Ιστορικά ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη

Vivian Anderson

Ιστορικά ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη

Η αγάπη του Καβάφη για την ιστορία οδήγησε στη δημιουργία αρκετών ποιημάτων που έχουν ως βάση τους ιστορικά γεγονότα ή έχουν συντεθεί έτσι ώστε να δίνουν την αίσθηση ιστορικότητας, χωρίς όμως να αναφέρονται σε κάποιο πραγματικό πρόσωπο ή γεγονός. Ο ποιητής επιλέγει κυρίως εποχές παρακμής και ηττημένα ιστορικά πρόσωπα, εστιάζοντας την προσοχή του στις στιγμές που η πραγματικότητα φέρνει τα πρόσωπα αντιμέτωπα με την πτώση.
Η αναφορά σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα γίνεται για να σχολιάσει ο ποιητής τις πράξεις των ιστορικών προσώπων, μεταδίδοντας έτσι ένα μήνυμα προς τους σύγχρονους αναγνώστες. Για παράδειγμα, στο ποίημα «Αλεξανδρινοί Βασιλείς» ο ποιητής ασχολείται με την τελετή που διοργάνωσε η Κλεοπάτρα το 34 π.Χ. για να μοιράσει στα παιδιά της τα εδάφη της υποτιθέμενης επικράτειάς της. Στην πραγματικότητα όμως τα εδάφη αυτά δεν ανήκαν όλα στην Κλεοπάτρα και η γιορτή αυτή έγινε περισσότερο για να μπορέσει η βασίλισσα να εντυπωσιάσει τους υπηκόους της.
Στην ίδια ιστορική περίοδο αναφέρεται το ποίημα «Καισαρίων» στο οποίο ο ποιητής επικεντρώνει την προσοχή του στον μεγαλύτερο γιο της Κλεοπάτρας. Το ποίημα αυτό μας αποκαλύπτει το πώς η ιστορία λειτουργεί ως πηγή έμπνευσης για τον ποιητή. Ο Καβάφης γοητευμένος από τον γιο της Κλεοπάτρας για τον οποίο η ιστορία δίνει ελάχιστες πληροφορίες, αρχίζει να τον φαντάζεται, με όλη την ελευθερία που του δίνει η έλλειψη πληροφοριών, κι έξαφνα αισθάνεται σα να έχει εμφανιστεί στο δωμάτιό του.
Ο Καβάφης κάποτε δημιουργεί ποιήματα που δεν αναφέρονται σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα, μεταφέρουν όμως με μεγάλη παραστατικότητα τα μηνύματά του. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το «Περιμένοντας τους Βαρβάρους», όπου έχουμε ένα φανταστικό διάλογο σε μια ρωμαϊκή πόλη για τον ερχομό των βαρβάρων, για την επιστροφή δηλαδή σε μια απλούστερη μορφή κοινωνικής ζωής, ιδέα που λειτουργεί καλύτερα όταν ο αναγνώστης φαντάζεται την παρακμάζουσα κοινωνία να βρίσκεται σε μια παλαιότερη εποχή.
Ο Καβάφης αξιοποιεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την ιστορία για να αντλήσει συμπεριφορές, περιστατικά και γεγονότα που εν δυνάμει μπορούν να λειτουργήσουν ως φορείς σημαντικών μηνυμάτων για το σύγχρονο αναγνώστη κι όταν δεν βρίσκει ιστορικά γεγονότα που να εξυπηρετούν πλήρως την ποιητική του ιδέα δε διστάζει να αναδημιουργήσει ο ίδιος το ιστορικό πλαίσιο που επιθυμεί.

Λέξεις 350