Το στοιχείο της ειρωνείας στα ποιήματα του Καβάφη
Ο Καβάφης στα ποιήματά του χρησιμοποιεί συχνά το στοιχείο της ειρωνείας, που τους προσδίδει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στην ποίησή του συναντάμε τρία είδη ειρωνείας: τη λεκτική που επιτυγχάνεται με λεκτικά σχόλια του ποιητή, τη δραματική που δημιουργείται με την αντίθεση ανάμεσα στις προθέσεις των ηρώων και τις εξελίξεις που έχουν τα γεγονότα, και την τραγική κατά την οποία ο αναγνώστης γνωρίζει πράγματα που αγνοούν οι ήρωες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αξιοποίησης της ειρωνείας βρίσκουμε στο «Αλεξανδρινοί Βασιλείς». Εδώ βλέπουμε την Κλεοπάτρα να πραγματοποιεί μια τελετή, γεμάτη πολυτέλεια για να εντυπωσιάσει τους εχθρούς αλλά και τους πολίτες της. Η ειρωνεία λειτουργεί σε δύο επίπεδα, αφενός η τραγική ειρωνεία καθώς οι αναγνώστες γνωρίζουν ότι η Κλεοπάτρα σύντομα θα πεθάνει κι αφετέρου η δραματική ειρωνεία καθώς η Κλεοπάτρα δεν ξεγελά τους Αλεξανδρινούς που γνωρίζουν πόσο ψεύτικη είναι αυτή η τελετή.
Έντονη ειρωνεία βρίσκουμε και στο «Περιμένοντας τους Βαρβάρους». Το ποίημα μας δίνεται με τη μορφή διαλόγου με βασικό ερώτημα για ποιο λόγο επικρατεί τόση αναστάτωση στην πόλη και με σταθερή απάντηση το γεγονός ότι σήμερα θα φτάσουν οι Βάρβαροι. Όλοι οι κάτοικοι της πόλης είναι έτοιμοι να παραδοθούν στους βαρβάρους, περιμένοντας από αυτούς τη σωτηρία. Η νύχτα όμως φτάνει και οι βάρβαροι δεν έρχονται, μια ανατροπή στις προσδοκίες των πολιτών που αποτελεί και τη δραματική ειρωνεία στην οποία οφείλεται η ιδιαίτερη γοητεία του ποιήματος αυτού.
Η ειρωνεία του ποιητή είναι παρούσα και στο «Νέοι της Σιδώνος (400 μ.Χ.)», όπου παρουσιάζονται μερικοί νέοι να διασκεδάζουν με την απαγγελία επιγραμμάτων. Ανάμεσα σ’ αυτά είναι και το επιτάφιο του Αισχύλου, στο οποίο ο τραγικός ποιητής αναφέρεται μόνο στη συμμετοχή του στη μάχη του Μαραθώνα. Αυτό προκαλεί την αγανάκτηση ενός νέου που θεωρεί ότι ο Αισχύλος θα έπρεπε να αναφερθεί κυρίως στην ποίησή του. Ο ποιητής παρουσιάζει το νέο να απευθύνεται με υπερβολική ένταση προς τον Αισχύλο, κάνοντας αισθητή τη λεκτική ειρωνεία του Καβάφη.
Παρατηρούμε, επομένως, ότι ο ποιητής χρησιμοποιεί την ειρωνεία για να πετύχει διαφορετικούς σκοπούς κάθε φορά. Κάποτε υπονομεύει τις προσπάθειες των ηρώων του, άλλοτε με την ανατροπή στο τέλος του ποιήματος του δίνει ενδιαφέρον κι άλλοτε κατορθώνει να αποστασιοποιείται από τις απόψεις που εκφράζουν οι ήρωές του.
Λέξεις 350
Ο Καβάφης στα ποιήματά του χρησιμοποιεί συχνά το στοιχείο της ειρωνείας, που τους προσδίδει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στην ποίησή του συναντάμε τρία είδη ειρωνείας: τη λεκτική που επιτυγχάνεται με λεκτικά σχόλια του ποιητή, τη δραματική που δημιουργείται με την αντίθεση ανάμεσα στις προθέσεις των ηρώων και τις εξελίξεις που έχουν τα γεγονότα, και την τραγική κατά την οποία ο αναγνώστης γνωρίζει πράγματα που αγνοούν οι ήρωες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αξιοποίησης της ειρωνείας βρίσκουμε στο «Αλεξανδρινοί Βασιλείς». Εδώ βλέπουμε την Κλεοπάτρα να πραγματοποιεί μια τελετή, γεμάτη πολυτέλεια για να εντυπωσιάσει τους εχθρούς αλλά και τους πολίτες της. Η ειρωνεία λειτουργεί σε δύο επίπεδα, αφενός η τραγική ειρωνεία καθώς οι αναγνώστες γνωρίζουν ότι η Κλεοπάτρα σύντομα θα πεθάνει κι αφετέρου η δραματική ειρωνεία καθώς η Κλεοπάτρα δεν ξεγελά τους Αλεξανδρινούς που γνωρίζουν πόσο ψεύτικη είναι αυτή η τελετή.
Έντονη ειρωνεία βρίσκουμε και στο «Περιμένοντας τους Βαρβάρους». Το ποίημα μας δίνεται με τη μορφή διαλόγου με βασικό ερώτημα για ποιο λόγο επικρατεί τόση αναστάτωση στην πόλη και με σταθερή απάντηση το γεγονός ότι σήμερα θα φτάσουν οι Βάρβαροι. Όλοι οι κάτοικοι της πόλης είναι έτοιμοι να παραδοθούν στους βαρβάρους, περιμένοντας από αυτούς τη σωτηρία. Η νύχτα όμως φτάνει και οι βάρβαροι δεν έρχονται, μια ανατροπή στις προσδοκίες των πολιτών που αποτελεί και τη δραματική ειρωνεία στην οποία οφείλεται η ιδιαίτερη γοητεία του ποιήματος αυτού.
Η ειρωνεία του ποιητή είναι παρούσα και στο «Νέοι της Σιδώνος (400 μ.Χ.)», όπου παρουσιάζονται μερικοί νέοι να διασκεδάζουν με την απαγγελία επιγραμμάτων. Ανάμεσα σ’ αυτά είναι και το επιτάφιο του Αισχύλου, στο οποίο ο τραγικός ποιητής αναφέρεται μόνο στη συμμετοχή του στη μάχη του Μαραθώνα. Αυτό προκαλεί την αγανάκτηση ενός νέου που θεωρεί ότι ο Αισχύλος θα έπρεπε να αναφερθεί κυρίως στην ποίησή του. Ο ποιητής παρουσιάζει το νέο να απευθύνεται με υπερβολική ένταση προς τον Αισχύλο, κάνοντας αισθητή τη λεκτική ειρωνεία του Καβάφη.
Παρατηρούμε, επομένως, ότι ο ποιητής χρησιμοποιεί την ειρωνεία για να πετύχει διαφορετικούς σκοπούς κάθε φορά. Κάποτε υπονομεύει τις προσπάθειες των ηρώων του, άλλοτε με την ανατροπή στο τέλος του ποιήματος του δίνει ενδιαφέρον κι άλλοτε κατορθώνει να αποστασιοποιείται από τις απόψεις που εκφράζουν οι ήρωές του.
Λέξεις 350
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου