2ο Ενδεικτικό Διαγώνισμα Ιστορίας Α΄ Γυμνασίου | Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη

2ο Ενδεικτικό Διαγώνισμα Ιστορίας Α΄ Γυμνασίου

Κωνσταντίνος Μάντης | Best Blogger Tips

Jan Havickszoon Steen

2ο Ενδεικτικό Διαγώνισμα Ιστορίας Α΄ Γυμνασίου

Θέματα
Α΄ Ομάδα
(Από τις ακόλουθες πέντε ερωτήσεις επιλέγετε και απαντάτε τις τρεις)

1. Πώς ήταν οι οικισμοί στα νησιά των Κυκλάδων κατά την 3η χιλιετία και ποιες αλλαγές προκύπτουν στη συνέχεια;
Μονάδες 4

2. Ποια είναι τα κοινά χαρακτηριστικά όλων των μινωικών ανακτόρων; Ποιες δραστηριότητες επιτελούνταν στα ανάκτορα;
Μονάδες 4

3. Τι γνωρίζετε για την οικονομική δραστηριότητα των Μινωιτών κατά την εποχή των νέων ανακτόρων (1700-1450 π.Χ.);
Μονάδες 4

4. Να καταγράψετε τα στοιχεία που γνωρίζετε για τη θρησκεία των Μινωιτών.
Μονάδες 4

5. Ποιος εντόπισε τους βασιλικούς τάφους στις Μυκήνες; Πότε και που χτίστηκαν τα πρώτα ανάκτορα των Μυκηναίων;
Μονάδες 4

Β΄ Ομάδα
(Από τις ακόλουθες τέσσερις ερωτήσεις επιλέγετε και απαντάτε τις δυο)

1. Με τη βοήθεια του ακόλουθου κειμένου να αναφερθείτε στην ιεράρχηση της μυκηναϊκής κοινωνίας.
Μονάδες 4

«Και, τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, οι πινακίδες αναφέρουν τον όρο damos, δηλαδή τον “δήμο”, που φαίνεται να εκλαμβάνεται ως ενιαία νομική υπόσταση. Η εμφάνιση, τόσο πρώιμα, του “λαού”, με την έννοια της συνταγμένης μονάδας προκαλεί μεγάλη έκπληξη. Έργο του θα ήταν οπωσδήποτε η παραγωγή αγροτικών προϊόντων. Αλλά και η επεξεργασία του μαλλιού, η λειτουργία μικρών μονάδων υφαντουργίας, μεταλλουργίας, κεραμικών φούρνων και διάφορες αγγαρείες που θα εκτελούνταν για λογαριασμό του ανακτόρου. Ο damos πληρώνει φόρους, που καταγράφονται λεπτομερώς από αρμόδιους υπαλλήλους, και χρησιμοποιεί ορισμένες γαίες κατά τη βούλησή του.»
Επίτομη Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας (2.000 – 31 π.Χ.), Claude Mosse, Annie SchnappGourbeillon, Εκδόσεις Παπαδήμα

2. Ποιοι αποκρυπτογράφησαν τη Γραμμική γραφή Β΄; Ποιες πληροφορίες γνωρίζετε για τη γραφή αυτή; Γιατί, κατά τη γνώμη σας, η αποκρυπτογράφηση της γραφής αυτής έχει ιδιαίτερη σημασία για τους Έλληνες;
Μονάδες 4

3. Ποιες ομοιότητες εντοπίζετε στο πώς τέθηκαν υπό τον έλεγχο μιας άλλης δύναμης οι κυκλαδικοί οικισμοί και η Κρήτη;
Μονάδες 4

4. Με ποιες περιοχές έρχονται σε επαφή μέσω των ταξιδιών τους οι Μινωίτες και με ποιες οι Μυκηναίοι; Ποιος πολιτισμός εξαπλώθηκε σε μεγαλύτερη έκταση και τι, κατά τη γνώμη σας, φανερώνει αυτό;
Μονάδες 4

Ενδεικτικές απαντήσεις

Α΄ Ομάδα
1. Σε όλα σχεδόν τα νησιά των Κυκλάδων η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως οικισμούς, όχι εκτεταμένους, της 3ης χιλιετίας π.Χ. Κάθε οικισμός φαίνεται ότι αναπτυσσόταν αυτόνομα και δεν υπήρχε κανένα είδος κεντρικής εξουσίας. Αρχικά οι οικισμοί σχηματίζονται κοντά στη θάλασσα ή στα πρανή χαμηλών λόφων. Περίπου το 2300 π.Χ. ορισμένοι οικισμοί οχυρώνονται (Αγία Ειρήνη στην Κέα), άλλοι καταστρέφονται και ξαναχτίζονται οχυρωμένοι (Φυλακωπή στη Μήλο), ενώ άλλοι χτίζονται σε υψηλούς λόφους μακριά από τη θάλασσα (Καστρί Σύρου). Αυτό φανερώνει κάποια αναστάτωση της ζωής από την παρουσία νέων πληθυσμών, που προέρχονται πιθανόν από τη Μικρά Ασία. Γρήγορα όμως τα νησιά ξαναβρίσκουν το ρυθμό της ζωής τους. Στη 2η χιλιετία π.Χ. οι Κυκλάδες έχουν επαφές με την ηπειρωτική Ελλάδα αρχικά και στη συνέχεια με την Κρήτη. Οι οικισμοί μεγαλώνουν, τα κτίρια είναι πιο σύνθετα και επιβλητικά. Ο πιο σημαντικός οικισμός αυτής της εποχής είναι το Ακρωτήρι στη Θήρα. Περίπου το 1600 π.Χ., όταν μεγάλοι κυκλαδικοί οικισμοί καταστρέφονται από σεισμό, οι Κυκλάδες περνούν στη σφαίρα επιρροής της μινωικής Κρήτης, που γνωρίζει τότε τη μεγαλύτερη ακμή της.

2. Τα ανάκτορα είναι μεγάλα συγκροτήματα κτιρίων, αποτελούνται δηλαδή από πολλές πτέρυγες δωματίων και είναι τα διοικητικά, οικονομικά, θρησκευτικά και καλλιτεχνικά κέντρα της περιοχής στην οποία βρίσκονται. Παρά τις επιμέρους διαφορές όλα τα μινωικά ανάκτορα έχουν τα εξής κοινά χαρακτηριστικά:
- Έχουν προσανατολισμό στον άξονα Βορρά-Νότου.
- Έχουν μία ορθογώνια κεντρική αυλή. Γύρω της αναπτύσσονται οι πτέρυγες των δωματίων.
- Ήταν πολυώροφα, είχαν μεγάλες κλίμακες, φωταγωγούς, σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης και αρκετοί χώροι τους έφεραν τοιχογραφίες. Από αυτές αντλούμε πλήθος πληροφοριών για πολλές από τις πτυχές της ζωής των Μινωιτών.
- Δεν ήταν οχυρωμένα.
Τα ανάκτορα ήταν η κατοικία του άρχοντα της ευρύτερης περιοχής, όπου συγκεντρωνόταν η παραγωγή και τα εμπορεύματα για να διατεθούν στο εσωτερικό του νησιού ή στο εξωτερικό. Ήταν επίσης κέντρα κατασκευής πολύτιμων αντικειμένων και καλλιτεχνημάτων, καθώς και θρησκευτικά κέντρα, όπου μαζευόταν πλήθος κόσμου με την ευκαιρία διαφόρων τελετών. Στα ανάκτορα δηλαδή ζούσε, κυκλοφορούσε και εργαζόταν μεγάλος αριθμός αξιωματούχων, υπαλλήλων και τεχνιτών.

3. Την εποχή των νέων ανακτόρων (1700-1450 π.Χ.) οι Μινωίτες κυριαρχούν με τα πλοία τους σε όλο το Αιγαίο. Η εμπορική δραστηριότητα που είχε ξεκινήσει από την προηγούμενη χιλιετία είναι τώρα πιο έντονη. Ιδιαίτερη ζήτηση σε όλο το Αιγαίο έχουν τα έργα της καλλιτεχνικής παραγωγής (μεταλλοτεχνία, λιθοτεχνία, κοσμηματοτεχνία). Μινωίτες έμποροι και ναυτικοί φαίνεται να απεικονίζονται σε αιγυπτιακούς τάφους προσφέροντας τέτοια έργα σε Αιγύπτιους αξιωματούχους με τους οποίους συναλλάσσονταν.

4. Οι Μινωίτες πίστευαν, βασικά, σε ένα σύμπλεγμα γυναικείων θεοτήτων οι οποίες έχουν άμεση σχέση με τη βλάστηση και τη διαδοχή των εποχών, την άνθηση και το μαρασμό, το θάνατο και την ανάσταση. Στα χρόνια της ακμής του μινωικού πολιτισμού δεν υπήρχαν στην Κρήτη μεγάλοι ναοί αλλά μόνο μικρά ανακτορικά ή οικιακά ιερά. Οι πιστοί αισθάνονται τη θεότητα σαν κάτι μυστηριακό, φευγαλέο και άπιαστο. Συχνά η λατρεία του θείου πραγματοποιείται και σε σπήλαια, όπως στο Δικταίο Άντρο, όπου οι πιστοί προσέφεραν μικρά ειδώλια που απεικόνιζαν τους ίδιους τους θεούς. Μεγάλη είναι η σημασία του ιερού δέντρου στη μινωική θρησκεία. Το κύριο ιερό δέντρο φαίνεται να είναι η ελιά. Από τα ζώα σημαντικό ρόλο παίζει στη μινωική θρησκεία ο ταύρος. Οι τελετές περιλάμβαναν χορούς και αγώνες, όπως τα ταυροκαθάψια. Το ιερατείο το αποτελούσαν κυρίως γυναίκες, αλλά υπήρχαν και άνδρες ιερείς. Επειδή δεν έχουν ακόμη αναγνωσθεί οι γραφές των Μινωιτών, μόνη πηγή πληροφόρησής μας για τη θρησκεία τους είναι τα έργα τέχνης που έφεραν στο φως οι ανασκαφές.

5. Την αρχή του μυκηναϊκού πολιτισμού σημαδεύουν οι πλούσιοι βασιλικοί τάφοι που ανέσκαψε στην ακρόπολη των Μυκηνών ο Ερρίκος Σλήμαν. Από την περίοδο των βασιλικών τάφων (1600-1450 π.Χ.) δεν έχουν διατηρηθεί σημαντικά κτίσματα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ανάκτορα. Τα πρώτα βεβαιωμένα ανακτορικά συγκροτήματα στη μυκηναϊκή Ελλάδα φαίνεται πως κτίζονται σχεδόν ταυτόχρονα γύρω στο 1400 π.Χ., όπως προκύπτει κυρίως από τις ανασκαφές στις Μυκήνες, την Τίρυνθα, την Πύλο και τη Θήβα. Με αυτά εισέρχεται ο μυκηναϊκός πολιτισμός στην ανακτορική του φάση που διήρκεσε δύο αιώνες, δηλαδή έως το 1200 π.Χ., οπότε τα ανάκτορα καταστρέφονται ή παρακμάζουν.

Β΄ Ομάδα
1. Αυστηρά ιεραρχημένη η μυκηναϊκή κοινωνία θυμίζει μια πυραμίδα, στην κορυφή της οποίας βρίσκεται ο άναξ. Αυτός, μαζί με την οικογένειά του, κατοικούσε στο ανάκτορο, το κέντρο εξουσίας της κάθε επικράτειας. Ακολουθούσαν στην ιεραρχία οι διάφοροι αυλικοί και το ιερατείο. Οι κάτοικοι της κάθε περιοχής αποτελούσαν τους δήμους. Οι δήμοι ήταν πολυάριθμοι, οργανωμένοι σε χωριά, γύρω από το διοικητικό κέντρο, το ανάκτορο. Ο δήμος γινόταν αντιληπτός ως ενιαία νομική υπόσταση, γεγονός που όπως τονίζεται στο παράθεμα προκαλεί έκπληξη, μιας και πρόκειται για μια αρκετά πρώιμη εποχή. Ο δήμος πληρώνει φόρους, που καταγράφονται λεπτομερώς, ενώ έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί όπως θέλει ορισμένες γαίες. Κύρια ενασχόλησή του είναι η παραγωγή αγροτικών προϊόντων, καθώς και η επεξεργασία του μαλλιού, η λειτουργία μονάδων υφαντουργίας, μεταλλουργίας και κεραμικών φούρνων. Θα ήταν επίσης υπεύθυνος για την εκτέλεση διάφορων αγγαρειών για λογαριασμό του ανακτόρου. Εκτός από τους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους, οι πινακίδες με κείμενα σε Γραμμική γραφή Β μας παραδίδουν μια ανεξάντλητη σειρά από εξειδικευμένους τεχνίτες. Στην κατώτερη κοινωνική βαθμίδα βρίσκονται οι δούλοι.

2. Στην Κνωσό οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα πλήθος από πήλινες επιγραφές γραμμένες σε Γραμμική γραφή Β, οι οποίες χρονολογήθηκαν μετά το 1400 π.χ., περίοδο της υποτιθέμενης κατάληψης της Κρήτης από τους Μυκηναίους. Παρόμοιες επιγραφές βρέθηκαν και στη μεσσηνιακή Πύλο. Το 1952 οι Βρετανοί Μάικλ Βέντρις και Τζον Τσάντγουικ αποκρυπτογράφησαν τη γραφή των πινακίδων, τη Γραμμική Β. Τότε διαπιστώθηκε ότι η γλώσσα των πινακίδων ήταν ελληνική. Νεότερες ανασκαφές έφεραν στο φως πινακίδες με τη Γραμμική Β στη Θήβα, στις Μυκήνες, στην Τίρυνθα και στα Χανιά. Η γραφή των πινακίδων είναι συλλαβική, δηλαδή κάθε σύμβολο αποδίδει μια συλλαβή (πα, τα, ρο, μα, τι). Το ίδιο συμβαίνει και με τη Γραμμική γραφή Α της Κρήτης, η οποία ακόμη δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η Γραμμική γραφή Β είναι εξελιγμένη και τελειοποιημένη μορφή της Γραμμικής γραφής Α. Η προέλευση της Γραμμικής γραφής Β αποτέλεσε αντικείμενο πολλών συζητήσεων. Διαμορφώνονται δύο αντίθετες απόψεις: είτε η Γραμμική Β γεννήθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα και μεταφέρθηκε στην Κρήτη, είτε προήλθε από τη Γραμμική Α στην Κρήτη και αργότερα πέρασε στην Ελλάδα. Στα κείμενα των πινακίδων με Γραμμική γραφή Β καταγράφονται διάφορες εμπορικές-οικονομικές δραστηριότητες των ανακτόρων που αφορούν κυρίως τη διακίνηση γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων. Έμμεσα, όμως, τα ίδια αυτά κείμενα μας δίνουν πληροφορίες για τη διοικητική οργάνωση και τη θρησκευτική ζωή του μυκηναϊκού κόσμου. Η γνώση της γραφής στα μυκηναϊκά χρόνια ήταν προνόμιο μιας ομάδας εξειδικευμένων γραφέων που εργάζονταν στα γραφεία των ανακτορικών κέντρων. 
Και ίσως αυτός να ήταν ο λόγος για την εξαφάνιση της γραφής μετά την πτώση των ανακτόρων, γύρω στα 1200.
Η ιδιαίτερη σημασία αυτής της γραφής έγκειται στο γεγονός ότι αποτελεί την πρώτη βεβαιωμένη έγγραφη αποτύπωση της ελληνικής γλώσσας και πιστοποιεί τη στενή διασύνδεση του ελληνικού έθνους με τον χώρο της τωρινής εγκατάστασής του.

3. Περίπου το 1600 π.Χ., όταν μεγάλοι κυκλαδικοί οικισμοί καταστρέφονται από σεισμό, οι Κυκλάδες περνούν στη σφαίρα επιρροής της μινωικής Κρήτης, που γνωρίζει τότε τη μεγαλύτερη ακμή της. Μετά την καταστροφή των μινωικών ανακτόρων, γύρω στο 1450 π.Χ., στις Κυκλάδες κυριαρχούν οι Μυκηναίοι από την ηπειρωτική Ελλάδα, που μεταδίδουν στα νησιά τα χαρακτηριστικά του δικού τους πολιτισμού στην τεχνολογία, την τέχνη και τη θρησκεία. Η καταστροφή των μινωικών ανακτόρων, εκτός αυτού της Κνωσού, που επιτρέπει τη σταδιακή κατάκτηση της Κρήτης από τους Μυκηναίους, οφείλεται επίσης -κατά πάσα πιθανότητα- σε σεισμό. Η εξασθένιση της πολιτικής και διοικητικής οργάνωσης που ξεκινούσε από τα ανάκτορα φαίνεται ότι έδωσε την ευκαιρία στους Μυκηναίους να καταλάβουν την Κνωσό. Οι Μυκηναίοι από την Κνωσό φαίνεται ότι κυριαρχούν σε ένα μεγάλο τμήμα της κεντρικής και ανατολικής Κρήτης μέχρι το 1370 π.Χ., οπότε το ανάκτορο της Κνωσού καταστρέφεται οριστικά. Στη συνέχεια η Κρήτη αποτελεί επαρχία του μυκηναϊκού κόσμου διατηρώντας όμως ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

4. Την εποχή των νέων ανακτόρων (1700-1450 π.Χ.) οι Μινωίτες κυριαρχούν με τα πλοία τους σε όλο το Αιγαίο. Η εμπορική δραστηριότητα που είχε ξεκινήσει από την προηγούμενη χιλιετία είναι τώρα πιο έντονη. Ιδιαίτερη ζήτηση σε όλο το Αιγαίο έχουν τα έργα της καλλιτεχνικής παραγωγής (μεταλλοτεχνία, λιθοτεχνία, κοσμηματοτεχνία). Μινωίτες έμποροι και ναυτικοί φαίνεται να απεικονίζονται σε αιγυπτιακούς τάφους προσφέροντας τέτοια έργα σε Αιγύπτιους αξιωματούχους με τους οποίους συναλλάσσονταν. Μετά την κυριαρχία τους στην Κρήτης (1450 π.Χ.), οι Μυκηναίοι γίνονται θαλασσοκράτορες. Σε ολόκληρο τον χώρο του Αιγαίου και στα μικρασιατικά παράλια ιδρύουν αποικίες και εμπορικούς σταθμούς. Παράλληλα, για την αναζήτηση πρώτων υλών και αγορών ταξιδεύουν μέχρι την Εγγύς Ανατολή, τη νότια Ιταλία, τη Σικελία, την Ισπανία και φαίνεται να έχουν σποραδικές επαφές με την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. Αποικίζουν συστηματικά την Κύπρο και έρχονται σε επαφή με το κράτος των Χετταίων. Τα αρχεία των Χετταίων ονομάζουν τους Μυκηναίους Αχιγιάβα (Αχαιούς) και τονίζουν ότι το βασίλειό τους είναι υπολογίσιμη ναυτική δύναμη.
Η εξάπλωση των Μυκηναίων είναι σαφώς ευρύτερη από την αντίστοιχη των Μινωιτών κι αυτό φανερώνει την έντονα επεκτατική διάθεσή τους. Μια τέτοια θαλάσσια εξάπλωση, άλλωστε, δε θα έγινε πάντα με ειρηνικό τρόπο. Ο Τρωικός πόλεμος απηχεί υπερπόντιες πολεμικές επιχειρήσεις της εποχής. Οι Μυκηναίοι, επομένως, σε αντίθεση με τους Μινωίτες, έχουν τη φιλοδοξία να κυριαρχήσουν στην περιοχή της δραστηριοποίησής τους και δε διστάζουν να καταφύγουν στις ένοπλες επεμβάσεις για να εκπληρώσουν τη φιλοδοξία τους αυτή.

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...