Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης «Όνειρο στο κύμα» παράλληλο για τον Κρητικό

Tanja Ware

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης «Όνειρο στο κύμα» παράλληλο για τον Κρητικό

Ἦτον ἀπόλαυσις, ὄνειρον, θαῦμα. Εἶχεν ἀπομακρυνθῆ ὡς πέντε ὀργυιᾶς ἀπὸ τὸ ἄντρον, καὶ ἔπλεε, κ᾿ ἔβλεπε τώρα πρὸς ἀνατολᾶς, στρέφουσα τὰ νῶτα πρὸς τὸ μέρος μου. Ἔβλεπα τὴν ἀμαυρὰν καὶ ὅμως χρυσίζουσαν ἀμυδρῶς κόμην της, τὸν τράχηλόν της τὸν εὔγραμμον, τὰς λευκὰς ὡς γάλα ὠμοπλάτας, τοὺς βραχίονας τοὺς τορνευτούς, ὅλα συγχεόμενα, μελιχρὰ καὶ ὀνειρώδη εἰς τὸ φέγγος τῆς σελήνης. Διέβλεπα τὴν ὀσφύν της τὴν εὐλύγιστον, τὰ ἰσχία της, τὰς κνήμας, τοὺς πόδας της, μεταξὺ σκιᾶς καὶ φωτός, βαπτιζόμενα εἰς τὸ κῦμα. Ἐμάντευα τὸ στέρνον της, τοὺς κόλπους της, γλαφυρούς, προέχοντας, δεχομένους ὅλας τῆς αὔρας τὰς ριπᾶς καὶ τῆς θαλάσσης τὸ θεῖον ἄρωμα. Ἦτο πνοή, ἴνδαλμα ἀφάνταστον, ὄνειρον ἐπιπλέον εἰς τὸ κῦμα· ἦτον νηρηίς, σειρήν, πλέουσα, ὡς πλέει ναῦς μαγική, ἡ ναῦς τῶν ὀνείρων...

Ο Παπαδιαμάντης όπως και ο Σολωμός στα κείμενά τους αποθεώνουν τη γυναικεία ομορφιά, παρουσιάζοντας εξιδανικευμένες γυναικείες μορφές. Η γυναίκα τίθεται στο επίκεντρο της προσοχής των δύο μεγάλων δημιουργών και το αποτέλεσμα είναι κείμενα υψηλής αισθητικής αξίας, όπου η γοητεία, ο ερωτισμός και η ομορφιά που αποτελούν βασικά γνωρίσματα της γυναικείας υπόστασης μετουσιώνονται σε δύο παρουσίες εξαιρετικά θελκτικές. Η γυναικεία παρουσία που κυριαρχεί στο Όνειρο στο κύμα είναι η Μοσχούλα, η οποία αποτελεί το απρόσιτο αντικείμενο πόθου του φτωχού βοσκού. Ο νεαρός ήρωας του διηγήματος γνωρίζει πως δεν μπορεί να έχει την ανιψιά του πλούσιου Μόσχου, καθώς μεταξύ τους υπάρχει ένα μεγάλο κοινωνικό χάσμα, εντούτοις αδυνατεί να ελέγξει τα συναισθήματά του και αφήνεται στη δύναμη του γυναικείου πειρασμού. Παρακολουθεί κρυμμένος την όμορφη κοπέλα να κολυμπά γυμνή και μένει εκστατικός μπροστά στο μαγευτικό θέαμα του κορμιού της. Ο Παπαδιαμάντης σε μια περιγραφή σχεδόν ποιητική μας παρουσιάζει το σώμα της Μοσχούλας, μέσα από τα μάτια του ερωτευμένου εφήβου, και καταθέτει έτσι μια από τις ωραιότερες περιγραφές του γυναικείου πειρασμού που έχουμε στη λογοτεχνία μας.
Ο Κρητικός, από την άλλη, έρχεται αντιμέτωπος με τον πληρέστερο γυναικείο πειρασμό που έχει δημιουργήσει η πένα του Σολωμού. Η Φεγγαροντυμένη είναι μια γυναίκα απόλυτα όμορφη, που στα μάτια του μαγεμένου Κρητικού φαντάζει και απόλυτα καλοσυνάτη. Ο ήρωας αγνοεί τις προθέσεις τις Φεγγαροντυμένης και μένει έκθαμβος μπροστά στον υπέρτατο αυτό συνδυασμό ομορφιάς, καλοσύνης και δύναμης. Η Φεγγαροντυμένη μοιάζει ικανή να καλύψει κάθε ανάγκη του ήρωα, συναισθηματική και σωματική. Του ξυπνά μνήμες ερωτικές, θρησκευτικές αλλά και μητρικής στοργής. Εισδύει στα βάθη της ψυχής του και με πλήρη κατανόηση διαβάζει τους πόνους του. Δείχνει να είναι εκεί για να του προσφέρει παραμυθία για κάθε του καημό και πόνο, καθιστώντας τον ήρωα έρμαιο στην καταλυτική της επίδραση. Η Φεγγαροντυμένη όμως θα χαθεί ξαφνικά, αφήνοντας στον ήρωα την ανάμνηση της παρουσίας της και θα συμβάλει διαχρονικά στη μεταστροφή του ήρωα, ο οποίος θα αφήσει κατά μέρους την αγωνιστική του φύση.
Τόσο ο νεαρός βοσκός, όσο και ο Κρητικός, θα συνεχίσουν να βιώνουν την επίδραση των πειρασμών που αντίκρισαν για πολύ καιρό μετά την απομάκρυνσή τους. Ο νεαρός βοσκός θα εγκαταλείψει την πρόθεσή του να αφοσιωθεί στη μοναστική ζωή, ενώ ο Κρητικός θα χάσει κάθε αγωνιστική διάθεση και θα γίνει επαίτης στους δρόμους μιας πόλης που δεν κατονομάζεται.