Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης «Η Φόνισσα» (ερωτήσεις σχολικού) | Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης «Η Φόνισσα» (ερωτήσεις σχολικού)

Κωνσταντίνος Μάντης | Best Blogger Tips
Charlene Zatloukal

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης «Η Φόνισσα»

Η Φόνισσα, από τα καλύτερα έργα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, είναι ένα εκτενές διήγημα (νουβέλα) και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά σε συνέχειες, στο περιοδικό Παναθήναια το 1903, με υπότιτλο: «Κοινωνικόν μυθιστόρημα». Κεντρικό πρόσωπο είναι η Χαδούλα ή Φραγκογιαννού. Η Φραγκογιαννού κυριαρχείται από την εγκληματική ιδέα της βρεφοκτονίας και διαπράττει μια σειρά από φόνους μικρών κοριτσιών.

Η νουβέλα αυτή του Παπαδιαμάντη είναι γραμμένη στο πνεύμα του ρεαλισμού με έκδηλα όμως στοιχεία νατουραλισμού. Η επιλογή ως ηρωίδας μιας γυναίκας που προχωρά σε αλλεπάλληλες δολοφονίες κοριτσιών με την πεποίθηση πως επιτελεί θεάρεστο έργο, εντάσσει το κείμενο αυτό στα νατουραλιστικά έργα, όπου κυρίαρχα στοιχεία είναι: «η επιλογή ιδιαίτερα προκλητικών θεμάτων από το περιθώριο της κοινωνικής ζωής. Οι ήρωες του νατουραλισμού είναι οι απόκληροι και τα θύματα της κοινωνίας, οι καταπιεσμένοι και οι αδικημένοι, άτομα του υπόκοσμου, ψυχικά και σωματικά άρρωστοι κτλ. Οι νατουραλιστές, μάλιστα, επιμένουν ιδιαίτερα στους τρόπους με τους οποίους διαμορφώνεται η συμπεριφορά και η ηθική του ανθρώπου. Ο νατουραλιστής μελετά την ηθική συμπεριφορά των προσώπων, για να δείξει ότι είναι δέσμιοι εξωτερικών δυνάμεων και εσωτερικών παρορμήσεων. Οι εξωτερικές δυνάμεις, φυσικές και κοινωνικές περιορίζουν την ελευθερία τους. Οι εσωτερικές πάλι παρορμήσεις, όπως είναι το γενετήσιο ένστικτο, η πείνα, η σκληρότητα και η μοχθηρία, αφαιρούν από τον άνθρωπο την ιδιότητα του λογικού και ηθικού όντος και τον υποβιβάζουν στο επίπεδο των κατώτερων ζώων. Παρουσιάζουν ακόμη οι νατουραλιστές τη συμπεριφορά του ανθρώπου ως αποτέλεσμα διαθέσεων της στιγμής ή κληρονομικών παρορμήσεων.»

Ερωτήσεις σχολικού βιβλίου

Η Φραγκογιαννού φτάνει στην εγκληματική ιδέα της βρεφοκτονίας (στο κεφ. Ε΄) ύστερα από εμπειρίες και εσωτερικές διεργασίες που δίνονται στα τέσσερα πρώτα κεφάλαια του έργου. Με βάση τα αποσπάσματα και τις περιληπτικές πληροφορίες να διερευνήσετε τα αίτια που συντείνουν στη διαμόρφωση της παράλογης ιδέας της και να τα εκθέσετε σε συνεχή λόγο. Τα αίτια αυτά θα τα αναζητήσετε κυρίως; α) Στις ατομικές της εμπειρίες β) Στο κοινωνικό περιβάλλον της (οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, κυρίαρχες αντιλήψεις) γ) Στο χαρακτήρα της δ) Στην κατάσταση που ζει τώρα δίπλα στο άρρωστο βρέφος και στη λεχώνα κόρη της;


Η Φραγκογιαννού ξενυχτώντας δίπλα στο άρρωστο εγγόνι της θυμάται όλα όσα έχει περάσει απ’ όταν ήταν μικρή κι αισθάνεται μεγάλη πίκρα για τις ταλαιπωρίες και τις κακοτυχίες της ζωής της. Όπως κάθε γυναίκα εκείνης της εποχής, πέρασε όλα της τα χρόνια να υπηρετεί και να φροντίζει τα μέλη της οικογένειάς της, ξεκινώντας στα παιδικά χρόνια της να υπηρετεί τους γονείς της, στη συνέχεια τον άντρα και τα παιδιά της και κατόπιν τα εγγόνια της. Η σκληρή αυτή μοίρα έχει επηρεάσει καταλυτικά όχι μόνο την ψυχοσύνθεσή της αλλά και τις σκέψεις της για τα θηλυκά παιδιά, τα οποία θεωρεί άτυχα και καταδικασμένα να υποφέρουν όπως κι εκείνη. Η Χαδούλα, επιπλέον, μεγάλωσε με μια αυστηρή μητέρα που θεωρούνταν μια από τις στρίγγλες της εποχής της, αποκτώντας έτσι ένα ιδιαιτέρως κακό πρότυπο, το οποίο τελικά ακολούθησε στην προσωπική της ζωή. Άλλωστε, όταν η Χαδούλα παντρεύτηκε οι γονείς της, της έδωσαν ελάχιστη προίκα σε σχέση με την περιουσία που κράτησαν για τα αγόρια της οικογένειας, πιστοποιώντας έτσι την αίσθηση της αδικίας που είχε ήδη αρχίσει να δημιουργείται μέσα της.
Η Φραγκογιαννού θα δημιουργήσει τη δική της οικογένεια έχοντας ως επιβαρυντικούς παράγοντες όχι μόνο τις πικρές εμπειρίες από την ως τότε ζωή της κι από τη στάση των γονιών της απέναντί της, αλλά και τη γενικότερη κατάσταση που επικρατούσε στην τότε ελληνική κοινωνία. Η φτώχια και η ανέχεια που μάστιζαν τις περισσότερες οικογένειες καθιστούσαν την επιβίωση δύσκολη και ιδίως αρνητική για τα θηλυκά παιδιά που αποτελούσαν για τους γονείς μια επιπλέον υποχρέωση, μιας κι έπρεπε να τα προικίσουν προκειμένου να τα αποκαταστήσουν. Η Φραγκογιαννού έχοντας ήδη αρνητική εικόνα για τη μοίρα των γυναικών, αντιμετωπίζει πλέον τα θηλυκά παιδιά ως ανεπιθύμητο βάρος που περισσότερο δυσκολεύουν τη ζωή των γονιών τους παρά τους προσφέρουν κάποια βοήθεια ή χαρά.
Οι εμπειρίες, βέβαια, που έζησε η Φραγκογιαννού, όπως και η γενικότερη κοινωνική κατάσταση, αποτελούσαν κοινό παράγοντα για τις περισσότερες γυναίκες εκείνης της εποχής και δεν μπορούν να εξηγήσουν επαρκώς πώς ο μισογυνισμός της Χαδούλας τράπηκε σε φονική διάθεση κι εν τέλει εκδηλώθηκε με το πνίξιμο της εγγονής της. Το στοιχείο, επομένως, που έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στις αποτρόπαιες πράξεις της ήταν η ιδιαίτερη προσωπικότητά της, καθώς η Φραγκογιαννού είχε εξελιχθεί σε μια σκληρή γυναίκα που δε δίσταζε να εκφράζει την περιφρόνηση και την απέχθεια που αισθανόταν για τα θηλυκά παιδιά. Η αρνητική εικόνα που είχε για τον εαυτό της και το μίσος που αισθανόταν απέναντι στους γονείς της και την κοινωνία που την είχαν καταδικάσει σε μια ζωή ταλαιπωρίας και κακοπέρασης, εκδηλωνόταν με μια διαρκώς αυξανόμενη αντιπάθεια για τα κορίτσια. Εκείνο, δηλαδή, που η Φραγκογιαννού ευχόταν για τον εαυτό της -να μην είχε καν γεννηθεί- αρχίζει να πιστεύει πως αποτελεί την ιδανική διέξοδο για τα φτωχά κορίτσια που συναντά στον περίγυρό της.
Το στοιχείο, πάντως, που αποτέλεσε το τελικό ερέθισμα για να περάσει η Φραγκογιαννού από τα λόγια μίσους στη δολοφονική πράξη, ήταν οι συνεχείς νύχτες δίχως ύπνο πλάι στην άρρωστη εγγονή της. Η έλλειψη ύπνου, οι αναμνήσεις από τη ζωή της, αλλά και η μίζερη ζωή της κόρης της με τον φτωχό μαραγκό που είχε παντρευτεί, κορυφώνουν σταδιακά την απέχθεια που αισθάνεται η Φραγκογιαννού για την άδικη μοίρα των γυναικών. Η ηρωίδα σκεπτόμενη τα δικά της βάσανα και βλέποντας το άρρωστο παιδί να παλεύει με την ασθένειά του, αρχίζει να συνειδητοποιεί πως είναι παράλογο να θέλει να κρατήσει στη ζωή το κοριτσάκι αυτό, για το οποίο το μέλλον επιφυλάσσει μόνο πίκρες και δυστυχία. Η θολωμένη από την αϋπνία κρίση της, η αγανάκτηση και ο πόνος που ξύπνησαν μέσα της μετά από τον απολογισμό της μέχρι τότε ζωής της, καθώς και η φτώχια της κόρης της, ωθούν τη Φραγκογιαννού σ’ ένα μοιραίο, για την εγγονή της, συμπέρασμα. Ο θάνατος είναι προτιμότερος από μια ζωή δυστυχίας.

α) Η ιδέα που διακατέχει τη Φραγκογιαννού και οι πράξεις της έρχονται σε αντίθεση με τις θρησκευτικές και ηθικές αντιλήψεις, είναι αποτρόπαια εγκλήματα. Πώς η Φραγκογιαννού γεφυρώνει μέσα της αυτό το χάσμα; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο.

Η Φραγκογιαννού προτού ξεκινήσει τη φονική της δραστηριότητα εξέφραζε ήδη με εμφατικό τρόπο τα αρνητικά της συναισθήματα για τα κορίτσια. «Όταν μάλιστα η μήτηρ της ήκουε περί αρρώστιας μικρών κορασίδων είχεν ακουσθή, σείουσα την κεφαλήν, να λέγη: — Σα σ' ακούω γειτόνισσα!... «Δεν είναι χάρος, δεν είναι βράχος;» επειδή συνήθιζε πολύ συχνά να εκφράζεται με παροιμίας λίαν εκφραστικάς. Και άλλοτε πάλιν την ήκουσαν να δογματίζη ότι ο άνθρωπος δεν συμφέρει να κάμνη πολλά κορίτσια, και ότι το καλύτερον είναι να μη πανδρεύεται κανείς. Η δε συνήθως ευχή της προς τα μικρά κοράσια ήτο «να μη σώσουν!... Να μην πάνε παραπάνω!» Η Φραγκογιαννού, κάθε φορά που άκουγε ότι κάποιο κορίτσι ήταν άρρωστο ευχόταν να πεθάνει αντί να θεραπευτεί. Η παροιμιώδης έκφραση που συνήθιζε η Χαδούλα να διατυπώνει «Σα σ’ ακούω», σήμαινε μακάρι, και συνόδευε κάθε άκουσμα ασθένειας κοριτσιού, εννοώντας «μακάρι να πεθάνει». Ενώ, δε δίσταζε να εκφράζει και με μεγαλύτερη σαφήνεια τις σκέψεις της, ευχόμενη να μη σώσουν τα ασθενή κορίτσια.
Η αρνητική αυτή διάθεση της ηρωίδας θα εξελιχθεί σταδιακά, φτάνοντας τη νύχτα που θα σκοτώσει την εγγονή της στην πεποίθηση πως ίσως θα έπρεπε οι άνθρωποι να βοηθούν το έργο του θανάτου, απαλλάσσοντας τις φτωχές οικογένειες από τα κορίτσια και τα κορίτσια από τη γεμάτη βάσανα ζωή που τα περίμενε. Η Φραγκογιαννού, δηλαδή, θα διαπράξει το πρώτο της έγκλημα πιστεύοντας πως προσφέρει ευεργεσία τόσο στην κόρη της όσο και στην εγγονή της, την οποία γλίτωνε από μια ζωή δυστυχίας.
Η ηρωίδα βέβαια, δε θα κατορθώσει να ξεφύγει από τις τύψεις και τις ενοχές για την απεχθή πράξη της γι’ αυτό και θα ζητήσει ένα θεϊκό σημάδι ως έγκριση για την πράξη της. Η τυχαία συνάντηση με τα μικρά κορίτσια του Γιάννη του Περιβολά θα ερμηνευθεί από τη Φραγκογιαννού ως το σημάδι που περίμενε και θα προχωρήσει έτσι σε μια ακόμη δολοφονική πράξη, συνεχίζοντας να πιστεύει πως διαπράττει κάτι το θεάρεστο: «Να!... μου έδωκε το σημείο ο Άις-Γιάννης, είπε μέσα της, σχεδόν ακουσίως η Φραγκογιαννού, άμα είδε τα δύο θυγάτρια... Τί λευθεριά θα της έκαναν της φτωχιάς, της Περιβολούς, ανίσως έπεφταν μες στη στέρνα κ' εκολυμπούσαν!»
Η Φραγκογιαννού, επομένως, εκλογικεύει τις αποτρόπαιες πράξεις της, ερμηνεύοντάς τες ως ευεργεσία απέναντι στις φτωχές οικογένειες, καθώς τις απαλλάσσει από τη δυσβάσταχτη υποχρέωση να προικίσουν τα κορίτσια τους. Η ηρωίδα δεν λαμβάνει υπόψη της το γεγονός ότι αφαιρεί ανθρώπινες ζωές και πως αυτό αποτελεί μια ανήθικη και εντελώς αντιχριστιανική πράξη, μιας και είναι πεπεισμένη πως η ζωή που περιμένει τα μικρά αυτά κορίτσια θα είναι μαρτυρική.

β) Ο συγγραφέας σχολιάζοντας την ιδέα της Φραγκογιαννούς λέει: «Άρχισε πράγματι να ψηλώνει ο νους της. Είχε παραλογίσει επιτέλους. Επόμενον ήτο, διότι είχε εξαρθεί εις ανώτερα ζητήματα». Πώς αντιλαμβάνεστε το νόημα αυτού του σχολίου; Επίσης: πώς αντιλαμβάνεστε το νόημα της τελευταίας παραγράφου: «Η γραία Χαδούλα εύρε τον θάνατον... της ανθρωπίνης δικαιοσύνης»

Η Χαδούλα τις άγρυπνες νύχτες που πέρασε πλάι στην άρρωστη εγγονή της είχε αρχίσει έναν επώδυνο απολογισμό της ζωής της και είχε συνειδητοποιήσει πως η μοίρα της υπήρξε πάντοτε σκληρή. Η ζωή τόσο της ίδιας όσο και κάθε άλλη γυναίκας εκείνη την εποχή ήταν ένας διαρκής αγώνας μέσα στη φτώχεια και τη μιζέρια, ένας αγώνας όμως που δεν τύχαινε αναγνώρισης και εκτίμησης από κανέναν. Οι σκέψεις αυτές σχετικά με τη ζωή των γυναικών και σχετικά με το κατά πόσο άξιζε εν τέλει μια γυναίκα να υποβάλλει τον εαυτό της σε όλη αυτή την ταλαιπωρία, όπως ήταν λογικό, είχαν κλονίσει τη Φραγκογιαννού.
Η εναγώνια προσπάθεια της ηρωίδας να βρει δικαίωση στη ζωή της αποτελούσε μια αναζήτηση που ήταν εκ των πραγμάτων καταδικασμένη, μιας και το μόνο συμπέρασμα στο οποίο θα μπορούσε να καταλήξει η Χαδούλα ήταν πως η ζωή της δεν ήταν παρά ένας μάταιος αγώνας απέναντι σε μια κοινωνία κατά βάση εχθρική απέναντι στις γυναίκες. Ήταν αναμενόμενο, επομένως, η επίμονη εξέταση των συνθηκών της ζωής της να την ταράξει και να ξυπνήσει μέσα της όλη την πίκρα, την αγανάκτηση και το μίσος που για χρόνια συσσωρευόταν μέσα της.

«Η γραία Χαδούλα εύρε τον θάνατο εις το πέραμα του Αγίου Σώστη, εις τον λαιμόν τον ενώνοντα τον βράχον του ερημητηρίου με την ξηράν, εις το ήμισυ του δρόμου, μεταξύ της θείας και της ανθρωπίνης δικαιοσύνης.»

Η Φραγκογιαννού στην προσπάθειά της να περάσει στον Άγιο Σώστη για να ζητήσει τη βοήθεια του παπά Ακάκιου, πνίγεται. Ο θάνατός αυτός που αποτελεί έναν ειρωνικό επίλογο για τη γυναίκα που έπνιξε τόσα αθώα κορίτσια, επήλθε ανάμεσα στη θεία και την ανθρώπινη δικαιοσύνη, υπό την έννοια πως η Φραγκογιαννού δεν έπεσε στα χέρια των διωκτών της, ώστε να τιμωρηθεί από την πολιτεία για τα αποτρόπαια εγκλήματά της, ούτε όμως κατόρθωσε να φτάσει στον πατέρα Ακάκιο, ώστε να της δοθεί η ευκαιρία να εξομολογηθεί τα εγκλήματά της και ίσως να φτάσει στην πολυπόθητη μετάνοια.
Η Φραγκογιαννού, επομένως, δεν αντιμετώπισε ούτε τη σκληρότητα της ανθρώπινης τιμωρίας ούτε τη λυτρωτική επαφή με τη θεία δικαιοσύνη, όπου θα είχε την ευκαιρία να αποζητήσει την πνευματική, έστω, εξιλέωση για τις πράξεις της. Η Φραγκογιαννού πνίγεται, βρίσκοντας έτσι έναν ταιριαστό θάνατο και μια δίκαιη τιμωρία, για τα κοριτσάκια που έπνιξε.

γ) Όπως είδατε στην εισαγωγή, η «Φόνισσα» θεωρείται «δυνατό ψυχογραφικό έργο». Σ’ αυτήν παρατηρούμε επίσης ένα από τα κύρια γνωρίσματα της συγγραφικής τέχνης του Παπαδιαμάντη, το ρεαλισμό. Να επαληθεύσετε τις παρατηρήσεις αυτές με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο.


Η Φόνισσα χαρακτηρίζεται ως ψυχογραφικό έργο, μιας και ο Παπαδιαμάντης παρακολουθεί στενά τις ψυχολογικές διακυμάνσεις της ηρωίδας του, δίνοντάς μας με ιδιαίτερα παραστατικό τρόπο τις σκέψεις και τα συναισθήματά της καθώς περνά από την πίκρα για τη δική της ζωή, στη μοιραία διαπίστωση πως τα κορίτσια δεν θα έπρεπε καν να γεννιούνται και πως όσα γεννήθηκαν είναι προτιμότερο να πεθάνουν.
«Επί πολλάς νύκτας, η Φραγκογιαννού δεν είχε δώσει ύπνον εις του οφθαλμούς της, ουδέ εις τα βλέφαρά της νυσταγμόν, αγρυπνούσα πλησίον του μικρού πλάσματος, το οποίον ουδ' εφαντάζετο ποίους κόπους επροξένει εις τους άλλους, ουδέ πόσα βάσανα έμελλε να υποφέρη, εάν επέζη, και αυτό. Και δεν ήτο ικανόν να αισθανθή καν την απορίαν, την οποίαν μόνη η μάμμη διετύπωνε κρυφίως μέσα της: «Θε μου, γιατί να έλθη στον κόσμο κι αυτό;» Η Φραγκογιαννού για πολλές νύχτες δεν κοιμάται καθόλου, μένοντας δίπλα στο άρρωστο εγγόνι της, όπως όφειλε και όπως ήταν αναμενόμενο από αυτή. Η κούραση επιτείνει τις καταθλιπτικές της τάσεις, εντείνει την απέχθεια που έχει για την ίδια της τη ζωή και αρχίζει να θρέφει την ιδέα της πως το άρρωστο αυτό κορίτσι δε θα έπρεπε να έχει γεννηθεί.
Ο συγγραφέας μας αποκαλύπτει πως οι σκέψεις αυτές της ηρωίδας προϋπήρχαν βέβαια και συχνά οι γύρω της την είχαν ακούσει να διατυπώνει ιδιαιτέρως σκληρές απόψεις για τα θηλυκά παιδιά: «Τι να σας πω!... Έτσι του 'ρχεται τ' ανθρώπου, την ώρα που γεννιώνται, να τα καρυδοπνίγη!... Ναι μεν το είπεν, αλλά βεβαίως δεν θα ήτο ικανή να το κάμη ποτέ... Και η ιδία δεν το επίστευε.». Καθώς όμως συνεχίζει να ξενυχτά δίπλα στο εγγόνι της, οι σκέψεις αυτές αποκτούν όλο και μεγαλύτερη βαρύτητα μέσα της, μέχρι τη στιγμή που η Φραγκογιαννού περνά από τα λόγια στις πράξεις και πνίγει το άρρωστο μωρό.
Ο Παπαδιαμάντης θα παρακολουθήσει το ξέσπασμα των τύψεων για την πράξη αυτή, καθώς και την εκλογίκευσή της, με τη Φραγκογιαννού να πιστεύει πια πως η πράξη της όχι μόνο δεν είναι εγκληματική, αλλά αποτελεί κιόλας θεάρεστο έργο, εφόσον απαλλάσσει τους φτωχούς γονείς από τα κορίτσια.
Με παρόμοιο τρόπο ο συγγραφέας μας παρέχει πληροφορίες για κάθε συναισθηματική εναλλαγή της ηρωίδας του, δημιουργώντας έτσι ένα από τα καλύτερα ψυχογραφικά του έργα.
Τα στοιχεία ρεαλισμού που βρίσκουμε στη Φόνισσα είναι: α) η προσπάθεια του συγγραφέα να αποτυπώσει με αληθοφανή τρόπο τα γεγονότα που έχει επιλέξει, καθιστώντας την ιστορία του όσο το δυνατό πιο πιστευτή, β) η καταγραφή των γεγονότων χωρίς τη δική του συναισθηματική εμπλοκή. Παρατηρούμε, δηλαδή, πως ο Παπαδιαμάντης παρουσιάζει τη δράση της Φόνισσας χωρίς να κρίνει ή να επικρίνει τις πράξεις. Μας παρουσιάζει τα γεγονότα όπως συνέβησαν, με αντικειμενικότητα, επιτρέποντας στα ίδια τα γεγονότα να επηρεάσουν τον αναγνώστη και να του δημιουργήσουν εντυπώσεις, γ) στο κείμενο διαπιστώνουμε την κριτική στάση του συγγραφέα απέναντι στις κοινωνικές συνθήκες, όπως αυτές είχαν διαμορφωθεί στα χρόνια του, δ) η ηρωίδα της ιστορίας αποτελεί ένα χαρακτηριστικό τύπο της εποχής της, υπό την έννοια πως είναι μια γυναίκα βασανισμένη που έχει περάσει όλη της τη ζωή στη φτώχεια και έχει διαμορφωθεί ουσιαστικά μέσα στα πλαίσια της τότε κοινωνίας.

Ο θεσμός της προίκας στη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη  


Η προίκα αποτελούσε έναν από τους σημαντικότερους θεσμούς της ελληνικής κοινωνίας. Στην πορεία μάλιστα προβλεπόταν και από το νόμο, ως μία βοήθεια προς τη γυναίκα ώστε να μην εξαρτάται πλήρως από τον άντρα της, αλλά και ως μέσο ενίσχυσης του άντρα για να αντιμετωπίσει τα οικονομικά βάρη του γάμου, νόμος που καταργήθηκε το 1983, χωρίς να θέσει τέρμα στο θεσμό αυτό, καθώς οι γονείς συνηθίζουν ακόμη και σήμερα να ενισχύουν οικονομικά το νέο ζευγάρι.
Στα πλαίσια της Φόνισσας η προίκα έχει ιδιαίτερη σημασία τόσο για την ίδια την ηρωίδα, όσο και για τα γενικότερα κοινωνικά μηνύματα της νουβέλας. Η ηρωίδα θα λάβει από τους γονείς της μια ασήμαντη προίκα, σε αντίθεση με τα αδέρφια της που θα πάρουν τα καλύτερα χτήματα και νεόχτιστα σπίτια. Το γεγονός αυτό θα πικράνει βαθύτατα τη Φραγκογιαννού, αφενός γιατί καθιστούσε σαφή την προτίμηση των γονιών της για τα αγόρια της οικογένειας και αφετέρου γιατί σήμανε έναν υποδεέστερο γαμπρό για τη Χαδούλα. Θα πρέπει, άλλωστε, να έχουμε υπόψη μας πως για να διεκδικήσει μια γυναίκα έναν «καλό» γαμπρό, όφειλε να προσφέρει και μια αντίστοιχα πλούσια προίκα. Όσο μικρότερη ήταν η προίκα της νύφης, τόσο φτωχότερος και ο σύζυγος που της αναλογούσε.
Η σημασία της προίκας, σε προσωπικό επίπεδο για την ηρωίδα, θα επανέλθει στο κλείσιμο της ιστορίας, καθώς τα τελευταία λόγια της φόνισσας και η τελευταία εικόνα που αντίκρισε αφορούσαν το προικιό της, τον αγρό δηλαδή που της είχαν δώσει οι γονείς της, όταν την πάντρεψαν. Στο σημείο αυτό υπάρχει μια εξαιρετικά πικρή ειρωνεία, υπό την έννοια πως «το προικιό» της φόνισσας, αυτό το ελάχιστο από την πατρική περιουσία που της αναλογούσε, ήταν αυτό που την οδήγησε σ’ ένα φτωχό γάμο και την καθήλωσε σε μια ζωή δυστυχίας και βασανισμού, φτάνοντάς τη στα τελευταία της χρόνια μέχρι τον παραλογισμό. Είναι πολύ πιθανό πως η ζωή της Χαδούλας θα μπορούσε να ήταν πολύ διαφορετική αν οι γονείς της, της είχαν κανονίσει έναν καλύτερο γάμο και της είχαν δώσει μεγαλύτερο μερίδιο από την περιουσία τους. Ας μην παραβλέπουμε, άλλωστε, πως η φονική δραστηριότητα της Χαδούλας αποτέλεσε ένα ξέσπασμα μετά από μια ζωή μέσα στην οικονομική εξαθλίωση, τη μιζέρια και τους συνεχείς κόπους.
Πέρα πάντως από το ιδιαίτερο νόημα που λαμβάνει η προίκα για την ίδια τη φόνισσα, ο θεσμός αυτός διατρέχει την ιστορία και ως ένα βασικό κοινωνικό ζήτημα. Σε μια περιοχή της περιφέρειας, όπου η πλειονότητα των κατοίκων είναι φτωχοί και με δυσκολία επιβιώνουν, η υποχρέωση να προικίσουν τα κορίτσια τους είναι δυσβάσταχτη. Όταν σε μια οικογένεια υπάρχουν 3-4 κορίτσια είναι εξαιρετικά δύσκολο για τους γονείς να εξασφαλίσουν μια αξιοπρεπή προίκα για όλα τους τα παιδιά. Αυτή τη δυσκολία λοιπόν στηλιτεύει η φόνισσα κάθε φορά που μαθαίνει για οικογένειες που έχουν αποκτήσει πολλά κορίτσια, λέγοντας πως θα ήταν προτιμότερο να μη γεννιούνται θηλυκά παιδιά ή τουλάχιστον να τα πνίγουν με το που γεννιούνται.
Ο θεσμός της προίκας αποτελεί ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά στοιχεία της κοινωνικής διάκρισης εις βάρος των γυναικών, δημιουργεί μια ιδιαίτερα επιβαρυντική υποχρέωση για τις οικογένειες και τελικά ωθεί τους φτωχούς ανθρώπους να θεωρούν τα κορίτσια ανεπιθύμητα. Ενώ θα έπρεπε να λειτουργεί ως μια κίνηση ενίσχυσης για το νέο ξεκίνημα του κοριτσιού, λόγω των εξαιρετικά δύσκολων οικονομικών συνθηκών, κατέληξε να αποτελεί ένα ανεπιθύμητο βάρος για τους γονείς. 

Δείτε επίσης:

Αφηγηματικές τεχνικές στη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη

102 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

ΠΟΙΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΑΝ ΤΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΚΗ ΦΥΣΗ ΜΙΑΣ ΘΕΟΣΕΒΟΥΜΕΝΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΟΠΩΣ ΗΤΑΝ Η ΦΡΑΓΚΟΓΙΑΝΝΟΥ?

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η δεινή κοινωνική θέση των γυναικών που τις ήθελε να βρίσκονται πάντοτε υπό τον έλεγχο του συζύγου ή της οικογένειάς τους, σφραγίζοντας τη μοίρα τους με συνεχή μόχθο, απουσία δικαιωμάτων και ασφυκτικό κοινωνικό έλεγχο. Οι γυναίκες παρόλο που αναγκάζονταν να εργάζονται αδιάκοπα, θεωρούνταν εντούτοις και βάρος για τις οικογένειές τους, καθώς έπρεπε να τις προικίσουν προκειμένου να βρεθεί γι’ αυτές κάποιος κατάλληλος σύζυγος.
Επίσης, η έλλειψη χρημάτων που καθιστούσε τη ζωή της Χαδούλας ακόμη πιο δύσκολη και δεν της προσέφερε καμία δυνατότητα διαφυγής από το φαύλο κύκλο στον οποίο είχε βρεθεί υπηρετώντας πρώτα τους γονείς, έπειτα τα παιδιά και τώρα τα εγγόνια της.
Τα στοιχεία αυτά συνετέλεσαν στη σωματική και ψυχολογική της εξάντληση, ωθώντας τη σε μια κατάσταση πλήρους απογοήτευσης.
Η Χαδούλα θα τελέσει τα εγκλήματά της έχοντας απελπιστεί από τις ακατάπαυστες δυσκολίες της ζωής της και γιατί έχει χάσει κάθε ελπίδα για μια μελλοντική αλλαγή που θα μπορούσε να καλυτερέψει την κατάσταση για τις γυναίκες. Καθώς κοιτάζει την εγγονή της, είναι βέβαιη πως θα περάσει κι εκείνη όσα βάσανα πέρασε η ίδια. Αναλογιζόμενη, δηλαδή, το μέλλον του μικρού παιδιού, η Χαδούλα αναβιώνει τις δικές της τραυματικές εμπειρίες κι αισθάνεται βέβαιη πως δεν υπάρχει κανένας άλλος τρόπος να γλιτώσει το μικρό κορίτσι απ’ όλες εκείνες τις πικρές δυσκολίες που συνοδεύουν τη ζωή μιας γυναίκας.

Ανώνυμος είπε...

ποια ειναι η κοινωνικη διασταση της νουβελας?

Ανώνυμος είπε...

poia ta psixografika,realistika kai ithografika stixia tis nouvelas?

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Οι αναφορές του συγγραφέα για την κοινωνική θέση της γυναίκας (βρίσκεται πάντοτε υπό τον ανδρικό έλεγχο, σε μικρή ηλικία του πατέρα και στη συνέχεια του συζύγου -η υποχρέωση της οικογένειας να την προικίσει - η άδικη διανομή της πατρικής περιουσίας που ευνοεί πάντοτε τα αρσενικά παιδιά), επίσης οι αναφορές στη δεινή οικονομική κατάσταση των κατοίκων του νησιού, καλύπτουν μια σημαντική πτυχή του κοινωνικού βίου.

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Τα ψυχογραφικά στοιχεία έχουν να κάνουν με την ιδιαίτερη φροντίδα του συγγραφέα να μας παρουσιάσει τις ψυχικές διακυμάνσεις της ηρωίδας του, την έντονη συναισθηματική της κατάσταση που θα την οδηγήσει στον πρώτο φόνο, αλλά και τη συνολική ψυχολογική της πορεία που θα παγιώσει τη φονική της δραστηριότητα. Είναι σημαντική, άλλωστε, η προσπάθεια του συγγραφέα να φωτίσει τις σκέψεις και τις ψυχολογικές διεργασίες που θα ωθήσουν τη βασανισμένη αυτή γυναίκα στους αλλεπάλληλους φόνους.
Τα στοιχεία ρεαλισμού, όπως δίνονται και στην εισαγωγή του σχολικού βιβλίου, είναι: η τάση του συγγραφέα προς την αντικειμενικότητα, η παρουσίαση δηλαδή της πραγματικότητας ως έχει, χωρίς δικές του παρεμβάσεις που ενδεχομένως θα επηρέαζαν τις απόψεις του αναγνώστη. Στοιχείο που μας φέρνει στο δεύτερο βασικό γνώρισμα του ρεαλισμού, την πρόθεση του συγγραφέα να αφήνει τα γεγονότα να μιλήσουν μόνα τους. Ο συγγραφέας, στα πλαίσια του ρεαλισμού, αποτυπώνει τα γεγονότα, χωρίς να τα ωραιοποιεί και χωρίς να τα σχολιάζει, ώστε ο αναγνώστης να καταλήγει ανεπηρέαστος στα δικά του συμπεράσματα.
Συνάμα, ο συγγραφέας επιλέγει να παρουσιάσει θέματα και εμπειρίες που είναι κοινές για τους περισσότερους ανθρώπους, όπως είναι στο συγκεκριμένο διήγημα η συνεχής καταπίεση της γυναίκας και η φτώχεια των ανθρώπων που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη της ζωή τους.
Σ’ ένα ρεαλιστικό κείμενο ο αναγνώστης αναγνωρίζει και ταυτίζεται εύκολα με τις συνθήκες ζωής και τις εμπειρίες των ηρώων.
Τα ηθογραφικά στοιχεία σχετίζονται με την καταγραφή του τρόπου ζωής των απλών ανθρώπων της υπαίθρου. Οι γυναίκες που ονομάζονται με βάση το όνομα του άντρα τους (αποκαλούν τη Χαδούλα, Φραγκογιαννού, γιατί τον άντρα της τον λένε Γιάννη Φράγκο), οι γυναίκες είναι υπεύθυνες για τη φροντίδα της οικογένειάς τους και λαμβάνουν προίκα όταν παντρεύονται. Τα σπίτια έχουν τζάκι για θέρμανση και για φωτισμό χρησιμοποιούν τα λυχνάρια. Οι άνθρωποι πιστεύουν στη μαγεία και στις κατάρες, είναι δεισιδαίμονες και βασίζονται στα βοτάνια για τη θεραπεία των ασθενειών, αλλά και για να ελέγξουν το φύλο του παιδιού (παλικαροβότανο) ή να αποτρέψουν τη γέννηση άλλων παιδιών (στερφοβότανο). Η συνήθεια των ανδρών να πίνουν περισσότερο στο τέλος της εβδομάδας, για να ξεκουραστούν από τα μεροκάματα της εβδομάδας. Γενικότερα κάθε πληροφορία που μας παρέχει ο συγγραφέας για τον τρόπο ζωής, τα έθιμα και τις αντιλήψεις της εποχής, αποτελούν τα ηθογραφικά στοιχεία του κειμένου.

Ανώνυμος είπε...

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΠΟΥ ΜΟΥ ΠΑΡΕΙΧΑΝ ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΓΙΑ ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ. ΑΝ ΚΑΙ ΔΥΣΚΟΛΕΥΟΜΑΙ ΛΙΓΟ ΜΕ ΤΟΝ ΝΕΟ ΤΡΟΠΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ.... ΝΕΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ!!! ΜΟΥ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΠΩΣ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΑ ΕΞΕΛΙΧΘΕΙ ΣΕ PROJECT!!

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η αλήθεια είναι πως η αλλαγή στον τρόπο διδασκαλίας έγινε μάλλον απότομα και προκάλεσε αρκετές δυσκολίες. Θέλω να πιστεύω πως στην πορεία θα βελτιωθεί η κατάσταση.
Σ' ευχαριστώ για το μήνυμά σου κι εύχομαι το επόμενο τετράμηνο να είναι κατά πολύ καλύτερο!

Ανώνυμος είπε...

Ποιο ρόλο παίζει η προίκα σε όλο το κείμενο;
Ποιες άλλες κοινωνικές ιδέες του Παπαδιαμάντη μπορούμε να διακρίνουμε στο κείμενο;

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

(Για την προίκα μπορείς να δεις το τελευταίο τμήμα της ανάρτησης)
Οι βασικές κοινωνικές ιδέες που διακρίνονται στο κείμενο είναι: οι υπέρμετρες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές οικογένειες λόγω της οικονομικής δυσπραγίας και η αδικία που εντοπίζεται εις βάρος των γυναικών.
Ο συγγραφέας καταγράφει με ιδιαίτερα παραστατικό τρόπο τη ζωή των φτωχών ανθρώπων, παρουσιάζοντας τις συνεχείς δυσκολίες και την απουσία οποιασδήποτε αίσθησης ευδαιμονίας και ξεγνοιασιάς. Η κατάσταση αυτή σε συνδυασμό με τη δεινή θέση των γυναικών, οι οποίες θεωρούνταν κατώτερες από τους άντρες και περνούσαν τη ζωή τους δουλεύοντας για τους άλλους, θα δημιουργήσουν τις αφόρητες εκείνες συνθήκες που θα φτάσουν τη Χαδούλα στην παραφροσύνη.
Πάνω στη θεματική της οικονομικής ανέχειας των κατοίκων του νησιού -και των Ελλήνων γενικότερα εκείνης της εποχής- ο συγγραφέας θα παρουσιάσει με μελανά χρώματα τις απόψεις της φόνισσας για τα κορίτσια -απόψεις που δεν ήταν ξένες για πολλούς ανθρώπους της εποχής, μιας και ήταν δεδομένο πως ένα κορίτσι αποτελούσε βάρος για τους γονείς. Έτσι, οι ευχές της φόνισσας να βρει ο θάνατος τα κορίτσια και οι ιδέες της πως θα πρέπει να τα πνίγουν οι γονείς τους, αποκαλύπτουν με έντονο τρόπο πως τα κορίτσια εκείνη την εποχή, όχι μόνο δεν είχαν την ίδια αξία με τα αγόρια, αποτελούσαν κιόλας αιτία μεγάλης στεναχώριας για τους γονείς. Άλλωστε, ακόμη κι όταν μια κοπέλα παντρευόταν, δεν είχε να περιμένει κάποια καλύτερη αντιμετώπιση. Η ζωή της ήταν προδιαγεγραμμένη, μια αδιάκοπη πορεία σκληρής δουλειάς μέχρι το τέλος της.

Ανώνυμος είπε...

Ποιες είναι οι αντιλήψεις που υπάρχουν στο έργο για το γάμο ?

Ανώνυμος είπε...

που φαινεται ο νατουραλισμος μεσα στο κειμενο???

Ανώνυμος είπε...

Ποιες είναι οι απόψεις της Φραγκογιαννούς για την τύχη των κοριτσιών;

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Τα στοιχεία νατουραλισμού που εντοπίζουμε στο διήγημα είναι τα εξής: α) Ο συγγραφέας μελετά την ηθική συμπεριφορά της ηρωίδας του κι επιχειρεί να καταδείξει ότι είναι αποτέλεσμα τόσο εξωτερικών δυνάμεων (κοινωνικής καταπίεσης, οικονομικής ανέχειας) που περιορίζουν την ελευθερία της και επηρεάζουν καταλυτικά τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς της, όσο και εσωτερικών παρορμήσεων (σκληρότητας, μοχθηρότητας) που της αφαιρούν την ιδιότητα του λογικού και ηθικού όντος και την οδηγούν στην ακραία συμπεριφορά της, η οποία σαφώς δεν μπορεί να αιτιολογηθεί μόνο από τις εξωτερικές συνθήκες, καθώς πολλές γυναίκες της εποχής έζησαν σε παρόμοιες συνθήκες αλλά δεν έφτασαν βέβαια στη διάπραξη κατά συρροή δολοφονιών. β) Το θέμα του διηγήματος που είναι ιδιαίτερα προκλητικό, καθώς μια γυναίκα που δολοφονεί μικρά κορίτσια, μαζί και την εγγονή της, αποτελεί ένα ολότελα ξεχωριστό θέμα για τη νεοελληνική λογοτεχνία. γ) Η παρουσίαση από τον αφηγητή με λεπτομέρειες των εγκλημάτων της φόνισσας, καθώς και η αναλυτική αποτύπωση των συνθηκών που την οδήγησαν στις αποτρόπαιες πράξεις της. δ) Η ηρωίδα του διηγήματος που είναι καταπιεσμένη από μια κοινωνία που επιβαρύνει αδικαιολόγητα τις γυναίκες και η οποία, κρινόμενη από τις πράξεις της, μοιάζει ψυχικά ασθενής. ε) Ο αφηγητής παρουσιάζει τις πιο αρνητικές και άσχημες καταστάσεις της ζωής, παρουσιάζοντας την πραγματικότητα γυμνή, χωρίς καμία προσπάθεια για ωραιοποίηση ή συγκάλυψη των αποκρουστικών πλευρών της, χωρίς πρόσθετα σχόλια ή συναισθηματισμούς.

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η Φραγκογιαννού θεωρεί πως τα κορίτσια είναι καταδικασμένα να ζήσουν μια πολύ δύσκολη ζωή γεμάτη υποχρεώσεις και αδιάκοπη δουλειά, καθώς θα είναι διαρκώς υποχρεωμένα να υπηρετούν τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς τους, όπως έκανε κι η ίδια, από την παιδική της ηλικία μέχρι τώρα που είναι εξήντα χρονών.
Παράλληλα, έχοντας κατά νου πόσο επιβαρύνουν τα κορίτσια την οικογένειά τους, μέσω της προίκας που απαιτείται για να παντρευτούν, πιστεύει πως είναι προτιμότερο για τους γονείς να αποκτούν αγόρια. Είναι μάλιστα τέτοια η αγανάκτησή της απέναντι στα θηλυκά παιδιά, ώστε φτάνει στο σημείο να μιλά για την ανάγκη να τα θανατώνουν οι γονείς τους, προκειμένου να απαλλαχτούν από τα οικονομικά βάρη που συνοδεύουν υποχρεωτικά κάθε κορίτσι.
Η αγανάκτηση βέβαια της φόνισσας πηγάζει από τα δικά της βιώματα και τη δική της εξαιρετικά δύσκολη ζωή. Γνωρίζοντας πόσο θα υποφέρουν τα ίδια και πόσο θα επιβαρύνουν τους γονείς τους, θεωρεί πως είναι καλύτερο και για τα ίδια αλλά και για την οικογένειά τους να μη γεννιούνται καν.

Ανώνυμος είπε...

Ποιό το τέλος της νουβέλας?

Ανώνυμος είπε...

Poia ta kinhtra ths sumperiforas ths Fragkogiannous? (signwmh gia ta greekenglish)

Ανώνυμος είπε...

παιδια 3ερει κανεις πληροφοριες για την γλωσσα του κειμενου δεν βρισκω πουθενα....

Ανώνυμος είπε...

sas parakalw opoios dei to mnm kai borei n me boh8eisei na apanthsei sxetika me thn glwssa ti parathroume sxetika me thn glwssa pou xrhshmopoiei sta dihghmatika merh kai ti sta dialogika na dwsete ena paradeigma...opoios gnwrisei tn apadish 8a parakalousa nn m boh8eisei uxaristw pl :/

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Παπαδιαμάντης στα αφηγηματικά μέρη του κειμένου και στις περιγραφές είναι η καθαρεύουσα. Ενώ στα διαλογικά μέρη, όπου αποτυπώνονται τα λόγια των προσώπων, χρησιμοποιεί τη δημοτική, ώστε να αντικατοπτρίζεται καθαρότερα το γνωστικό επίπεδο των ηρώων, αλλά και η γλώσσα που χρησιμοποιούν στην καθημερινή τους επικοινωνία.
Η διαφορά ανάμεσα στη γλώσσα της αφήγησης (καθαρεύουσα) και στη γλώσσα των διαλόγων (δημοτική)ξεκινά από τα ιστορικά μυθιστορήματα που αποτελούσαν την πεζογραφική παράδοση που γνώρισε ο συγγραφέας. Έτσι ακόμη κι όταν έγινε το πέρασμα στα ηθογραφικά και ψυχογραφικά διηγήματα ο Παπαδιαμάντης διατήρησε την ίδια χρήση της γλώσσας.
Παράδειγμα για τη χρήση της καθαρεύουσας: "Ο μικρός λύχνος, κρεμαστός, ετρεμόσβηνε κάτω του φατνώματος της εστίας. Έρριπτε σκιάν αντί φωτός εις τα ολίγα πενιχρά έπιπλα, τα οποία εφαίνοντο καθαριώτερα και κοσμιώτερα την νύκτα. Οι τρεις μισοκαυμένοι δαυλοί, και το μέγα ορθόν κούτσουρον της εστίας, έρριπτον πολλήν στάκτην, ολίγην ανθρακιάν και σπανίως βρέμουσαν φλόγα..."

Παράδειγμα για τη χρήση της δημοτικής: "— Κρέμασμα ανάποδα θέλουνε... Χτύπημα με το καλάμι, για να ξεράσουν μαθές!... Καλά που είναι γλυκό το νερό... Πού είναι ο άνδρας σου, χριστιανή μου;... Έτσι τ' αφήνουν, μικρά κορίτσια, μοναχά τους, να παίζουν με το νερό της στέρνας;... Καλά που ήρθα! Ο Θεός μ' έστειλε... Από τον Ανάγυρο έρχομαι, απ' τον ελιώνα... Καλά που ήτον η πόρτα του μπαχτσέ ανοιχτή!... Πού 'ναι ο άνδρας σου; Πού 'ν' τος;..."

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Σχετικά με το τέλος της νουβέλας, το θάνατο δηλαδή της φόνισσας:
Η Φραγκογιαννού στην προσπάθειά της να περάσει στον Άγιο Σώστη για να ζητήσει τη βοήθεια του παπά Ακάκιου, πνίγεται. Ο θάνατός αυτός που αποτελεί έναν ειρωνικό επίλογο για τη γυναίκα που έπνιξε τόσα αθώα κορίτσια, επήλθε ανάμεσα στη θεία και την ανθρώπινη δικαιοσύνη, υπό την έννοια πως η Φραγκογιαννού δεν έπεσε στα χέρια των διωκτών της, ώστε να τιμωρηθεί από την πολιτεία για τα αποτρόπαια εγκλήματά της, ούτε όμως κατόρθωσε να φτάσει στον πατέρα Ακάκιο, ώστε να της δοθεί η ευκαιρία να εξομολογηθεί τα εγκλήματά της και ίσως να φτάσει στην πολυπόθητη μετάνοια.
Η Φραγκογιαννού, επομένως, δεν αντιμετώπισε ούτε τη σκληρότητα της ανθρώπινης τιμωρίας ούτε τη λυτρωτική επαφή με τη θεία δικαιοσύνη, όπου θα είχε την ευκαιρία να αποζητήσει την πνευματική, έστω, εξιλέωση για τις πράξεις της. Η Φραγκογιαννού πνίγεται, βρίσκοντας έτσι έναν ταιριαστό θάνατο και μια δίκαιη τιμωρία, για τα κοριτσάκια που έπνιξε.
Θα πρέπει επίσης να γίνει αναφορά στα τελευταία λόγια της Χαδούλας "Ω! να το προικιό μου!", που μας υπενθυμίζουν τις αδικίες που είχε υποστεί η ηρωίδα του κειμένου, οι οποίες ως ένα βαθμό εξηγούν τις φονικές τις πράξεις.

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Για τα κίνητρα της συμπεριφοράς της Φραγκογιαννούς μπορείς να δεις την απάντηση της πρώτης ερώτησης, στην αρχή της ανάρτησης.

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Σχετικά με το γάμο οι απόψεις που εκφράζει ο Παπαδιαμάντης ταυτίζονται με την παραδοσιακή θέαση του θεσμού. Ο πατέρας επιλέγει το σύζυγο της κόρης και του δίνει υποχρεωτικά προίκα, διαφορετικά δεν επιτυγχάνεται η μεταξύ τους συμφωνία.
"Όταν εμεγάλωσε, κ' έγινε δεκαεπτά χρόνων... την υπάνδρευσαν οι γονείς της, και της έδωκαν άνδρα τον Γιάννην τον Φράγκον... Ως προίκα τού έδωκε μίαν οικίαν έρημον, ετοιμόρροπον, εις το παλαιόν Κάστρον, όπου εκατοικούσαν ένα καιρόν οι άνθρωποι, προ του 21. Του έδωκε κ' ένα ονόματι Μποστάνι... Ομοίως κ' «ένα πινάκι χωράφι», εν αγριοχώραφον, το οποίον αμφεσβήτει ο γείτονας ως ιδικόν του..."
Στα πλαίσια του γάμου η γυναίκα περνά από την εξουσία και τον έλεγχο του πατέρα της, στον έλεγχο του συζύγου της.

Ανώνυμος είπε...

Πως θα χαρακτηριζατε την Φραγκογιαννου?

Ανώνυμος είπε...

καλησπερα και χρονια πολλα παιδια-μηπως θα μπορουσε κανενας να μου πει κε εμενα μια απαντηση σε αυτεσ τισ 2 ερωτησεισ: < να σκαγραφησετε τι Φραγκογιανου λαμβανοντας υποψη α) τισ ατομικες τις εμπειρεις, β) τισ οικονομικες, κοινςνικεσ συνθηκες κε κυριαρχες αντιληψεις του περιβαλλοντος που ζει και γ) τισ πραξεις που ερχονται σε αντιθεση με τισ θρησκευτικεσ και ηθικες αρχεσ και πως γεφυρωνει μυσα τησ αυτο το χασμα> και η αλλη : να βρεθουν 2 χωρια στη Φονισα οπου φαινεται η επιδραση του ρεαλισμου και του νατουραλισμου> Ευχαριστω πολυ εκ των προταιρων και παλι χρονια πολλα και ευτιχισμενο το νεο ετοσ)

Ανώνυμος είπε...

xairete borei kapios na pei pws antimetwpizetai i ginaika apo to oikogeniako kai koinwniko perivalon genikotera alla kai eidikotera se themata opws o erwtas o gamos ke i proika? stin fonisa, stin timi ke to xrima tou theotoki, ston erwtokrito tou kornarou kai stou nekrou aderfou? episis ke pioi tipoi ginekwn diakrinodai se auta? (sorry gia ta ksena)

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Σχετικά με τη σκιαγράφηση του χαρακτήρα της Φραγκογιαννούς:
Οι δύσκολες προσωπικές εμπειρίες της Φραγκογιαννούς, που έχει περάσει τη ζωή της να υπηρετεί τους άλλους, η αίσθηση ότι οι δικοί της την αδίκησαν δίνοντάς της μιαν ασήμαντη προίκα, η φτώχεια και η μίζερη διαβίωσή της, το γεγονός ότι ακόμη και τώρα που έχει φτάσει στα εξήντα της χρόνια συνεχίζει να υπηρετεί την οικογένειά της, έχουν συμβάλλει αρνητικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα της.
Έτσι, η φόνισσα παρουσιάζεται ως μια γυναίκα εξαιρετικά σκληρή, χωρίς ευαισθησίες και συναισθηματισμούς. Διακατέχεται από έντονο μισογυνισμό, καθώς σε όλα τα θηλυκά παιδιά βλέπει τη δική της επίπονη πορεία. Για τη Φραγκογιαννού δεν υπάρχει τίποτε το θετικό στη ζωή μιας γυναίκας, γι' αυτό και θεωρεί προτιμότερο να μη γεννιούνται καν κορίτσια. Εδώ γίνεται βέβαια σαφές πως η Φραγκογιαννού προβάλλει στα μικρά κορίτσια την απόλυτα αρνητική εικόνα που έχει η ίδια για τον εαυτό της. Η έντονη, αλλά ανομολόγητη επιθυμία της να μην είχε γεννηθεί η ίδια, αντικατοπτρίζεται στον τρόπο με τον οποίο βλέπει τα θηλυκά παιδιά. Γι' αυτό άλλωστε όταν εκφράζεται θετικά για τα αρσενικά παιδιά, εκφράζει έμμεσα τη σκέψη πως η ζωή της θα ήταν σαφώς καλύτερη αν δεν ήταν γυναίκα.
Η φόνισσα είναι επιπλέον κυνική καθώς, χωρίς να λαμβάνει καθόλου υπόψη της τα συναισθήματα των γονιών θεωρεί πως ο θάνατος των κοριτσιών θα αποτελέσει γι' αυτούς μια μεγάλη ανακούφιση.
Πίσω βέβαια από τη σκληρότητα και την απανθρωπιά της φόνισσας κρύβεται ένας άνθρωπος εξαιρετικά πληγωμένος, που πέρασε μια ζωή γεμάτη βάσανα και πίκρες. Στοιχείο που δεν την αθωώνει βέβαια αλλά μας βοηθά να κατανοήσουμε τη μεγάλη σημασία που έχουν τα βιώματα και οι εμπειρίες του ανθρώπου στην τελική διαμόρφωση της προσωπικότητάς του.

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Σχετικά με το πως γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα στις πράξεις της και στις θρησκευτικές και ηθικές της πεποιθήσεις, υπάρχει σχετική απάντηση στις ερωτήσεις του σχολικού.
"Η Φραγκογιαννού εκλογικεύει τις αποτρόπαιες πράξεις της, ερμηνεύοντάς τες ως ευεργεσία απέναντι στις φτωχές οικογένειες, καθώς τις απαλλάσσει από τη δυσβάσταχτη υποχρέωση να προικίσουν τα κορίτσια τους. Η ηρωίδα δεν λαμβάνει υπόψη της το γεγονός ότι αφαιρεί ανθρώπινες ζωές και πως αυτό αποτελεί μια ανήθικη και εντελώς αντιχριστιανική πράξη, μιας και είναι πεπεισμένη πως η ζωή που περιμένει τα μικρά αυτά κορίτσια θα είναι μαρτυρική."

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Σχετικά με το ρεαλισμό και το νατουραλισμό:
Το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου είναι ρεαλιστικό, υπό την έννοια ότι αποτελεί μια πιστή αναπαράσταση της πραγματικότητας. Οποιοδήποτε σημείο αποδίδει απλές καθημερινές στιγμές είναι ρεαλιστικό.
Παράδειγμα: "«Ας πάω στον μπαχτσέ του Γιάννη, να του γυρέψω κανένα μάτσο κρομμύδια, ή κανένα μαρούλι, να με φιλέψη... Τί θα χάσω;»
Συγχρόνως, ανεπόλησεν την στιγμήν εκείνη, ό,τι προ ημερών είχεν ακούσει· ότι η γυναίκα του Γιάννη του Περιβολά ήτον άρρωστη. Ηννόει αν αύτη ευρίσκετο τώρα εις την καλύβην την εντός του κήπου, παρά την είσοδον, ή αν ενοσηλεύετο εις την πόλιν. Αλλ' επειδή ο κηπουρός ο ίδιος θα ευρίσκετο εξ άπαντος εδώ, (συνεπέρανεν, επειδή έβλεπεν μακρόθεν ανοικτήν την θύραν του περιβόλου) εσυλλογίσθη να του πουλήση δούλευσιν, με τα βότανα που είχε στο καλαθάκι της, υποσχόμενη αυτώ «μαντζούνια» προς ίασιν της γυναικός του."

Τα σημεία του νατουραλισμού είναι εκείνα στα οποία ο αφηγητής επιχειρεί να δείξει πως η ηρωίδα είναι δέσμια των εσωτερικών της παρορμήσεων και εξωτερικών δυνάμεων, όπως είναι οι κοινωνικές συνθήκες.
Παράδειγμα:
"Η γραία το ενανούριζε, και θα ήτον ικανή να είπη «τα πάθη της τραγούδια» αποπάνω από την κούνιαν του μικρού. Κατά τας προλαβούσας νύκτας, πράγματι, είχε «παραλογίσει» αναπολούσα όλ' αυτά τα πάθη της εις το πεζόν. Εις εικόνας, εις σκηνάς και εις οράματα, της είχεν επανέλθει εις τον νουν όλος ο βίος της, ο ανωφελής και μάταιος και βαρύς."

Επίσης, τα σημεία όπου παρουσιάζονται με ιδιαίτερη επιμονή στη λεπτομέρεια, προκλητικά θέματα, όπως είναι οι φόνοι των μικρών παιδιών.
Παράδειγμα: "Πριν αύτη φθάση πλησίον της στέρνας, η Γιαννού είχε πιάσει το μικρότερον κοράσιον, το οποίον της εφαίνετο μάλλον πνιγμένον ήδη, και το έσυρε βραδέως προς τα έξω, με την κεφαλήν πάντοτε επίστομα εις το νερό. Είτα σηκώσασα το μικρόν σώμα, αφού απέθεσε τούτο επί της λιθίνης κρηπίδος, έκυψε κ' έπιασε την άλλην κορασίδα, την μεγαλυτέραν. Την έδραξεν από το κράσπεδον του φορέματός της, και από τον ένα πόδα, κ' ενώ ετράβα προς τα άνω το σώμα, η κεφαλή έμενε κάτω, όσον το δυνατόν μακροτέραν ώραν εντός του νερού."

Ανώνυμος είπε...

ποιοι τυποι γυναικων διακρινονται στη Φονισσα, στην Τιμη και το Χρημα και στον Ερωτοκριτο;

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η ηρωίδα στου Νεκρού αδελφού είναι το πρότυπο της κόρης που παραμένει υποταγμένη στη θέληση της οικογένειάς της, χωρίς να φέρνει αντιρρήσεις και σεβόμενη απόλυτα τη θέση της.
Η σιόρα Επιστήμη στην Τιμή και το Χρήμα είναι μια δυναμική γυναίκα που γνωρίζει πως πρέπει να υποκαταστήσει τον αδύναμο άνδρα της, για να καλύψει τις οικονομικές ανάγκες της οικογένειάς της, αλλά και να διαφυλάξει την τιμή των κοριτσιών της. Κατορθώνει βέβαια να συγκεντρώσει χρήματα και να ελέγχει τα παιδιά της, αλλά στην προσπάθειά της να μην αδικήσει κανένα ως προς το θέμα της προίκας, καταλήγει να καταστρέψει τη ζωή της Ρήνης. Ο δυναμισμός και η αυστηρότητα της μητέρας δε συνυπάρχουν με την αναγκαία επιείκεια και κατανόηση απέναντι στα παιδιά της. Έτσι το άτεγκτο του χαρακτήρα της, θα προκαλέσει πολύ μεγαλύτερα δεινά από αυτά που θα επιχειρήσει να αποτρέψει.
Η Ρήνη είναι μία από τις πιο ξεχωριστές περιπτώσεις γυναικών στα εξεταζόμενα κείμενα, καθώς σε μια άκρως ανδροκρατούμενη εποχή διεκδικεί το δικαίωμα της ελευθερίας στις επιλογές της, αρνείται να θεωρήσει τον εαυτό της αντικείμενο προς εμπορική ανταλλαγή, όταν βλέπει τα σκληρά παζάρια για την προίκα ανάμεσα στον Αντρέα και τη μητέρα της, αρνείται να υποταχθεί στη θέληση των άλλων και τελικά καθορίζει μόνη της τη μοίρα της. Μπορεί να μην παντρεύεται αυτόν που αγαπά, αλλά είναι η μόνη που κατορθώνει να απελευθερωθεί από τις έννοιες της τιμής και του χρήματος που κρατούν δέσμια τα υπόλοιπα πρόσωπα.
Η Φραγκογιαννού είναι ένας ακραίος τύπος γυναίκας, που ξεφεύγει από τα όρια της αποδεκτής ανθρώπινης συμπεριφοράς και καταλήγει σε μια απάνθρωπα φονική δράση. Η Φραγκογιαννού είναι βέβαια μια δυναμική γυναίκα που αναλαμβάνει τη φροντίδα της οικογένειάς της και υποκαθιστά τις ελλείψεις του συζύγου της, αλλά τελικά όλα αυτά που αναγκάστηκε να υπομείνει στην πάροδο των χρόνων τραυματίζουν ανεπανόρθωτα τον ψυχισμό της. Παρόλο που θεωρεί τον εαυτό της δυνατό, τελικά λυγίζει μπροστά στο βάρος των σωρευμένων δυσκολιών της ζωής της και ξεσπά μ' έναν απρόβλεπτο τρόπο. Η Φόνισσα παραμένει διαχρονικά ένας από τους προκλητικότερους χαρακτήρες της λογοτεχνίας μας κι έρχεται να μας υπενθυμίσει πως τα όρια της ψυχικής δύναμης κάθε ανθρώπου είναι πεπερασμένα.
Η Αρετούσα αψηφώντας τους αυστηρούς περιορισμούς που καθήλωναν τις γυναίκες σε μια διαρκή υποταγή, αντιτίθεται στις αποφάσεις του πατέρα της και δέχεται καρτερικά την τιμωρία της. Σε αντίθεση βέβαια με τη Ρήνη και τις άλλες ηρωίδες, η Αρετούσα, ως κόρη βασιλιά, δεν έχει γνωρίσει τις πραγματικές δυσκολίες της ζωής, δεν έχει εργαστεί και δεν ξέρει πόσα βάσανα υπομένουν στην πραγματικότητα οι γυναίκες. Εντούτοις, έστω και στα πλαίσια της ρομαντικής αφοσίωσης στην πραγματική αγάπη, η Αρετούσα παρουσιάζει έναν θεμιτό δυναμισμό που τη διαφοροποιεί από τις γυναίκες της εποχής της.
Από την άλλη, η Φροσύνη είναι μια γυναίκα πλήρως συμβιβασμένη με το γεγονός ότι οφείλει να υπακούει στις αποφάσεις και τις διαταγές των ανδρών. Δέχεται τη θέση της και δε συμφωνεί με τη δυναμική, αλλά διακινδυνευμένη αντίδραση της Αρετούσας στις διαταγές του πατέρα της.

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Σχετικά με την αντιμετώπιση της γυναίκας σε θέματα όπως ο έρωτας, ο γάμος και η προίκα στο τραγούδι του νεκρού αδελφού, στον Ερωτόκριτο, στη Φόνισσα και στο η τιμή και το χρήμα:
Θα πρέπει να τονιστεί πως παρά τη χρονική απόσταση που χωρίζει κάποια από αυτά τα κείμενα, υπάρχει μια κοινή αντιμετώπιση απέναντι στις γυναίκες, διαμορφωμένη εδώ και αιώνες που παρέμεινε σε ισχύ μέχρι και λίγες δεκαετίες πριν.
Η γυναίκα όφειλε να δεχτεί ως σύζυγο τον άντρα που επέλεγαν για εκείνη οι γονείς της, γεγονός που καθιστούσε τους γάμους από έρωτα σχετικά σπάνιους. Άλλωστε, όπως βλέπουμε και στη νουβέλα η τιμή και το χρήμα, ακόμη κι όταν οι δυο νέοι είναι ερωτευμένοι παραμένει το βασικό θέμα της προίκας.
Ο θεσμός αυτός που θεωρητικά λειτουργούσε ως ένα βοήθημα για τη νέα κοπέλα, είχε καταλήξει ένα υποχρεωτικό και κάποτε αβάσταχτο οικονομικό βάρος για τους γονείς. Μια καλή προίκα πάντως μπορούσε να εξασφαλίσει ένα καλό γαμπρό για τη γυναίκα, προσφέροντάς της έτσι μια καλύτερη ζωή. Αντιστοίχως, μια μικρή προίκα σήμαινε έναν υποδεέστερο γαμπρό και άρα μια δύσκολη ζωή για τη γυναίκα.
Οι γυναίκες μετά το γάμο περνούσαν από τον έλεγχο του πατέρα τους, στον έλεγχο του συζύγου τους. Αυτό πιστοποιούσε το γεγονός ότι η γυναίκα θεωρούνταν κατώτερη από τον άντρα και άρα βρισκόταν πάντοτε σε σχέση εξάρτησης από αυτόν.
Στου νεκρού αδελφού η Αρετή θα λάβει το σύζυγο που επιλέγει γι' αυτή η οικογένειά της, ύστερα από κάποιο προξενιό. Η έννοια του έρωτα είναι φυσικά ανύπαρκτη σ' αυτό το κείμενο που αναφέρεται σε μια αρκετά παλαιότερη εποχή (9ος-10ος αιώνας). Η ομορφιά και η αρετή της κοπέλας αποτελούν ουσιαστικά και την προίκα της, καθώς δεν υπάρχει κάποια αναφορά για άλλου είδους προίκα.
Στην τιμή και το χρήμα η Ρήνη είναι υπό τον έλεγχο της μητέρας της (ο πατέρας παρουσιάζεται ως αλκοολικός και χωρίς λόγο πάνω στο θέμα του γάμου της κόρης του). Στο κείμενο αυτό έχουμε την έννοια του έρωτα και της αγάπης, συναισθήματα όμως που συντρίβονται μπροστά στην σκληρή πραγματικότητα των διαπραγματεύσεων για την προίκα. Εφόσον ο Αντρέας ανήκει σε υψηλότερη κοινωνική θέση, απαιτεί και ανάλογα μεγάλη προίκα.
Στη φόνισσα η ηρωίδα παντρεύεται τον άντρα που επιλέγει γι' αυτήν ο πατέρας της κι επειδή δεν είναι πλούσιος γαμπρός, λαμβάνει αντίστοιχα μια ασήμαντη προίκα. Ο γάμος αυτός και η μικρή προίκα θα σφραγίσουν τη μετέπειτα πορεία της Φραγκογιαννούς.
Στον Ερωτόκριτο που συντίθεται τον 17ο αιώνα και υποτίθεται πως αναφέρεται στην αρχαία Ελλάδα, εντοπίζουμε παρόμοιες αντιλήψεις για τη θέση της γυναίκας. Η Αρετούσα οφείλει να παντρευτεί τον άντρα που θα επιλέξει για εκείνη ο πατέρας της και σίγουρα κάποιον που θα έχει μια εξίσου υψηλή κοινωνική θέση.
Η άρνηση της Αρετούσας βέβαια θα βασιστεί στον έρωτά της για τον νεαρό Ερωτόκριτο, που αν και κατώτερός της τολμά να τη διεκδικήσει.
Ο πατέρας της ηρωίδας δε θα δεχτεί τον έρωτα της κόρης του φυσικά, καθώς θεωρεί, όπως και η Φροσύνη άλλωστε, πως ο έρωτας δεν έχει καμία σχέση με το γάμο. Ο γάμος είναι μια συμφωνία που γίνεται με βάση την κοινωνική και οικονομική θέση των δύο νέων και όχι με βάση ανόητους συναισθηματισμούς.

Ανώνυμος είπε...

Mia megalh voitheia parakalw !!! ti patatireite sxetika me thn glwssa tou papadiamanti sto keimeno ths fwnissa kai ti prosdidoun sto keimeno oi glwssikes tou epiloges !!! tha me voithousate para polu an mou apantousate !!! :)

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Στους διαλόγους χρησιμοποιεί την ομιλούμενη λαϊκή γλώσσα πολλές φορές και με τους σκιαθίτικους ιδιωματισμούς.
Στην αφήγηση χρησιμοποιεί την καθαρεύουσα με πρόσμειξη όμως στοιχείων της δημοτικής.
Στις περιγραφές χρησιμοποιεί μια προσεγμένη και αμιγή καθαρεύουσα.
Με τη χρησιμοποίηση της δημοτικής και των τοπικών ιδιωματισμών ο συγγραφέας μας δημιουργεί την αίσθηση ότι ακούμε πράγματι τα λόγια των απλών ανθρώπων του νησιού. Θα ήταν παράδοξο άλλωστε να χρησιμοποιούν οι ήρωες της ιστορίας την καθαρεύουσα στη μεταξύ τους επικοινωνία, αφενός γιατί δεν έχουν την αντίστοιχη μόρφωση κι αφετέρου γιατί η καθαρεύουσα δεν είχε περάσει ποτέ στην καθημερινή επικοινωνία του λαού.
Με την εναλλαγή καθαρεύουσας δημοτικής επιτυγχάνεται συνάμα η ανάδειξη του πλούτου της ελληνικής γλώσσας και ως ένα βαθμό πιστοποιείται η στενή σχέση ανάμεσα στους δύο αυτούς γλωσσικούς τύπους.
Θα πρέπει πάντως να έχουμε υπόψη μας πως ο Παπαδιαμάντης ακολουθεί την πεζογραφική παράδοση των ιστορικών μυθιστορημάτων όπου η εναλλαγή ανάμεσα στους γλωσσικούς τύπους σηματοδοτούσε την εναλλαγή ανάμεσα στη φωνή του αφηγητή και στο λόγο των προσώπων. Με την καθαρεύουσα εκφερόταν ο αφηγηματικός λόγος και με τη δημοτική τα λόγια των ηρώων.

Ανώνυμος είπε...

καλημέρα μπορεί κάποιος να μου πει που ακριβώς μέσα στο διήγημα η Φόνισσα φαίνεται η επίδραση του ρεαλισμού και του νατουραλισμού; χρειάζομαι χωρία-αποσπάσματα!

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Το ερώτημα αυτό έχει ήδη απαντηθεί. Δες τα αμέσως προηγούμενα σχόλια.

Ανώνυμος είπε...

Mia megalh voitheia parakalw !!! pia i simerini thesi tis ginekas stin koinwnia? nomizete pws exi tin adimetwpisi pou tis aksizei i exoun na ginoun akoma kapioa vimata pros autin tin kateuthinsi?

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία έχει σαφώς βελτιωθεί σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες, εντούτοις ακόμη και σήμερα παραμένουν κατάλοιπα προκαταλήψεων και αρνητικών στερεοτύπων εις βάρος των γυναικών.
Στα θετικά βήματα που έχουν γίνει μπορούμε να αναφέρουμε:
- την αποδέσμευση της γυναίκας από τον αποκλειστικό ρόλο της μητέρας/νοικοκυράς που την κρατούσε περιορισμένη στο σπίτι.
- την ενεργή ένταξη των γυναικών στον επαγγελματικό στίβο, ακόμη και σε επαγγέλματα που μέχρι πρότινος θεωρούνταν ανδροκρατούμενα.
- η (σε μεγάλο βαθμό) ισότιμη αντιμετώπιση των γυναικών στον επαγγελματικό χώρο
- η συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική και η εκλογή τους σε πολύ σημαντικές θέσεις.
- οι εξαιρετικές ακαδημαϊκές επιδόσεις των γυναικών που τους επιτρέπουν να αναδειχθούν και στους τομείς της επιστήμης.
- η επιτυχημένη παρουσία των γυναικών στο χώρο της τέχνης, με πολύ σημαντική παρουσία σε όλες τις πτυχές της καλλιτεχνικής έκφρασης.
- οι πολλαπλές διακρίσεις τον γυναικών και στον αθλητισμό, όπου σημειώνουν αξιοσημείωτες επιδόσεις.
Συνολικά η γυναίκα αντιμετωπίζεται πλέον ως ολοκληρωμένη προσωπικότητα, με τη δυνατότητα να διακριθεί σε οποιονδήποτε τομέα επιθυμεί. Έχει πάψει να αντικρίζεται από την κοινωνία ως υποδεέστερη του άντρα και χαίρει της μεγάλης εκτίμησης που της αναλογεί. Σε αντίθεση με τους άντρες που συνήθως περιορίζονται στις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις η γυναίκα κατορθώνει να καλύπτει με αξιοθαύμαστη πληρότητα τόσο τις επαγγελματικές της υποχρεώσεις όσο κι εκείνες που απορρέουν από τον πολύτιμο ρόλο της μητρότητας.
Στα αρνητικά στοιχεία μπορούμε να εντοπίσουμε τη συνεχιζόμενη τάση των αντρών να θεωρούν ως δεδομένη την υποχρέωση της γυναίκας να καλύπτει παράλληλα με τα επαγγελματικά της καθήκοντα και τις οικιακές εργασίες, αλλά και την ανατροφή των παιδιών. Παρόλο που συναντάμε αρκετά συχνά ένα αρμονικό μοίρασμα των υποχρεώσεων ανάμεσα στο ζευγάρι, εντούτοις υπάρχουν ακόμη πολλές περιπτώσεις όπου η γυναίκα επωμίζεται όλες τις υποχρεώσεις μόνη της.
Επίσης, σε ορισμένες κλειστές κοινωνίες της επαρχίας συνεχίζεται ο αυστηρός κοινωνικός έλεγχος απέναντι στη γυναίκα ως προς τη συμπεριφορά και το ντύσιμό της.
Παράλληλα, σημειώνονται ακόμη και σήμερα λυπηρά γεγονότα ενδοοικογενειακής βίας είτε σωματικής είτε ψυχολογικής, τα οποία δυστυχώς η γυναίκα υπομένει ως ασθενέστερη.
Σημειώνουμε επίσης τις διακρίσεις στον ιδιωτικό επαγγελματικό χώρο, όπου οι γυναίκες λόγω των αδειών που τους αναλογούν κατά τη διάρκεια της κύησης, απορρίπτονται κάποτε εκ των προτέρων από τους πιθανούς εργοδότες.
Ορισμένα βαριά επαγγέλματα άλλωστε παραμένουν απρόσιτα για τις γυναίκες, οι οποίες θεωρούνται μη ικανές για την εκπλήρωσή τους.
Τέλος μπορούμε να επισημάνουμε την τάση ορισμένων αντρών να σχολιάζουν υποτιμητικά τις γυναίκες επαγγελματίες και να μην τις θεωρούν εξίσου ικανές, στοιχείο που δείχνει πως δεν έχουν ακόμη εξαλειφθεί πλήρως τα στερεότυπα του παρελθόντος και πως υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω εμπέδωση της ισότιμης θέσης που δικαιωματικά ανήκει στις γυναίκες.

Ανώνυμος είπε...

καλησπερα να ζητησω και εγω την βοηθεια σας?? θελω να μου πειτε σχετικα με τους γιους της : ποιες διεξοδους ειχαν οι νεοι της εποχης σ'ενα νησι φτωχο?? σε τι διαφερει η ζωη τους απο τα νεαρα κοριτσια του τοπου τους????: αυτα... ευχαριστω προκαταβολικα :)

Ανώνυμος είπε...

καλησπερα! χρειαζομαι την βοηθεια σας σε μια ερωτηση
1) ποιες διεξοδους ειχαν γενικα οι νεοι της εποχης σ'ενα νησι φτωχο? σε τι διαφερει η ζωη τους απο τα νεαρα κοριτσια του τοπου τους?
εδω θελει να λαβουμε υπ'οψην τους γιους της φραγκογιαννους .. ευχαριστω πολυ

Ανώνυμος είπε...

kalhspera kai apo mena ,
h dikh m erwtish einai ligo megalh alla pragmatika tha ektimousa ka8e boi8eia.
srr gia ta greeklish eimai arketa anor8wgrafos
h erwtish leei: βρειτε ομοιοτητες και διαφορες στις αντιληψεις που υπαρχουν στην φονισσα για τον γαμο και σε οσα παρουσιαζει ο λασκαρατος στα μυστηρια της κεφαλονιας. euxaristw poli

Ανώνυμος είπε...

μπορει παρακαλω καποιος να μου πει ποια ειναι τα ηθογραφικα στοιχεια του κειμενου;

Ανώνυμος είπε...

γεια σας καλησπερα!!!μπορει καποιος να με βοη8εισει στην ερωτηση αυτη γιατι αυριο πρεπει να παραδωσω μια εργασια.να σκιαγραφησετε το πορτρετο της φραγκογιαννους λαμβανοντας υποψιν: α)τις ατομικες τις εμπειριες β)τις οικονομικες κοινωνικες συνθηκες και κυριαρχες αντυληψεις του περιβαλλοντος που ζει γ)τις πεαξεις της που ερχονται σε αντιθεση με τισ θρησκευτικες και ηθικες αρχες και πως γεφυρωνει μεσα της αυτο το χασμα.υχαριστω πολυ!!!

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Τα επαγγέλματα του νησιού μας τα παρουσιάζει ο Παπαδιαμάντης σε διάφορα σημεία του διηγήματος:
Είχαν την επιλογή να εμπορεύονται λάδι, κρασί και άλλα προϊόντα του νησιού ή να ασχοληθούν με επαγγέλματα που σχετίζονταν με τη θάλασσα, όπως ο πατέρας της ηρωίδας. "ο γερο-Στάθης έγινε μικροαρχιναυπηγός –εσκάρωνε βάρκες και καΐκια
μοναχός του"
Επίσης, ο άντρας της Χαδούλας δούλευε ως βοηθός του πατέρας της, και αργότερα έκανε μεροκάματα ως μαραγκός και ως καλαφάτης (αυτός που επισκευάζει πλοία). Βασική παρατήρηση είναι ότι στις επαρχιακές περιοχές οι άνθρωποι για να επιβιώσουν συνήθως δε βασίζονταν σ’ ένα μόνο επάγγελμα, φρόντιζαν δηλαδή να είναι πολυτεχνίτες. Έτσι πέρα από τις γεωργικές ασχολίες μπορεί να συνδύαζαν και μεροκάματα ως χτίστες ή ως μαραγκοί.
Οι τρεις πρώτοι γιοι της Φραγκογιαννούς δοκίμασαν να ακολουθήσουν το επάγγελμα του πατέρα τους, να γίνουν δηλαδή μάστορες, αλλά δεν τα κατάφεραν κι έτσι έφυγαν από το νησί. Ο ένας πήγε στην Αμερική και οι άλλοι μπάρκαραν στα καράβια, αλλά σύντομα ακολούθησαν το αδερφό τους στην Αμερική. Ο μικρότερος γιος από τη φύση του εγκληματικός και μέθυσος, θα φτάσει στο σημείο να χτυπήσει τη μάνα του και να μαχαιρώσει την αδερφή του, ύστερα θα δοκιμάσει την τύχη του στα καράβια, αλλά σύντομα θα βρεθεί στη φυλακή κατηγορούμενος για το φόνο ενός λοστρόμου.

Για τις γυναίκες μας δίνει ο συγγραφέας μια εικόνα αναφερόμενος στις ασχολίες της Χαδούλας: "μία καλή υφάντρια, οποία ήτο η Φραγκογιαννού, ουδέν εκώλυε να κάμνη συγχρόνως και την μαμμήν ή την ψευδογιάτρισσαν, και άλλα επαγγέλματα ακόμη να εξασκή, ήρκει να είναι επιτηδεία. Και η Φραγκογιαννού ήτο επιτηδειοτάτη μεταξύ όλων των γυναικών. Έδιδε βότανα, έκαμνε κηραλοιφάς, εξετέλει εντριβάς, εθεράπευε την βασκανίαν, παρεσκεύαζε φάρμακα διά τας πασχούσας, διά τας χλωρωτικάς και αναιμικάς κόρας, διά τας εγκύους και τας λεχούς, και τας εκ μητρικών αλγηδόνων πασχούσας."

Η διαφορά ανάμεσα στα αγόρια και στα κορίτσια έγκειται στο γεγονός ότι τα αγόρια οφείλουν να βρουν μια επαγγελματική ασχολία ικανή να συντηρήσει την οικογένειά τους, ενώ οι γυναίκες εργάζονται μόνο για να συμπληρώσουν το εισόδημα, αφού η βασική τους μέριμνα είναι η φροντίδα των παιδιών και του σπιτιού.
Έτσι η ανάγκη της επαγγελματικής αποκατάστασης είναι σημαντική μόνο για τα αγόρια, τα οποία μπορούν είτε να ασχοληθούν με τη γεωργία και το εμπόριο των προϊόντων τους είτε με τη θάλασσα είτε ως ψαράδες είτε κατασκευάζοντας κι επισκευάζοντας βάρκες. Βασική επιλογή πάντως εκείνα τα χρόνια ήταν η μετανάστευση, καθώς χώρες όπως η Αμερική προσέφεραν πολλές ευκαιρίες για τους νέους ανθρώπους.

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η ερώτηση για τη σκιαγράφηση της Φραγκογιαννούς έχει ήδη απαντηθεί.

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Σχετικά με τα ηθογραφικά στοιχεία του κειμένου:
Με τον όρο ηθογραφία εννοούμε την αναπαράσταση, την περιγραφή και την απόδοση των ηθών, των εθίμων, της ιδεολογίας και της ψυχοσύνθεσης ενός λαού, όπως αυτά έχουν διαμορφωθεί υπό την επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος και των ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών σ’ ένα συγκεκριμένο τόπο και χρόνο.
Κάθε πληροφορία που μας δίνει το κείμενο για τον τρόπο ζωής των απλών ανθρώπων του νησιού, για τις αντιλήψεις τους, για την κοινωνική θέση της γυναίκας, αλλά και για τις καθημερινές τους συνήθειες αποτελούν ηθογραφικά στοιχεία.

Ανώνυμος είπε...

PAIDIA KALHSPERA SORRU GIA T GREEKGLISH.tha borouse kaneis na me boh8eisei m t erwthma:pote arxise na xeirafeteitai h gunaika?na breite stoixeia gia thn istoria tou feministismou kinhmatos.opoios t 3erei paidia n m apadisei....oso poio sintoma borei uxaristw pl kai xronia polla.!! :)

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Ο Λασκαράτος στο ιδιαίτερα ειλικρινές και καυστικό του κείμενο στηλιτεύει όλα εκείνα τα αρνητικά στοιχεία του γάμου που λειτουργούν εις βάρος της γυναίκας.
Ο γάμος αποτελεί κατά βάση μια εμπορική συμφωνία ανάμεσα στον πατέρα και στον υποψήφιο γαμπρό, χωρίς κανένα ενδιαφέρον για τη γνώμη της κοπέλας. Το βασικό δηλαδή σημείο που κρίνει την πραγματοποίηση ενός γάμου είναι οι προίκα για την οποία γίνονται πολλά και σκληρά παζάρια, ενώ όπως μας καταγγέλλει ο συγγραφέας δε λείπουν οι περιπτώσεις όπου για τη διεκδίκηση ενός καλού γαμπρού γίνεται ένα είδος πλειστηριασμού, στον οποίο κερδίζει εκείνος ο πατέρας που είναι διατεθειμένος να δώσει τη μεγαλύτερη προίκα στην κόρη του.
Όταν ο πατέρας επιλέξει το γαμπρό και συμφωνήσει μαζί του για την προίκα τότε μόνο ενημερώνει την κόρη του για την επιλογή του. Σε ελάχιστες περιπτώσεις ο πατέρας μπορεί να ρωτήσει την κόρη του αν θέλει τον γαμπρό, αλλά η ερώτηση γίνεται για τυπικούς λόγους, αφού επί της ουσίας η συμφωνία έχει ήδη γίνει.
Ο Λασκαράτος επισημαίνει τελικά πως εκείνο που διεκδικούν οι γαμπροί είναι τα χρήματα της προίκας και πως παίρνουν τη γυναίκα μόνο και μόνο για να αυξήσουν την περιουσία τους.
Η γυναίκα τελικά περνά από το σπίτι του πατέρα, όπου παρέμενε κλεισμένη και μακριά από κάθε συναναστροφή, ώστε να μην κινδυνεύσει η τιμή της, στο σπίτι του άντρα της, όπου αντιμετωπίζεται ως υπηρέτρια.
Η γυναίκα είναι υποχρεωμένη να κάνει όλες τις δουλειές του σπιτιού κι επιπλέον να ανέχεται την περιφρόνηση του συζύγου της. Όπως μας λέει ο συγγραφέας επειδή οι γονείς κλείνουν τα κορίτσια στο σπίτι και δεν τους επιτρέπουν να μορφωθούν, καταλήγουν να μένουν ακαλλιέργητες, χωρίς κανένα πνευματικό επίπεδο και οι άντρες τους τις βαριούνται και τις θεωρούν ανυπόφορες. Ας σημειωθεί, άλλωστε, ότι τα αγόρια των Επτανήσων στέλνονταν για σπουδές στην Ιταλία και στην Ευρώπη γενικότερα όπου είχαν την ευκαιρία να μορφωθούν και να γνωρίσουν την καλή ζωή και φυσικά πολλές και όμορφες γυναίκες. Έτσι, όταν αναγκάζονται να παντρευτούν κάποια αμόρφωτη κοπέλα του νησιού τους την περιφρονούν και προτιμούν να περνούν τον καιρό τους στο καζίνο.
Ο Λασκαράτος τονίζει πόσο αποτυχημένοι είναι αυτοί οι γάμοι, πόση δυστυχία προκαλούν στις κοπέλες και πόσες δυσκολίες προκύπτουν στο μεγάλωμα των παιδιών και προτείνει να επιτρέπουν αφενός οι γονείς στις κόρες τους να καλλιεργούνται κι αφετέρου να γνωρίζεται το ζευγάρι για καιρό προτού παντρευτούν, ώστε να είναι βέβαιοι για τη σωστή επιλογή του γαμπρού και ότι οι δυο νέοι ταιριάζουν μεταξύ τους.

Αντιστοίχως στη Φόνισσα ο Παπαδιαμάντης αναφέρεται στην ανάγκη να δοθεί σημαντική προίκα στον γαμπρό, η οποία μάλιστα θα πρέπει να αποτελείται όχι μόνο από ακίνητα, αλλά και από χρήματα. Η ηρωίδα λαμβάνει μια ελάχιστη προίκα, χωρίς να της δοθούν χρήματα και ως εκ τούτου έναν υποδεέστερο γαμπρό.
Όπως διαβάζουμε στο Λασκαράτο, έτσι και στο διήγημα του Παπαδιαμάντη, η γυναίκα καταλήγει να εργάζεται αδιάκοπα για την οικογένειά της και βρίσκεται σε δυσμενέστερη κοινωνική θέση απέναντι στον άντρα της.

Η βασική επομένως ομοιότητα ανάμεσα στα δύο κείμενα είναι ο επαχθής θεσμός της προίκας και το γεγονός ότι η γυναίκα δεν έχει το δικαίωμα να εκφέρει γνώμη κατά την επιλογή του συζύγου της.

Οι διαφορές ανάμεσα στα δύο κείμενα έχουν να κάνουν με τις διαφορετικές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες ανάμεσα στην Κεφαλονιά και τη Σκιάθο. Έτσι, στην Κεφαλονιά υπάρχει μεγαλύτερη οικονομική άνεση και οι άντρες έχουν την ευκαιρία να σπουδάσουν στο εξωτερικό, να διεκδικούν μεγαλύτερες προίκες και μετά κατά τη διάρκεια του γάμου να διασκεδάζουν στο καζίνο, αφήνοντας τη γυναίκα τους στο σπίτι, ενώ οι γυναίκες περνούν όλα τους τα χρόνια κλεισμένες σ' ένα σπίτι -αρχικά το πατρικό τους κι αργότερα του συζύγου τους-, χωρίς να σπουδάζουν και χωρίς να γνωρίζουν διασκεδάσεις κι ελευθερίες, στοιχεία που καθιστούν εντονότερη τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή των ανδρών και των γυναικών. Αντιθέτως στη Σκιάθο, όπου οι κάτοικοι είναι εξαιρετικά φτωχοί ζουν όλοι τις ίδιες δύσκολες καταστάσεις και δεν είναι τόσο διακριτή η διαφορά ανάμεσα στη ζωή των γυναικών και τη ζωή των ανδρών.

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Για το φεμινιστικό κίνημα μπορείς να κάνεις μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο και θα βρεις πολλά στοιχεία. Ενδεικτικά για την πορεία του φεμινισμού στην Ελλάδα:
Στις 8 Μαρτίου του 1887 κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της «Εφημερίδος των Κυριών» από την πρώτη ελληνίδα φεμινίστρια την Καλιρρόη Σιγανού Παρρέν, που ταυτόχρονα υπήρξε και η πρώτη Ελληνίδα δημοσιογράφος. Στο μεταξύ η Καλιρρόη Παρρέν διδάσκει και στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο στην Αδριανούπολη της Θράκης, απ’ όπου ξεκινούν διάφορα φεμινιστικά κινήματα, που αργότερα έρχονται στην Αθήνα. Έχουν ήδη αρχίσει, άλλωστε, να λειτουργούν γνωστά παρθεναγωγεία που στόχο έχουν τη μόρφωση των Ελληνίδων. Δυστυχώς όμως σ’ αυτά σπουδάζουν μόνο τα πιο εύπορα κορίτσια των καλών οικογενειών. Κατανοώντας το πρόβλημα αυτό και ρίχνοντας μια ρηξικέλευθη ματιά στο μέλλον, η Παρρέν ιδρύει το 1890 το Σχολείο της Κυριακής, για τις αγράμματες και άπορες γυναίκες, ενώ το 1911 πρωτοστατεί στην ίδρυση του Λυκείου των Ελληνίδων.
Ήδη, από το 1920 έχει ξεκινήσει ο οργανωμένος αγώνας για την πολιτική χειραφέτηση της Ελληνίδας με την ίδρυση του «Συνδέσμου για τα δικαιώματα της γυναικός», που ήταν τμήμα της μεγάλης διεθνούς οργάνωσης υπέρ της γυναικείας ψήφου «International Woman Suffrage Alliance». Πρόεδρος ήταν η Μαρία Νεγρεπόντη και αντιπρόεδρος η πασίγνωστη για τη δράση της Αύρα θεοδωροπούλου. Κάθε Δευτέρα συγκεντρώνονταν, έκαναν συζητήσεις και ομιλίες στις οποίες συμμετείχαν όχι μόνο γυναίκες, αλλά και άντρες φεμινιστές.
Οι πιέσεις για τη γυναικεία ψήφο γίνονται ολοένα και μεγαλύτερες και μπορούμε να πούμε ότι το πρώτο βήμα έγινε το 1930, όταν επί κυβερνήσεως Βενιζέλου, αναγνωρίστηκε το δικαίωμα ψήφου με τόσο περιοριστικούς όρους, όμως, που ήταν μάλλον δώρον άδωρον! Το δικαίωμα ψήφου ίσχυε μόνο για τις δημοτικές εκλογές, αφορούσε μόνο το δικαίωμα του εκλέγειν και όχι του εκλέγεσθαι, ίσχυε μόνο για τις εγγράμματες Ελληνίδες και οπωσδήποτε άνω των 30 ετών.

Πράγματι, το 1934, οι γυναίκες καλούνται να ψηφίσουν στις δημοτικές εκλογές για πρώτη φορά. Πόσες όμως Ελληνίδες ήξεραν γράμματα; Το 70% ήταν αναλφάβητες. Κι έτσι, εκείνες που ψήφισαν σε ολόκληρη τη χώρα δεν ξεπερνούσαν τις 240!

Μεσολαβεί ο πόλεμος, η Κατοχή, ο Εμφύλιος. Η Ελλάδα άλλοτε παραπαίει από τη γάγγραινα των κατακτητών και άλλοτε ψυχορραγεί δέσμια του αλληλοσπαραγμού. Όλα μένουν πίσω. Όταν η υπόλοιπη Ευρώπη ξαναγεννιέται από την τέφρα της, σαν τον Φοίνικα, εμείς τρώμε τις σάρκες μας. Θα περάσουν πολλά χρόνια ακόμα για να αποκτήσουν οι Ελληνίδες σωστό δικαίωμα ψήφου, ισότιμο με το αντρικό. Το δικαίωμα της γυναικείας ψήφου κατοχυρώνεται τελικά στο Σύνταγμα του 1952 και για πρώτη φορά ο θηλυκός πληθυσμός θα προσέλθει στις κάλπες στις βουλευτικές εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου 1956.

πηγή: http://christiannaloupa.wordpress.com

Ανώνυμος είπε...

auto pou grapsate tr einai h apanthsh gia to pote arxise na xeirafeteitai h gunaika klp?

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Είναι στοιχεία για τις πρώτες προσπάθειες χειραφέτησης των γυναικών στην Ελλάδα, αρχικά με το δικαίωμα στη μόρφωση και κατόπιν με τη διεκδίκηση πολιτικών δικαιωμάτων.

Ανώνυμος είπε...

aaa ok uxaristw pl na ste kala gia thn boh8eia me boh8eisate n oloklirosw tis ergasies m kalh sunexeia!!geia sas uxaristw k pali

Ανώνυμος είπε...

εκ μερους μαλλον ολων, ευχαριστουμε, ειστε μεγαλη βοηθεια...

Ανώνυμος είπε...

μηπως μπορειτε να με βοηθήσετε να επισημανω τα ψυχογραφικα τα ρεαλιστικα και τα ηθογραφικα στοιχεια της νουβελας ?
δεν θελω λεπτομερεις αλλα σε ποιες προτασεις βρισκονται ..

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η ερώτηση έχει απαντηθεί σε προηγούμενα σχόλια. Θα σε βοηθήσει να δεις τα στοιχεία σχετικά με το τι είναι ρεαλισμός και ηθογραφία.
Παράδειγμα ψυχογραφικού στοιχείου: "Η Φραγκογιαννού εσκέφθη:
«Θα φωνάξουν, τάχα;... Θ' ακουστή; Πού ν' ακουστή!... Πρέπει να κάμω γλήγορα, προσέθηκε μέσα της. Αυτός, όπου είναι, τώρα σε λίγο, θα 'ρθη δω, γιατί θα σουρουπώση, και δεν θα βλέπη να κάνη δουλειά εκεί κάτω... Και πρέπει να φεύγω το γληγορώτερο, χωρίς να με ιδή, όπως δεν με είδε ως τώρα».
Εδίστασε προς στιγμήν. Ησθάνθη μέσα της φοβεράν πάλην. Είτα είπε, σχεδόν μεγαλοφώνως: «Καρδιά!... αυτό είναι μια απόφαση».
Και δράξασα με τας δύο χείρας τα δύο κοράσια, τα ώθησε με μεγάλην βίαν."

Σημείο στο οποίο ο συγγραφέας μας παρουσιάζει την πάλη που γίνεται στην ψυχή της ηρωίδας όταν ετοιμάζεται να τελέσει τους πρώτους φόνους, μετά το πνίξιμο της εγγονής της.

Στοιχείο ρεαλισμού είναι το γεγονός ότι ο συγγραφέας μας παρουσιάζει τα γεγονότα ως έχουν, χωρίς να προσπαθεί να υποβάλει στον αναγνώστη συγκεκριμένες απόψεις και χωρίς να προσπαθεί να προκαλέσει συγκίνηση με έντονα δραματικές περιγραφές. Παράδειγμα: "Και δράξασα με τας δύο χείρας τα δύο κοράσια, τα ώθησε με μεγάλην βίαν.
Ηκούσθη μέγας πλαταγισμός.
Τα δύο πλάσματα έπλεαν εις το νερόν της στέρνας.
Η μεγαλυτέρα κορασίς έρρηξεν οξείαν κραυγήν, ήτις αντήχησεν εις την μοναξιάν της εσπέρας."

Στο σημείο αυτό περιγράφει τη στιγμή που η φόνισσα σπρώχνει τα μικρά κορίτσια μέσα στο νερό, χωρίς να εκφράζει κάποιο σχόλιο για την πράξη της. Δίνει απλώς το γεγονός και αφήνει τον αναγνώστη να σχηματίσει μόνος του τη δική του άποψη.

Όπως είναι εύλογο, ολόκληρο το κείμενο είναι μια ρεαλιστική απόδοση της πραγματικότητας.

Ένα απλό παράδειγμα ηθογραφίας είναι το ακόλουθο: "Η γραία Χαδούλα εισήλθε. Πλησίον της θύρας ήτον η καλύβη, ικανώς λευκάζουσα, με εξωτερικόν όχι πολύ ακμαίον ούτε καθάριον. Εφαίνετο ότι προ πολλού χρόνου δεν είχεν ασβεστωθή, κ' εμαρτύρει περί της αρρωστίας της οικοκυράς."

Το χωρίο αυτό μαρτυρά πως οι κάτοικοι συνήθιζαν να ασβεστώνουν τους τοίχους των οικημάτων τους. Ηθογραφία είναι η παρουσίαση στοιχείων για τον τρόπο ζωής και τον τρόπο σκέψης των ανθρώπων της υπαίθρου.

Ανώνυμος είπε...

Θα ήθελα να σας συγχαρώ για τις τόσο κατατοπιστικές και εκτενείς απαντήσεις σας! Είμαι φιλόλογος, διδάσκω την λογοτεχνία στην Α λυκείου. Θέλω να πιστεύω πως στην πορεία θα καταφέρουμε να συνηθίσουμε όλοι μας το νέο τρόπο διδασκαλίας. Καλή συνέχεια στο έργο σας.

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Σας ευχαριστώ για το μήνυμα και σας εύχομαι καλή και δημιουργική συνέχεια στη σχολική χρονιά. Πιστεύω κι εγώ πως παρά τις αρχικές δυσκολίες στην πορεία θα εναρμονιστεί η κατάσταση.

Ανώνυμος είπε...

μήπως μπορείτε να με βοηθήσετε σε αυτές τις 2 ερωτησεις?
1)Η ανάδειξη του λαϊκού πολιτισμού εντάσσεται στις επιδιώξειςτου νατουραλισμού. ποιά λαογραφικά στοιχεία διακρίνετε στο κείμενο?
2)Ποια θέση κατέχει το θρησκευτικό στοιχείο στη Φόνισσα?

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Τα λαογραφικά στοιχεία του κειμένου σχετίζονται με την καταγραφή του τρόπου ζωής των απλών ανθρώπων της υπαίθρου: - Οι γυναίκες που ονομάζονται με βάση το όνομα του άντρα τους (αποκαλούν τη Χαδούλα, Φραγκογιαννού, γιατί τον άντρα της τον λένε Γιάννη Φράγκο).
- Η γενικότερη θέση των γυναικών στην κοινωνία, όπως αυτή προβάλλεται μέσα από τη ζωή της ηρωίδας, η οποία από μικρή ηλικία μέχρι και τα γεράματά της είναι αναγκασμένη να υπηρετεί την οικογένειά της. Βλέπουμε για παράδειγμα, στο παρόν της ιστορίας, τη Φραγκογιαννού να ξενυχτά δίπλα στο άρρωστο εγγόνι της, γεγονός που δηλώνει πως μια γυναίκα οφείλει πάντοτε να φροντίζει την οικογένειά της, ακόμη κι όταν πρόκειται για τα εγγόνια της.
- Ο θεσμός της προίκας που υπονομεύει σε μεγάλο βαθμό τη θέση των γυναικών, καθώς τις καθιστά βάρος για τους γονείς τους.
- Τα σπίτια έχουν τζάκι για θέρμανση και για φωτισμό χρησιμοποιούν τα λυχνάρια.
- Οι άνθρωποι πιστεύουν στη μαγεία και στις κατάρες, είναι δεισιδαίμονες και βασίζονται στα βοτάνια για τη θεραπεία των ασθενειών, αλλά και για να ελέγξουν το φύλο του παιδιού (παλικαροβότανο) ή να αποτρέψουν τη γέννηση άλλων παιδιών (στερφοβότανο).

Η θρησκεία είναι πάντοτε παρούσα στη ζωή των απλών ανθρώπων, καθώς τους προσφέρει την απαιτούμενη καθοδήγηση για τον τρόπο που θα πρέπει να ζουν, αλλά και την αναγκαία στήριξη μπροστά στα προβλήματα της ζωής και στις προσωπικές τους ανησυχίες. Η Φραγκογιαννού είναι βέβαια θρησκευόμενη και γι’ αυτό μετά το πρώτο της έγκλημα καθώς βασανίζεται από τύψεις πηγαίνει σ’ ένα ερημοκλήσι για να αντιμετωπίσει τις ενοχές της. Το ζήτημα που προκύπτει όμως είναι ότι η ηρωίδα δεν ζητά βοήθεια από κάποιον πνευματικό ή ιερέα κι επιχειρεί μόνη της να κρίνει τις πράξεις της. Όπως είναι λογικό αντί να αντιληφθεί το επαχθές του εγκλήματός της, ζητά από τον Αϊ Γιάννη τον Κρυφό κάποιο σημάδι, ώστε να βεβαιωθεί πως έπραξε σωστά. Έτσι, όταν αργότερα συναντά τα δύο αφύλαχτα κοριτσάκια, κρίνει με τη διαταραγμένη λογική της πως αυτό είναι ένα θεόσταλτο σημάδι για να συνεχίσει το φονικό της έργο.
Υπό αυτές τις συνθήκες η θρησκεία αντί να λειτουργήσει αποτρεπτικά για τη φόνισσα, λειτουργεί ως ένα ακόμη άλλοθι για τις πράξεις της, καθώς η ηρωίδα θεωρεί πως έχει λάβει την έγκριση του Θεού! Στα πλαίσια άλλωστε του παραλογισμού της η Φραγκογιαννού θα θεωρήσει ότι ο μόνος τρόπος για να σωθεί είναι να φτάσει στον Άγιο Σώστη, όπου ο εκεί πνευματικός, ο παπάς Ακάκιος, αφού άκουγε την εξομολόγησή της, θα τη βοηθούσε να δραπετεύσει από τους διώκτες της.
Το σχόλιο πάντως της ηρωίδας «Καιρός μετανοίας πλέον...» υποδηλώνει πως παρά τις προσπάθειές της να δικαιολογήσει στον εαυτό της όσα έχει κάνει, κατανοεί πως έχει διαπράξει σημαντικά εγκλήματα.

Ανώνυμος είπε...

Καλησπερα θα μπορουσατε να με βοηθησετε με την ερωτηση:Πως σκιαγραφουνται οι χαρακτηρες των ανδρων μεσα απο τα αποσπασματα της Φονισσας

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Στα αποσπάσματα του κειμένου παρουσιάζεται ο Νταντής, ο σύζυγος δηλαδή της Δελχαρώς και πατέρας της εγγονής της Φραγκογιαννούς, και οι δύο χωροφύλακες που καταδιώκουν τη φόνισσα.
Ο Νταντής (Κωνσταντής) εμφανίζεται να κοιμάται έχοντας πιει κάτι παραπάνω μιας και είναι σαββατόβραδο, για να ξεκουραστεί από τα μεροκάματα της εβδομάδας. Παρά το γεγονός ότι το παιδί του είναι βαριά άρρωστο ο Νταντής συνεχίζει κανονικά την εβδομαδιαία ρουτίνα του, θεωρώντας προφανώς δεδομένη την υποχρέωση των γυναικών να νοιαστούν για την υγεία και τη φροντίδα του παιδιού. Ενώ θα μπορούσε να ξαγρυπνήσει κι εκείνος πλάι στο παιδί του, προτιμά να πιει και να πέσει για ύπνο, πιστοποιώντας έτσι την πεποίθηση εκείνης της εποχής πως τα παιδιά αποτελούν αποκλειστική ενασχόληση των γυναικών.
Από την άλλη οι δύο άντρες που καταδιώκουν τη Φραγκογιαννού εμφανίζονται να δειλιάζουν μπροστά στο επικίνδυνο Μονοπάτι στο Κλήμα. Σε αντίθεση με τη φόνισσα που χωρίς δεύτερη σκέψη, κρατά το καλάθι με τα δόντια της και περνά με αποφασιστικότητα εκείνο το πέρασμα, οι δύο άντρες διστάζουν αρχικά και όταν ο ένας επιχειρεί να το περάσει οπισθοδρομεί αμέσως νιώθοντας ζαλάδα από το φόβο του. Η αδυναμία βέβαια των ανδρών και το εξαιρετικό θάρρος της φόνισσας, οφείλονται στη διαφορετική κατάσταση των προσώπων. Η Φραγκογιαννού είναι απελπισμένη και γνωρίζει πως δεν έχει καμία άλλη επιλογή, αν θέλει να σωθεί, ενώ οι διώκτες της δεν έχουν στην πραγματικότητα κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον να τη συλλάβουν (ούτως ή άλλως πρόκειται για ενέδρα, εφόσον από την άλλη πλευρά του νησιού υπάρχουν κι άλλοι που καταδιώκουν την ύποπτη), γι’ αυτό και διστάζουν να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή τους.

Ανώνυμος είπε...

Καλησπερα...ηθελα να ρωτησω αν διαπιστωνουμε στο κείμενο μέσα από τις περιγραφές κάποιο ιδιαιτερο ρόλο της φύσης...επίσης πότε περιγρλαφεται μια εικόνα ειδυλλιακή?? και πότε γίνεται αναφορά σε ζώα και ιδιατερα σε πουλιά??? ευχαριστω για την απαντηση σας....ελπιζω να μου απατησετε το συντομοτερο δυνατον

Ανώνυμος είπε...

υπάρχει ιδιαίτερος ρόλος της φύσης στην νουβέλα???

Ανώνυμος είπε...

να κανω μια ερωτηση???γιατι οι τελευταιες στιγμες της φρανκογιαννους συνδεονται με την προικα???

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η ηρωίδα του κειμένου, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι κάτοικοι του νησιού, βρίσκεται σε στενή επαφή με το φυσικό της περιβάλλον. Σε αντίθεση με τους κατοίκους των πόλεων, οι άνθρωποι της επαρχίας δεν έχουν αποξενωθεί από τη φύση και βρίσκουν σε αυτή γαλήνη κι ευδαιμονία. Παράλληλα, από την καλλιέργεια της γης αντλούν αναγκαία τρόφιμα, ενώ σ’ αυτή στρέφονται όταν χρειάζονται κάποιο γιατρικό, αξιοποιώντας τη θεραπευτική δράση των βοτάνων. Η Φραγκογιαννού μάλιστα εξασφαλίζει το εισόδημά της με το να πουλάει στους συγχωριανούς της βότανα. (Έδιδε βότανα, έκαμνε κηραλοιφάς, εξετέλει εντριβάς, εθεράπευε την βασκανίαν, παρεσκεύαζε φάρμακα διά τας πασχούσας, διά τας χλωρωτικάς και αναιμικάς κόρας, διά τας εγκύους και τας λεχούς, και τας εκ μητρικών αλγηδόνων πασχούσας. / Τα έξοδά μου στο δρόμο θα τα οικονομήσω μαζεύοντας βότανα, χορτάρια, κι αγριολάχανα, κι όποια χριστιανή βρω κ' έχη το παιδί της άρρωστο, ή τον άνδρα της, θα της κάμω ψευτογιατρικά να βοηθήσω τον άνθρωπό της, να την υποχρεώσω...)
Στα αποσπάσματα του βιβλίου διαβάζουμε το εξής σχετικό χωρίο: «Συγχρόνως, ανεπόλησεν την στιγμήν εκείνη, ό,τι προ ημερών είχεν ακούσει• ότι η γυναίκα του Γιάννη του Περιβολά ήτον άρρωστη. Ηννόει αν αύτη ευρίσκετο τώρα εις την καλύβην την εντός του κήπου, παρά την είσοδον, ή αν ενοσηλεύετο εις την πόλιν. Αλλ' επειδή ο κηπουρός ο ίδιος θα ευρίσκετο εξ άπαντος εδώ, (συνεπέρανεν, επειδή έβλεπεν μακρόθεν ανοικτήν την θύραν του περιβόλου) εσυλλογίσθη να του πουλήση δούλευσιν, με τα βότανα που είχε στο καλαθάκι της, υποσχόμενη αυτώ «μαντζούνια» προς ίασιν της γυναικός του.»

Οι ειδυλλιακές εικόνες που παρουσιάζονται όταν παρακολουθούμε τη δίωξη της Φόνισσας έχουν μια σημαντική λειτουργία, καθώς δημιουργούν μια έντονη αντίθεση ανάμεσα στην αρμονία της φύσης και την ταραχή που συμβαίνει στην ψυχή της ηρωίδας. Η αναφορά για παράδειγμα στα πουλιά που είναι ελεύθερα να πετούν όπου θέλουν, δίνει πιο παραστατικά το αίσθημα εγκλωβισμού της ηρωίδας, η οποία αντιλαμβάνεται πως δεν θα είναι εύκολο να διαφύγει από τους διώκτες της.
(Αχ! καθώς πίνω απ' τη βρυσούλα σας, πουλάκια μου, είπε, δώστε μου και την χάρη σας, να πετάξω!... Κ' εγέλασε μοναχή της, απορούσα πού εύρε τον αστεϊσμόν αυτόν εις τοιαύτην ώραν. Αλλά τα πουλιά, όταν την είδαν, είχαν αγριεύσει, κ' επέταξαν έντρομα...)

Σημαντική είναι επίσης η λειτουργία της φύσης στο τέλος της ιστορίας, καθώς μέσα στα νερά της θάλασσας, που φουσκώνουν από την πλημμυρίδα, θα πνιγεί η καταδιωκόμενη φόνισσα. Η ηρωίδα του κειμένου δε θα τιμωρηθεί ούτε από τους ανθρώπους ούτε από το Θεό, αλλά θα βρει το θάνατο στους κόλπους της ίδιας της φύσης που τη γέννησε. Είναι σα να έχουμε εδώ μια αποφασιστική επέμβαση της φύσης για να σταματήσει τη δράση αυτής της γυναίκας που παρέκκλινε από τους φυσικούς νόμους κι έχασε απ’ την ψυχή της την αγάπη και τη συμπόνια για τους συνανθρώπους της.

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Τα τελευταία λόγια της φόνισσας είναι για το προικιό της, που αποκτά διαστάσεις συμβόλου τη δεδομένη στιγμή, καθώς σε αυτό περικλείονται όλα τα στοιχεία εκείνα που σημάδεψαν τη ζωή της και την οδήγησαν στον παραλογισμό. Η αδικία που της έγινε όταν την προίκισαν, οι ατέλειωτες υποχρεώσεις απέναντι στην οικογένειά της, τα βάσανα, η φτώχεια και κάθε είδους περιορισμός που συνδεόταν με τη γυναικεία της φύση, όλα αυτά συνυπάρχουν τώρα στο προικιό της.
«Το μποστάνι το χέρσον εις την αγρίαν βορεινήν εσχατιάν», ήταν μέρος της ασήμαντης προίκας που της προσέφεραν οι γονείς της και επιβεβαίωσαν μέσα της την αίσθηση της αδικίας, καθώς έβλεπε τα καλύτερα και πολυτιμότερα τμήματα της πατρικής περιουσίας να διανέμονται στα αγόρια της οικογένειας.

Ανώνυμος είπε...

Θα ήθελα κι' εγω μια βοήθεια αν είναι εύκολο.. α)Ο Παπαδιαμάντης έδωσε στη Φόνισσα τον υπότιτλο <>. Ποια είναι η κοινωνική διάσταση(οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, κυριαρχες αντιλήψεις) την νουβέλας;
β) Θα χαρακτηρίζατε το τέλος της Φραγκοσυριαννούς ώς απόδοση δικαιοσύνης;

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

α) Έδωσε τον υπότιτλο "Κοινωνικόν μυθιστόρημα", γιατί στο κείμενό του ελέγχεται ένα σημαντικό κοινωνικό ζήτημα, συγκεκριμένα η δεινή θέση της γυναίκας, οι πολλαπλές αδικίες που τελούνται εις βάρος της και φυσικά οι ολέθριες συνέπειες που προκύπτουν από την καταπίεση αυτή.
(Για την κοινωνική διάσταση έχει δοθεί απάντηση σε προηγούμενα σχόλια)
β) Η Φόνισσα δε θα συλληφθεί από τους χωροφύλακες, ώστε να οδηγηθεί στη δικαιοσύνη και να δικαστεί, οπότε δεν έχουμε απόδοση δικαιοσύνης με την παραδοσιακή έννοια. Επίσης, η Φόνισσα δε θα έχει την ευκαιρία να φτάσει στον Άγιο Σώστη για να εξομολογηθεί τα κρίματά της και να ζητήσει συγχώρεση, οπότε στερείται και την ευκαιρία να λάβει την άφεση των αμαρτιών της από τον πνευματικό και κατ' επέκταση από την εκκλησία.
Ο βίαιος θάνατός της εντούτοις από πνιγμό, αποτελεί μια δίκαιη τιμωρία για όλα τα κοριτσάκια που έπνιξε, και στη συνείδηση του αναγνώστη επανέρχεται η ισορροπία. Η γυναίκα που θεώρησε τον εαυτό της ικανό να στερήσει τη ζωή από τόσα μικρά παιδιά με το αιτιολογικό ότι τα απαλλάσσει από τη δύσκολη ζωή που τα περιμένει, βρίσκει ένα παρόμοιο θάνατο, χωρίς να της δοθεί η ευκαιρία να ζητήσει συγχώρεση ή να απολογηθεί, όπως και η ίδια δεν έδωσε χρόνο στα κοριτσάκια να καθορίσουν τα ίδια τη ζωή τους.

Ανώνυμος είπε...

poio einao ro kononiko perivallon k poia h thesh ths gunaikas?an ginete vohthisteme k emana m authn thn erwthsh

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Σχετικά με το κοινωνικό περιβάλλον του νησιού μπορούμε να αναφερθούμε στην αυστηρότητα και το συντηρητισμό που επιφυλάσσεται απέναντι στις γυναίκες, στην οικονομική στενότητα των κατοίκων, αλλά και στο γεγονός ότι πρόκειται για μια κλειστή κοινωνία.

Σχετικά με τη θέση της γυναίκας θα πρέπει να τονιστεί ότι θεωρείται κατώτερη από τον άντρα και βρίσκεται πάντοτε υπό τον ανδρικό έλεγχο είτε του πατέρα είτε του συζύγου. Η βασική της υποχρέωση είναι να φροντίζει την οικογένειά της και πολύ συχνά, όπως στην περίπτωση της Φραγκογιαννούς, φτάνει μέχρι τα γεράματά της δουλεύοντας χωρίς σταματημό για τους δικούς της ανθρώπους. Έτσι η ζωή για τις γυναίκες σημαίνει υποταγή και αδιάκοπη εργασία, χωρίς δικαιώματα και χωρίς επιλογές διαφυγής από τις απαιτήσεις αυτές της κοινωνίας.

Ανώνυμος είπε...

ποια ειναι η λειτουργεια του αφηγιματικου χρονου, να γινει διακριση αναμεσα στον χρονο της ιστοριας και στον χρονο τα της αφηφησης (αναδρομικες αγηγησεις παρακαλω :)

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Ο χρόνος της ιστορίας είναι η σειρά με την οποία έγιναν τα γεγονότα που περιγράφονται στο κείμενο. Ο χρόνος της ιστορίας -ο πραγματικός δηλαδή χρόνος των γεγονότων, όπως αυτά συμβαίνουν στη ζωή- είναι πάντα γραμμικός: Η Φραγκογιαννού όταν ήταν μικρή έμενε κοντά στους γονείς της, μετά την πάντρεψαν με τον Γιάννη τον Φράγκο, ακολούθως γέννησε και μεγάλωσε τα παιδιά της, πάντρεψε τις κόρες της, απέκτησε το εγγόνι της, έπνιξε το εγγόνι της και μερικά ακόμη κοριτσάκια, την καταδίωξαν οι αστυνομικοί και τέλος πνίγηκε στη θάλασσα.
Αυτή είναι η σειρά με την οποία συνέβησαν τα γεγονότα στο χρόνο της ιστορίας, αλλά η αφήγησή τους με τη σειρά αυτή θα δημιουργούσε ένα βαρετό κείμενο. Οπότε ο αφηγητής ξεκινά την αφήγησή του από κάποιο προχωρημένο σημείο της ιστορίας (εδώ από την ασθένεια της εγγονής και τα ξενύχτια της Φραγκογιαννούς πλάι της) και σταδιακά με αναδρομές (γυρίσματα) στο παρελθόν μας δίνει τα γεγονότα ανακατεμένα, ώστε να αποκτά η ιστορία μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Οι αναδρομές του διηγήματος είναι πολλές (στα αποσπάσματα του σχολικού βιβλίου συναντάμε μερικές μόνο, οι οποίες εντοπίζονται στις πρώτες σελίδες):
"Εις τους λογισμούς της, συγκεφαλαιούσα όλην την ζωήν της, έβλεπε ότι ποτέ δεν είχε κάμει άλλο τίποτε...... έγινε πάλιν δουλεύτρια των εγγόνων της" Στη σύντομη αυτή αναδρομή η ηρωίδα κάνει ένα σύντομο απολογισμό της ζωής της από τότε που ήταν μικρή και φτάνει έως τη σημερινή της κατάσταση.

"Το νεογνόν είχε γεννηθεί προ δύο εβδομάδων... Θεέ μου, γιατί να έλθη στον κόσμον κι αυτό;" Η αναδρομή αυτή αναφέρεται στα γεγονότα των δύο προηγούμενων εβδομάδων. Θεωρείται αναδρομή υπό την έννοια ότι αναφέρεται σε γεγονότα που έχουν ήδη συμβεί έστω κι αν απέχουν ελάχιστες ημέρες.

Η επόμενη αναδρομή δίνεται από το βιβλίο περιληπτικά. "Ο πατέρας της ήταν εργατικός...

Μια σύντομη αναδρομή έχουμε επίσης στο σημείο όπου η ηρωίδα θυμάται τις πρώτες μέρες του βρέφους: "Είχεν έλθει ασθενικόν εις τον κόσμον... είχεν υποψιθυρίσει, χωρίς να την ακούση, μέσα της."

Η επόμενη αναδρομή δίνεται από την οπτική της Δελχαρώς, που θυμάται ότι συχνά η μητέρα της μιλούσε αρνητικά για τα κορίτσια: "Ενθυμείτο ότι και άλλοτε συνέβη, η γράια, μεταξύ γυναικών.... Έτσι του 'ρχεται του ανθρώπου, την ώρα που γεννιώνται, να τα καρυδοπνίγη!"

Ακολουθεί μια τελευταία αναδρομή η οποία επίσης δίνεται περιληπτικά στο σχολικό βιβλίο.

Ανώνυμος είπε...

γειαα σασ ..9α η9ελα την βοηθεια σας.. ΣΑΣ ΠΑΡΑΚΑΛΩΩΩΩΩ..
Η ΕΡΩΤΗΣΗ ΕΙΝΑΙ .. :
ΑΝ ΕΙΣΑΣΤΑΝ ΕΝΟΡΚΟΙ ΣΤΟ ΔΙΚΑΣΤΙΡΙΟ ΠΩς ΘΑ ΚΡΙΝΑΤΕ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΦΡΑΓΚΟΓΙΑΝΝΟΥΣ ??? ΣΑΣ ΠΑΡΑΚΑΛΩΩΩ 9Α Η9ΕΛΑ ΝΑ Μ ΑΠΑΝΤΗΣΕΤΕ ΣΜΡ ΑΝ ΜΠΟΡΕΙΤΕ

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Οι δολοφονίες που διέπραξε η Φραγκογιαννού αποτελούν επαχθέστατα εγκλήματα που φυσικά θα πρέπει να τιμωρηθούν με κάθε αυστηρότητα. Παρόλο που διέπραξε τον πρώτο της φόνο ούσα σε μια δύσκολη κατάσταση μετά από πολλά ξενύχτια, με πολλή κούραση και με διαταραγμένη την ψυχοσυναισθηματική της κατάσταση, εντούτοις τόσο το γεγονός ότι συνέχισε τη φονική της δραστηριότητα, όσο και το γεγονός ότι ήθελε να στραφεί στον πνευματικό του Αγίου Σώστη για να εξομολογηθεί τις αμαρτίες της καθιστούν σαφές ότι είχε συνείδηση πως οι πράξεις της ήταν άνομες και ανήθικες. Άλλωστε ακόμη και το γεγονός ότι διαφεύγει από τους αστυνομικούς που την καταδιώκουν κι έχει στη σκέψη της σχέδιο για να αποδράσει από το νησί, υποδηλώνουν πως είχε πλήρη επίγνωση των εγκλημάτων της και ήταν σε θέση να σκέφτεται λογικά.
Το μόνο ελαφρυντικό της θα μπορούσε να είναι η συναισθηματική της διαταραχή, η οποία όμως δεν την εμπόδισε από το να προφυλάσσει τον εαυτό της από τους διώκτες της.

Ανώνυμος είπε...

ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ ΣΑΣ...ΚΟΙΤΑΞΑ ΚΙ ΕΓΩ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΑΣ ΚΑΙ ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΣΑΣ ΣΥΓΧΑΡΩ ,ΔΙΟΤΙ ΟΙ ΓΝΩΣΕΙΣ ΣΑΣ ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΓΡΑΠΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΕΤΕ..ΕΙΜΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΑ ΤΗΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΤΗΝ ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΑΣ ΣΕ ΜΙΑ ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΕΨΑΞΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΒΡΗΚΑ ..ΤΙ ΠΕΤΥΧΑΙΝΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΣΤΑΣΗ Η ΦΡΑΓΚΟΓΙΑΝΝΟΥ;;(ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΛΕΕΙ''ΤΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ,ΤΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ, ΚΟΙΤΑΞΕ ,ΠΕΣΑΝΕ ΜΕΣΑ....ΚΛΠ)ΘΑ ΤΟ ΕΚΤΙΜΟΥΣΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΑΝ ΜΟΥ ΑΠΑΝΤΟΥΣΑΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΚΙ ΟΛΑΣ ,ΓΙΑΤΙ ΕΠΕΙΓΕΙ ΚΑΙ ΜΕ ΑΦΟΡΑ Η ΓΝΩΜΗ ΣΑΣ ΩΣ ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ...ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ..

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η στάση της Φραγκογιαννούς στο συγκεκριμένο χωρίο αποσκοπεί σε δύο πολύ σημαντικούς για εκείνη στόχους, αφενός να πείσει τη μητέρα των κοριτσιών πως περνούσε τυχαία από εκεί και πως έσπευσε να σώσει τα κοριτσάκια μόλις είδε τι τους συνέβη, κι αφετέρου να κερδίσει χρόνο, ώστε να παραμείνουν όσο περισσότερο γίνεται τα μικρά παιδιά μέσα στο νερό και να πνιγούν. Ακόμη και όταν η φόνισσα επιχειρεί να τα τραβήξει από το νερό, χρονοτριβεί και τραβά πρώτα το μικρότερο για το οποίο ήταν βέβαιη πως έχει ήδη πνιγεί.
Εκ των υστέρων πάντως καθίσταται σαφές πως η Φραγκογιαννού πέτυχε και τις δύο της επιδιώξεις, καθώς κανείς δεν την υποψιάστηκε -αντιθέτως το μόνο που θα μπορούσαν να πουν ήταν πόσο προσπάθησε για τη διάσωση των παιδιών- και το κυριότερο τα κορίτσια, που αποτελούσαν και τους μόνους μάρτυρες για το έγκλημά της, πνίγηκαν.

Ανώνυμος είπε...

ΧΙΛΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ..ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΜΕ ΒΟΗΘΗΣΕ ΠΟΛΥ..

Ανώνυμος είπε...

χρειαζομαι βοηθεια!!! η εργασια μου λεει : να βρω χορια στα οποια δινονται πληροφοριες για την θεση της γυναικας τον 19ο αιωνα !! παρακαλωω πολυ οποιος μπορει να βοηθησειιι!!

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Το σημείο όπου η Φραγκογιαννού θυμάται πως πέρασε τη ζωή της υπηρετώντας πάντοτε άλλους ανθρώπους, αποτελεί μια σαφή ένδειξη για το ποια ήταν η θέση της γυναίκας. "Όταν ήτο παιδίσκη, υπηρέτει τους γονείς της...."
Αντιστοίχως υπάρχουν στο κείμενο σημεία όπου η ηρωίδα μιλά με έντονο τρόπο για το πόσο δυστυχισμένο και δύσκολο θα είναι το μέλλον των κοριτσιών.

μαρ είπε...

γειαα σας!! χρειαζομαι βοηθεια πρεπει να σχολιασω την ιδιαιτεροτητα της γλωσσας του Παπαδιαμαντη!

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η ερώτηση έχει απαντηθεί και προηγουμένως:

Στους διαλόγους χρησιμοποιεί την ομιλούμενη λαϊκή γλώσσα πολλές φορές και με τους σκιαθίτικους ιδιωματισμούς.
Στην αφήγηση χρησιμοποιεί την καθαρεύουσα με πρόσμειξη όμως στοιχείων της δημοτικής.
Στις περιγραφές χρησιμοποιεί μια προσεγμένη και αμιγή καθαρεύουσα.
Με τη χρησιμοποίηση της δημοτικής και των τοπικών ιδιωματισμών ο συγγραφέας μας δημιουργεί την αίσθηση ότι ακούμε πράγματι τα λόγια των απλών ανθρώπων του νησιού. Θα ήταν παράδοξο άλλωστε να χρησιμοποιούν οι ήρωες της ιστορίας την καθαρεύουσα στη μεταξύ τους επικοινωνία, αφενός γιατί δεν έχουν την αντίστοιχη μόρφωση κι αφετέρου γιατί η καθαρεύουσα δεν είχε περάσει ποτέ στην καθημερινή επικοινωνία του λαού.
Με την εναλλαγή καθαρεύουσας δημοτικής επιτυγχάνεται συνάμα η ανάδειξη του πλούτου της ελληνικής γλώσσας και ως ένα βαθμό πιστοποιείται η στενή σχέση ανάμεσα στους δύο αυτούς γλωσσικούς τύπους.
Θα πρέπει πάντως να έχουμε υπόψη μας πως ο Παπαδιαμάντης ακολουθεί την πεζογραφική παράδοση των ιστορικών μυθιστορημάτων όπου η εναλλαγή ανάμεσα στους γλωσσικούς τύπους σηματοδοτούσε την εναλλαγή ανάμεσα στη φωνή του αφηγητή και στο λόγο των προσώπων. Με την καθαρεύουσα εκφερόταν ο αφηγηματικός λόγος και με τη δημοτική τα λόγια των ηρώων.

eurovisiomania είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η Φραγκογιαννού τις νύχτες που περνά προσέχοντας το άρρωστο μωρό θυμάται ξανά όλη της τη ζωή, σκεπτόμενη πόσο έχει βασανιστεί αφού πάντοτε υπηρετούσε άλλους ανθρώπους, πρώτα τους γονείς της, έπειτα τον άντρα και τα παιδιά της και τώρα ακόμη που έχει γεράσει αναγκάζεται να φροντίζει το εγγόνι της. Η διαπίστωση αυτή την οδηγεί στη σκέψη πως οι γυναίκες είναι καταδικασμένες να υποφέρουν και να εργάζονται σκληρά σε όλη τους τη ζωή, όπως ακριβώς θα συμβεί και με την άρρωστη εγγονή της. Χαρακτηριστική ως προς αυτό είναι η αναφώνηση της ηρωίδας: "Θεέ μου, γιατί να έλθη στον κόσμον κι αυτό;".

eurovisiomania είπε...

ευχαριστω παρα πολυ!τελος,θα ηθελα,αν γινεται,καποιες πληροφοριες πανω στις προκαταληψεις για τη θεση και το ρολο της γυναικας στη Σκιαθο εκεινη την εποχη:))))

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η θέση της γυναίκας ήταν ίδια σε όλες τις περιοχές της χώρας και οριζόταν σύμφωνα μ' ένα αυστηρό πλαίσιο ηθικών και κοινωνικών κανόνων. Η γυναίκα βρισκόταν υπό τον έλεγχο αρχικά του πατέρα της και κατόπιν του συζύγου της, όφειλε να φροντίζει για όλες τις οικιακές δουλειές και φυσικά για την ανατροφή των παιδιών. Δεν είχε πολιτικά δικαιώματα και ήταν αναγκασμένη να υπομένει οποιαδήποτε συμπεριφορά από τον άντρα της είτε επρόκειτο για σωματική ή συναισθηματική κακοποίηση, χωρίς να έχει περιθώρια αντίδρασης.
Αν είχε την τύχη να της δώσουν έναν καλό σύζυγο γλίτωνε την κακομεταχείριση, αλλά έπρεπε πάντοτε να ζει με μεγάλη αυστηρότητα και προσοχή, ώστε να μη δώσει σε κανέναν το δικαίωμα να αμφισβητήσει την ηθική της ακεραιότητα, έτσι οι γυναίκες μπορούσαν να κυκλοφορούν έξω από το σπίτι και να συμμετέχουν σε κοινωνικές εκδηλώσεις μόνο όταν συνοδεύονταν από το σύζυγό τους.
Συνοπτικά η ζωή της γυναίκας περιοριζόταν στο σπίτι και στη φροντίδα των παιδιών, χωρίς να έχει κανένα δικαίωμα συμμετοχής στα κοινά.

takis είπε...

ερωτηση'.Πως επιλεγει ο συγγραφεας να τελειωσει το αφηγημα του.Με ποιον τροπο δειχνει να αντιμετωπιζει την ηρωιδα του?

Ανώνυμος είπε...

θα ηθελα να μου απαντησετε..ποια η σχεση της φραγκογιαννους με τα αλλα προσωπα του εργου??

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Λέγοντας σχέση εννοείς σε επίπεδο συγγένειας ή κατά πόσο η ηρωίδα συμβαδίζει με τον τρόπο σκέψης των ανθρώπων της εποχής της;

Unknown είπε...

Πως θα υποστηρίξω την αποψη :πως ψηλωσε ο νους της, οπως λεει ο Παπαδιαμάντης, δηλ. παραλογίστηκε και γι' αυτο πρεπει να τς αναγνωριστουν καποια ελαφρυντικα; (οσον αφορα την ψυχικη της υγεια)

Unknown είπε...

ΥΠΟΘΕΣΤΕ πως η Φραγκογιαννου τελικα συλλαμβανεται παραπεμπεται σε δικη και ζητουν τη δικη σας γνωματευση οσο αφορα την ψυχικη της υγεια τι θα υποστηριζατε;

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα: Άρθρο 34. Σχετικά με τη διατάραξη των πνευματικών λειτουργιών ή της συνείδησης. Η πράξη δεν καταλογίζεται στο δράστη αν, όταν τη διέπραξε, λόγω νοσηρής διατάραξης των πνευματικών λειτουργιών ή διατάραξης της συνείδησης, δεν είχε την ικανότητα να αντιληφθεί το άδικο της πράξης του ή να ενεργήσει σύμφωνα με την αντίληψή του για το άδικο αυτό.
Άρθρο 36. Σχετικά με την ελαττωμένη ικανότητα προς καταλογισμό. Αν εξαιτίας κάποιας από τις ψυχικές καταστάσεις που αναφέρονται στο άρθρο 34, δεν έχει εκλείψει εντελώς, μειώθηκε όμως σημαντικά η ικανότητα για καταλογισμό που απαιτείται κατά το άρθρο αυτό, επιβάλλεται ποινή ελαττωμένη.

Από τα στοιχεία που μας δίνει ο συγγραφέας η Φραγκογιαννού παρουσιάζει πράγματι κάποιου είδους ψυχική διαταραχή, χωρίς ωστόσο να χάνει πλήρως την ικανότητά της να αντιληφθεί το άδικο των πράξεών της. Αισθάνεται τύψεις για τους φόνους που διαπράττει, και φυσικά διατηρεί ανέπαφο το ένστικτο της αυτοπροστασίας γι' αυτό και κάνει ό,τι μπορεί για να ξεφύγει από τους χωροφύλακες που τη διώκουν. Η εμμονή με την οποία συνεχίζει τις δολοφονίες των κοριτσιών, παραπέμπει σ' ένα είδος ιδεοληπτικού ψυχαναγκασμού, ιδίως αφού θεωρεί πως έχει λάβει την έγκριση των Αγίων και πως η δράση της αποτελεί θεάρεστο έργο. Ωστόσο η διαδικασία εκλογίκευσης αυτών των πράξεων δεν μοιάζει απολύτως ειλικρινής. Η ίδια σκέφτεται πως το κάνει για να απαλλάξει τα κορίτσια από το δεινό μέλλον που τα περιμένει, ενώ στην πραγματικότητα μοιάζει να εξωτερικεύει το μίσος και την οργή που αισθάνεται για τη δική της άθλια ζωή.
Αν η Φραγκογιαννού δικαζόταν θα έπρεπε λογικά να θεωρηθεί ως άτομο διαταραγμένο, και να υπαχθεί στο Άρθρο 38 του Ποινικού Κώδικα, σχετικά με τους επικίνδυνους εγκληματίες ελαττωμένου καταλογισμού: Αν εκείνος που έχει κατά το άρθρο 36 ελαττωμένη ικανότητα καταλογισμού λόγω διατάραξης των πνευματικών λειτουργιών είναι επικίνδυνος στη δημόσια ασφάλεια και η πράξη που τέλεσε είναι κακούργημα ή πλημμέλημα για το οποίο ο νόμος απειλεί ποινή στερητική της ελευθερίας ανώτερη από έξι μήνες, το δικαστήριο τον καταδικάζει σε περιορισμό στα ψυχιατρικά καταστήματα ή παραρτήματα των φυλακών.

Ιδίως το πρώτο έγκλημα, το φόνο της εγγονής της, η Φραγκογιαννού τον διαπράττει χωρίς να έχει πλήρη συνείδηση της πράξης της. Αν και στο σχολικό βιβλίο το σημείο αυτό δίνεται περιληπτικά, ο συγγραφέας παρουσιάζει με ιδιαίτερη προσοχή την ιδιαίτερη κατάσταση της ηρωίδας. Άγρυπνη για μέρες, σκεπτόμενη τα βάσανά της και την άδικη μοίρα των γυναικών, έχει περιέλθει σε κατάσταση ψυχρής εκλογίκευσης των πραγμάτων, όπου δεν λειτουργεί πια κανένα είδους συναίσθημα. Πνίγει το μικρό παιδί σε μια προσπάθεια να σταματήσει το κλάμα του, χωρίς ούτε η ίδια να παραδέχεται στον εαυτό της τι ακριβώς κάνει εκείνη τη στιγμή. "Δεν ενόει καλά τί έκαμνε, και δεν ωμολόγει εις εαυτήν τι ήθελε να κάμη."

anonymos είπε...

Σασ παρακαλω βοηθηστε με στην ερωτηση.Πωσ κρινετε το τελοσ που εδωσε;Συμφωνητε με αυτο;Θα επιλεγατε κατι διαφορετικο;Σασ παρακαλω βοηθηστε με.

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η ηρωίδα έπρεπε να τιμωρηθεί για τα εγκλήματα που διέπραξε, διότι παρά την πεποίθησή της πως γλίτωνε τα κορίτσια από πολλά μελλοντικά βάσανα, στην πραγματικότητα τους στερούσε εντελώς αυθαίρετα το δικαίωμα να ζήσουν. Οι εν ψυχρώ αυτές δολοφονίες των κοριτσιών επομένως δεν μπορούσαν να θεωρηθούν ορθές και να δικαιωθούν. Κι επειδή τα εγκλήματά της ήταν ειδεχθή τόσο στα μάτια των ανθρώπων, όσο και στα μάτια του Θεού, ο συγγραφέας επέλεξε ένα συμβολικό θάνατο για την ηρωίδα του. Πεθαίνει στα μισά του δρόμου ανάμεσα στη θεία και την ανθρώπινη δικαιοσύνη.
Δεν κατορθώνει να φτάσει στο μικρό βραχονήσι, όπου ήλπιζε να βρει σωτηρία και να δηλώσει τη μετάνοιά της στον εκεί ιερέα, αλλά ούτε και συλλαμβάνεται από τους χωροφύλακες, που θα την οδηγούσαν στη φυλακή. Ο μόνος εξαγνισμός, η μόνη διέξοδος για μια τόσο διαταραγμένη προσωπικότητα ήταν το δίχως άλλο ο θάνατος.

Unknown είπε...

Μηπως μπορει να μου πει καποιος στο εργο αυτο τα ονοματα Μυρσουλα και Αρετουλα(τα δυο μικρα κοριτσια που δολοφονησε η Φραγκογιαννου) τι συμβολισμο εχουν και γιατι αποτελουν προοικονομια και τι ρολο παιζει η πληρης φωτογραφικη αποδοση των διαλογων των δυο κοριτσιων με την Φραγκογιαννου;

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Στο πλαίσιο του νατουραλισμού η φωτογραφική απόδοση των διαλόγων παρουσιάζει με ξεκάθαρο τρόπο τις προθέσεις της ηρωίδας, το προμελετημένο των πράξεών της, αλλά και τη διάθεσή της να σιγουρευτεί πως οι γονείς των παιδιών απουσιάζουν, ώστε να τελέσει το έγκλημά της, χωρίς να γίνει αντιληπτή. Συνάμα, τονίζεται η σκληρότητα της ηρωίδας, καθώς αντιπαρατίθεται στην αγνότητα και την αφέλεια των μικρών παιδιών, που της απαντούν με ειλικρίνεια, και ανυποψίαστα για το τι πρόκειται να συμβεί. Παρέχεται, επίσης, στον συγγραφέα η ευκαιρία να αποδώσει ιδιωματικούς γλωσσικούς τύπους, αλλά και ποικίλα στοιχεία της δημοτικής γλώσσας, καταγράφοντας έτσι την ομιλία των απλών ανθρώπων της υπαίθρου.
Τα ονόματα των κοριτσιών μπορούν να εκληφθούν ως σύμβολα της νεότητας (Μυρσούλα / Μυρσίνη) και της ηθικής αρετής (Αρετούλα), των δύο δηλαδή στοιχείων που με τις πράξεις της μάχεται η ηρωίδα του κειμένου. Ωστόσο, η επικράτηση της αρετής είναι δεδομένη, κάτι που λειτουργεί ως προοικονομία για την εξέλιξη της υπόθεσης.

Unknown είπε...

ευχαριστω πολυ!

Unknown είπε...

geia sas kirie manth sas exw grapsei kai allo sxolio kai signwmh an sas enoxlw apla ithela na dokimasw pali dioti i erwtisi m den ime sigourh oti anartithike tha thela tin voithia sas gia mia ergasia mou den exei na kanei sxesh me auto to keimeno alla me dio alla keimena to patera sto spiti tou papadiamanth kai me to keimeno timi kai xrhma tou theotokh :i ergasia mou ine i eksis
analisi/sigrish
giannoula/siora episthmh
manolhs/trinoulos
telos ti epimerous paratiriseis kanw gia tin thesi tis ginaikas ?
auth ine i ergasia mou tha thela an mporesete n me voithisete an vreite xrono apantiste mou euxaristw kai signwmh gia tin enoxlhsh!

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Ανάμεσα στα δύο κείμενα είναι εμφανείς οι αντιθέσεις, καθώς οι δύο γυναίκες παρουσιάζουν διαφορετικές συμπεριφορές. Η Γιαννούλα είναι υποταγμένη στις δύσκολες συνθήκες της ζωής και δέχεται παθητικά την ανάλγητη συμπεριφορά του άντρα της, ενώ η σιόρα Επιστήμη είναι δυναμική και επιβάλει τη δική της θέληση στον άβουλο σύζυγό της.
Αντιστοίχως, παρόμοια διαφοροποίηση υπάρχει και στους χαρακτήρες των ανδρών στα δύο έργα, παρόλο που και οι δύο παρουσιάζονται μέθυσοι. Ο Μανόλης είναι τεμπέλης και το μόνο που τον απασχολεί είναι η καλοπέρασή του, γεγονός που τον ωθεί να αγνοεί πλήρως τις ανάγκες της οικογένειάς του, μέχρι που τελικά εγκαταλείπει τη γυναίκα και τα παιδιά του. Ο σύζυγος της σιόρας Επιστήμης, από την άλλη, αν και εξίσου αντιπαραγωγικός, βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο της γυναίκας του.
Προκύπτει, έτσι, το συμπέρασμα πως οι γυναίκες παρόλο που βρίσκονταν γενικώς σε δυσμενή θέση, μπορούσαν, ανάλογα με το χαρακτήρα και τις επιμέρους συνθήκες, να διεκδικήσουν έναν πιο προνομιακό ρόλο. Ιδίως στις οικογένειες όπου ο άντρας δεν είχε δυναμισμό, αλλά ούτε και ιδιαίτερες ικανότητες, η γυναίκα μπορούσε να λάβει κυρίαρχη θέση.

passerby είπε...

θα ήθελα βοήθεια με τον σχολιασμό της φράσης:<< Ήτο αληθές, άλλως ..και εν τη ειλικρίνεια>> σελ 51 καινουριο βιβλίο

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η Φραγκογιαννού εκ των υστέρων συνειδητοποιεί πως υπήρχε κι ευκολότερος τρόπος να γλιτώσει τα μικρά κορίτσια απ' τον πνιγμό, καθώς θα μπορούσε απλά να ανοίξει το φράγμα της στέρνας, ώστε να φύγει το νερό αμέσως. Ωστόσο, παρά το γεγονός πως πράγματι δεν το είχε σκεφτεί αυτό νωρίτερα, και άρα είναι όντως ειλικρινής, όταν το αναφέρει, επί της ουσίας η στάση της είναι υποκριτική, αφού δεν είχε ποτέ την πρόθεση να σώσει τα κοριτσάκια. Σκοπός της ήταν να καθυστερήσει όσο γινόταν περισσότερο την προσπάθεια διάσωσή τους, ώστε να είναι ο πνιγμός τους βέβαιος.

Unknown είπε...

Τι ωθεί τη Φραγκογιαννού να διαπράξει εγκλήματα; bori kapios na me boi9isi plzz! euxaristw!

Κωνσταντίνος Μάντης είπε...

Η Χαδούλα τις άγρυπνες νύχτες που πέρασε πλάι στην άρρωστη εγγονή της είχε αρχίσει έναν επώδυνο απολογισμό της ζωής της και είχε συνειδητοποιήσει πως η μοίρα της υπήρξε πάντοτε σκληρή. Η ζωή τόσο της ίδιας όσο και κάθε άλλη γυναίκας εκείνη την εποχή ήταν ένας διαρκής αγώνας μέσα στη φτώχεια και τη μιζέρια, ένας αγώνας όμως που δεν τύχαινε αναγνώρισης και εκτίμησης από κανέναν. Οι σκέψεις αυτές σχετικά με τη ζωή των γυναικών και σχετικά με το κατά πόσο άξιζε εν τέλει μια γυναίκα να υποβάλλει τον εαυτό της σε όλη αυτή την ταλαιπωρία, όπως ήταν λογικό, είχαν κλονίσει τη Φραγκογιαννού.
Η εναγώνια προσπάθεια της ηρωίδας να βρει δικαίωση στη ζωή της αποτελούσε μια αναζήτηση που ήταν εκ των πραγμάτων καταδικασμένη, μιας και το μόνο συμπέρασμα στο οποίο θα μπορούσε να καταλήξει η Χαδούλα ήταν πως η ζωή της δεν ήταν παρά ένας μάταιος αγώνας απέναντι σε μια κοινωνία κατά βάση εχθρική απέναντι στις γυναίκες. Ήταν αναμενόμενο, επομένως, η επίμονη εξέταση των συνθηκών της ζωής της να την ταράξει και να ξυπνήσει μέσα της όλη την πίκρα, την αγανάκτηση και το μίσος που για χρόνια συσσωρευόταν μέσα της.

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...