Ν. Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Η θέση του πολιτισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Ν. Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Η θέση του πολιτισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση
 
Κείμενο 1
Η θέση του πολιτισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η κοινοτική φιλοδοξία για μια κοινή πολιτιστική πολιτική
Το κείμενο αποτελεί διασκευή, για τις ανάγκες της εξέτασης, από τη Διδακτορική Διατριβή της Χριστίνας Παπαδοπούλου που δημοσιεύτηκε το 2021.
 
     Στην κατεύθυνση της διερεύνησης της ενσωμάτωσης του πολιτισμού στις κύριες προβληματικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της κοινοτικής φιλοδοξίας να υλοποιηθεί μια κοινή πολιτιστική πολιτική, ο προβληματισμός μας εκκινεί κατά βάση από το ερώτημα: Στην πολυπολιτισμική και πολύβουη Ευρώπη του σήμερα, που δεν έχει σε τίποτα πια να μοιάσει με τη μικρή Ευρώπη του Ψυχρού Πολέμου, τραυματισμένη από πολλαπλές κρίσεις και αντιμέτωπη με προκλήσεις, τι θέση έχει στ’ αλήθεια ο πολιτισμός, αλλά και μια συνεκτική και αναγνωρίσιμη ευρωπαϊκή ταυτότητα;
     Δε μπορεί κανείς να αμφισβητήσει ότι ο πολιτισμός διείσδυσε ορμητικά και συνέβαλε σημαντικά στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, καθώς η διαχείρισή του από τα πρώτα βήματα της Ενωμένης Ευρώπης ταυτίστηκε με τον διάλογο με τους πολίτες και τις μεταβαλλόμενες ανάγκες τους, τη συλλογική συνείδηση και το αίσθημα του ανήκειν σε μια κοινή ευρωπαϊκή οικογένεια. Κρατά όμως ακόμη αυτήν την ορμή;
     Μια σύγχρονη πολιτιστική πολιτική δεν μπορεί παρά να αποτελεί αναγκαία συνθήκη για μια ισχυρή Ενωμένη Ευρώπη. Άλλωστε, τα σύγχρονα μοντέλα πολιτιστικής πολιτικής θεωρούνται πυλώνες αειφόρου ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατάφερε να αρθρώσει μια φιλόδοξη πολιτιστική πολιτική, όπως επιβεβαιώνεται από τα εξής κρίσιμα στοιχεία:
     Στοιχείο πρώτο: Η νοηματοδότηση της πολιτιστικής πολιτικής. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η πολιτιστική πολιτική είναι πέρα και πάνω από όλα μια αντίληψη. Μια μακρόπνοη αντίληψη για τον πολιτισμό, με την ευρεία έννοια, για τις τέχνες και τα γράμματα, αλλά και για ευρύτερα πολιτικά ζητήματα (politics) που αφορούν την κουλτούρα της καθημερινής ζωής, την ταυτότητα, τη διαχείριση της μνήμης, την υπεράσπιση των κοινωνικών δικαιωμάτων και την αυτονομία. Η αντίληψη αυτή γίνεται πολιτική (policy).
     Στοιχείο δεύτερο: Η επένδυση στη διαφορετικότητα. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα, αλλά και συγκριτικά πλεονεκτήματα, της Ευρώπης είναι η διαφορετικότητα, η πολυφωνία και η πολυγλωσσία. Αναγνωρίζοντας τη διαφορετικότητα ως αναζωογονητικό στοιχείο και θέτοντάς την στο κέντρο της πολιτικής της, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενισχύει τις ανταλλαγές, τις συνεργασίες και τα δίκτυα, συμμετέχει στην καταπολέμηση των ανισοτήτων και των διακρίσεων, και συνακόλουθα στην δημοκρατία, την κοινωνική συνοχή και την αλληλεγγύη.
     Στοιχείο τρίτο: Η ικανότητα μετασχηματισμού. Ένα πολιτιστικό σχέδιο οφείλει να αφορά την κοινωνία στο σύνολό της και ανά πάσα στιγμή να συνδιαλέγεται με τις μεταβαλλόμενες ανάγκες της. Ο συνεχής διάλογος (με τον οποίο εξαρχής ταύτισε η Ευρωπαϊκή Ένωση τον πολιτισμό) είναι και αυτός που εγγυάται την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επαναπροσδιορίζει, να εμπλουτίζει και να μετασχηματίζει την πολιτική της ανάλογα με τη συγκυρία και τις ανάγκες. Εντέλει, μπορεί η Ευρώπη να αποδείξει ότι ο πολιτισμός είναι ένα δυνατό όπλο για το μέλλον της;
 
ΘΕΜΑ 1 (μονάδες 20)
Να συνοψίσεις, σε 60-70 λέξεις, τα τρία κρίσιμα στοιχεία που επιβεβαιώνουν τη φιλόδοξη πολιτιστική πολιτική, σύμφωνα με το κείμενο.
 
1^η συνοπτική απόδοση
Σύμφωνα με το κείμενο, η κοινή πολιτιστική πολιτική των Ευρωπαίων είναι ένα φιλόδοξο όραμα που στηρίζεται στη νοηματοδότηση της πολιτιστικής πολιτικής, στην επένδυση στη διαφορετικότητα και στην ικανότητα μετασχηματισμού. Κατά τη συγγραφέα, απαιτείται μακρόπνοη αντίληψη για τον πολιτισμό, τις τέχνες και τα γράμματα, η ενίσχυση των συνεργασιών μέσα από την πολυφωνία και πολυγλωσσία, καθώς και επαναπροσδιορισμός των ευρωπαϊκών αναγκών, ανάλογα με τις μεταβαλλόμενες συνθήκες. [Λέξεις: 64]
 
2^η συνοπτική απόδοση
Το φιλόδοξο της ευρωπαϊκής πολιτιστικής πολιτικής προκύπτει αρχικά από το διευρυμένο νόημα που αποδίδεται στον πολιτισμό. Εντάσσονται σε αυτόν πέρα από την τέχνη και ζητήματα πολιτικού χαρακτήρα, όπως τα κοινωνικά δικαιώματα και η αυτονομία. Σημαντική, συνάμα, είναι η αξιοποίηση της διαφορετικότητας, η οποία αναγνωρίζεται ως μέσο ανανέωσης. Με την απόδοση κεντρικής αξίας στη διαφορετικότητα επιχειρείται η αντιμετώπιση των ανισοτήτων και των διακρίσεων. Η πολιτιστική πολιτική, τέλος, αποκτά προσαρμόσιμο χαρακτήρα, ώστε να ανταποκρίνεται στις εκάστοτε ανάγκες. [Λέξεις: 75]   
 
ΘΕΜΑ 2 (Μονάδες 35)
Ερώτημα 1ο (μονάδες 15)
Σε 70-80 λέξεις, αξιοποιώντας και στοιχεία από το συγκείμενο (τα συμφραζόμενα), να σχολιάσεις τη φράση που διατυπώνεται στο κείμενο: «Μια σύγχρονη πολιτιστική πολιτική δεν μπορεί παρά να αποτελεί αναγκαία συνθήκη για μια ισχυρή Ενωμένη Ευρώπη».
 
Η επένδυση σε μια σύγχρονη πολιτιστική πολιτική έχει καίρια σημασία για την ισχυροποίηση της Ενωμένης Ευρώπης, αφενός διότι ενισχύει την κοινωνική συνοχή και αφετέρου διότι στηρίζει την αειφόρο ανάπτυξη. Μέσω του πολιτισμού, άλλωστε, διασφαλίζεται η αποδοχή της διαφορετικότητας, αναγνωρίζεται η αξία των κοινωνικών δικαιωμάτων και επιτυγχάνεται, ως εκ τούτου, η διαμόρφωση μιας ενιαίας αντίληψης που λειτουργεί ως συνεκτικός δεσμός για τους πολίτες. Παραλλήλως, βέβαια, ο πολιτισμός ευαισθητοποιεί τους πολίτες για κρίσιμα ζητήματα, όπως είναι στην εποχή μας το περιβάλλον, καθιστώντας ευχερέστερη την υιοθέτηση πολιτικών υπέρ της αειφόρου ανάπτυξης.
 
Κείμενο 2
«Περίπατος στην Ευρώπη»
Γιώργος Θεοτοκάς, Ελεύθερο Πνεύμα,δοκίμιο, επιμ. Κ.Θ.Δημαράς, εκδ. Εστία, Αθήνα 2019 (νέα συμπληρωμένη έκδοση), 1η έκδ 1929. Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια συρραφή αποσπασμάτων για τις ανάγκες της εξέτασης.
 
     [...] Η Ευρώπη είναι σαν ένας κήπος που συγκεντρώνει τα πιο διαφορετικά λουλούδια, τα πιο αταίριαστα χρώματα. Κάθε φορά που περνούμε τα σύνορα μιας ευρωπαϊκής χώρας, αισθανόμαστε πως όλα αλλάζουν τριγύρω μας, όχι μόνο η γλώσσα και οι κοινωνικές συμβάσεις, μα κι ο αέρας που αναπνέουμε, κ’ η ουσία της γης που πατούμε, κι ο χαρακτήρας των ανθρώπων που συναντούμε. Σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα αισθανόμαστε αμέσως μια ιδιαίτερη έκφραση, μοναδική και αμίμητη, μια ιδιαίτερη φυσιογνωμία, ζωντανή και αεικίνητη, δημιούργημα της φύσης, των αιώνων και της ιδιοφυΐας ενός λαού. [...]
     Η Ευρώπη είναι ένα σύμπλεγμα από άπειρες αντιθέσεις. Διαφορετικές και πολύ συχνά αντίθετες ψυχικές αντιθέσεις γεννιούνται σε όλα τα σημεία του ορίζοντα. [...] Όταν περιπλανάται κανείς στα μονοπάτια και στα άλση του κήπου της Ευρώπης, παρατηρεί από κοντά τις διαφορές και τις αντιθέσεις και μπορεί να τις αναλύσει λεπτομερειακά.[...]
     Η Ευρώπη μονάχα όταν την κοιτάζουμε από υψηλά δείχνει όλη τη λαμπρότητά της. Όταν σηκωθεί το αεροπλάνο και αποχτήσουμε προοπτική και μπορέσουμε να αγκαλιάσουμε την ήπειρο με μια ματιά, αισθανόμαστε ξαφνικά την αρμονία του συνόλου. Οι τοπικές παραφωνίες ενώνονται σε μια ανώτερη συμφωνία που δεν μπορεί να τη συλλάβει το αυτί του πεζοπόρου, γιατί συντελείται υψηλά. Οι άπειρες αντιθέσεις συγχωνεύονται σε μια ανώτερη σύνθεση.[...]
     Το ευρωπαϊκό πνεύμα προϋποθέτει την κατανόηση της αρμονίας του ευρωπαϊκού συνόλου. Όταν κοιτάζουμε από υψηλά ταυτόχρονα τις διάφορες αποχρώσεις του ευρωπαϊκού πολιτισμού, καταλαβαίνουμε ότι όλες ήταν απαραίτητες για να υπάρξει αυτός ο πολιτισμός. Τότε δε σταματούσε το βλέμμα μας σε μιαν από αυτές, δεν αναγνωρίζουμε σε καμμιάν την υπεροχή, μα προσπαθούμε να τις καταλάβουμε και να τις διατηρήσουμε όλες. Η υπεροχή ανήκει στο σύνολο. Η μεγάλη αξία αυτού του συνόλου είναι ότι κατόρθωσε να ενώσει σε μιαν ανώτερη σύνθεση τις αντιθέσεις που το αποτελούν.
     Απάνω από τις τοπικές διαφορές των λαών της Ευρώπης υπάρχει μια κοινή πνευματική και ηθική ζωή, μια κοινή ευρωπαϊκή παιδεία. Αν μπορούσαμε να καθορίσουμε ακριβώς το περιεχόμενο αυτής της λέξης θα λέγαμε πως υπάρχουν κοινά ιδανικά. Είναι ένα ανώτερο επίπεδο όπου καταλήγουν και εναρμονίζονται οι πνευματικές προσπάθειες των λαών της Ευρώπης που πηγάζουν πάντα άμεσα ή έμμεσα, συνειδητά ή ασυνείδητα από μια διάθεση κοινή. Βλέπουμε τους λαούς της Ευρώπης με μια θαυμάσια ένταση των δυνάμεων τους, που βάσταξε αιώνες και ποτέ δεν πέφτει να γυρεύουν μέσα τους αλήθειες όχι εθνικές μα παγκόσμιες, όχι πρόσκαιρες μα αιώνιες. Ο καθένας τους φιλοδοξεί κι αυτή είναι η μεγαλύτερη φιλοδοξία του να ξεπεράσει την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του, την ιδιαίτερη αισθαντικότητά του, την ιδιαίτερη ζωή του και να ανακαλύψει μέσα του τον Άνθρωπο.
 
Ερώτημα 2ο (μονάδες 10)
Στο κείμενο ο συγγραφέας οργανώνει το λόγο του με την τεχνική της αναλογίας. Παράθεσε με συντομία τα δύο μέλη της (μονάδες 4). Τι πετυχαίνει ο συγγραφέας με αυτή την τεχνική; (μονάδες 6)
 
Ο Θεοτοκάς παραλληλίζει, στο πλαίσιο μιας αναλογίας, την Ευρώπη με έναν κήπο, στον οποίο συγκεντρώνονται και συνυπάρχουν διαφορετικά μεταξύ τους λουλούδια, οι επιμέρους, δηλαδή, λαοί της ευρωπαϊκής ηπείρου. Με την τεχνική αυτή ο συγγραφέας κατορθώνει να αναδείξει με εναργή τρόπο τον πολυσύνθετο χαρακτήρα της Ευρώπης και την ποικιλομορφία των εθνοτήτων της. Απώτερος, βέβαια, στόχος του είναι να επισημάνει πως παρά τις διαφορές των επιμέρους λαών και τη μοναδικότητα του καθενός, όλοι μαζί συνθέτουν μια αρμονική «συμφωνία».
 
Ερώτημα 3ο (μονάδες 10)
Στόχος του συγγραφέα είναι να μυήσει τον αναγνώστη στην ιδέα και αξία της πολυμορφίας που διακρίνει την Ευρώπη. Να εντοπίσεις δύο γλωσσικές επιλογές με τις οποίες προσπαθεί να πετύχει τον παραπάνω στόχο του και να εξηγήσεις με συντομία πώς η καθεμία τον υπηρετεί.
 
Ο συγγραφέας προκειμένου να μεταδώσει στον αναγνώστη το μήνυμα πως η πολυμορφία της Ευρώπης συνιστά αξία και όχι πρόβλημα αξιοποιεί ποικίλες γλωσσικές επιλογές. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζει η χρήση των επιθέτων μέσω των οποίων αναδεικνύεται η διαφορετικότητα και η μοναδικότητα των επιμέρους ευρωπαϊκών εθνοτήτων («διαφορετικά», «αταίριαστα», «μοναδική», «αμίμητη», «ιδιαίτερη» κ.ά.). Με την αξιοποίηση των επιθέτων αυτών ο συγγραφέας καθιστά σαφές πως κάθε χώρα της Ευρώπης έχει το δικό της μοναδικό και αμίμητο χαρακτήρα. Η πολυμορφία της Ευρώπης, επομένως, είναι δεδομένη και αδιαμφισβήτητη, δεν αποτελεί, ωστόσο, ανασταλτικό παράγοντα στην αρμονική συνύπαρξη των ευρωπαϊκών λαών, όπως αυτό τονίζεται με τη χρήση ουσιαστικών που δηλώνουν το στοιχείο της σύνθεσης («σύμπλεγμα», «συμφωνία», «αρμονία», «σύνολο», «σύνθεση»). Επισημαίνεται, έτσι, πως παρά τις εμφανείς μεταξύ τους διαφορές οι εθνότητες της Ευρώπης διαμορφώνουν ένα συνεκτικό σύνολο που διαπνέεται από «μια κοινή πνευματική και ηθική ζωή».
 
ΘΕΜΑ Δ
Σε μία ομιλία σε εκδήλωση του σχολείου σας με αφορμή τις ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς, οι οποίες, μεταξύ άλλων, αποσκοπούν στο να αντιπαραταχθούν στον ρατσισμό και στην ξενοφοβία και να προτρέψουν για μεγαλύτερη ανοχή απέναντι στους άλλους πολιτισμούς σε ολόκληρη την Ευρώπη, καλείστε να αναφερθείτε: α) στο πώς η επαφή με την ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά επιτρέπει δυνητικά τη βελτίωση της ελληνικής κοινωνίας και των πολιτών της, και β) στο πώς θα ενισχυθεί ουσιαστικά το ενδιαφέρον των μαθητών για την πολιτιστική κληρονομιά των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. (350-400 λέξεις)
 
Ιδέες/επιχειρήματα για το 1^ο ζητούμενο
- Η επαφή με την πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης επιτρέπει στους πολίτες να εκτιμήσουν την αξία της διαφορετικότητας των επιμέρους λαών και να κατανοήσουν πως μέσω του πολυποίκιλου χαρακτήρα της ευρωπαϊκής ηπείρου διασφαλίζεται η διαρκής ανανέωση του τρόπου θέασης των κοινών προβλημάτων. Η αποδοχή, άλλωστε, της διαφορετικότητας επενεργεί θετικά στην αντιμετώπιση της ξενοφοβίας και του ρατσισμού, εφόσον οι άλλοι λαοί παύουν να θεωρούνται «ξένοι» και αποκτούν θέση στην ενιαία ευρωπαϊκή οικογένεια.
- Το γεγονός πως στη βάση των ευρωπαϊκών πολιτισμών βρίσκονται κρίσιμες και οικείες στους Έλληνες έννοιες, όπως είναι η δημοκρατία, ο ανθρωπισμός και η αλληλεγγύη, καθιστά την κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα ιδιαιτέρως γνώριμη στον ελληνικό λαό και κατ’ επέκταση κομμάτι της ήδη υπάρχουσας δικής του ταυτότητας. Λαμβάνει, έτσι, το μήνυμα της διατήρησης, αλλά και της ενίσχυσης βασικών στοιχείων της μακραίωνης κουλτούρας του, η οποία ενέπνευσε άλλοτε με τις αξίες της τον εξευγενισμό και την ανθρωπιστική όψη των άλλων ευρωπαϊκών πολιτισμών.
- Η πολιτιστική κληρονομιά συνδέεται στενά με την καθημερινή ζωή και τις αξίες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη σύγχρονη εποχή. Ως εκ τούτου, μέσω των αξιών αυτών οι πολίτες ευαισθητοποιούνται και κινητοποιούνται απέναντι σε τρέχοντα προβλήματα, όπως είναι οι κοινωνικές ανισότητες, η περιβαλλοντική κρίση, ο παραμερισμός του διαλόγου και η ύπαρξη διακρατικών εντάσεων.
- Μέσω της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς η ελληνική κοινωνία μπορεί να συνειδητοποιήσει πως οι διαχρονικές αξίες του παρελθόντος διατρέχουν ακόμη την καθημερινότητά της, καλώντας την να δώσει εκ νέου έμφαση στον καίριο παράγοντα της κοινωνικής συνοχής και στην υιοθέτηση της μοναδικότητας που διακρίνει τον δικό της πολιτισμό.
 
Ιδέες/επιχειρήματα για το 2^ο ζητούμενο
- Η ενθάρρυνση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την πολιτιστική κληρονομιά των άλλων ευρωπαϊκών κρατών μπορεί να επιτευχθεί με την αξιοποίηση των ποικίλων δυνατοτήτων της τεχνολογίας και του διαδικτύου. Χωρίς ιδιαίτερο οικονομικό κόστος μαθητές των ελληνικών σχολείων μπορούν να συνομιλήσουν με μαθητές άλλων ευρωπαϊκών σχολείων προχωρώντας σε ένα αμοιβαίο μοίρασμα εμπειριών και χαρακτηριστικών γνωρισμάτων του πολιτισμού τους. Μπορούν, συνάμα, να αναζητήσουν πληροφορίες και να εντοπίσουν άφθονο οπτικοακουστικό υλικό σχετιζόμενο με την κουλτούρα άλλων ευρωπαϊκών λαών.
- Με τη διεύρυνση του προγράμματος Erasmus Έλληνες μαθητές θα μπορούν να έχουν την ευκαιρία της άμεσης επαφής με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, προχωρώντας σε ανταλλαγές επισκέψεων και γνωρίζοντας δια ζώσης τον ιδιαίτερο χαρακτήρα άλλων ευρωπαϊκών κρατών. Πρόκειται, βέβαια, για προγράμματα που μπορούν να καλυφθούν οικονομικά με ενίσχυση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να μην επιβαρύνονται οι οικογένειες των μαθητών.
- Η επισήμανση του γεγονότος πως ως πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι νέοι της χώρας μας έχουν τη δυνατότητα να σπουδάσουν ή να εργαστούν σε οποιαδήποτε άλλο κράτος της Ένωσης επιθυμούν, μπορεί να επενεργήσει θετικά στην ενίσχυση του ενδιαφέροντός τους για τα άλλα κράτη μέλη. Χρειάζεται, άλλωστε, να εξοικειωθούν με τους άλλους ευρωπαϊκούς πολιτισμούς προκειμένου να αντιληφθούν πως πέρα από τις διαφορές υπάρχουν σημαντικές και πολλές ομοιότητες.
- Με την αξιοποίηση του μαθήματος της Ιστορίας είναι εφικτή η ανάδειξη της συνεχούς αλληλεπίδρασης μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, αλλά και της -ως ένα βαθμό- κοινής τους πορείας προς τις ίδιες καίριες μεταβάσεις σε επίπεδο κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης. Ουσιαστική, μάλιστα, είναι η επισήμανση της πνευματικής γονιμοποίησης της ευρωπαϊκής ηπείρου από τον ελληνικό πολιτισμό, καθώς και της αποτελεσματικής αξιοποίησης από άλλες ευρωπαϊκές χώρες των πνευματικών και πολιτιστικών ερεθισμάτων που δέχτηκαν από τον ελληνικό πνευματικό χώρο.
 
Κείμενο 3
ΦΩΝΕΣ
Το ποίημα είναι του Νικηφόρου Βρεττάκου, ανήκει στη συλλογή «Τα ποιήματα», τόμος τρίτος, εκδ. Τρία Φύλλα, Αθήνα: 1991.
 
Φτάνουνε κάποτε κάποιες φωνές
που νομίζει κανείς πως έχουνε χέρια
και χαϊδεύουνε την ψυχή. Περνούν
μες στο σώμα, το διατρέχουν ολόκληρο,
κατεβαίνουν τις σκάλες της καρδιάς σου
σαν άγγελοι, κυνηγούν, αποδιώχνουν
τα παρείσαχτα σύννεφα, σβήνουν
με σπόγγους χρυσούς
τις σκιές.
              Σηκώνουν το πνεύμα
όπως ένα στεφάνι πρωτομαγιάς που έχει
πέσει απ’ τ’ ανώφλι της πόρτας
και το βάζουν στη θέση του.
 
ΘΕΜΑ 3 (μονάδες 15)
Να ερμηνεύσεις τα αποτελέσματα που δημιουργούν οι Φωνές στο Κείμενο 3, με αναφορά σε τρεις κειμενικούς δείκτες που τα αναδεικνύουν. Ποιες σκέψεις και συναισθήματα σου δημιουργεί η ανάγνωση του ποιήματος; (150-200 λέξεις).
 
Οι φιλικές και ενθαρρυντικές φωνές του ποιητικού κειμένου έχουν τη δυνατότητα να παρηγορούν το άτομο και να το στηρίζουν στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από το σχήμα προσωποποίησης οι φωνές αυτές «χαϊδεύουνε την ψυχή» του ατόμου προσφέροντάς του παραμυθία, όταν την έχει ανάγκη. Κατορθώνουν, συνάμα, να φτάνουν στα βαθύτερα σημεία της καρδιάς του ατόμου, όπως αυτό αποδίδεται με τη χρήση μεταφορικού λόγου «κατεβαίνουν τις σκάλες της καρδιάς σου» και να απομακρύνουν κάθε δυσάρεστη, οδυνηρή ή επιζήμια σκέψη, όπως εναργώς προκύπτει από τη σχετική παρομοίωση «σαν άγγελοι, κυνηγούν, αποδιώχνουν». Ενώ, έχουν ακόμη τη δυνατότητα να αναστηλώνουν το φρόνημα και το πνεύμα του ατόμου, όταν εκείνο υπό την πίεση των γεγονότων έχει καταρρεύσει, όπως η διαδικασία αυτή αποδίδεται με μια ακόμη παραστατική παρομοίωση «Σηκώνουν το πνεύμα, όπως ένα στεφάνι πρωτομαγιάς που έχει πέσει».
Η λυτρωτική αυτή επενέργεια των φωνών που προσφέρουν πολύτιμη βοήθεια στο δοκιμαζόμενο άτομο, μου δημιουργεί συναισθήματα ελπίδας σχετικά με τη δύναμη της αγάπης και της φιλίας. Με τη σκέψη πως οι φωνές αυτές ανήκουν σε πρόσωπα του φιλικού ή του οικογενειακού περιβάλλοντος αντιλαμβάνομαι τον ιδιαίτερα υποστηρικτικό ρόλο που διαδραματίζουν τα άτομα που μας νοιάζονται και μας αγαπούν.