσει το α΄ πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο, δημιουργώντας την εντύπωση πως τα όσα αναφέρει αφορούν άμεσα και τον ίδιο, ο οποίος ανήκει στο σύνολο των ατόμων που διστάζουν να «μοιραστούν το εαυτό» τους. Κατ’ αυτό τον τρόπο, γίνεται ευκολότερο για τον αναγνώστη να ταυτιστεί με τις εκφραζόμενες απόψεις, εφόσον διαπιστώνει πως ακόμη και ο καθηγητής Φιλοσοφίας παραδέχεται τις σκέψεις αυτές για τον εαυτό του. Προκύπτει, έτσι, μια σαφής αίσθηση οικειότητας και το κείμενο γίνεται πιο άμεσο και οικείο σε επικοινωνιακό επίπεδο.
 
Β3. Να δείξετε δύο βασικούς τρόπους οργάνωσης του λόγου στην τέταρτη παράγραφο του Κειμένου 2 (Η διαδικασία της δημιουργίας… τον προγραμματισμό για το μέλλον) με αναφορά σε συγκεκριμένα χωρία (μονάδες 4) και να εξηγήσετε πώς οι τρόποι αυτοί συμβάλλουν στη σύνδεση των νοημάτων και στην ανάπτυξη της βασικής θέσης της παραγράφου (μονάδες 6).
Μονάδες 10
 
Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης παραγράφου αξιοποιούνται ως τρόποι οργάνωσης το αίτιο-αποτέλεσμα, η διαίρεση και τα παραδείγματα. Πιο συγκεκριμένα, η γράφουσα, προκειμένου να τονίσει τον ιδιαίτερο ρόλο που διαδραματίζει το περιβάλλον των εφήβων στη διαδικασία διαμόρφωσης της ταυτότητάς τους επισημαίνει την πίεση που τους ασκείται από αυτό (αίτιο) «από τις πιέσεις που το άτομο δέχεται από τον κοινωνικό του περίγυρο…», καθώς και τις συνέπειες αυτής της πίεσης (αποτέλεσμα) «η διαδικασία της δημιουργίας ταυτότητας είναι δύσκολη, με αποτέλεσμα να κλείνουν το κεφάλαιο αυτό, παίρνοντας εύκολες και γρήγορες αποφάσεις…». Με την αναφορά στον πιεστικό κάποτε ρόλο του άμεσου περιβάλλοντος των εφήβων γίνεται αντιληπτή μία καίρια παράμετρος που καθιστά δύσκολη τη διαμόρφωση ατομικής ταυτότητας, με συνέπεια να διαμορφωθεί αυτή βιαστικά, χωρίς προσεκτική διερεύνηση όλων των πιθανών επιλογών μέσω των οποίων θα μπορούσε να επιτευχθεί ένα καλύτερο αποτέλεσμα. Η ύπαρξη αυτής της πίεσης, ωστόσο, αν και αρχικώς μοιάζει να έχει μόνο αρνητικές συνέπειες, γίνεται ακολούθως αντιληπτό πως είναι συχνά αναγκαίο να υπάρχει, διότι η πλήρης απουσία της οδηγεί τους εφήβους στην αδιαφορία. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τη διαίρεση που διαμορφώνει η γράφουσα «Για μερικούς εφήβους…», «Άλλοι έφηβοι, πάλι, βιώνουν σύγχυση», επισημαίνεται πως στη δεύτερη παρουσιαζόμενη κατηγορία η απουσία πίεσης από τον κοινωνικό περίγυρο («όταν δεν δεσμεύονται από στόχους και αξίες, από όπου και να προέρχονται αυτό..») οι έφηβοι καταλήγουν να αντιμετωπίζουν την ταυτότητά τους με απάθεια. Διαφαίνεται, έτσι, πως ό,τι σε κάποιες περιπτώσεις λειτουργεί ως αρνητικός φορέας πίεσης, σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να λειτουργήσει ως ο ελεγκτικός εκείνος μηχανισμός που θα προσφέρεις στους εφήβους έναν λόγο, για να αφοσιωθούν περισσότερο στη διαμόρφωση της ταυτότητάς τους. Η αναφορά στον κοινωνικό περίγυρο λειτουργεί συνεκτικά στην ανάπτυξη των νοημάτων και στην παρουσίαση των δυσκολιών που χαρακτηρίζουν τη διαμόρφωση ταυτότητας. Υπ’ αυτή την έννοια, η γράφουσα παρουσιάζει δυο φορές τον ρόλο του άμεσου περιβάλλοντος, αποσαφηνίζοντας το ποιοι το συνιστούν με τη μορφή παραδείγματος («μπορεί να είναι η οικογένεια, το σχολείο, με τις υποχρεώσεις που επιβάλλει, οι συμμαθητές και οι φίλοι του», «οικογένεια, κοινωνία, σχολείο, φίλοι»), διασφαλίζοντας με την επανάληψή του να τονίσει τη νοηματική σύνδεση των επιμέρους περιπτώσεων ατελούς διαμόρφωσης ατομικής ταυτότητας που καταγράφει στο πλαίσιο της παραγράφου.    
 
Θέμα Γ
Γ1. Ποια είναι η ψυχική και συναισθηματική κατάσταση του έφηβου ήρωα του Κειμένου 3 και ποιοι παράγοντες τη διαμορφώνουν; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας αξιοποιώντας τρεις κειμενικούς δείκτες. Εσείς προσωπικά συμμερίζεστε τη στάση και τη συμπεριφορά του; (150-200 λέξεις)
Μονάδες 15
 
Ο έφηβος ήρωας βιώνει αισθήματα ευδαιμονίας, ξεγνοιασιάς και έρωτα, καθώς πρόκειται να ζήσει το πρώτο του ραντεβού. Η ευδαιμονική αίσθηση γίνεται εξαρχής αντιληπτή μέσα από την επανάληψη του επιθέτου «όμορφος» («Ήταν όμορφος εκείνος ο Απρίλης. Από τους πιο όμορφους.»), έστω κι αν είναι εμφανής μια τάση εκ των υστέρων εξωραϊσμού του παρελθοντικού αυτού βιώματος («Έτσι όπως τον θυμάμαι»). Η αίσθηση ευτυχίας του ήρωα ενισχύεται από το φυσικό κάλλος που τον περιβάλλει, το οποίο αποδίδεται αφενός με τη χρήση προσωποποίησης «οι αγριάδες να ψηλώνουν μέχρι το γόνατο» κι αφετέρου με την αξιοποίηση μεταφορών («Μια ατέλειωτη στρατιά από κάμπιες», «ένας καταπράσινος Απρίλης»). Ο ήρως είναι πλήρως δοσμένος στην ομορφιά της στιγμής («να κοιτάς μια το ανθισμένο τοπίο και μια το όμορφο κορίτσι»), αδιαφορώντας για το γεγονός ότι η «πρώτη ανοιξιάτικη βροχή» είναι πιθανώς ραδιενεργή λόγω του ατυχήματος στο Τσέρνομπιλ.
Προσωπικά αντιλαμβάνομαι τη βαθιά αίσθηση ευδαιμονίας του ήρωα και την πρόθεσή του να απολαύσει κάθε στιγμή από το πρώτο του ραντεβού, καθώς πρόκειται για ένα ξεχωριστό γεγονός στην προσωπική ζωή κάθε ατόμου. Θεωρώ, ωστόσο, πως η αδιαφορία του («χωρίς να δίνεις δεκάρα») απέναντι στις προειδοποιήσεις για το ραδιενεργό νέφος φανερώνει μια ενδεχομένως επικίνδυνη άρνηση να αποδεχτεί την άσχημη όψη της πραγματικότητας. Ο ενθουσιασμός της στιγμής δεν θα πρέπει να οδηγεί σε αδιαφορία για καθετί που λειτουργεί προστατευτικά για το άτομο.   
 
Θέμα Δ
Δ1. «Η συζήτηση οδηγείται στον εθισμό που προκαλούν τα social media και στο πώς ο ψηφιακός κόσμος έχει υποκαταστήσει τις ανθρώπινες σχέσεις» (Κείμενο 1).
α) Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τη διαπίστωση ότι τα social media (μέσα κοινωνικής δικτύωσης) προκαλούν εθισμό και ότι ο ψηφιακός κόσμος έχει υποκαταστήσει τις ανθρώπινες σχέσεις;
β) Με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αξιοποιούνται τα κοινωνικά δίκτυα, ώστε να ωφελούν τον νέο άνθρωπο;
Να διατυπώσετε τις θέσεις σας σε ένα άρθρο 300-400 λέξεων που θα δημοσιευτεί στην ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου σας αξιοποιώντας δημιουργικά τα Κείμενα 1 και 2.
Μονάδες 30
 
Ζητούμενο Α΄
- Η ευκολία που χαρακτηρίζει τις διαπροσωπικές επαφές στο πλαίσιο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως και η δυνατότητα του ατόμου να πλάσει μια εξιδανικευμένη εικόνα του εαυτού του, χωρίς τις όποιες ελλείψεις ή ανασφάλειες της πραγματικότητας, ασκούν μια έντονα εθιστική επιρροή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλοί νέοι να δαπανούν καθημερινά αρκετές ώρες ασχολούμενοι με τον εικονικό αυτό κόσμο, ο οποίος είναι έντονα ωραιοποιημένος και στο πλαίσιο του οποίου μπορούν να αποφύγουν την ασχήμια του αληθινού κόσμου.
-  Συχνά οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αντί να τα χρησιμοποιούν επικουρικά στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, φτάνουν στο σημείο να τις υποκαθιστούν με τη διαδικτυακή επικοινωνία. Περιορίζουν, δηλαδή, δραστικά την άμεση επαφή και τη δια ζώσης συνομιλία και συναναστροφή, και προτιμούν την εικονική μορφή της επικοινωνίας, που επιτυγχάνεται με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η επιλογή αυτή, όμως, εντείνει το αίσθημα μοναξιάς, καθώς η διαδικτυακή επικοινωνία δεν προσφέρει την αμεσότητα και τα ψυχολογικά οφέλη της πρόσωπο με πρόσωπο συνομιλίας και επαφής.
- Το άτομο περιορίζεται στις διαδικτυακές του «φιλίες» και διατηρεί μια ψευδαίσθηση κοινωνικότητας, η οποία όμως δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα αφού οι φίλοι αυτοί υπάρχουν και κινούνται σ’ έναν εικονικό κόσμο, ενώ, μάλιστα, πολλούς από αυτούς δεν τους γνωρίζει πραγματικά, καθώς δεν τους έχει συναντήσει ποτέ. Η αληθινή φιλία που μπορεί να δημιουργηθεί μέσα από τις κοινές εμπειρίες και τα κοινά βιώματα, υποκαθίσταται από μια εικονική φιλία, η οποία βασίζεται σ’ ένα σαθρό υπόβαθρο απλής ανταλλαγής αρχείων.
 
Ζητούμενο Β΄
- Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν την ανταλλαγή ιδεών και απόψεων ανάμεσα σε πολίτες απ’ όλες τις χώρες, λειτουργώντας έτσι ως μέσα διάδοσης και προώθησης της σκέψης και του πνευματικού πολιτισμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Πλέον οι ιδέες και οι προβληματισμοί ενός μεμονωμένου ατόμου μπορούν να γίνουν κοινό κτήμα μέσα σε λίγες στιγμές, επιταχύνοντας τις αντίστοιχες ζυμώσεις που θα γίνονταν με πολύ πιο αργούς ρυθμούς, αν η διάδοση των ιδεών του επρόκειτο να πραγματοποιηθεί με παραδοσιακά μέσα, όπως είναι η έκδοση ενός βιβλίου ή η δημοσίευση ενός δοκιμίου.
- Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν, συνάμα, τη δυνατότητα να προωθήσουν τον εμπλουτισμό των γνώσεων του νέου ατόμου και την πρόσβασή του σε χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό. Πέρα, άλλωστε, από το ωραιοποιημένο περιεχόμενο αυτοπροβολής, υπάρχουν σελίδες αφιερωμένες σε εκπαιδευτικά θέματα, όπως και ομάδες φοιτητών, μαθητών, αλλά και εκπαιδευτικών που ανταλλάσσουν ιδέες, υλικό και συμβουλές σχετικά με την αποδοτικότερη μελέτη, καθώς και τις ποικίλες ευκαιρίες προσωπικής ανάπτυξης μέσω επιμορφωτικών προγραμμάτων και δράσεων. Κατά τρόπο, αντίστοιχο, άλλωστε οι νέοι μπορούν να εντοπίσουν διαδικτυακές ομάδες που ασχολούνται με τα ιδιαίτερα επιστημονικά του ενδιαφέροντα ή διερευνούν και αξιολογούν επιμέρους δυνατότητες σπουδών.
- Επιπλέον, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν στους χρήστες να ενισχύουν τις μεταξύ τους σχέσεις, καθώς τους δίνεται η ευκαιρία να συζητούν για τα συναισθήματα και τις εμπειρίες τους, απαλλαγμένοι από τη συστολή και το δισταγμό που δημιουργεί κάποτε η δια ζώσης επικοινωνία. Η εκμυστήρευση που προκύπτει οδηγεί συχνά στην εμβάθυνση των σχέσεων και την αλληλοϋποστήριξη. Πρόκειται για μια δυνατότητα ιδιαιτέρως επωφελή για άτομα εφηβικής ηλικίας, τα οποία επιδιώκουν να διαμορφώσουν την ατομική τους ταυτότητα και επιθυμούν να μοιραστούν τις αγωνίες και τις ανησυχίες τους με συνομηλίκους τους που βρίσκονται στην ίδια απαιτητική περίοδο της ζωής τους.