Η πολιτική στα ποιήματα του Καβάφη

Diane Millsap 

Η πολιτική στα ποιήματα του Καβάφη

Ο Καβάφης στην ποίησή του εντάσσει εικόνες πολιτικής συμπεριφοράς, ιστορικών ή φανταστικών προσώπων, άλλοτε για να αναδείξει τις συμπεριφορές σωστού πολιτικού ήθους και άλλοτε για να κατακρίνει εκείνες που αποτελούν ένδειξη εκφυλισμού. Με τον τρόπο αυτό ο ποιητής κατορθώνει να μας περάσει τα μηνύματά του αποδεσμεύοντας τις πολιτικές συμπεριφορές από τα σύγχρονα γεγονότα.
Μια αποτύπωση σωστού πολιτικού ήθους υπάρχει στο ποίημα «Εν Σπάρτη», όπου η μητέρα του βασιλιά Κλεομένη αποδεικνύει ότι ένα πολιτικό πρόσωπο οφείλει να βάζει το καλό της πατρίδας του πάνω απ’ όλα. Η βασίλισσα αδιαφορώντας για τον εαυτό της είναι έτοιμη ακόμη και να πεθάνει για το καλό της Σπάρτης και δεν την απασχολεί η ταπείνωση που συνοδεύει την αποστολή της ως ομήρου στην Αίγυπτο, καθώς τίποτε τέτοιο δεν μπορεί να αγγίξει μια Σπαρτιάτισσα, μια γυναίκα αφοσιωμένη στην πατρίδα της.
Από την άλλη πλευρά στο ποίημα «Αλεξανδρινοί Βασιλείς» ο Καβάφης μας δίνει μια εικόνα πολιτικού ψεύδους και απάτης, με την Κλεοπάτρα να στήνει μια ολόκληρη τελετή για να εντυπωσιάσει τους υπηκόους της και τους Ρωμαίους. Μοιράζει τα εδάφη που κάποτε είχαν κατακτηθεί από τον Μέγα Αλέξανδρο, στα παιδιά της, προτού καν τα κατακτήσει η ίδια. Η Κλεοπάτρα εκμεταλλεύεται τις δυνατότητες που της παρέχει το αξίωμά της για να προχωρήσει σε μια μάταιη επίδειξη δύναμης, χωρίς τελικά να πείσει τους Αλεξανδρινούς.
Στο ποίημα «Ας φρόντιζαν» ο Καβάφης μας παρουσιάζει μια εικόνα εκφυλισμού της πολιτικής συνείδησης των ατόμων. Ο ήρωας του ποιήματος ακολουθώντας την ίδια πορεία ηθικού ξεπεσμού που χαρακτηρίζει τους τρεις διεκδικητές της εξουσίας στη Συρία, είναι έτοιμος να υπηρετήσει οποιονδήποτε από τους τρεις ανήθικους πολιτικούς άνδρες, προκειμένου να βολευτεί σε κάποια καλή θέση στον κρατικό μηχανισμό. Το ποίημα αυτό δείχνει με σαφή τρόπο το πώς η διαφθορά περνά από τους πολιτικούς ηγέτες στους πολίτες ενός κράτους.
Ο Καβάφης ανατρέχει στην ιστορία και επιλέγει συμπεριφορές που είτε τις θεωρεί σωστές είτε τις βλέπει ως δείγματα ηθικής κατάπτωσης. Το μήνυμα του ποιητή μέσα απ’ αυτές είναι ξεκάθαρο, όσο κι αν περάσουν τα χρόνια η φύση του ανθρώπου παραμένει κατά βάση ίδια. Ο άνθρωπος ενώ μπορεί να επιλέξει μια ηθική συμπεριφορά είναι εξίσου ικανός να προτιμήσει την ευκολία της ανηθικότητας.

Λέξεις 350