Η θεατρικότητα στα ποιήματα του Καβάφη

John Collier 

Η θεατρικότητα στα ποιήματα του Καβάφη

Ο Καβάφης στην ποίησή του χρησιμοποιεί συχνά στοιχεία θεατρικότητας για να δώσει στα ποιήματά του ζωντάνια και να κερδίσει το ενδιαφέρον των αναγνωστών του. Η θεατρικότητα στην ποίηση επιτυγχάνεται με τους διαλόγους μεταξύ των προσώπων, με την κινητικότητα των ηρώων αλλά και με τη γενικότερη σκηνοθεσία του ποιητή. Διακρίνουμε, δηλαδή, στα ποιήματα μια σκηνοθετική οργάνωση του χώρου και των προσώπων, σα να παρακολουθούμε μια θεατρική παράσταση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα θεατρικότητας βρίσκουμε στο ποίημα «Αλεξανδρινοί Βασιλείς». Η Κλεοπάτρα για να εντυπωσιάσει τους υπηκόους της διοργανώνει μια τελετή για να μοιράσει στα παιδιά της εδάφη, τα οποία όμως δεν ανήκουν στην ίδια, και τελικά δεν κατορθώνει να πείσει κανέναν. Η τελετή που διοργανώνει η Κλεοπάτρα αποτελεί το θέμα της παράστασης, το στάδιο της Αλεξάνδρειας αποτελεί το χώρο της παράστασης, τα παιδιά της έχουν το ρόλο των ηθοποιών και οι Αλεξανδρινοί αποτελούν τους θεατές.
Παρόμοια χρήση της θεατρικότητας συναντάμε στο ποίημα «Νέοι της Σιδώνος (400 μ.Χ.)». Σ’ αυτό πέντε νέοι φέρνουν έναν ηθοποιό να τους διαβάσει επιγράμματα για να διασκεδάσουν. Η ανάγνωση όμως του επιταφίου επιγράμματος του Αισχύλου προκαλεί την αγανάκτηση ενός νέου, καθώς σε αυτό δε γίνεται καμία αναφορά στο ποιητικό του έργο. Εδώ η παρουσία του ηθοποιού που διαβάζει τα επιγράμματα, η γεμάτη στόμφο ομιλία του νέου που αγανακτεί με τον Αισχύλο, αλλά και η συνολική σκηνοθεσία του χώρου αποτελούν ικανά στοιχεία θεατρικότητας.
Ιδιαίτερη χρήση της θεατρικότητας βρίσκουμε στο «Περιμένοντας τους Βαρβάρους», το οποίο είναι δοσμένο με μορφή διαλόγου. Ο διάλογος κερδίζει την προσοχή μας από τους πρώτους κιόλας στίχους, ενώ η σκηνοθεσία που δημιουργεί ο ποιητής ζωντανεύει μπροστά στα μάτια μας τη συγκέντρωση των πολιτών στην αγορά, την ανησυχία που έχουν για τον ερχομό των βαρβάρων, αλλά και την απομάκρυνσή τους στο τέλος, όταν συνειδητοποιούν ότι οι βάρβαροι δεν υπάρχουν πια.
Ο Καβάφης δημιουργεί με ιδιαίτερη φροντίδα τη σκηνοθεσία του ποιήματος παρουσιάζοντας το χώρο που διαδραματίζονται τα γεγονότα, καθώς και τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν σε αυτά. Ενώ, παράλληλα, βάζει τους ήρωες του ποιήματος να κινούνται και να συνομιλούν δημιουργώντας την αίσθηση μιας θεατρικής παράστασης. Με τον τρόπο αυτό το περιεχόμενο του ποιήματος παίρνει ζωή και εντυπώνεται ευκολότερα στη μνήμη του αναγνώστη.

Λέξεις 350