Ν. Γλώσσα: Η σχέση γλώσσας & οργάνωσης με την περίσταση επικοινωνίας

Ν. Γλώσσα: Η σχέση γλώσσας & οργάνωσης με την περίσταση επικοινωνίας
 
«Η σχέση της γλώσσας και της οργάνωσης του κειμένου με την περίσταση επικοινωνίας και τον σκοπό του κειμένου»
 
Η γλώσσα, οι επιμέρους γλωσσικές επιλογές και η οργάνωση ενός κειμένου υπαγορεύονται από την περίσταση επικοινωνίας και τον απώτερο σκοπό του συγγραφέα ή του ομιλητή. Σε μια επίσημη ομιλία, για παράδειγμα, η γλώσσα οφείλει να είναι ποιοτική, προσεγμένη και δοσμένη με ιδιαίτερη σαφήνεια, ώστε τα μηνύματα να αποδίδονται με καθαρότητα. Η οργάνωση, αντίστοιχα, της ομιλίας υπηρετεί την πρόθεση του ομιλητή προσαρμοζόμενη στον εκάστοτε σκοπό του (να ενημερώσει, να τιμήσει ένα πρόσωπο ή ένα θεσμό, να πείσει, να παρακινήσει τους πολίτες κ.ά.).
 
Παράδειγμα ομιλίας  
 
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, συμμετείχε στην εκδήλωση για τον εορτασμό της 75ης επετείου της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη. Στην ομιλία της επιδίωξε αφενός να αναγνωρίσει και να τιμήσει την αξία της Οικουμενικής αυτής Διακήρυξης και αφετέρου να επισημάνει τη συνεχιζόμενη ανάγκη μέριμνας για τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
 
1. Έχω την τιμή να απευθύνω χαιρετισμό σε αυτή την ξεχωριστή εκδήλωση, αφιερωμένη στην 75η επέτειο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ένα κείμενο που γεννήθηκε μέσα από τις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τις φρικαλεότητες που είχε υποστεί η ανθρωπότητα.
 
Σχόλιο: Στο πλαίσιο του προλόγου η ομιλήτρια αναφέρει την αφορμή της ομιλίας της («75^η επέτειος») και υπονοεί τη θέση της («Έχω την τιμή», «ξεχωριστεί εκδήλωση», «γεννήθηκε μέσα από τις στάχτες»), η οποία είναι η τιμητική αναφορά στην Οικουμενική Διακήρυξη.
Η χρήση του α΄ ενικού ρηματικού προσώπου στην αρχή της ομιλίας ανταποκρίνεται στις ανάγκες του επικοινωνιακού πλαισίου. Η χρήση της οριστικής έγκλισης υποδηλώνει την αναφορά σε βέβαια γεγονότα.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν χρειάζεται να δηλώσει την ταυτότητά της, καθώς στο πλαίσιο της επίσημης αυτής εκδήλωσης οι συμμετέχοντες ενημερώνονται από τους διοργανωτές για την ταυτότητα των ομιλητών.
 
2. Όπως είπε ο René Cassin, διάσημος νομικός και ένας από τους συντάκτες της, «δεν θα υπάρξει ποτέ ειρήνη σε αυτόν τον πλανήτη, όσο τα ανθρώπινα δικαιώματα παραβιάζονται σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου».
 
Σχόλιο: Στη μεταβατική αυτή παράγραφο η ομιλήτρια επικαλείται τη ρήση ενός εκ των συντακτών της Οικουμενικής Διακήρυξης προκειμένου να τεκμηριώσει/αιτιολογήσει την κρισιμότατα αξία της διεθνούς αυτής Διακήρυξης. Οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα έχουν διαχρονικά ως αποτέλεσμα τη διασάλευση της ειρήνης.
Η ομιλήτρια εγκαταλείπει τη χρήση του α΄ ρηματικού προσώπου, εφόσον μεταβαίνει σταδιακά στο κύριο μέρος της ομιλίας, στο οποίο δεν είναι επιθυμητή η υποκειμενικότητα του ρηματικού αυτού προσώπου.
 
3. Η Διακήρυξη έχει εμπνευσμένο και εμβληματικό χαρακτήρα. Αποτελεί την έκφραση της συλλογικής συνείδησης της ανθρωπότητας και της ακλόνητης πεποίθησής μας ότι η ειρήνη, η δικαιοσύνη και η ευημερία μπορούν να επιτευχθούν μόνο μέσω της καθολικής και άνευ όρων προστασίας των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς η περιφρόνησή τους οδηγεί σε βάρβαρες πράξεις.
 
Σχόλιο: Με τη χρήση μετοχής («εμπνευσμένο») και επιθέτων («εμβληματικό», «συλλογικής», «ακλόνητης») η ομιλήτρια προσδιορίζει και επαινεί την αξία της Διακήρυξης, φροντίζοντας παράλληλα με την αξιοποίηση αιτιολόγησης («καθώς η περιφρόνησή τους…») να τεκμηριώσει τη θεμελιώδη αξία της Διακήρυξης.
Η χρήση μακροπερίοδου λόγου και υποτακτικής σύνδεσης φανερώνουν την πρόθεση απόδοσης νοηματικής πυκνότητας στην ομιλία.
 
4. Με την υιοθέτησή της, μια νέα εποχή εγκαινιάστηκε στις διεθνείς σχέσεις, η οποία, εν μέσω Ψυχρού Πολέμου, χαρακτηρίστηκε από την εμφάνιση του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι αρχές της Νυρεμβέργης, που διατυπώθηκαν το 1950, ήταν το αρχικό βήμα προς τον ορισμό και την πρόληψη των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, η σύνταξη, επεξεργασία και υιοθέτηση πάνω από δέκα σημαντικών διεθνών συμβάσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτέλεσε σημαντικό επίτευγμα των κοινών μας προσπαθειών. Έκτοτε, έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος σε πολλούς τομείς: αποαποικιοποίηση, προστασία των πιο ευάλωτων ομάδων και ατόμων, οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα, απελευθέρωση πολλών ανθρώπων από την καταπίεση, περιβαλλοντική και κλιματική ευαισθητοποίηση.
 
Σχόλιο: Η ομιλήτρια αξιοποιεί στοιχεία ιστορικής αφήγησης προκειμένου να φανερώσει τη διαχρονική σημασία της Οικουμενικής Διακήρυξης και, συνάμα, να ενημερώσει εκείνους που τυχόν αγνοούν τον εξελικτικό χαρακτήρα της συλλογικής προσπάθειας για τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με τη χρήση, μάλιστα, ασύνδετου σχήματος παρουσιάζει επιγραμματικά και με δραστικό τρόπο τις εξελίξεις εκείνες που συνδέουν τις παρελθούσες εξελίξεις με τις σύγχρονες.
Η συχνή χρήση ονοματοποίησης («υιοθέτηση», «σύνταξη», «επεξεργασία», «προστασία», «απελευθέρωση», «ευαισθητοποίηση») εξυπηρετεί τόσο την ανάγκη για συνοπτική και νοηματικά πυκνή διατύπωση όσο και τη διαμόρφωση ενός επίσημου και αντικειμενικού ύφους.
 
5. Παρόλα αυτά, ο σύγχρονος κόσμος μας πρέπει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά παλιές και νέες προκλήσεις.
 
Σχόλιο: Με τη μεταβατική αυτή περίοδο εναντιωματικού χαρακτήρα η ομιλήτρια προετοιμάζει τους ακροατές για το επόμενο μέρος της ομιλίας της, στο οποίο θα παρουσιάσει τις προκλήσεις της νέας εποχής. Τα επιτεύγματα του παρελθόντος υπήρξαν σημαντικά, ο αγώνας όμως για τα ανθρώπινα δικαιώματα οφείλει να συνεχιστεί.
 
6. Η συνεχιζόμενη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, καθώς και οι πρόσφατες φρικτές τρομοκρατικές επιθέσεις κατά του Ισραήλ και η δεινή ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα, αναδεικνύουν την ανάγκη σεβασμού του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και αποτελεσματικής προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων.
7. Ακόμα και μέσα στις δημοκρατικές κοινωνίες, οι ανισότητες εξακολουθούν να υφίστανται: οι γυναίκες, τα παιδιά, οι μετανάστες, οι πρόσφυγες, τα άτομα με αναπηρία, οι ηλικιωμένοι και πολλές άλλες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες αντιμετωπίζουν πολύπλευρες μορφές διακρίσεων και αγωνίζονται για την αξιοπρέπεια και την ίση μεταχείρισή τους.
 
Σχόλιο: Με την αξιοποίηση τεκμηρίων (παραδειγμάτων από την επικαιρότητα), τα οποία σχολιάζονται με επίθετα («φρικτές», «δεινή») προκειμένου να διαφανεί η ιδιαιτέρως αρνητική όψη τους, η ομιλήτρια υπενθυμίζει το υψηλό τίμημα εις βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια πολεμικών γεγονότων.
Επισημαίνει, ωστόσο, πως ακόμη και στο πλαίσιο ειρηνικών και δημοκρατικών κοινωνιών συνεχίζουν να υπάρχουν ανισότητες και διακρίσεις, οι οποίες θέτουν σε δυσμενή θέση ορισμένες ομάδες. Οι δοκιμαζόμενες ομάδες καταγράφονται με ασύνδετο σχήμα, ενώ οι διεκδικήσεις τους με πολυσύνδετο («και αγωνίζονται… και την ίση μεταχείριση».
 
….
10. Τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο κάθε διαδικασίας λήψης αποφάσεων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Κάθε φορά που τα κράτη αμύνονται από επιθέσεις ή όταν οι λαοί αγωνίζονται για αυτοδιάθεση, ελευθερία και ανεξαρτησία, πρέπει να λαμβάνουν κάθε αναγκαίο μέτρο για να διασφαλίζουν τον σεβασμό της ζωής των αθώων πολιτών. Κάθε φορά που οι κυβερνήσεις σχεδιάζουν πολιτικές με στόχο την αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως η κλιματική αλλαγή ή η διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τις επιπτώσεις στα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα των λαών που πλήττονται. Όταν οι εταιρείες καταρτίζουν τα επιχειρηματικά τους σχέδια, πρέπει να τηρούν τις σχετικές διατάξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τέλος, όταν οι πολίτες ψηφίζουν, πρέπει να δίνουν προτεραιότητα σε θέματα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, συνυπολογίζοντας τις συνέπειες που μπορεί να έχει η επιλογή τους στη ζωή των ατόμων που ανήκουν σε μειονοτικές κοινωνικές ομάδες.
 
Σχόλιο: Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας φτάνοντας στο τέλος της ομιλίας της αξιοποιεί δεοντική τροπικότητα, χρονικούς προσδιορισμούς και διαζεύξεις προκειμένου να τονίσει εμφατικά πως σε κάθε νέα απόφαση («Κάθε φορά», «Όταν») οι υπεύθυνοι οφείλουν να λαμβάνουν πρωτίστως υπόψη τους τα ανθρώπινα δικαιώματα («πρέπει να… πρέπει να»), όποιο κι αν είναι το θέμα για το οποίο καλούνται να αποφασίσουν («η κλιματική αλλαγή ή η διαχείριση των μεταναστευτικών ροών»). Με την εμφατική αυτή επισήμανση επιδιώκει να υπενθυμίσει πως η προσπάθεια για τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι συνεχής και πως πιθανές επιπτώσεις εις βάρος τους ή υπέρ τους κρύβονται πίσω από κάθε απόφαση φορέων, πολιτών και κυβερνήσεων.
 
11. Όλοι μαζί πρέπει να εργαστούμε για να διατηρήσουμε ζωντανό το πνεύμα της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, για να προστατεύσουμε όσα έχουμε επιτύχει από το 1948. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι πολυτέλεια. Ήταν και θα παραμείνουν επιτακτική ανάγκη για τη διεθνή μας κοινότητα στο σύνολό της.
Σας ευχαριστώ.
 
Σχόλιο: Στο κλείσιμο της ομιλίας της, η Πρόεδρος αξιοποιεί α΄ πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο προκειμένου να αναδείξει την επίγνωση της συλλογικής ευθύνης και την κοινή προσπάθεια που απαιτείται για τη διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Χρησιμοποιεί επίσης δεοντική τροπικότητα («πρέπει να εργαστούμε»), καθώς και σχήμα άρσης-θέσης, για να τονίσει την αδιαπραγμάτευτη αξία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (« δεν είναι πολυτέλεια», «Ήταν και θα παραμείνουν επιτακτική ανάγκη»).
 
Παράδειγμα εκλαϊκευτικού επιστημονικού κειμένου
 
Το ακόλουθο κείμενο αποτελεί σύντομο απόσπασμα από το βιβλίο του Γιώργου Γραμματικάκη «Η κόμη της Βερενίκης», στο πλαίσιο του οποίου ο συγγραφέας επιχειρεί να παρουσιάσει με απλό και κατανοητό τρόπο επιστημονικά στοιχεία για τη δημιουργία, την εξέλιξη και τη σύσταση του Σύμπαντος. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται στο προλογικό σημείωμα του βιβλίου: «Ας σημειωθεί πάντως από την αρχή ότι ο αναγνώστης, ο υποθετικός αναγνώστης του παρόντος βιβλίου, δεν είναι ανάγκη να έχει ιδιαίτερη παιδεία. Αρκεί να έχει ενδιαφέρον και την ανάλογη ευαισθησία για τη γνωριμία του κόσμου και της εξελίξεώς του. Οι σελίδες που ακολουθούν δεν επιθυμούν συνεπώς να τον διδάξουν, αυτό που επιδιώκουν είναι ν’ ανοίξουν κάποιες χαραμάδες, που τη γνωριμία αυτή ίσως την κάμουν ευκολότερη».
 
Μοναχικά αστέρια και κοινωνικοί γαλαξίες
1.     Αν όμως η αναφορά στα μεγέθη του Σύμπαντος εντυπωσιάζει, το ίδιο συμβαίνει και με την ποικιλία των αστρικών σωμάτων ή την ιεραρχική τους τάξη. Το ανθρώπινο δέος μπροστά στον έναστρο ουρανό ―δέος που, σύμφωνα με τον Βολταίρο, μόνον μ’ αυτό που προξενεί η ανθρώπινη βλακεία μπορεί να συγκριθεί― δεν είναι αδικαιολόγητο. Το δέος όμως επαυξάνεται, όταν στην εμπειρία προστίθεται και η επιστημονική γνώση. Είναι αυτή που αποκαλύπτει το βάθος ή τις προεκτάσεις των όσων η όραση αντιλαμβάνεται.
 
Σχόλιο: Στο κείμενο γίνεται συστηματική χρήση του γ΄ ρηματικού προσώπου, εφόσον μέσω αυτού επιτυγχάνεται η ζητούμενη αίσθηση αντικειμενικότητας και αποστασιοποίησης που προσιδιάζουν σε ένα επιστημονικό κείμενο. Ο συγγραφέας, ωστόσο, έχει διαρκώς κατά νου την ανάγκη αφενός να διατηρεί την απλότητα των διατυπώσεών του και αφετέρου να κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Ως εκ τούτου, στο κείμενο κυριαρχεί ο μικροπερίοδος λόγος, η οριστική έγκλιση, αλλά και οι επαναλήψεις. Παραλλήλως, με τη χρήση της διπλής παύλας ο συγγραφέας εντάσσει ένα ειρωνικό σχόλιο του Βολτέρου, ώστε να προσφέρει μια σύντομη, αλλά ενδιαφέρουσα διακοπή από τις συνεχείς αναφορές στα του σύμπαντος.
 
2.     Τη βασική μονάδα του Σύμπαντος αποτελούν τα αστέρια. Τα αστέρια είναι απλώς ήλιοι, παρόμοιοι με τον δικό μας, τον πολυύμνητο και, υποτίθεται, μοναδικό. Οι ήλιοι αυτοί βρίσκονται σε πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις και διαφέρουν μεταξύ τους στη μάζα ή τις διαστάσεις― έχουν όμως κοινή περίπου σύσταση και δραστηριότητα. Ο δικός μας Ήλιος, που μπορεί να θεωρηθεί ένα «τυπικό» αστέρι, έχει ακτίνα γύρω στα 700.000 km, επιφανειακή θερμοκρασία 5.500 Κ και εσωτερική θερμοκρασία μερικά εκατομμύρια βαθμούς. Τα άλλα αστέρια έχουν μάζα που, καμιά φορά, φτάνει και τις πενήντα φορές τη μάζα του Ήλιου, ενώ στα μικρότερα δεν υπερβαίνει το ένα της δέκατο. Είναι αξιοσημείωτο ότι, όπως δείχνει η ανάλυση των φασμάτων τους, τα αστέρια συνίστανται κατά 75% του βάρους τους από υδρογόνο και κατά 23% περίπου από ήλιο. Από τα δύο, δηλαδή, πρώτα ―και τα απλούστερα― στοιχεία του περιοδικού συστήματος. Τα βαριά στοιχεία, όπως το οξυγόνο, ο άνθρακας, ο σίδηρος, συμπληρώνουν το υπόλοιπο, ελάχιστο, ποσοστό της ύλης ενός αστεριού.
 
Σχόλιο: Το κείμενο του Γραμματικάκη έχει εμφανή πληροφοριακό/ενημερωτικό χαρακτήρα, εφόσον απώτερος σκοπός του γράφοντος είναι να επεξηγήσει στον αναγνώστη στοιχεία για το σύμπαν. Στη συγκεκριμένη παράγραφο, για παράδειγμα, ο συγγραφέας δίνει έναν αναλυτικό ορισμό των αστεριών παρουσιάζοντας τα βασικά χαρακτηριστικά και τη σύστασή τους.
Η αναφορά του συγγραφέα στον ήλιο του δικού μας σύμπαντος εμπεριέχει τη χρήση επιθέτου «πολυύμνητος», για να τονιστεί η συνεχής εξύμνησή του στην ποίηση και στα τραγούδια, αλλά και ένα σχόλιο «υποτίθεται, μοναδικό», το οποίο παραπέμπει σε προγενέστερες πεποιθήσεις σχετικά με την μοναδικότητά του. Με τις σύντομες αυτές παρεμβάσεις ο συγγραφέας υπενθυμίζει διαρκώς στους αναγνώστες πόσο οικεία τους είναι τελικά τα όσα πραγματεύεται στο βιβλίο του.
 
3.     Η κοινή σύσταση είναι λοιπόν ένα από τα χαρακτηριστικά των αστεριών. Το άλλο είναι η εργώδης εσωτερική τους δραστηριότητα. Στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους ―γιατί και τ’ αστέρια γεννώνται, αναπτύσσονται και πεθαίνουν― το άφθονο υδρογόνο «καίγεται» στο εσωτερικό τους. Με πυρηνική αντίδραση, μετατρέπεται στο στοιχείο ήλιο, παράγοντας άφθονη ενέργεια. Με αυτό τον τρόπο, προσπαθούν τ’ αστέρια ν’ αντιμετωπίσουν τη βαρύτητα· που ενώ είναι η δύναμη που τα γέννησε, αργότερα απειλεί να τα συνθλίψει.
 
Σχόλιο: Με την καταγραφή των κοινών χαρακτηριστικών μεταξύ των αστεριών ο συγγραφέας επιτυγχάνει τη συνοχή μεταξύ των παραγράφων. Παραλλήλως με τη χρήση αντίθεσης επιτυγχάνει να αναδείξει το γενεσιουργό και, συνάμα, φθοροποιό αίτιο των αστεριών, τη βαρύτητα. Το σχόλιο μέσα στις παύλες προϊδεάζει τον αναγνώστη για το γεγονός πως τα αστέρια -κατ’ επέκταση και ο ήλιος του σύμπαντός μας- οδηγούνται σταδιακά στον θάνατό τους.
Το κείμενο βασίζεται σταθερά σε μικροπερίοδο λόγο, με μικρής κλίμακας χρήση ειδικής/επιστημονικής ορολογίας προκειμένου το τελικό αποτέλεσμα να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο εύληπτο και σαφές.
 
4.     Η εκπομπή ακτινοβολίας είναι το αποτέλεσμα της συνεχούς αυτής διαπάλης, και ένα διακριτικό γνώρισμα των αστεριών. Οι γνώριμοι μας πλανήτες έχουν πολύ μικρότερη μάζα από τα αστέρια, και το φως τους δεν οφείλεται σε πυρηνικές αντιδράσεις. Επειδή, ωστόσο, βρίσκονται πολύ κοντά, η ετερόφωτη λαμπρότητά τους ξεπερνά συχνά αυτήν των αστεριών. Αν οι υποθέσεις για τη δημιουργία των πλανητικών συστημάτων είναι σωστές, πλανήτες θα πρέπει να υπάρχουν στο Σύμπαν σε αριθμό συγκρίσιμο με τα αστέρια.
 
Σχόλιο: Με την αναφορά εκ νέου στα γνωρίσματα των αστεριών ο συγγραφέας επιτυγχάνει την ομαλή μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη. Με τις ομόρριζες λέξεις «γνώρισμα», «γνώριμοι» συνδέει τις δύο πρώτες περιόδους της παραγράφου, αλλάζοντας, εντούτοις, αντικείμενο αναφοράς, εφόσον περνά μέσω σύγκρισης-αντίθεσης από τα αστέρια στους πλανήτες. Με τη χρήση αιτιολόγησης ο συγγραφέας επεξηγεί το γιατί, αν και ετερόφωτοι, οι πλανήτες λάμπουν περισσότερο από τα αστέρια.
Στην παράγραφο κυριαρχεί η οριστική έγκλιση, καθώς ο συγγραφέας παρουσιάζει αληθή και βέβαια στοιχεία. Χρησιμοποιεί, ωστόσο, υποτακτική έγκλιση στο πλαίσιο του υποθετικού λόγου, για να παρουσιάσει το συμπέρασμα -που μπορεί εν τέλει να αποδειχθεί ανακριβές- σχετικά με τον αριθμό των πλανητών.
 
Παράδειγμα άρθρου γνώμης
Το ακόλουθο κείμενο είναι απόσπασμα από άρθρο γνώμης του καθηγητή Γενετικής, Σταμάτη Αλαχιώτη, το οποίο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Το Βήμα.
 
1. Συνηθίσαμε να λέμε ότι ζούμε στην εποχή της πληροφορίας και της γνώσης, ταυτίζοντάς τες όμως άκριτα, καθώς εκλαμβάνουμε συνήθως την πληροφορία ως γνώση. Συνδέονται όμως με δύο διαφορετικές εγκεφαλικές διεργασίες: η πρώτη κυρίως με τη μνήμη και η δεύτερη με ανώτερες νοητικές λειτουργίες, όπως είναι η ανάλυση και η σύνθεση διά της κριτικής και δημιουργικής σκέψης.
 
Σχόλιο: Ο συγγραφέας θέτει στον πρόλογο του άρθρου του το υπό διερεύνηση θέμα, το οποίο σχετίζεται με τη λανθασμένη ταύτιση των πληροφοριών με τις γνώσεις. Ένα θέμα που εξετάζεται ευρύτερα σε σχέση με την πληθώρα πληροφοριών του διαδικτυακού περιβάλλοντος. Η διάκριση των δύο εννοιών καθίσταται σαφέστερη με τη διάκριση ανάμεσα στις εγκεφαλικές διεργασίες που τις υπηρετούν. Η πληροφορία συνδέεται με τη μνήμη, ενώ οι γνώσεις με ανώτερες νοητικές λειτουργίες.
Ο συγγραφέας περνά από το α΄ πληθυντικό πρόσωπο που προσδίδει συλλογικότητα και οικειότητα στο γ΄ πρόσωπο, μέσω του οποίου καταγράφονται με αντικειμενικότητα στοιχεία επιστημονικού χαρακτήρα.
 
2. Η γενική αυτή εισαγωγική νότα έχει ιδιαίτερο νόημα για το πώς χρησιμοποιούμε στην ηλεκτρονική εποχή μας την πληροφορία και για το πώς μπορεί να μεταποιηθεί αποτελεσματικότερα σε γνώση. Ένα επίπεδο προβολής αυτών των καίριων ερωτημάτων αποτελεί η χρήση του Διαδικτύου από τους νέους κυρίως, οι οποίοι βρίσκονται στο στάδιο οικοδόμησης των γνώσεών τους, ή και από πολλούς μεγάλους, που χάνονται σε μια χαοτική ξενάγηση. Σε κάθε περίπτωση, ένα πρώτο χαρακτηριστικό, που πρέπει να τονιστεί, σχετικά με τη χρήση του Διαδικτύου είναι το επίπεδο της αποτελεσματικότητας εντοπισμού της αναζητούμενης πληροφορίας. Ένα άλλο χαρακτηριστικό αφορά τον υπερπληθυσμό σχετικών πληροφοριών, με τις περισσότερες όμως να μην είναι καλά εστιασμένες στη ζητούμενη, προκαλώντας διάχυση της προσπάθειας. Μια άλλη «παγίδα» αφορά τον βαθμό της εγκυρότητας και της αντικειμενικότητας της διαδικτυακής πληροφορίας, ακόμη και της επιστημονικής· μια άλλη παρατήρηση ακόμη αφορά το ότι η προσφερόμενη πληροφορία «περιβάλλεται» από πάμπολλους «θορύβους», άσχετες δηλαδή οπτικές πληροφορίες της οθόνης του υπολογιστή που διασπούν την προσοχή και γεμίζουν τη μνήμη με περιττές νευρωνικές συνάψεις.
 
Σχόλιο: Με τη χρήση πλάγιων ερωτήσεων («πώς χρησιμοποιούμε… την πληροφορία», «πώς μπορεί να μεταποιηθεί αποτελεσματικά σε γνώση») ο συγγραφέας συνδέει το κύριο μέρος με τον πρόλογο και κάνει τη μετάβαση στη σχετική διερεύνηση των ερωτημάτων.
Προχωρά, μάλιστα, σε καταγραφή, υπό το μοτίβο της διαίρεσης, όλων εκείνων των ζητημάτων που σχετίζονται με την παροχή πληροφοριών από το διαδίκτυο και την ποιότητα αυτών. Με τη χρήση, άλλωστε, λέξεων καθημερινού λόγου σε εισαγωγικά επιτυγχάνει να διαμορφώσει απλό ύφος γραφής, παρά το γεγονός ότι προσεγγίζει το θέμα του από επιστημονική οπτική. Η αξιοποίηση της οριστικής έγκλισης φανερώνει την πρόθεση του γράφοντος να καταγράψει βέβαιες απόψεις σχετικά με τα γνωρίσματα της διαδικτυακής αναζήτησης πληροφοριών.