Λατινικά Γ΄ Λυκείου: Κείμενο 13 (XIII) (μετάφραση - συντακτική ανάλυση - ασκήσεις)

Noah Bryant

Λατινικά Γ΄ Λυκείου: Κείμενο 13 (XIII) (μετάφραση - συντακτική ανάλυση - ασκήσεις)

LECTIO TERTIA DECIMA

ΠΩΣ Η ΓΝΩΣΗ ΝΙΚΗΣΕ ΤΗ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΑ

Τη νύχτα της 21ης / 22ης Ιουνίου του 168 π.Χ. πριν από τη μάχη της Πύδνας – όπου ο Αιμίλιος Παύλος νίκησε το βασιλιά της Μακεδονίας Περσέα (βλ. την εισ. στο μάθ. XII) – έγινε έκλειψη της σελήνης που τρομοκράτησε τους Ρωμαίους στρατιώτες. Ο αστρονόμος Σουλπίκιος Γάλλος, που ήταν ύπαρχος του Αιμιλίου Παύλου –ή, σύμφωνα με άλλες πηγές, χιλίαρχος– τους έκανε ένα πρόχειρο μάθημα αστρονομίας, με αποτέλεσμα να ξαναβρούν το χαμένο ηθικό τους και να κερδίσουν τη μάχη. Η παρατήρηση του Κικέρωνα (σχετικά με αυτό το περιστατικό) ότι ο Γάλλος «κατόρθωσε να απαλλάξει από τη δεισιδαιμονία (religio) τους άξεστους χωριάτες» έχει ιδιαίτερη σημασία. Από τη μια πλευρά, επαναλαμβάνει την ελληνική όσο και ρωμαϊκή αντίληψη ότι ο άνθρωπος καταδυναστεύεται από την άγνοιά του. Από την άλλη, επιβεβαιώνει –πιο πολύ ίσως για τη Ρώμη από ό,τι για την Ελλάδα– τη μονοπώληση της γνώσης από τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις. Ο Σουλπίκιος Γάλλος – ένας «πολύ μορφωμένος άνθρωπος», όπως μας πληροφορεί ο Κικέρωνας– καταγόταν από αριστοκρατική γενιά και την επόμενη χρονιά ελεξέγη ύπατος.

Sulpicius Gallus legātus Luci Aemili Pauli erat, qui bellum adversus Persen regem gerēbat. Serēnā nocte subito luna defecerat; ob repentīnum monstrum terror animos militum invaserat et exercitus fiduciam amiserat. Tum Sulpicius Gallus de caeli ratiōne et de stellārum lunaeque statu ac motibus disputāvit eōque modo exercitum alacrem in pugnam misit. Sic liberāles artes Galli aditum ad illustrem illam Pauliānam victoriam dedērunt. Quia ille metum exercitus Rōmāni vicerat, imperātor adversarios vincere potuit!

Μετάφραση: Ο Σουλπίκιος Γάλλος ήταν ύπαρχος του Λευκίου Αιμιλίου Παύλου, που πολεμούσε εναντίον του βασιλιά Περσέα. Μια ξάστερη νύχτα έγινε ξαφνικά έκλειψη της σελήνης· τρόμος έπιασε τις ψυχές των στρατιωτών από το ξαφνικό φοβερό θέαμα και ο στρατός έχασε το ηθικό του. Τότε ο Σουλπίκιος Γάλλος πραγματεύτηκε τη φύση του ουρανού και τη στάση και τις κινήσεις των άστρων και της σελήνης και με αυτό τον τρόπο έστειλε το στρατό στη μάχη με αναπτερωμένο ηθικό. Έτσι τα «ελευθέρια μαθήματα» του Γάλλου άνοιξαν το δρόμο για τη λαμπρή εκείνη νίκη του Αιμιλίου Παύλου. Επειδή αυτός κατανίκησε το φόβο του ρωμαϊκού στρατού, ο στρατηγός μπόρεσε να νικήσει τους εχθρούς.

Συντακτική ανάλυση

Sulpicius Gallus legātus Luci Aemili Pauli erat: Κύρια πρόταση

erat: ρήμα.

Sulpicius Gallus: υποκείμενο στο erat.

legatus: κατηγορούμενο στο Sulpicius Gallus (από το συνδετικό ρήμα erat).

Luci Aemili Pauli: γενική κτητική στο legatus.

qui bellum adversus Persen regem gerēbat: 

Δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στο Luci Aemili Pauli, στο οποίο λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui, εκφέρεται με οριστική, καθώς δηλώνει κάτι το πραγματικό, συγκεκριμένα χρόνου παρατατικού (gerebat) γιατί αναφέρεται στο παρελθόν και δηλώνει το σύγχρονο..

gerēbat: Ρήμα. qui: Υποκείμενο. bellum: Αντικείμενο. adversus Persen: Εμπρόθετος προσδιορισμός της εχθρικής διάθεσης. regem: Παράθεση στο Persen.

Serēnā nocte subito luna defecerat: Κύρια πρόταση

defecerat: Ρήμα. luna: Υποκείμενο. subito: Επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα defecerat. nocte: απλή αφαιρετική τοπική του χρόνου στο defecerat (ο χρόνος εκφέρεται απρόθετα γιατί είναι φυσική υποδιαίρεση του χρόνου και συνοδεύεται από επιθετικό προσδιορισμό). 

Serēnā: Επιθετικός προσδιορισμός στο nocte.

ob repentīnum monstrum terror animos militum invaserat: 

Κύρια πρόταση

invaserat: ρήμα.

terror: υποκείμενο στο invaserat.

animos: αντικείμενο στο invaserat.

militum: γενική κτητική στο animos.

ob monstrum: εμπρόθετος προσδιορισμός του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο invaserat.

repentinum: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο monstrum.

et exercitus fiduciam amiserat: Κύρια πρόταση

amiserat: Ρήμα. exercitus: Υποκείμενο. fiduciam: Αντικείμενο.

Tum Sulpicius Gallus de caeli ratiōne et de stellārum lunaeque statu ac motibus disputāvit: Κύρια πρόταση

disputavit: ρήμα

Sulpicius Gallus: υποκείμενο στο disputavit.

de ratione de statu ac (de) motibus: εμπρόθετοι προσδιορισμοί της αναφοράς στο disputavit. (Συνδέονται παρατακτικά με τους συμπλεκτικούς συνδέσμους et και ac, πολυσύνδετο σχήμα).

caeli: γενική κτητική στο ratione.

stellarum lunae: γενικές υποκειμενικές στα statu και motibus. (Συνδέονται παρατακτικά με το συμπλεκτικό εγκλιτικό que).

Tum: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο disputavit.

eōque modo exercitum alacrem in pugnam misit: Κύρια πρόταση

misit: Ρήμα. Ως υποκείμενο εννοείται το Sulpicius Gallus. exercitum: Αντικείμενο.

alacrem: Επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο exercitum. in pugnam: Εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού (τελικού αιτίου). modo: Αφαιρετική οργανική του τρόπου στο misit. eo: Επιθετικός προσδιορισμός στο modo.

Sic liberāles artes Galli aditum ad illustrem illam Pauliānam victoriam dedērunt: Κύρια πρόταση

dedērunt: Ρήμα. artes: Υποκείμενο. aditum: Αντικείμενο ρήματος. liberāles: Επιθετικός προσδιορισμός στο artes. Galli: Γενική κτητική στο artes. 

ad victoriam: Εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού (σκόπιμη κατεύθυνση) στο dederunt. illustrem: Επιθετικός προσδιορισμός στο Pauliānam victoriam. illam: Επιθετικός προσδιορισμός στο illustrem Pauliānam victoriam. Pauliānam: Επιθετικός προσδιορισμός στο victoriam. Sic: Επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου.

Quia ille metum exercitus Rōmāni vicerat: Δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quia, εκφέρεται με οριστική, καθώς εκφράζει αντικειμενική αιτιολογία, συγκεκριμένα χρόνου υπερσυντελίκου (vicerat), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν και δηλώνει το προτερόχρονο. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο περιεχόμενο της κύριας που ακολουθεί.

vicerat: Ρήμα. ille: Υποκείμενο. metum: Αντικείμενο ρήματος. exercitus: Γενική υποκειμενική στο metum. Rōmāni: Επιθετικός προσδιορισμός στο exercitus.

imperātor adversarios vincere potuit: Κύρια πρόταση

potuit: Ρήμα. imperātor: Υποκείμενο. vincere: Τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρήματος. Ως υποκείμενο του απαρεμφάτου τίθεται το imperator (ταυτοπροσωπία). adversarios: Αντικείμενο του απαρεμφάτου.

Γραμματικά ταξινομημένο λεξιλόγιο

Ουσιαστικά

Α΄ κλίση

pugna – pugnae (θηλ. = μάχη) 13, 31 

stella – stellae (θηλ. = αστέρι)

victoria – victoriae (θηλ. = νίκη)

fiducia – fiduciae (θηλ. = εμπιστοσύνη, αυτοπεποίθηση / πίστη) [Δεν σχηματίζει πληθυντικό]  

luna – lunae (θηλ. σελήνη) [Δεν σχηματίζει πληθυντικό]

Perses – Persae (αρσε. = ο Περσέας (ο βασιλιάς της Μακεδονίας)) [Δεν σχηματίζει πληθυντικό]

Perses

Persae

Persae

Persam / Persen

Persa / Perse

Persa / Perse

Β΄ κλίση

animus - animi (αρσ. = ψυχή)

legatus - legati (αρσ. = διοικητής λεγεώνας, ύπαρχος, απεσταλμένος)

modus - modi (αρ. = τρόπος)

adversarius - adversarii (αρ. = αντίπαλος, εχθρός) (δεν σχηματίζει συναίρεση, γιατί είναι επίθετο που έχει ουσιαστικοποιηθεί)

bellum - belli (ουδ. = πόλεμος)

monstrum - monstri (ουδ. = θέαμα παράξενο και φοβερό)

Gallus - Galli (αρ. = Γάλλος)

Paulus - Pauli (αρ. = Παύλος)

Sulpicius - Sulpicii / Sulpici (αρσε. = Σουλπίκιος)

Aemilius - Aemilii / Aemili (αρσε. = Αιμίλιος)

Lucius - Lucii / Luci (αρσε. = Λεύκιος)

caelum - caeli (ουδ. = ουρανός) το οποίο σχηματίζει πληθυντικό ως αρσενικό caeli – caelorum

Γ΄ κλίση

miles - militis (αρσ. = στρατιώτης)

rex - regis (αρσ. = βασιλιάς)

imperator - imperatoris (αρσ. = στρατηγός)

terror - terroris (αρσ. = τρόμος)

ratio - rationis (θηλ. = φύση, λογική)

nox - noctis (θηλ. = νύχτα) Αφαιρ. ενικ. nocte & noctu  (Γεν. πληθ. σε –ium Αιτ. πληθ. σε –es & is)

ars - artis (θηλ. = τέχνη) [artes liberales = ελευθέριες σπουδές] (Γεν. πληθ. σε –ium Αιτ. πληθ. σε –es & is)

Δ΄ κλίση

exercitus - exercitus = στρατός

motus - motus = κίνηση

metus - metus = φόβος

status - status = στάση

aditus - aditus = προσέγγιση

Επίθετα

Β΄ κλίση

serenus –a –um (ξάστερος, καθαρός) (Δεν σχηματίζει παραθετικά)

repentinus –a –um (ξαφνικός) (Δεν σχηματίζει παραθετικά)

Romanus –a –um (Ρωμαίος)

Paulianus –a –um (του Παύλου)

Γ΄ κλίση

alacer, alacris, alacre (ζωηρός, πρόθυμος) alacrior –ior –ius / --- --- [επίρρημα: Θ.Β.: alacriter / Σ.Β.: alacrius / Υ.Β.: -]

liberalis –is –e (που ταιριάζει σε άνθρωπο ελεύθερο, ελευθέριος) liberalior –ior –ius / liberalissimus –a –um

illustris –is –e (λαμπρός, ένδοξος) illustrior –ior –ius / illustrissimus –a –um

Αντωνυμίες

qui, quae, quod (αναφορική)

is, ea, id (οριστική)

ille, illa, illud (δεικτική)

Ρήματα

1^η συζυγία

disputo - disputavi - disputatum - disputare (μιλώ για, πραγματεύομαι)

do - dedi - datum - dare (δίνω)

3^η συζυγία

deficio - defeci - defectum - deficere (χάνομαι, παθαίνω έκλειψη)

amitto - amisi - amissum - amittere (χάνω)

gero - gessi - gestum - gerere (διεξάγω, διοικώ)

invado - invasi - invasum - invadere (εισχωρώ, καταλαμβάνω, πιάνω)

mitto - misi - missum - mittere (στέλνω, ρίχνω)

vinco - vici - victum - vincere ([κατα]νικώ)

[sum, fui, ----, esse / possum, potui, --- posse]

Επιρρήματα

subito (ξαφνικά)

tum (τότε)

sic (έτσι)

Προθέσεις

adversus + αιτιατική

ob + αιτιατική

de +κυρίως αφαιρετική

in + αιτιατική

ad + αιτιατική

Χρονικές αντικαταστάσεις ρηματικών τύπων:

est, erat, erit, fuit, fuerat, fuerit

gerit, gerebat, geret, gessit, gesserat, gesserit

deficit, deficiebat, deficiet, defecit, defecerat, defecerit

invadit, invadebat, invadet, invasit, invaserat, invaserit

amittit, amittebat, amittet, amisit, amiserat, amiserit

disputat, disputabat, disputabit, disputavit, disputaverat, disputaverit

mittit, mittebat, mittet, misit, miserat, miserit

dant, dabant, dabunt, dederunt (dedere), dederant, dederint

vincit, vincebat, vincet, vicit, vicerat, vicerit

vincere, ---, victurum esse, vicisse

potest, poterat, poterit, potuit, potuerat, potuerit

Μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική:

terror animos militum invaserat et exercitus fiduciam amiserat

= animi militum terrore invasi erant et fiducia ab exercitu amissa erat

Sic liberales artes Galli aditum ad illustrem illam Paulianam victoriam dederunt

= Sic aditus ad illustrem illam Paulianam victoriam a liberalibus artibus Galli datus est

Tum Sulpicius Gallus eo modo exercitum alacrem in pugnam misit

= Tum exercitus alacer a Sulpicio Gallo eo modo in pugnam missus est

Quia ille metum exercitus Romani vicerat

= Quia ab illo metus exercitus Romani victus erat

Σύμπτυξη αναφορικής πρότασης σε μετοχή:

Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat, qui bellum adversus Persen regem gerebat

= Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat bellum adversus Persen regem gerentis

Σύμπτυξη αιτιολογικής πρότασης σε μετοχή:

Quia ille metum exercitus Romani vicerat, imperator adversarios vincere potuit!

= Imperator, metu exercitus Romani ab illo victo, adversarios vincere potuit!

Δήλωση σκοπού:

In pugnam: εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού

ut pugnaret: Δευτερεύουσα Τελική πρόταση

qui pugnaret: Δευτερεύουσα Αναφορική Τελική πρόταση

pugnatum: αιτιατική σουπίνου

pugnandi causā/ gratiā: causā /gratiā + γενική γερουνδίου

ad pugnandum: ad + αιτιατική γερουνδίου

Το ρήμα είναι αμετάβατο οπότε απαγορεύεται η γερουνδιακή έλξη.

Ισοδύναμη έκφραση:

ob repentīnum monstrum: Οι προθέσεις ob, per, propter + αιτιατική εκφράζουν το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο. Πρόκειται για το αίτιο που εντοπίζεται σε εξωτερικές καταστάσεις, όχι σε ψυχικές συγκινήσεις και συναισθήματα. Εκφράζεται αλλιώς propter repentinum monstrum / per repentinum monstrum.

ob repentinum monstrum terror animos militum invaserat et exercitus fiduciam amiserat: Να μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε μετοχή

ob repentinum monstrum terrore animis militum invasis exercitus fiduciam amiserat

Ανάλυση επιθετικού προσδιορισμού ή παράθεσης σε αναφορική πρόταση

Ob repentīnum monstrum terror animos militum invaserat

= ob monstrum, quod repentīnum erat terror animos militum invaserat

qui bellum adversus Persen regem gerēbat

= qui bellum adversus Persen, qui rex erat, gerēbat

Sic liberāles artes Galli aditum… dederunt

= Sic artes Galli quae liberāles erant aditum… dederunt

Να αντικατασταθεί ο προσδιορισμός του αιτίου από δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση: ob repentinum monstrum terror animos militum invaserat (appareo)

= Quod repentinum monstrum apparuerat

Serena nocte subito luna defecerat: να αντικαταστήσετε τον χρονικό προσδιορισμό (Serena nocte) με το bellum.

= In bello subito luna defecerat

Να γραφεί η ίδια πτώση του άλλου αριθμού:

Terror: terrores                              

stellarum: stellae                      

Caeli: caelorum       

aditum: aditus        

Statu: statibus                     

adversarios: adversarium

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να συμπληρωθούν οι υπερσυντέλικοι των ρημάτων που βρίσκονται στην παρένθεση. Προσοχή στον τονισμό!

Paulus bellum adversus Persen regem gesserat (gero)

Sulpicius Gallus legātus Pauli fuerat (sum)

Nos fiduciam amiseramus (amitto)

Ego de caeli ratiōne disputaveram (disputo)

Tu epistulam legāto (δοτ.) miseras (mitto)

Vos victoriam Rōmānis dederatis (do)

Rōmāni adversarios vicerant (vinco)

Catellus Tertiae perierat (pereo)

Tertia ad complēxum patris cucurrerat (curro)

Paulus spem triumphi praesumpserat (praesūmo)

2. Exercitus, metus: να κλιθούν

Ενικός

exercitus           metus

exercitus           metus

exercitui           metui

exercitum         metum

exercitus           metus

exercitu            metu

Πληθυντικός

exercitus           metus

exercituum       metuum

exercitibus       metibus

exercitus           metus

exercitus           metus

exercitibus       metibus

3. Να αντικατασταθούν οι πλάγιες λέξεις ή φράσεις με τον κατάλληλο εμπρόθετο προσδιορισμό του ob ή του propter:

Disputātio Galli exercitum alacrem in pugnam misit: Ob disputationem Galli exercitus alacer pugnāvit.

Liberales artes victoriam Romanis dedērunt: Propter liberales artes Rōmāni vicērunt.

4. Serēna nocte... amiserat: να συνταχθεί η πρόταση.

Serēnā nocte subito luna defecerat: Κύρια πρόταση

defecerat: Ρήμα. luna: Υποκείμενο. subito: Επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα defecerat. nocte: Αφαιρετική του χρόνου. Serēnā: Επιθετικός προσδιορισμός στο nocte.

ob repentīnum monstrum terror animos militum invaserat: Κύρια πρόταση

invaserat: Ρήμα. terror: Υποκείμενο. animos: Αντικείμενο. militum: Γενική κτητική στο animos. ob monstrum: Εμπρόθετος προσδιορισμός του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου. repentīnum: Επιθετικός προσδιορισμός στο monstrum.

et exercitus fiduciam amiserat: Κύρια πρόταση

amiserat: Ρήμα. exercitus: Υποκείμενο. fiduciam: Αντικείμενο.

5. Να μεταφραστεί στα λατινικά η πρόταση: Ο φόβος είχε καταλάβει την ψυχή μας και είχαμε χάσει την αυτοπεποίθησή μας.

= Metus animos nostros invaserat et fiduciam amiseramus.

Σημεία Θεωρίας

1. Η οριστική του ενεργητικού υπερσυντέλικου όλων των συζυγιών σχηματίζεται ως εξής: θέμα του παρακ. + -ĕrā- + βασικές καταλήξεις.

ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ

Α' συζυγία

amavera -m

amavera -s

ama vera -t

amaverā -mus

ama verā -tis

amavera –nt

Β' συζυγία

delevera -m

delevera -s

delevera -t

deleverā -mus

deleverā -tis

delevera –nt

Γ' συζυγία

legera -m

legera -s

legera -t

legerā -mus

legerā -tis

legera –nt

Δ' συζυγία

audivera -m

audivera -s

audivera -t

audiverā-mus

audiverā -tis

audivera –nt

Sum

fuera -m

fuera -s

fuera -t

fuerā-mus

fuerā -tis

fuera -nt

2. Η οριστική του ενεργητικού συντελεσμένου μέλλοντα σχηματίζεται ως εξής: Θέμα του παρακ. + eri + βασ. καταλήξεις

Μόνο το α' ενικό λήγει σε -ero. Π.χ. amavero, amaveri-s, amaveri-t, amaveri-mus, amaveri-tis, amaveri-nt. Όμοια κλίνονται οι τύποι delevero, legero, audivero.

3. Η τέταρτη κλίση περιλαμβάνει ουσιαστικά σε -u-: άλλα αρσενικά και θηλυκά (σε -us· πρβ. το ελλην. τριτόκλ. ἰχθύς, ἰχθύ-ος) και άλλα ουδέτερα (σε -u· πρβ. ἄστυ, ἄστε-ως). Τα ουσιαστικά της είναι ολιγάριθμα. Οι καταλήξεις της είναι ίδιες με της γ' κλίσης (πρβ. auris, auris). Το ουδέτερο στον ενικό έχει 5 πτώσεις όμοιες!

Ενικός                                                    Πληθυντικός

Αρσενικό    Ουδέτερο              Αρσενικό       Ουδέτερο

fructu -s        cornu                            fructus                cornua  

fructu -s        cornus                          fructuum            cornuum

fructu -i         cornu                           fructibus             cornibus

fructu -m       cornu                           fructus                cornua

fructu            cornu                           fructus                 cornua

fructu            cornu                           fructibus             cornibus

Τα ουσιαστικά της δ' κλίσης σε -us είναι κυρίως αρσενικά. Από τα ελάχιστα θηλυκά είναι το domus και το manus (βλ. το μάθ. XII). To domus παρουσιάζει και τύπους κοινούς με τη β' κλίση· επίσης τρεις τύποι του χρησιμοποιούνται επιρρηματικά:

domi = στο σπίτι, στην πατρίδα (στάση)· πρβ. οἴκοι

domum = στο σπίτι, στην πατρίδα (κίνηση προς τόπο)· πρβ. οἴκαδε

domō = από το σπίτι, από την πατρίδα (απομάκρυνση)· πρβ. οἴκοθεν

4. Συντακτικά. De caeli ratiōne = de ratiōne caeli· de stellārum lunaeque statu ac motibus = de statu ac motibus stellārum lunaeque. Όταν το ουσιαστικό του εμπρόθετου προσδιορισμού έχει δικό του συμπλήρωμα (συνήθως σε γενική), μπορεί το συμπλήρωμα αυτό να παρεμβληθεί ανάμεσα στην πρόθεση και το ουσιαστικό της.

5. Στη φράση ad illustrem illam Pauliānam victoriam, το illam σημαίνει φημισμένη, περίφημη (πρβ. Ἡρόστρατος ἐκεῖνος).

6. Οι προθέσεις ob, per και propter + αιτ. εκφράζουν το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο (propter frumenti inopiam, ob repentīnum monstrum). Πρόκειται για το αίτιο που εντοπίζεται σε εξωτερικές καταστάσεις, όχι σε ψυχικές συγκινήσεις και συναισθήματα.