Ιστορία Προσανατολισμού: Το Κρητικό Ζήτημα μετά την έλευση της Διεθνούς Επιτροπής (1906)

Ιστορία Προσανατολισμού: Το Κρητικό Ζήτημα μετά την έλευση της Διεθνούς Επιτροπής (1906)
 
Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το ακόλουθο κείμενο να αναφερθείτε στην εξέλιξη του Κρητικού Ζητήματος από την έλευση της Διεθνούς Επιτροπής στην Κρήτη (Φεβρουάριος 1906) μέχρι και την παραίτηση του Ύπατου Αρμοστή Γεώργιου (12 Σεπτεμβρίου 1906).
 
Κείμενο
Ύστερα από τα πορίσματα της Διεθνούς Επιτροπής ακολούθησε νέος κύκλος διαπραγματεύσεων με αποτέλεσμα να συνταχθεί κοινή διακοίνωση των Μεγάλων Δυνάμεων στον πρίγκιπα Γεώργιο, στις 10/23 Ιουλίου 1906, και την επομένη στην πατέρα του. Η διακοίνωση αυτή περιείχε τις ακόλουθες προτάσεις: μεταρρυθμιστικά μέτρα για τη χωροφυλακή˙ δημιουργία πολιτοφυλακής με τη συνεργασία Ελλήνων αξιωματικών (όχι από τα ενεργά στελέχη)˙ υπαγωγή και των δύο οργανώσεων στις διαταγές του ύπατου αρμοστή˙ δάνειο 9.300.000 φράγκων υπό τον έλεγχο της δημοσιονομικής επιτροπής της Αθήνας˙ πλήρη ισότητα μωαμεθανών και χριστιανών˙ και τέλος το διορισμό μεικτής επιτροπής για την αντιμετώπιση θρησκευτικών διοικητικών προβλημάτων. Η διακοίνωση όμως δεν ικανοποίησε ούτε την Κρητική Συνέλευση ούτε το βασιλιά και την κυβέρνηση της Ελλάδας. Ο βασιλιάς συμβούλεψε τον πρίγκιπα Γεώργιο να την απορρίψει.
Ο Βενιζέλος όμως είδε ότι, όπως παρουσιαζόταν η διεθνής κατάσταση, ο προτεινόμενος διακανονισμός αποτελούσε ό,τι καλύτερο μπορούσε να γίνει προς το παρόν. Έβλεπε επίσης ότι, εφόσον η Μεγάλη Βρετανία εξακολουθούσε να παρέχει την υποστήριξή της, η Κρήτη θα κέρδιζε τελικά την ένωση με την Ελλάδα. […] Ο βασιλιάς Γεώργιος συμβούλεψε τελικά τον γιο του να παραιτηθεί από το αξίωμά του. Ο πρίγκιπας δέχτηκε απρόθυμα για το καλό της πατρίδας του και για χάρη του νησιού, που το είχε αγαπήσει και δεν ήθελε να το εγκαταλείψει. Ο βασιλιάς Γεώργιος διόρισε αντικαταστάτη του τον Αλέξανδρο Ζαΐμη, πρώην πρωθυπουργό της Ελλάδας, που έφτασε στην Κρήτη στις 18 Σεπτεμβρίου 1906.
 
Douglas Dakin, Η ενοποίηση της Ελλάδας 1770-1793, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
 
Ενδεικτική απάντηση
 
Το κίνημα του Θερίσου δεν πέτυχε πλήρως τους στόχους του, αλλά έδωσε νέα ισχυρή ώθηση στο Κρητικό Ζήτημα και προκάλεσε θετικές εξελίξεις. Διεθνής Επιτροπή που ήλθε στην Κρήτη το Φεβρουάριο 1906, ανέλαβε να εξετάσει την κατάσταση και τους όρους λειτουργίας του αρμοστειακού καθεστώτος και να υποβάλει σχετική έκθεση. Όπως επισημαίνει ο Douglas Dakin, με βάση τα συμπεράσματα τις Διεθνούς Επιτροπής ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις, οι οποίες κατέληξαν στη σύνταξη διακοίνωσης από τις Μεγάλες Δυνάμεις, η οποία κοινοποιήθηκε στον πρίγκιπα Γεώργιο (10/23 Ιουλίου 1906) και την επόμενη μέρα στον πατέρα του, βασιλιά Γεώργιο. Οι προτάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων δεν ικανοποίησαν ούτε την Κρητική Συνέλευση, αλλά ούτε την ελληνική κυβέρνηση και τον βασιλιά, ο οποίος, μάλιστα, συμβούλεψε τον γιο του να τις απορρίψει. Στον αντίποδα, πάντως, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, λαμβάνοντας υπόψη του τις διεθνείς συνθήκες, αντιλήφθηκε πως οι προτάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων αποτελούσαν τη δεδομένη στιγμή την καλύτερη δυνατή επιλογή. Θεωρούσε, άλλωστε, ότι χάρη στη συνεχιζόμενη στήριξη της Μεγάλης Βρετανίας η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα θα συνέβαινε οπωσδήποτε. Έπειτα, έτσι, από μακρότατες και επίπονες διαβουλεύσεις με τον Ελ. Βενιζέλο και με την Ελληνική Κυβέρνηση, οι Μεγάλες Δυνάμεις κατέληξαν σε μια νέα ρύθμιση του Κρητικού Ζητήματος. Το οριστικό κείμενο των μεταρρυθμίσεων προέβλεπε την οργάνωση Κρητικής Χωροφυλακής με εντελώς νέο σχήμα, την ίδρυση Κρητικής Πολιτοφυλακής, με Έλληνες αξιωματικούς που προηγουμένως θα παραιτούνταν από τον ελληνικό στρατό, και την ανάκληση των ξένων στρατευμάτων, μετά την αποκατάσταση της εσωτερικής γαλήνης στην Κρήτη. Όπως, μάλιστα, αναφέρει ο Douglas Dakin, στο πλαίσιο των προτάσεων που είχαν γίνει, περιλαμβάνονταν επίσης, οι ακόλουθες ρυθμίσεις: ένταξη υπό τον έλεγχο του ύπατου αρμοστή των σωμάτων της Χωροφυλακής και της Πολιτοφυλακής, παροχή δανείου 9.300.00 φράγκων το οποίο θα το είχε υπό τον έλεγχό της η δημοσιονομική επιτροπή της ελληνικής πρωτεύουσας, απόλυτη ισοτιμία μεταξύ χριστιανών και μωαμεθανών, καθώς και διορισμό μιας μικτής επιτροπής, η οποία θα φρόντιζε για την αντιμετώπιση τυχόν θρησκευτικών ή διοικητικών ζητημάτων.
Η πολιτική του Βενιζέλου είχε θριαμβεύσει. Αμέσως έπειτα συγκροτήθηκε η Β΄ Συντακτική Συνέλευση, για την εκπόνηση νέου συντάγματος, και η πρώτη πράξη της ήταν η έκδοση ενωτικού ψηφίσματος, μέσα σε ατμόσφαιρα συμφιλίωσης και εθνικής έξαρσης. Με νέα απόφασή τους οι Δυνάμεις παραχωρούσαν στο βασιλιά των Ελλήνων Γεώργιο Α΄ το δικαίωμα να διορίζει εκείνος τον Ύπατο Αρμοστή της Κρήτης (14 Αυγούστου 1906). Το νησί είχε ουσιαστικά καταστεί μια ιδιότυπη ελληνική επαρχία.
Μετά τις εξελίξεις αυτές, ο Πρίγκιπας Γεώργιος δεν μπορούσε πια να παραμένει στην Αρμοστεία της Κρήτης. Παρά τις επίμονες παρακλήσεις των αντιβενιζελικών φίλων του, εκείνος υπέβαλε την παραίτησή του (12 Σεπτεμβρίου 1906) και αναχώρησε από την Κρήτη. Όπως, μάλιστα, αναφέρει ο Douglas Dakin, ο Γεώργιος έλαβε τη σχετική συμβουλή από τον πατέρα του, και την αποδέχτηκε χωρίς πραγματικά να το θέλει, καθώς είχε αγαπήσει την Κρήτη και δεν ήθελε να την εγκαταλείψει. Κατανοούσε, ωστόσο, πως η παραίτησή του θα ήταν επωφελής για την εξέλιξη του Κρητικού Ζητήματος. Ο βασιλιάς της Ελλάδας Γεώργιος Α΄ υπέδειξε ως νέο Ύπατο Αρμοστή τον Αλέξανδρο Ζαΐμη, οποίος ήταν πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας και κατέφτασε στην Κρήτη στις 18 Σεπτεμβρίου του 1906, όπως συμπληρώνει ο Douglas Dakin. Το Κρητικό Ζήτημα είχε πλέον εισέλθει στη φάση της οριστικής του επίλυσης.