Έκθεση Α΄ Λυκείου: H μανία για αιώνια νεότητα [Τράπεζα Θεμάτων]

Elly Heise

Έκθεση Α΄ Λυκείου: H μανία για αιώνια νεότητα [Τράπεζα Θεμάτων]

H μανία για αιώνια νεότητα

Οι άνθρωποι στις μέρες μας ζουν περισσότερο από ποτέ και οι γυναίκες στατιστικά ζουν περισσότερο από τους άνδρες. Τη δεκαετία του '90 ήταν της μόδας οι νεοφιλόσοφοι να προβληματίζονται με την προοπτική της «γκρίζας αυγής», όπως οι ίδιοι ονόμασαν αυτήν τη νέα πολιτισμική περίοδο, κατά την οποία η μακροζωία θα άλλαζε τον ρυθμό του πολιτισμού. Στο μόνο που έπεσαν έξω ήταν η χρονική παράμετρος: ενώ την περίμεναν να ανατείλει αργότερα στον 21ο αιώνα, ο ήλιος αυτής της αυγής ανέτειλε πολύ νωρίτερα. Σάρωσε, λοιπόν, υπολογισμούς, παραδόσεις, όρια και ταμεία συντάξεων. Αν δεν το έχετε καταλάβει, βρισκόμαστε στην καρδιά μιας εποχής, στην οποία οι άνθρωποι αρνούνται να γεράσουν!

Έτσι, η επιστήμη κατάφερε τελικά να δημιουργήσει περίπου το πλάσμα που κατέστρεψε τον Δόκτορα Φρανκενστάιν: ένα αγέραστο, πεισματάρικο, δυνατό ον που επιθυμεί να αναιρέσει τα όρια της φύσης. Χάρη στην εξελιγμένη τεχνολογία, αντίθετα από την περίπτωση του δημιουργήματος του Φρανκενστάιν, το ον αυτό, όσο γερνάει, γίνεται και καλύτερο ή έτσι τουλάχιστον μας λένε οι ειδικοί της διαφήμισης και της μακροζωίας που προωθούν τη γοητευτική, αλλά ψεύτικη, υπόσχεση: «θα ζήσεις για πάντα»!

Από στιγμές ξεχασμένες στις κοιλάδες του χρόνου, πολύ προτού υπάρξει γραφή, αυτή ήταν η πρώτη, μοναδική και επίμονη επιθυμία των θνητών: να ζήσουν για πάντα. Οι προϊστορικοί θνητοί εφηύραν τους αθάνατους θεούς, ενώ η ψευδαίσθηση της αθανασίας συνεπήρε κατά καιρούς τα μυαλά σημαντικών ανδρών και γυναικών, από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες μέχρι τις πρωταγωνίστριες του Χόλιγουντ. Τι σημαίνει αυτό; Ότι όλα είναι θέμα φαντασίας. Η σύγχρονη βιομηχανία της ομορφιάς εκμεταλλεύεται τη διαχρονική επιθυμία για αθάνατη νεότητα και τη φαντασία: Θέλεις να ζήσεις για πάντα, λοιπόν; Μπορείς!

Επομένως, αν είσαι κάτω από 70 ετών και επιθυμείς αυτό το «για πάντα», πάνω απ’ όλα χρειάζεσαι χρήμα. Αν το έχεις, αγόρασε ένα αεροπορικό εισιτήριο για την Αμερική και κλείσε δωμάτιο στη μεγαλύτερη, σύμφωνα με το περιοδικό Time, κλινική «διαχείρισης ηλικίας» στον κόσμο. Εκεί, αφού πρώτα σε εξετάσουν, θα φρεσκάρουν τον οργανισμό σου. Τα υπόλοιπα είναι θέμα αισθητικής!

Μ. Σκαφίδας, από τον ηλεκτρονικό περιοδικό τύπο (διασκευή)

ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Με ποιους τρόπους, σύμφωνα με το κείμενο, εκδηλώνεται διαχρονικά η επιθυμία των ανθρώπων για μακροζωία; (60-80 λέξεις) (μονάδες 15)

Οι άνθρωποι γοητεύονταν πάντοτε απ’ την ιδέα της μακροζωίας ή και της αθάνατης ύπαρξης, γεγονός που βρίσκει διαφορετική έκφανση σε κάθε εποχή. Στα προϊστορικά χρόνια οι άνθρωποι εφηύραν τους αθάνατους θεούς, προσδίδοντας σε αυτούς την θαυμαστή ιδιότητα που περισσότερο επιθυμούσαν για τον εαυτό τους. Ενώ στην πορεία πολλοί σημαντικοί άνθρωποι αφέθηκαν στην ψευδαίσθηση της αθανασίας του ονόματός τους χάρη στην ευρύτατη δόξα που απέκτησαν για τα επιτεύγματά τους. Με τη βοήθεια της φαντασίας, μάλιστα, υπήρξαν κατά καιρούς ακόμη και λογοτεχνικές καταγραφές αθάνατων όντων. Στις μέρες μας πάντως η επιθυμία για μακροζωία βρίσκει την εκτόνωσή της στην εκπληκτική πρόοδο της επιστήμης, η οποία παρόλο που δεν μπορεί να διασφαλίσει την υπέρβαση της θνητότητας, κατορθώνει ωστόσο να προσφέρει την ελπίδα μιας παρατεταμένης νεότητας, έναντι έστω ακριβού αντιτίμου.  

Α1. Με ποιους τρόπους, σύμφωνα με το κείμενο, εκμεταλλεύεται η σύγχρονη βιομηχανία της ομορφιάς την επιθυμία των ανθρώπων για μακροζωία; (60-80 λέξεις)

Η σύγχρονη βιομηχανία της ομορφιάς, με όπλο τη διαφήμιση, εκμεταλλεύεται τη διαχρονική επιθυμία των ανθρώπων για μακροζωία και νεότητα, υποσχόμενη πανάκριβες θεραπείες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κλινική «διαχείρισης ηλικίας» στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι ειδικοί διατείνονται πως μπορούν να φρεσκάρουν, να αναζωογονήσουν, δηλαδή, τον οργανισμό ηλικιωμένων ανθρώπων, παρατείνοντας -πιθανώς- τη ζωή τους.  Είναι σαφές, βέβαια, πως ακόμη κι αν δεν μπορούν να το επιτύχουν αυτό, μπορούν ωστόσο να εισπράξουν το υψηλό αντίτιμο που οι υποψήφιοι πελάτες είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν μόνο και μόνο με την ελπίδα πως θα ανακτήσουν κάτι απ’ τη χαμένη τους νεότητα.

Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην πρώτη παράγραφο (Οι άνθρωποι... γεράσουν!) και την τελευταία παράγραφο (Επομένως,... αισθητικής!) του κειμένου.

(μονάδες 10)

ð Η σύγχρονη εποχή, είναι η εποχή της μακροζωίας.

ð Η κλινική διαχείρισης ηλικίας υπόσχεται θαύματα μακροζωίας.

Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην πρώτη παράγραφο (Οι άνθρωποι... γεράσουν!) και την τρίτη παράγραφο (Από στιγμές... Μπορείς!) του κειμένου.

ð Η σύγχρονη εποχή, είναι η εποχή της μακροζωίας.

ð Οι άνθρωποι διαχρονικά επιθυμούν την αθανασία.

Β1.α. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη γραφή: ανέτειλε, αρνούνται, ψεύτικη, σημαντικών, αθάνατη. (μονάδες 5)

ανέτειλε: έδυσε

αρνούνται: αποδέχονται

ψεύτικη: αληθινή

σημαντικών: ασήμαντων

αθάνατη: θνητή

Β1.β. Να δημιουργήσετε μία πρόταση με καθεμιά από τις αντώνυμες λέξεις. (μονάδες 5)

ð Η δόξα της Αθήνας έδυσε μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο.

ð Είναι προφανές πως αποδέχεται πλήρως τις θέσεις που διατύπωσες.

ð Δεν έγινε αντιληπτό απ’ όλους το αληθινό νόημα των δηλώσεών του.

ð Ευτυχώς η κακοκαιρία προκάλεσε μόνο ασήμαντες υλικές ζημιές.

ð Οι άνθρωποι πολύ συχνά ξεχνούν πως είναι θνητοί.  

Β1.α. Να γράψετε μία συνώνυμη λέξη για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: κατάφερε, δημιουργήσει, ψεύτικη, σημαντικών, επιθυμείς.

κατάφερε: πέτυχε

δημιουργήσει: φτιάξει

ψεύτικη: αναληθή

σημαντικών: σπουδαίων

επιθυμείς: θέλεις

Β1.β. Να δημιουργήσετε μία πρόταση για καθεμιά από τις συνώνυμες λέξεις.

ð Η ομάδα μας πέτυχε συντριπτική νίκη.

ð Έχει φτιάξει τη δική του θεωρία για τη ζωή.

ð Οι ισχυρισμοί του αποδείχτηκαν τελείως αναληθείς.

ð Η μεγαλοψυχία είναι σύνηθες γνώρισμα των σπουδαίων ανθρώπων.

ð Τα θέλει όλα δικά του.

Β2. Να επισημάνετε στο κείμενο τρία παραδείγματα μεταφορικής / συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας. (μονάδες 15)

ð γκρίζας αυγής

ð στις κοιλάδες του χρόνου

ð συνεπήρε κατά καιρούς τα μυαλά

Β2.α. Για ποιους λόγους ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το β΄ ενικό πρόσωπο στην τελευταία παράγραφο (Επομένως,... αισθητικής!) του κειμένου; (μονάδες 10)

ð Η χρήση του β΄ ενικού προσώπου δημιουργεί μια αίσθηση οικειότητας στον αναγνώστη, καθώς δίνεται η εντύπωση πως ο συγγραφέας απευθύνεται προσωπικά σε αυτόν. Με τον τρόπο αυτό το κείμενο κερδίζει σε ζωντάνια, αφού ενισχύεται η αμεσότητα του λόγου.

Β2.β. Τι δηλώνει, κατά την άποψή σας, ο συγγραφέας με τη χρήση του θαυμαστικού στην τελευταία παράγραφο (Αν είσαι... αισθητικής!) του κειμένου; (μονάδες 5)

ð Το θαυμαστικό λειτουργεί ειρωνικά στο συγκεκριμένο σημείο, αφού με το σχόλιο πως τα υπόλοιπα είναι θέμα αισθητικής ο συγγραφέας υπονοεί ότι το αποτέλεσμα όλων αυτών των προσπαθειών για την παράταση της νεότητας ενδεχομένως να είναι αισθητικά αμφίβολο, αν όχι απωθητικό ή αφύσικο.