Ερωτήσεις ΚΕΕ Πρωταγόρας Ενότητα 5η: Θέσεις και επιχειρήματα του Πρωταγόρα.

Bryan Camilleri

Ερωτήσεις ΚΕΕ Πρωταγόρας Ενότητα 5^η

Μετά το μύθο ο Πρωταγόρας καταφεύγει στο λόγο για να αποδείξει τις θέσεις του. Να εντοπίσετε στο κείμενο τις θέσεις που προβάλλει και τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί.

Στην ενότητα αυτή ο Πρωταγόρας θα επιχειρήσει να αποδείξει δύο θέσεις:

1. Ότι όλοι οι άνθρωποι θεωρούν πως κάθε άντρας μετέχει και στη δικαιοσύνη και στην άλλη πολιτική αρετή. (Καθολικότητα πολιτικής αρετής)
2. Ότι όλοι θεωρούν πως η αρετή δεν υπάρχει εκ φύσεως, αλλά ότι μπορεί να διδαχθεί και ότι επέρχεται ύστερα από φροντίδες.

Απόδειξη πρώτη θέσης:

Η απόδειξη της πρώτης θέσης θα βασιστεί σε δύο τεκμήρια, σε δύο παραδείγματα δηλαδή, παρμένα από την παρατήρηση της συμπεριφοράς των ανθρώπων.

α) Γιατί στις άλλες ικανότητες, όπως ακριβώς εσύ λες, εάν κάποιος ισχυρίζεται ότι είναι ικανός αυλητής, ή (ικανός) σε οποιαδήποτε άλλη τέχνη, στην οποία δεν είναι, ή τον περιγελούν ή αγανακτούν, και οι συγγενείς του πλησιάζοντάς τον, τον συμβουλεύουν σαν να είναι τρελός.

β) Στη δικαιοσύνη όμως και στην άλλη πολιτική αρετή, και αν ακόμα γνωρίζουν για κάποιον ότι είναι άδικος, αν αυτός ο ίδιος λέει την αλήθεια εναντίον του εαυτού του μπροστά σε πολλούς, πράγμα το οποίο στην πρώτη περίπτωση θεωρούσαν ότι είναι σωφροσύνη, το να λέει δηλαδή κανείς την αλήθεια, σ’ αυτή την περίπτωση (το θεωρούν) τρέλα.

Το δεύτερο τεκμήριο αιτιολογείται με δύο πεποιθήσεις των πολιτών:

α) Όλοι πρέπει να λένε ότι είναι δίκαιοι, είτε είναι είτε όχι.

β) Γιατί, κατά τη γνώμη τους, είναι αναγκαίο ο καθένας να μετέχει κατ’ αυτόν τον τρόπο στην πολιτική αρετή, διαφορετικά (είναι αναγκαίο) να μη συγκαταλέγεται ανάμεσα στους ανθρώπους.

Η πρώτη θέση ολοκληρώνεται με τη συμπερασματική διατύπωση του σοφιστή: Ότι λοιπόν εύλογα δέχονται κάθε άνθρωπο ως σύμβουλο γι’ αυτή την αρετή, επειδή πιστεύουν ότι όλοι μετέχουν σ’ αυτή, αυτά φέρνω ως επιχειρήματα.

Απόδειξη δεύτερης θέσης:

Ο Πρωταγόρας για να αποδείξει το διδακτό της αρετής, θα προχωρήσει στο διαχωρισμό των χαρακτηριστικών των ανθρώπων σε δύο κατηγορίες: στα έμφυτα και στα επίκτητα.

α) Έμφυτα γνωρίσματα των ανθρώπων: Γιατί όσα κακά νομίζουν οι άνθρωποι ότι έχουν ο ένας για τον άλλο από τη φύση ή τυχαία, κανείς δεν οργίζεται ούτε συμβουλεύει ούτε διδάσκει ούτε τιμωρεί όσους έχουν αυτά, για να μην είναι τέτοιοι, αλλά τους λυπούνται˙ για παράδειγμα, στους άσχημους ή μικρόσωμους ή ασθενικούς ποιος είναι τόσο ανόητος, ώστε να προσπαθεί να (τους) κάνει κάτι από αυτά; Γιατί ξέρουν βέβαια, νομίζω, ότι αυτά συμβαίνουν στους ανθρώπους από την φύση και την τύχη, δηλαδή οι καλές ιδιότητες και οι αντίθετές τους˙

β) Επίκτητα γνωρίσματα των ανθρώπων: όσες όμως καλές ιδιότητες νομίζουν ότι συμβαίνουν στους ανθρώπους με φροντίδα και άσκηση και διδασκαλία, εάν κάποιος δεν έχει αυτές, αλλά τις αντίθετές τους κακές, σ’αυτές τις περιπτώσεις, υποθέτω, συμβαίνουν και οι θυμοί και οι τιμωρίες και οι συμβουλές˙ μία από αυτές (τις κακές ιδιότητες) είναι και η αδικία και η ασέβεια και γενικά καθετί το αντίθετο στην πολιτική αρετή.

Συνοπτικά ο σοφιστής στηρίζει τη δεύτερη θέση ως εξής:

-          Για τα αρνητικά χαρακτηριστικά που έχει κάθε άνθρωπος από τη φύση, κανείς δεν τον συμβουλεύει, ούτε τον τιμωρεί, γιατί όλοι γνωρίζουν πως δεν μπορεί να κάνει κάτι για να τα αλλάξει.

-          Για εκείνα όμως τα χαρακτηριστικά που δεν είναι έμφυτα και ο άνθρωπος μπορεί να τα αλλάξει με άσκηση και διδασκαλία, οι άνθρωποι θυμώνουν και επιβάλλουν τιμωρίες. Σε αυτά ανήκουν η αδικία και η ασέβεια, που αποτελούν τα αντίθετα γνωρίσματα της πολιτικής αρετής.

-          Άρα, η πολιτική αρετή μπορεί να διδαχτεί.

 Δείτε επίσης:

Ερωτήσεις ΚΕΕ Πρωταγόρας Ενότητα 4η: α) αἰδώς, δίκη: Ποιο είναι το περιεχόμενο καθεμιάς έννοιας; β) Γιατί θεωρούνται πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί;