Σοφοκλέους, Αντιγόνη: Στίχοι: 280-331 [Μετάφραση & Ερμηνευτικές ερωτήσεις]

 
Σοφοκλέους, Αντιγόνη: Στίχοι: 280-331 [Μετάφραση & Ερμηνευτικές ερωτήσεις]
 
ΚΡ. Πάψε, προτού με γεμίσεις θυμό μιλώντας,
μην βρεθείς άμυαλος, αν και είσαι γέρος.
Γιατί λες πράγματα μη ανεκτά, όταν λες
ότι οι θεοί έχουν έγνοια γι’ αυτόν τον νεκρό.
Για ποιο από τα δύο, επειδή τον τιμούν ως ευεργέτη
τον έθαψαν αυτόν, ο οποίος τους περίστυλους
ναούς ήρθε να πυρπολήσει και τα αφιερώματα,
και να ερημώσει τη γη τους και να καταλύσει τους νόμους;
Ή μήπως βλέπεις οι θεοί να τιμούν τους κακούς;
Δεν είναι δυνατό⸱ αλλά από την πρώτη στιγμή της βασιλείας μου,
άνδρες που με δυσκολία υπέφεραν τη διαταγή μου σιγομουρμούριζαν εναντίον μου,
κουνώντας το κεφάλι, ούτε έβαζαν υπάκουα τον τράχηλο κάτω από τον ζυγό,
ώστε να πειθαρχήσουν σε μένα.
Από αυτούς, παρασυρμένοι με χρήματα, γνωρίζω πολύ καλά
ότι αυτοί εδώ τα έκαναν αυτά.
Γιατί κανένας θεσμός τόσο κακός σαν το χρήμα
δεν έχει φυτρώσει στους ανθρώπους. Αυτό και πόλεις
κυριεύει, αυτό άνδρες ξεσπιτώνει, αυτό καθοδηγεί και διαστρέφει
τις δίκαιες γνώμες των ανθρώπων, ώστε να στρέφονται σε αισχρές πράξεις⸱
δείχνει στους ανθρώπους να κάνουν πανουργίες
και κάθε ανόσιο έργο να γνωρίζουν.
Όσοι όμως πληρώθηκαν και έκαναν αυτά
αργά ή γρήγορα κατάφεραν, ώστε να τιμωρηθούν.
Αλλά, αν τιμώ και σέβομαι ακόμα τον Δία,
μάθε το καλά, με όρκο σου το λέω,
τον αυτουργό αυτής της ταφής
αν δε βρείτε και παρουσιάσετε μπροστά στα μάτια μου,
ο θάνατος δεν θα είναι αρκετός για σας, πριν
ζωντανοί στην κρεμάλα φανερώσετε αυτή την παρανομία,
για να παίρνετε στο εξής το κέρδος, αφού μάθετε από πού πρέπει να το ζητάτε
και στο εξής να μάθετε ότι δεν πρέπει να αγαπάτε το κέρδος από παντού.
Γιατί από τα παράνομα κέρδη μπορείς να δεις τους περισσότερους
να καταστρέφονται παρά να έχουν σωθεί.
 
ΦΥ. Θα μου επιτρέψεις να μιλήσω ή αφού κάνω μεταβολή να φύγω χωρίς να πω τίποτε.
ΚΡ. Δεν καταλαβαίνεις ότι και τώρα ενοχλητικά μιλάς;
ΦΥ. Ενοχλείσαι στα αυτιά ή στην καρδιά;
ΚΡ. Γιατί αναζητάς που είναι η λύπη μου;
ΦΥ. Ο δράστης σε ενοχλεί στην καρδιά, εγώ στα αυτιά.
ΚΡ. Αλίμονο, πόσο φανερά φλύαρος γεννήθηκες.
ΦΥ. Έστω, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχω κάνει αυτή την πράξη.
ΚΡ. Και μάλιστα, αφού πούλησες την ψυχή σου για χρήματα.
ΦΥ. Αλίμονο, είναι αλήθεια φοβερό να σχηματίζει εσφαλμένες αντιλήψεις εκείνος που παίρνει αποφάσεις.
ΚΡ. Κάνε τον έξυπνο με τη λέξη δόξα⸱ εάν δεν μου αποκαλύψετε τους δράστες αυτής της πράξης, θα παραδεχτείτε ότι
τα ανέντιμα κέρδη φέρνουν συμφορές.
ΦΥ. Αλλά, μακάρι να βρεθεί κι ακόμη περισσότερο⸱
αλλά είτε συλληφθεί είτε όχι, γιατί αυτό θα το κρίνει η τύχη,
με κανένα τρόπο δε θα με δεις να ξανάρθω εδώ.
Γιατί και τώρα αφού σώθηκα χωρίς να το περιμένω και να το ελπίζω,
χρωστώ στους θεούς πολλή ευγνωμοσύνη.
 
1. Ποιες αντιδράσεις προκαλεί στον Κρέοντα η υπόθεση του χορού σχετικά µε την ταφή του Πολυνείκη; Ποια στοιχεία του χαρακτήρα του αποκαλύπτουν οι αντιδράσεις αυτές;
 
Ο Κρέων διακόπτει απότομα τον κορυφαίο του χορού. Απορρίπτει οργισμένος την επιφυλακτική παρατήρηση του κορυφαίου για πιθανή θεϊκή παρέμβαση. Η υπόνοια και μόνο πως οι θεοί θα μπορούσαν να έχουν μεριμνήσει για τον νεκρό προκαλεί αγανάκτηση στον Κρέοντα, εφόσον, κατά τη δική του αντίληψη, θα ήταν αδιανόητο κάτι τέτοιο. Πώς θα μπορούσαν οι θεοί να ενδιαφερθούν για κάποιον που επιχείρησε να καταστρέψει την πατρίδα του;
Η οργισμένη αυτή αντίδραση του Κρέοντα φανερώνει αφενός το οξύθυμο του χαρακτήρα του και αφετέρου την ακλόνητη πεποίθησή του πως οι απόψεις του είναι οι μόνες σωστές. Με την απόλυτη στάση του και με την απροθυμία του να δεχτεί οποιαδήποτε διαφορετική οπτική ο Κρέων εμφανίζεται επικίνδυνα δογματικός, αφού δεν είναι διατεθειμένος να αναθεωρήσει ούτε κατ’ ελάχιστο τα όσα εκείνος θεωρεί ορθά, έστω κι αν διακρίνει τις αντιδράσεις των γύρω του.  
 
2. Ποια αντίληψη έχει ο Κρέων για τη δικαιοσύνη των θεών και για την κρίση τους απέναντι στο νεκρό Πολυνείκη;
 
Ο Κρέων θεωρεί πως οι θεοί σε καμία περίπτωση δεν λαμβάνουν πρόνοια για τον Πολυνείκη, δοθέντος ότι εκείνος στράφηκε εκδικητικά ενάντια στη Θήβα και ήταν έτοιμος να κάψει τους ναούς τους και να ερημώσει την πατρίδα του. Οι προθέσεις αυτές του Πολυνείκη συνιστούν, κατά τον Κρέοντα, επαρκή στοιχεία για την καταδίκη του από τους θεούς. Εκείνο, ωστόσο, που δεν λαμβάνει υπόψη του ο Κρέοντας είναι πως ακόμη κι αν οι θεοί έκριναν πράγματι αρνητικά τις πράξεις του Πολυνείκη, δεν είναι καθόλου βέβαιο πως θα συναινούσαν στο να παραμείνει άταφο το σώμα του.
Ο Κρέων βασιζόμενος στην επίθεση του Πολυνείκη ενάντια στην ίδια του την πόλη προχωρά πέρα από το επιτρεπτό και ταυτίζει τη δική του σκληρή κρίση με εκείνη των θεών. Μια τιμωρία, όμως, που προορίζεται για ένα άψυχο σώμα, διόλου δεν προσιδιάζει στη θεϊκή αντίληψη για την τιμωρία των θνητών.
 
3. Ποια κίνητρα αποδίδει ο Κρέων σ’ αυτούς που θεωρεί υπεύθυνους για την ταφή του Πολυνείκη;
 
Ο Κρέων, ως νέος βασιλιάς της Θήβας, θεωρεί πως εκείνοι που υποκίνησαν την ταφή του Πολυνείκη είναι άνδρες της πόλης που δυσφορούν απέναντι στην εξουσία του. Θεωρεί, δηλαδή, πως το κίνητρο πίσω από την παράβαση της διαταγής του είναι πολιτικό και πως απώτερος σκοπός των ηθικών αυτουργών είναι η αμφισβήτηση της βασιλικής ιδιότητάς του. Για τον Κρέοντα δεν υπάρχει άλλη εξήγηση για μια τέτοια πράξη πέρα από την επιθυμία εκείνων που δεν τον αποδέχονται ως βασιλιά να διαμορφώσουν ένα κλίμα ανυπακοής, ώστε να οδηγήσουν στην ανατροπή του ή τουλάχιστον να διατρανώσουν την αντίθεσή τους απέναντί του.
 
4. Ποια θεωρία αναπτύσσει ο Κρέων για τη χρήση και τη δύναµη του χρήµατος;
 
Ο Κρέων προκειμένου να αιτιολογήσει την άποψή του πως οι δράστες της ταφής του Πολυνείκη οδηγήθηκαν σε αυτή την πράξη λαμβάνοντας χρήματα από πολιτικούς του αντιπάλους προχωρά στη διατύπωση μιας ευρύτερης θεωρίας για τη δύναμη του χρήματος. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή το χρήμα αποτελεί τον χειρότερο θεσμό μεταξύ των ανθρώπων, διότι έχει τη δύναμη να διαφθείρει τους ανθρώπους και να τους εξωθεί στις πιο αισχρές και ανήθικες πράξεις. Με το δέλεαρ του χρήματος μπορούν να υποκινηθούν μισθοφόροι για να προχωρήσουν στην κατάληψη μιας πόλης, όπως και άνδρες να εγκαταλείψουν τις οικογένειές τους κυνηγώντας το με όποιο θεμιτό ή αθέμιτο τρόπο έχουν στη διάθεσή τους. Για χάρη του χρήματος, άλλωστε, κάθε άνθρωπος, όσο δίκαιος και αν είναι, μπορεί να διαφθαρεί τελικά και να καταφύγει σε κάθε πιθανή παρανομία προκειμένου να πλουτίσει. Η δίψα για το χρήμα, μάλιστα, δεν αφήνει κανέναν ανέγγιχτο είτε πρόκειται για κάποιον απλό πολίτη είτε για κάποιο δημόσιο πρόσωπο, με αποτέλεσμα καθένας από αυτούς να εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία και να καταφεύγει σε όποια πιθανή ανηθικότητα για να το διασφαλίσει. Αν, επομένως, ο πόλεμος είναι ο δάσκαλος της βίας, όπως ανέφερε ο Θουκυδίδης, τότε, κατά τον Κρέοντα, το χρήμα είναι ο δάσκαλος της διαφθοράς.     
 
5. Ποιες υποθέσεις κάνει ο Κρέων σχετικά µε τον δράστη της ταφής και τα κίνητρά του;
 
Ο Κρέων υποψιάζεται πολιτική συνωμοσία εναντίον του. Η καχυποψία και οι φόβοι συνοδεύουν, άλλωστε, διαχρονικά την εξουσία. Πιθανολογεί πως την ταφή την έκανε κάποιος από τους φύλακες, όχι από δική του πρωτοβουλία, εφόσον οι φύλακες ήταν απλοί υπηρέτες και δεν θα είχαν αυτόνομο κίνητρο, αλλά έχοντας λάβει χρήματα από πολιτικούς αντιπάλους του. Κατά τον Κρέοντα, άρα, το μόνο πιθανό κίνητρο πίσω από αυτή την πράξη είναι οι πολιτικές φιλοδοξίες αντιπάλων του που αρνούνται να αποδεχτούν πως εκείνος είναι ο νέος -νόμιμος- βασιλιάς της πόλης.
 
6. Ο Κρέων είναι βέβαιος ότι την εντολή του την παραβίασαν πολιτικοί του αντίπαλοι. Τι συνέβη όµως στην πραγµατικότητα και τι είναι αυτό που εµποδίζει τον Κρέοντα να αντιληφθεί την αλήθεια;
 
Ο Κρέων κινείται ανάµεσα στην καχυποψία από τη µια πλευρά και τον υπερβολικό ζήλο στην άσκηση των καθηκόντων του από την άλλη. Στην προσπάθειά του όµως να αναδειχθεί άξιος ηγέτης, υψώνεται ασυναίσθητα σε θέση απ’ όπου φαίνεται να ρυθµίζει µε τις αποφάσεις του τα πράγµατα όχι µόνο του πάνω, αλλά και του κάτω κόσµου. Η υπερβολική σιγουριά του ότι ενεργεί δίκαια, τον οδηγεί σε πλάνη, από την οποία µε κανένα τρόπο δεν µπορεί να ξεφύγει. Ο Κρέων δεν αντιλαµβάνεται ότι µε τις διαταγές του υπερβαίνει την εξουσία που έχει ως κοσµικός άρχοντας. Το τραγικό γι’ αυτόν είναι ότι στην προκειµένη περίπτωση ενεργεί µε υπερβολικό ζήλο και σκοπός του είναι να υπηρετήσει την πόλη του δίκαια. Έτσι, την τοποθετεί ως υπέρτατη αξία πάνω από τους άγραφους νόµους, κάτι που αποτελεί ύβρη απέναντι στους θεούς, σύµφωνα µε την αντίληψη του Σοφοκλή.
 
7. Με ποιο τρόπο ο Κρέων προσπαθεί να πληροφορηθεί από το φύλακα το δράστη της ταφής; Ποια στοιχεία του χαρακτήρα του µπορούµε να συναγάγουµε από τη συµπεριφορά του;
 
Ο Κρέων προκειμένου να μάθει ποιος είναι ο δράστης της ταφής εκφοβίζει τον φύλακα, δίνοντας, μάλιστα, όρκο πως θα τον θανατώσει, μαζί με τους άλλους φύλακες, αφού πρώτα τους βασανίσει μέχρι να μιλήσουν. Η απειλή αυτή -που προερχόμενη από τον Κρέοντα ισοδυναμεί με προειδοποίηση για κάτι το αναπόφευκτο- υποδηλώνει τη σκληρότητα του Κρέοντα, αλλά και την ευκολία με την οποία είναι έτοιμος να αξιοποιήσει την εξουσία του νέου αξιώματος. Χωρίς να λάβει υπόψη του το ενδεχόμενο πως ο φύλακας δηλώνει με ειλικρίνεια την άγνοιά του για την ταυτότητα του δράστη, καταφεύγει αμέσως στις απειλές και φανερώνει, έτσι, την τυραννική φύση του χαρακτήρα του.
 
8. Να αναπτύξετε την άποψή σας για το χαρακτήρα του Κρέοντα, όπως προκύπτει από τη µέχρι τώρα συµπεριφορά του. Να κρίνετε ιδίως τον τρόπο που σκέπτεται και τον τρόπο που συµπεριφέρεται απέναντι στους υπηκόους του.
 
Παρά το γεγονός ότι ο Κρέοντας έχει ως βασική του πρόθεση να προφυλάξει τη Θήβα από μελλοντικές απειλές, προχωρά σε μια διαταγή ιδιαίτερης σκληρότητας που περισσότερο αναστατώνει τους πολίτες της Θήβας παρά εκφοβίζει τους πιθανούς εχθρούς της. Η εικόνα του, ωστόσο, αμαυρώνεται κυρίως από το πώς αντιδρά στο άκουσμα πως κάποιος αψήφησε τη διαταγή του και έθαψε τον Πολυνείκη. Χωρίς καν να λάβει υπόψη του το ενδεχόμενο πως ίσως κάποιος αισθάνθηκε λύπηση για τον νεκρό γιο του Οιδίποδα, σπεύδει να συμπεράνει πως πρόκειται για πράξη με πολιτικά κίνητρα, η οποία στρέφεται κατά της νεοαποκτηθείσας εξουσίας του. Εξοργίζεται, έτσι, εφόσον θεωρεί πως αμφισβητούν το κύρος του και καταφεύγει σε απειλές προκειμένου να αποκαλύψει τον δράστη αυτής της πράξης.
Ο Κρέοντας αναδεικνύεται ανασφαλής σχετικά με τη νομιμότητα και την αποδοχή της εξουσίας του, παρασύρεται από τον φόβο πως έχει πολιτικούς αντιπάλους και οδηγείται σε βεβιασμένα συμπεράσματα. Χάνει την ψυχραιμία του και απειλεί με σκληρότατη τιμωρία τους φύλακες, φανερώνοντας το βαθμό της ανησυχίας του. Δεν κατορθώνει να διαχειριστεί με μέτρο την κατάσταση και εμφανίζεται απάνθρωπος, δεσποτικός και δογματικός.
 
9. Ποιες συµφορές φέρνει στους ανθρώπους το χρήµα σύµφωνα µε τη θεωρία του Κρέοντα;
 
Ο Κρέοντας πιστεύοντας πως η ταφή του Πολυνείκη έγινε από τους φύλακες, οι οποίοι έλαβαν χρήματα από πολιτικούς του αντιπάλους, επισημαίνει πως οι περισσότεροι άνθρωποι που κερδίζουν χρήματα με παράνομο τρόπο καταλήγουν τελικά να καταστρέφονται παρά να διασώζονται από αυτά. Θεωρεί, δηλαδή, πως οι παρανομίες που διαπράττουν οι άνθρωποι για χάρη του χρήματος συνιστούν, παράλληλα, την αιτία της καταστροφής τους, αφού υπάρχει μια θεϊκή διαδικασία εξισορρόπησης που οδηγεί όσους παρανομούν στον χαμό τους. Το χρήμα έχει τη δύναμη να διαφθείρει τους ανθρώπους και να τους εξωθεί σε ανόσιες πράξεις, αλλά τα κέρδη του χρήματος είναι προσωρινά, εφόσον οι άδικοι καταλήγουν να τιμωρούνται για τις άνομες και ανήθικες πράξεις τους.
 
10. Ποια κατηγορία αντιµετωπίζει ο φύλακας από τον Κρέοντα και µε ποιους φραστικούς ελιγµούς προσπαθεί να αµυνθεί;
 
Ο Κρέοντας κατηγορεί τον φύλακα πως εκείνος ενταφίασε τον Πολυνείκη έχοντας λάβει χρήματα από πολιτικούς του αντιπάλους. Μια άδικη για τον φύλακα κατηγορία, η οποία όμως επιτρέπει στον Κρέοντα να βρει μια «λογική» εξήγηση για την παραβίαση της διαταγής του. Αντιμέτωπος με αυτή την κατηγορία ο φύλακας ζητά μια τελευταία ευκαιρία να μιλήσει στον βασιλιά, διότι νιώθει ότι αδικείται. Ο φύλακας θα μπορούσε, πιθανώς, να δεχτεί την κατηγορία πως τέλεσε πλημμελώς τα καθήκοντά του, αλλά όχι πως έθαψε τον Πολυνείκη. Η απάντηση του Κρέοντα πως ακόμη και το αίτημά του αυτό ακούγεται ενοχλητικό δεν πτοεί τον φύλακα, ο οποίος με αδιάκριτο τρόπο ζητά να μάθει αν τα λόγια του τον ενοχλούν στα αυτιά ή στην καρδιά. Ερώτηση που εύλογα προκαλεί απορία στον Κρέοντα, αλλά επεξηγείται ευφυώς από τον φύλακα με την επισήμανση πως εκείνος τον ενοχλεί μόνο στα αυτιά, ενώ είναι ο δράστης της πράξης που τον ενοχλεί στην καρδιά. Ο Κρέοντας αποδοκιμάζει το σχόλιο του φύλακα, εκείνος όμως επιμένει τονίζοντας εμφατικά πως δεν έκανε την πράξη για την οποία κατηγορείται. Η δήλωση αυτή εκνευρίζει τον Κρέοντα, ο οποίος τον κατηγορεί εκ νέου πως παραβίασε τη διαταγή του για χάρη των χρημάτων. Ο φύλακας χωρίς να διστάζει επισημαίνει πως είναι «φοβερό να σχηματίζει εσφαλμένες αντιλήψεις εκείνος που παίρνει αποφάσεις» (ἦ δεινὸν ᾧ δοκεῖ γε καὶ ψευδῆ δοκεῖν). Ο φύλακας, κάνοντας ένα λογοπαίγνιο, παίζει με τη διπλή σημασία του δοκεῖ: 1) νομίζω και 2) αποφασίζω. Ο Κρέων, όμως, μάλλον δεν αντιλαμβάνεται ότι κατηγορείται ως άδικος κριτής και δικαστής.
 
11. Να επισηµάνετε τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν το ήθος του φύλακα, όπως παρουσιάζεται στο διάλογό του µε τον Κρέοντα (315 - 331).
 
Ο φύλακας, αν και υπήρξε πλημμελής στην τέλεση των καθηκόντων του, εκπλήσσεται όταν ακούει την κατηγορία του Κρέοντα πως έθαψε τον Πολυνείκη δεχόμενος χρήματα από εκείνους που αμφισβητούν την εξουσία του. Με το θράσος που γεννά στην απλοϊκή ψυχή του η άδικη κατηγορία, ο φύλακας παραβλέπει το γεγονός ότι απευθύνει τον λόγο στον ανώτατο άρχοντα της πόλης και επιχειρεί να υπερασπιστεί την τιμή του, χωρίς να διστάζει να καταφύγει στην ειρωνεία και στα λογοπαίγνια. Υπό κανονικές συνθήκες θα όφειλε να μιλά στον Κρέοντα με απόλυτο σεβασμό, αλλά η ταραχή που του προκαλείται από την άδικη κατηγορία τον εξωθεί να ξεπεράσει τα αποδεκτά όρια. Ο φύλακας, άλλωστε, είναι ένας απλός άνθρωπος που δεν είναι εξοικειωμένος με το τυπικό και την επισημότητα της βασιλικής αυλής, οπότε παραγνωρίζει με ευκολία τους οφειλόμενους τύπους και απευθύνεται στον βασιλιά με αδιάκριτο και αγενές ύφος.
 
12. Πως κρίνετε τη συµπεριφορά του Κρέοντα απέναντι στο φύλακα; Να τεκµηριώσετε την απάντησή σας µε στοιχεία µέσα από το διάλογο (315 -331).
 
Ο Κρέοντας αγανακτισμένος από την απρόσμενη γι’ αυτόν εξέλιξη των γεγονότων αντιμετωπίζει με απαξίωση τον φύλακα και δεν διστάζει να τον κατηγορήσει ως υπεύθυνο για τον ενταφιασμό του Πολυνείκη. Στην προσπάθειά του να κατανοήσει γιατί κάποιος τόλμησε να παραβεί τη διαταγή του, οδηγείται στη εξήγηση της πολιτικής συνωμοσίας και αποδίδει εντελώς αυθαίρετα στον φύλακα τον ρόλο του αυτουργού που εξαγοράστηκε για την ανυπακοή του. Αδιαφορεί απέναντι στην ειλικρινή δήλωση του φύλακα πως δεν έχει σχέση με την πράξη αυτή και τον απειλεί με σκληρά βασανιστήρια και θανάτωση. Ο Κρέων ως βασιλιάς έχει, βέβαια, εξουσία ζωής και θανάτου πάνω στους υπηκόους του, αλλά οδηγείται βεβιασμένα στο συμπέρασμα για την ενοχή του φύλακα, καθώς βρίσκεται υπό το κράτος της οργής και της ανησυχίας του. Αδικεί, έτσι, τον φύλακα, αλλά αδικεί και τον εαυτό του, διότι χάνει τον αυτοέλεγχό του αμέσως, προτού υπάρξει αρκετός χρόνος να διερευνηθεί περαιτέρω η υπόθεση.
 
13. Σε ποια ψυχολογική κατάσταση βρίσκονται ο φύλακας και ο Κρέων σ’ αυτό το απόσπασµα (315 - 331); Να καταγράψετε τα συναισθήµατά τους και να αναζητήσετε τις αιτίες που τα προκαλούν.
 
Ο φύλακας, που είναι ένας απλοϊκός άνθρωπος, υπερνικά τον φόβο του και αγγίζει τα όρια του θράσους απέναντι στον βασιλιά, ωθούμενος από την επίγνωση πως είναι ειλικρινής και πως κατηγορείται άδικα. Με μοναδικό κίνητρο τη σωτηρία του, προσπαθεί να πείσει τον Κρέοντα ότι αυτός είναι απλώς ο μαντατοφόρος και όχι ο δράστης. Η συμπεριφορά του είναι, βέβαια, παράτολμη, εφόσον με τις ερωτήσεις του εξοργίζει ακόμη περισσότερο τον Κρέοντα, αλλά δεν θέλει για κανένα λόγο να του αποδοθεί μια πράξη που δεν έκανε και να αμφισβητηθεί η ειλικρίνειά του. Ο φύλακας δεν έχει εξουσία ή πλούτο, έχει όμως την τιμή και την αξιοπρέπειά του, γι’ αυτό και αισθάνεται θιγμένος από τα όσα του προσάπτει ο βασιλιάς της πόλης.
Ο Κρέοντας είναι εξοργισμένος με την τροπή που έχουν λάβει τα πράγματα και εξοργίζεται ακόμη περισσότερο με το θράσος που επιδεικνύει απέναντί του ο φύλακας. Θα ήταν, πιθανά, πρόθυμος να θανατώσει επιτόπου τον αναιδή φύλακα, αλλά δεν είναι σίγουρος για την ενοχή του. Προκειμένου, έτσι, να μάθει την ταυτότητα του δράστη ή των δραστών, ανέχεται το θράσος του φύλακα, μέχρι να αποκαλυφθεί ποιος από τους φύλακες είναι εκείνος που «πληρώθηκε» για να παραβεί τη διαταγή του. Η όλη συνομιλία, πάντως, με τον φύλακα συνιστά οδυνηρή διαδικασία για τον Κρέοντα, εφόσον αναγκάζεται να ακούει τις ενοχλητικές του ερωτήσεις και τα ευφυολογήματά του, συγκρατώντας τον εαυτό του, αφού δεν έχει ακόμη αντλήσει την πληροφορία που χρειάζεται.
 
14. Ο φύλακας φεύγοντας λέει πως για την ανέλπιστη σωτηρία του χρωστά στους θεούς µεγάλη χάρη. Πόσο δικαιολογηµένοι ήταν οι φόβοι του µήπως τιµωρηθεί καθώς και η ανακούφιση που ένιωσε στο τέλος;
 
Με δεδομένη τη σκληρότητα με την οποία αντιμετώπισε κατόπιν ο Κρέοντας την ανιψιά του, την Αντιγόνη, παρά το γεγονός πως αποκαλύφθηκε πως κίνητρο της ταφής ήταν η αδελφική αγάπη και η προσήλωση στις θρησκευτικές επιταγές, κι όχι κάποια πολιτική συνωμοσία, οι φόβοι του φύλακα ήταν απολύτως δικαιολογημένοι. Ο Κρέοντας εκλαμβάνει την παραβίαση των διαταγών του ως ακραία ένδειξη ανυποταγής και είναι έτοιμος να τιμωρήσει παραδειγματικά τον δράστη, ώστε να μην υπάρξουν περαιτέρω αμφισβητήσεις της εξουσίας του. Ως εκ τούτου, ήταν πολύ πιθανό να παρασυρθεί από τις εικασίες του περί συνωμοσίας και να απαιτήσει την άμεση τιμωρία του φύλακα, έστω κι αν δεν υπήρχαν ουσιαστικά στοιχεία για την ενοχή του. Δικαίως, άρα, αισθάνεται ανακούφιση ο φύλακας, καθώς θα μπορούσε εύκολα να έχει πέσει θύμα της οργής του Κρέοντα, ο οποίος είδε να αψηφούν την πρώτη βασιλική εντολή του ελάχιστη μόλις ώρα αφότου την ανακοίνωσε.