1ο Ενδεικτικό Διαγώνισμα Ιστορίας Α΄ Λυκείου

RicardMN photography

Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου

Διαγώνισμα

ΟΜΑΔΑ Α΄

ΘΕΜΑ 1

1.α. Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως Σωστές ή Λανθασμένες:

i. Η Κόρινθος, τα Μέγαρα, η Χαλκίδα, η Μίλητος κ.ά. ξεπέρασαν την κρίση με την κατάκτηση γειτονικών τους περιοχών.

ii. Η αποικιστική εξάπλωση επανασύνδεσε ουσιαστικά τους Έλληνες με τη Μεσόγειο και είχε αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία.

iii. Η εφεύρεση του νομίσματος, όχι μόνο διευκόλυνε τις οικονομικές σχέσεις, αλλά κατέστησε το νόμισμα κύριο μέσο των συναλλαγών.

iv. Για την οργάνωση μιας πόλης-κράτους αρκούσε η κυριαρχία σε συγκεκριμένο χώρο, που αντιστοιχούσε στα όρια μιας πόλης. 

Μονάδες 10

1.β. Να παρουσιάσετε με συντομία το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων:

i. Αισυμνήτες

ii. Πόλις ή άστυ

iii. Εκκλησία του δήμου

Μονάδες 15 

ΘΕΜΑ 2

2.α. Πώς συνδέθηκε η ανάπτυξη της δουλείας με τα πρώτα στάδια της ιστορικής πορείας των πόλεων-κρατών;

Μονάδες 10

2.β. Ποιες επιπτώσεις είχε η προσπάθεια των πόλεων-κρατών να διασφαλίσουν τις βασικές για την επιβίωσή τους επιδιώξεις (ελευθερία, αυτονομία, αυτάρκεια);

Μονάδες 15

ΟΜΑΔΑ Β΄

ΘΕΜΑ 1

Να αναφερθείτε στο θεσμό της λειτουργίας, συμπληρώνοντας τις γνώσεις σας με στοιχεία από το ακόλουθο κείμενο.

«Δεν θα πρέπει να υποθέσει κανείς ότι με δυσφορία ανελάμβαναν οι πλούσιοι Αθηναίοι τις διάφορες λειτουργίες. Συχνά, οι χορηγοί «συναγωνίζονταν σε ζήλο και γενναιοδωρία», θέλοντας να ξεπεράσουν τους ανταγωνιστές τους -κάθε φυλή είχε τον χορό της- τους «αντιχορηγούς», για να πάρουν το βραβείο, που θα ήταν αιτία χαράς και περηφάνειας για ολόκληρη τη φυλή. Ορισμένοι πολίτες δεν περίμεναν καν τη σειρά τους, αλλά ζητούσαν μόνοι τους να γίνουν χορηγοί, και αναλαμβάνοντας μια χορηγία προσέφεραν πολύ περισσότερα απ’ όσα είχαν υποχρέωση.»

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος Γ΄, Εκδοτική Αθηνών

Μονάδες 30

ΘΕΜΑ 2

Να παρουσιάσετε τα πρώτα βήματα διαμόρφωσης του δημοκρατικού πολιτεύματος και να αιτιολογήσετε γιατί, κατά τη γνώμη σας, είναι σημαντικό το δικαίωμα της ισηγορίας.

Μονάδες 20

Απαντήσεις

ΟΜΑΔΑ Α΄

ΘΕΜΑ 1

1.α. Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως Σωστές ή Λανθασμένες:

i. Λανθασμένη

ii. Λανθασμένη

iii. Σωστή

iv. Λανθασμένη

1.β. Να παρουσιάσετε με συντομία το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων:

i. Αισυμνήτες: Η καταγραφή των νόμων ανατέθηκε σε πρόσωπα κοινής αποδοχής, προερχόμενα κυρίως από την τάξη των ευγενών. Πρόκειται για τους γνωστούς νομοθέτες ή αισυμνήτες.

ii. Πόλις ή άστυ: Από άποψη γεωγραφική η πόλη-κράτος διαμορφωνόταν συνήθως σε ένα χώρο, κέντρο άσκησης της εξουσίας, τειχισμένο τις περισσότερες φορές, που ονομαζόταν πόλις ή άστυ.

iii. Εκκλησία του δήμου: Στο δημοκρατικό πολίτευμα κυρίαρχο πολιτειακό όργανο αναδεικνύεται η εκκλησία του δήμου, δηλαδή η συνέλευση όλων των ενήλικων κατοίκων που είχαν πολιτικά δικαιώματα.

ΘΕΜΑ 2

2.α. Πώς συνδέθηκε η ανάπτυξη της δουλείας με τα πρώτα στάδια της ιστορικής πορείας των πόλεων-κρατών;

Τα πρώτα στάδια της ιστορικής πορείας των πόλεων-κρατών ήταν συνδεδεμένα με την ανάπτυξη της δουλείας. Η ανάπτυξη του θεσμού της δουλείας συνδέεται άμεσα με την αντίληψη ότι ο πολίτης πρέπει να είναι απαλλαγμένος από τις εργασίες για να ασχολείται μόνο με τις υποθέσεις της πόλης, με τα κοινά. Βέβαια, ο αριθμός των δούλων σε άλλες πόλεις αυξήθηκε εξαιτίας των χρεών προς τους ευγενείς, όπως συνέβαινε στην Αθήνα μέχρι τις αρχές του 6ου αι. π.Χ., και σε άλλες εξαιτίας των κατακτητικών πολέμων, όπως συνέβη στη Σπάρτη.

2.β. Ποιες επιπτώσεις είχε η προσπάθεια των πόλεων-κρατών να διασφαλίσουν τις βασικές για την επιβίωσή τους επιδιώξεις (ελευθερία, αυτονομία, αυτάρκεια);

Η επιβίωση και η εξέλιξη κάθε πόλης-κράτους ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τις τρεις βασικές επιδιώξεις των πολιτών της. Οι επιδιώξεις αυτές, αν και ήταν τροχοπέδη για την οργάνωση των Ελλήνων σε ενιαίο κράτος, εντούτοις αποτέλεσαν τη γενεσιουργό δύναμη των επιτευγμάτων και της πολιτισμικής τους πορείας. Είναι φανερό ότι ο συνεχής αγώνας των πολιτών των ελληνικών πόλεων- κρατών, που αποσκοπούσε στην εξασφάλιση της ελευθερίας, της αυτονομίας και της αυτάρκειας της πόλης τους, ήταν ένα κίνητρο που οδηγούσε σε μια μορφή πατριωτισμού με έντονο τοπικιστικό πνεύμα. Η μορφή αυτή του πατριωτισμού τόνιζε τις διαφορές μεταξύ των Ελλήνων, προκαλούσε συχνά εμφύλιες συγκρούσεις και, κυρίως, δε διευκόλυνε την ένωσή τους.

ΟΜΑΔΑ Β΄

ΘΕΜΑ 1

Να αναφερθείτε στο θεσμό της λειτουργίας, συμπληρώνοντας τις γνώσεις σας με στοιχεία από το ακόλουθο κείμενο.

Βασική πηγή εσόδων από έκτακτες εισφορές για την Αθήνα ήταν ο θεσμός της λειτουργίας. Πρόκειται για δαπάνες στρατιωτικών και θρησκευτικών εκδηλώσεων που αναλάμβαναν οι πλουσιότεροι πολίτες. Αυτές ήταν υποχρεωτικές και είχαν τιμητικό συγχρόνως χαρακτήρα. Σύμφωνα, μάλιστα, με το παράθεμα ο τιμητικός αυτός χαρακτήρας οδηγούσε τους πλούσιους Αθηναίους σε συναγωνισμό για το ποιος θα προσφέρει περισσότερα. Ένα βραβείο, άλλωστε, στους θεατρικούς αγώνες αποτελούσε πηγή μεγάλης χαράς και υπερηφάνειας για τη φυλή που το κέρδιζε, γι’ αυτό και ο χορηγός προσπαθούσε να ξεπεράσει τους ανταγωνιστές του. Αξίζει, επίσης, να προσεχθεί ότι κάποιοι πολίτες ζητούσαν από μόνοι τους να γίνουν χορηγοί, δίνοντας πολύ περισσότερα χρήματα απ’ όσα είχαν υποχρέωση.

Οι σπουδαιότερες από τις δαπάνες αυτές ήταν: η χορηγία, σύμφωνα με την οποία ο χορηγός είχε την υποχρέωση να δώσει τα χρήματα για τη διδασκαλία ενός θεατρικού έργου· η τριηραρχία, κατά την οποία ο τριήραρχος είχε την υποχρέωση της συντήρησης και του εξοπλισμού μιας τριήρους· η αρχιθεωρία για τα έξοδα της επίσημης αποστολής (θεωρίας) σε πανελλήνιες γιορτές· η εστίαση για τα έξοδα του δείπνου μιας φυλής σε θρησκευτικές γιορτές· η γυμνασιαρχία για την τέλεση αγώνων λαμπαδηδρομίας στα Παναθήναια.

ΘΕΜΑ 2

Να παρουσιάσετε τα πρώτα βήματα διαμόρφωσης του δημοκρατικού πολιτεύματος και να αιτιολογήσετε γιατί, κατά τη γνώμη σας, είναι σημαντικό το δικαίωμα της ισηγορίας.

Μετά την πτώση των τυραννικών καθεστώτων, περίπου στα τέλη του 6ου αι. π.Χ., στις περισσότερες πόλεις επιβλήθηκαν εκ νέου ολιγαρχικά καθεστώτα, σε άλλες, όμως, όπως για παράδειγμα στην Αθήνα, έγιναν μεταρρυθμιστικές νομοθετικές προσπάθειες που άνοιξαν το δρόμο προς τη δημοκρατία (μεταρρύθμιση του Κλεισθένη).

Στο δημοκρατικό πολίτευμα κυρίαρχο πολιτειακό όργανο αναδεικνύεται η εκκλησία του δήμου, δηλαδή η συνέλευση όλων των ενήλικων κατοίκων που είχαν πολιτικά δικαιώματα. Σε κάθε πολίτη δινόταν η δυνατότητα να παίρνει το λόγο, να διατυπώνει ελεύθερα την άποψή του (ισηγορία), και να συμμετέχει στη διαμόρφωση και στην ψήφιση των νόμων (ισονομία).

Το δικαίωμα της ισηγορίας είναι, κατά τη γνώμη μου, εξαιρετικά σημαντικό, εφόσον αποτελεί επί της ουσίας θεμέλιο λίθο του δημοκρατικού πολιτεύματος, μέσω της δυνατότητας που παρέχει σε όλους τους πολίτες να εκφράσουν ελεύθερα την άποψή τους και να συμφωνήσουν ή να διαφωνήσουν με τις υπό συζήτηση σκέψεις ή προτάσεις των συμπολιτών τους. Διευρύνεται μέσω αυτού η εξέταση κάθε ζητήματος, αφού αυτό ελέγχεται από την οπτική ανθρώπων που ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις ή έχουν διαφορετικές ιδεολογικές τοποθετήσεις.