Αρχαία Ελληνικά Α΄ Λυκείου: Διαγώνισμα (Ξενοφώντα Ελληνικά)

Koen Demuynck

Αρχαία Ελληνικά Α΄ Λυκείου

Πάλιν δὲ εἰσελθὼν εἶπεν· «Ἐγώ, ὦ βουλή, νομίζω προστάτου ἔργον
εἶναι οἵου δεῖ, ὃς ἂν ὁρῶν τοὺς φίλους ἐξαπατωμένους μὴ
ἐπιτρέπῃ. Καὶ ἐγὼ οὖν τοῦτο ποιήσω. Καὶ γὰρ οἵδε οἱ
ἐφεστηκότες οὔ φασιν ἡμῖν ἐπιτρέψειν, εἰ ἀνήσομεν ἄνδρα
τὸν φανερῶς τὴν ὀλιγαρχίαν λυμαινόμενον. Ἔστι δὲ ἐν
τοῖς καινοῖς νόμοις τῶν μὲν ἐν τοῖς τρισχιλίοις ὄντων
μηδένα ἀποθνῄσκειν ἄνευ τῆς ὑμετέρας ψήφου, τῶν δ’ ἔξω
τοῦ καταλόγου κυρίους εἶναι τοὺς τριάκοντα θανατοῦν. Ἐγὼ
οὖν, ἔφη, Θηραμένην τουτονὶ ἐξαλείφω ἐκ τοῦ καταλόγου,
συνδοκοῦν ἅπασιν ἡμῖν. Καὶ τοῦτον, ἔφη, ἡμεῖς θανατοῦμεν.»
Ἀκούσας ταῦτα ὁ Θηραμένης ἀνεπήδησεν ἐπὶ τὴν ἑστίαν καὶ
εἶπεν: «Ἐγὼ δ’, ἔφη, ὦ ἄνδρες, ἱκετεύω τὰ πάντων ἐν-
νομώτατα, μὴ ἐπὶ Κριτίᾳ εἶναι ἐξαλείφειν μήτε ἐμὲ μήτε
ὑμῶν ὃν ἂν βούληται, ἀλλ’ ὅνπερ νόμον οὗτοι ἔγραψαν περὶ
τῶν ἐν τῷ καταλόγῳ, κατὰ τοῦτον καὶ ὑμῖν καὶ ἐμοὶ τὴν
κρίσιν εἶναι. Καὶ τοῦτο μέν, ἔφη, μὰ τοὺς θεοὺς οὐκ ἀγνοῶ,
ὅτι οὐδέν μοι ἀρκέσει ὅδε ὁ βωμός, ἀλλὰ βούλομαι καὶ τοῦτο
ἐπιδεῖξαι, ὅτι οὗτοι οὐ μόνον εἰσὶ περὶ ἀνθρώπους ἀδικώ-
τατοι, ἀλλὰ καὶ περὶ θεοὺς ἀσεβέστατοι.»  

[Ξενοφών, Ελληνικά 2.3.51 – 2.3.53]

Ερωτήσεις:

1. Να μεταφράσετε στα νέα ελληνικά τις οκτώ πρώτες σειρές του αποσπάσματος, οι οποίες ολοκληρώνονται με τη λέξη θανατοῦν.                                           
[30 μονάδες]

2α. Με ποιο τρόπο κατορθώνει ο Κριτίας να παρακάμψει το νόμο που θέσπισαν οι Τριάκοντα και προέβλεπε πως μόνο η βουλή των πεντακοσίων μπορούσε να καταδικάσει σε θάνατο όποιον βρισκόταν στον κατάλογο των τριών χιλιάδων; Γιατί φτάνει στο σημείο να παρακάμψει ένα νόμο που είχε ο ίδιος ψηφίσει και τι υποδηλώνει αυτό για τον τρόπο που οι Τριάκοντα διαχειρίζονταν την εξουσία;

[10 μονάδες]

2β. Ποια είναι η αντίδραση του Θηραμένη, όταν ακούει την καταδικαστική γι’ αυτόν απόφαση; Πώς προσπαθεί να δείξει την ασέβεια των τριάκοντα απέναντι στους θεούς; Σε τι πιστεύετε πως αποσκοπεί αυτή του η προσπάθεια;                 
[10 μονάδες]

3. Να αναφέρετε σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται τα έργα του Ξενοφώντα και να γράψετε τους τίτλους δύο έργων από κάθε κατηγορία.                              
[10 μονάδες]

4α. Να γίνουν χρονικές αντικαταστάσεις στους ακόλουθους ρηματικούς τύπους: ἐλέξατε, ἔπασχε(ν), ἐκελεύσω, ἐλήφθη, ἔχεις                                     
[5 μονάδες]

4β. Να κλιθούν στον ενικό αριθμό οι ακόλουθες λέξεις (ουσιαστικά, επίθετα, μετοχές): ὁ πέλεκυς, τό ἄστυ, ὁ εὒελπις, ὁ λυθείς, ἡ λυθεῖσα                       
[5 μονάδες]

5α. Στην περίοδο που ακολουθεί να χαρακτηριστούν συντακτικώς οι υπογραμμισμένες λέξεις και να αναγνωριστεί η δευτερεύουσα πρόταση (είδος και συντακτική λειτουργία).

Βούλομαι καὶ τοῦτο ἐπιδεῖξαι, ὅτι οὗτοι οὐ μόνον εἰσὶ περὶ ἀνθρώπους ἀδικώτατοι, ἀλλὰ καὶ περὶ θεοὺς ἀσεβέστατοι.                                                              
[5 μονάδες]

5β. Να αναγνωρίσετε το είδος των ακόλουθων δευτερευουσών προτάσεων:

- Κίνδυνός ἐστι μή οὐ δυνηθῶμεν πρᾶξαι ταῦτα

- Οὗτοι ἔλεγον ὅτι Κύρος τέθνηκεν

- Ἀριαῖος ἐτύγχανε ἐφ’ ἁμάξης πορευόμενος, διότι ἐτέτρωτο (είχε πληγωθεί)

- Πρωταγόρας ἐρωτᾷ εἰ οὐκ αἰσχύνομαι

- Ἀβροκόμας τά πλοῖα κατέκαυσεν, ἵνα μή Κῦρος διαβῇ                       
[5 μονάδες]

6. Να γράψετε δύο ομόρριζα (ένα απλό και ένα σύνθετο) της νεοελληνικής γλώσσας για κάθε μία από τις ακόλουθες λέξεις: ποιήσω, βούλομαι, ἐπιδεῖξαι, ἐξαλείφειν, ἔγραψαν, ὁρῶν, φανερῶς, λυμαινόμενον, ἀποθνῄσκειν, ψήφου                 
[10 μονάδες]

7. Αφού διαβάσετε το ακόλουθο απόσπασμα να αναφερθείτε στις διαφορετικές απόψεις που είχαν ο Θηραμένης κι ο Κριτίας και να δώσετε την άποψή σας σχετικά με τις προθέσεις του Κριτία.                                                                        [10 μονάδες]

Τον πρώτο καιρό ο Κριτίας κι ο Θηραμένης ήταν ομοϊδεάτες και φίλοι. Ο Κριτίας όμως -που ανάμεσα στ’ άλλα είχε εξοριστή κιόλας από τους δημοκρατικούς- είχε διάθεση να σκοτώση πολύν κόσμο, ενώ ο Θηραμένης εναντιωνόταν, λέγοντας ότι δεν ήταν λογικό να θανατώνουν ανθρώπους για μόνο το λόγο ότι τους τιμούσε ο λαός, έστω κι αν δεν πείραζαν σε τίποτα την καλή τάξη. «Στο κάτω-κάτω», τούλεγε, «κ’ εγώ κ’ εσύ έχουμε πει και κάνει πολλά για ν’ αποχτήσουμε δημοτικότητα». Ο άλλος πάλι αποκρινόταν (γιατί φερόταν ακόμα φιλικά στο Θηραμένη) ότι όποιος θέλει να κυριαρχή είν’ υποχρεωμένος να βγάζη από τη μέση εκείνους που θα μπορούσαν να του σταθούν εμπόδιο: «Κι αν φαντάζεσαι ότι επειδή είμαστε τριάντα κι όχι ένας η εξουσία μας δε χρειάζεται τόση φροντίδα όσο και μια προσωπική τυραννία είσαι ανόητος».

Απαντήσεις:

1. Αφού μπήκε πάλι μέσα είπε: «Εγώ, βουλευτές, θεωρώ ότι υποχρέωση του ηγέτη που είναι τέτοιος όπως πρέπει να είναι (του σωστού ηγέτη), όταν βλέπει τους φίλους του να εξαπατώνται είναι να μην το επιτρέπει. Κι εγώ λοιπόν αυτό θα κάνω. Γιατί και αυτοί εδώ που έχουν σταθεί κοντά λένε ότι δε θα μας επιτρέψουν, αν αφήσουμε έναν άνδρα που φανερά καταστρέφει την ολιγαρχία. Προβλέπεται άλλωστε στους νέους νόμους πως απ’ όσους συμπεριλαμβάνονται στους τρισχιλίους κανείς να μη θανατώνεται χωρίς τη δική σας ψήφο, για όσους όμως είναι εκτός του καταλόγου να έχουν το δικαίωμα η τριάκοντα για τη θανάτωσή τους.»

2. Ο Κριτίας μόλις συνειδητοποιεί πως τα μέλη της Βουλής ανταποκρίνονται θετικά στο λόγο του Θηραμένη και άρα το πιθανότερο είναι να τον αθωώσουν, αποφασίζει να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Ενημερώνει, λοιπόν, τους βουλευτές πως εφόσον σύμφωνα με τους νέους νόμους δεν μπορεί να καταδικαστεί κανένας από τους τρισχιλίους του καταλόγου σε θάνατο, αν δεν ψηφιστεί αυτό από τη Βουλή, ενώ οι εκτός του καταλόγου μπορούν να καταδικαστούν απευθείας από τους Τριάντα,  εκείνος με τη σύμφωνη γνώμη και των υπόλοιπων Τριάντα διαγράφει το Θηραμένη από τον κατάλογο και τον καταδικάζει σε θάνατο.

Για να αιτιολογήσει την αιφνίδια αυτή απόφαση προφασίζεται τα εξής: αφενός πως ως σωστός ηγέτης δε θέλει να δει τους βουλευτές να παρασυρθούν σε μια λανθασμένη απόφαση, έχοντας ξεγελαστεί από τα λόγια ενός επιτήδειου, και αφετέρου πως δε θέλει να προκαλέσει την οργή των οπλισμένων νέων που βρίσκονταν ολόγυρα στο βουλευτήριο∙ νέων που έχουν δηλώσει ξεκάθαρα πως δεν πρόκειται να δεχτούν την απαλλαγή ενός ανθρώπου που τόσο φανερά βλάπτει το ολιγαρχικό πολίτευμα της Αθήνας. Εύλογα, βέβαια, οι δικαιολογίες αυτές ειπώθηκαν για να δώσουν μια επίφαση νομιμότητας και λογικής στην απόφασή του. Η αναφορά μάλιστα στους οπλισμένους νέους ήταν μια συγκαλυμμένη απειλή στους Βουλευτές, ώστε κανείς τους να μη διανοηθεί να αντιδράσει στην απροκάλυπτη παρέμβασή του σε μια δίκη, η έκβαση της οποίας έπρεπε να εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από κρίση των βουλευτών.

Στην πραγματικότητα η παρέμβαση του Κριτία και η παραβίαση ενός νόμου που είχε ο ίδιος ψηφίσει, ήρθαν ως αποτέλεσμα της αγανάκτησής του, καθώς έβλεπε πως το σχέδιό του να δοθεί στο λαό η θανατική καταδίκη του Θηραμένη ως απόφαση της Βουλής, έπεφτε στο κενό. Ο Κριτίας είχε αποθρασυνθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε θεωρούσε αδιανόητο να μη γίνονται τα πράγματα όπως τα ήθελε και τα είχε σχεδιάσει ο ίδιος. Η συνεχής κατάχρηση της εξουσίας του είχε δημιουργήσει μια στρεβλή αίσθηση παντοδυναμίας, που τον ωθούσε πλέον να μην κρατά ούτε καν το ελάχιστο πρόσχημα νομιμότητας στις πράξεις και τις αποφάσεις του.

Ο Κριτίας θεωρεί το Θηραμένη και την επιρροή που ενδεχομένως μπορεί να ασκήσει στα άλλα μέλη των Τριάκοντα επικίνδυνη για τα σχέδια του να συνεχίσει ως παντοδύναμος ηγέτης των Αθηνών. Είναι επομένως γι’ αυτόν επιβεβλημένη η δολοφονία του Θηραμένη και άρα απαράδεκτη μια δυνητική του αθώωση, η οποία το δίχως άλλο θα ενίσχυε σημαντικά την επιρροή και τη δύναμη του αντιπάλου του. Υπό αυτήν την έννοια ο Κριτίας δε διστάζει να παραβιάσει έναν πρόσφατο νόμο, που είχε μάλιστα ψηφιστεί από τον ίδιο και τους συνεργάτες του.

Η παραβίαση του νόμου αυτού, όπως και η γενικότερη διάθεση των Τριάκοντα να επιβάλουν τη θέλησή τους, χωρίς να υπολογίζουν καμία έννοια νομιμότητας, είχε καταστήσει από την αρχή της κυριαρχίας τους σαφές πως το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν το προσωπικό τους συμφέρον. Με τον Κριτία προεξάρχοντα οι Τριάντα τύραννοι δεν έλαβαν την εξουσία, όπως υποστήριζαν, για να εξυπηρετήσουν το κοινό καλό και τα κεκτημένα του Αθηναϊκού λαού, αλλά για να ενισχύσουν την προσωπική τους ισχύ και φυσικά για να διασφαλίσουν τα μεγαλύτερα δυνατά οικονομικά οφέλη. Η κατοχή, επομένως, της πολιτικής εξουσίας είχε διαφθείρει κι είχε φέρει σε τέτοιο βαθμό αναισχυντίας τους Τριάκοντα, ώστε δε είχαν πλέον καμία αίσθηση καθήκοντος απέναντι στους πολίτες της Αθήνας.

2. Ο Θηραμένης όταν ακούει από τον Κριτία την καταδικαστική γι’ αυτόν απόφαση σπεύδει να βρεθεί, ως ικέτης, στην ιερή εστία του βουλευτηρίου∙ χωρίς βέβαια να έχει την ψευδαίσθηση πως η κίνησή του αυτή θα τον ωφελούσε σε κάτι. Από τη θέση του ικέτη, λοιπόν, ζητά από τους βουλευτές να μην επιτρέψουν στον Κριτία μια τόσο κατάφωρη παραβίαση του νόμου και να φροντίσουν την τήρησή του, ώστε σύμφωνα με αυτόν να γίνει η κρίση του Θηραμένη, αλλά και των ίδιων βουλευτών.

Το αίτημα του Θηραμένη για τήρηση του νόμου και φυσικά για τη μη αναγνώριση στον Κριτία του δικαιώματος να διαγράφει όποιον θέλει από τον κατάλογο των τρισχιλίων αποκτά σαφέστερα το νόημά του, όταν ο Θηραμένης διευκρινίζει πως μ’ αυτό το νόμο θα πρέπει να κρίνεται όχι μόνο ο ίδιος αλλά και οι βουλευτές. Η υπόνοια που αφήνει εδώ ο Θηραμένης είναι εύλογη∙ αν οι βουλευτές επιτρέψουν στον Κριτία να διαγράφει απ’ τον κατάλογο όποιον θέλει, τότε επί της ουσίας ανοίγουν το δρόμο για τη δολοφονία οποιουδήποτε πολίτη, ακόμη και των ίδιων των βουλευτών. Το αίτημα του Θηραμένη έχει απόλυτα λογική βάση, καθώς δίνει στους βουλευτές να καταλάβουν πως αν προστατεύσουν εκείνον προστατεύουν παράλληλα και τον εαυτό τους.

Η δραματική αυτή έκκληση του Θηραμένη γίνεται ενόσω βρίσκεται ως ικέτης στην ιερή εστία. Ο Θηραμένης γνωρίζει εξαρχής πως η μανία του Κριτία είναι τέτοια ώστε δεν πρόκειται να σεβαστεί το ιερό έθιμο της ικεσίας και θα τον δολοφονήσει ούτως ή άλλως. Επιθυμεί, όμως, να δείξει με τον πλέον σαφή τρόπο στους βουλευτές σε τι σημείο έχει φτάσει ο Κριτίας από το πάθος του για εξουσία και πόσο τον έχει διαφθείρει η πλανερή αίσθηση παντοδυναμίας του, ώστε να μη θεωρεί πια πως δεσμεύεται από τους νόμους της πολιτείας ή τους ιερούς άγραφους νόμους. Επειδή, βέβαια, ο Θηραμένης αντιλαμβάνεται πως οι βουλευτές μπορεί να μην κατανοήσουν αμέσως πόσο κινδυνεύουν από τον Κριτία, θεωρώντας ίσως τον εαυτό τους διασφαλισμένο λόγω του αξιώματός τους, προσπέφτει ικέτης στην εστία, προκειμένου να αναγκάσει τον Κριτία να φανερώσει πλήρως το θράσος και την ασέβειά του.

Αν ο Κριτίας δε σεβαστεί το έθιμο της ικεσίας -όπως και συνέβη τελικά- τότε δε θα υπάρχει κανείς που να μην καταλάβει πως τόσο εκείνος όσο και οι υπόλοιποι Τριάκοντα έχουν ξεπεράσει πια κάθε όριο. Αν ο Κριτίας δε διστάζει καν μπροστά στο ενδεχόμενο πρόκλησης ύβρεως απέναντι στους θεούς, τότε σίγουρα δε θα έχει κανένα σεβασμό απέναντι στους ανθρώπους και πολύ περισσότερο κανέναν απολύτως ενδοιασμό να δολοφονήσει οποιονδήποτε και να καταλύσει κάθε αίσθηση νομιμότητας, πολιτικής και θρησκευτικής.

3. Τα έργα του Ξενοφώντα σε σχέση με το περιεχόμενό τους διακρίνονται σε ιστορικά, σωκρατικά και διδακτικά.

Ιστορικά: Κυρου Ἀνάβασις, Κύρου Παιδεία

Σωκρατικά: Ἀπολογία Σωκράτους, Συμπόσιον

Διδακτικά: Πόροι ή Περί προσόδων, Περί ἱππικῆς

4α.

ἐλέξατε: λέγετε - ἐλέγετε - λέξετε (ἐρεῖτε) - ἐλέξατε - εἴπετε - εἰρήκατε - εἰρήκετε

ἔπασχε(ν): πάσχει - ἔπασχεν - πείσεται - ἔπαθε - πέπονθε - ἐπεπόνθει

ἐκελεύσω: κελεύῃ (ει) - ἐκελεύου - κελεύσῃ (ει) - ἐκελεύσω - ἐκελεύσθης - κεκέλευσαι

ἐλήφθη: λαμβάνεται - ἐλαμβάνετο - ληφθήσεται - ἐλάβετο - ἐλήφθη - εἴληπται - εἴληπτο

ἔχεις:  ἔχεις - εἶχες - ἕξεις - σχήσεις - ἔσχες - ἔσχηκας - ἐσχήκεις 

4β.

ὁ πέλεκυς                    τό ἄστυ                       ὁ εὔελπις                     ὁ λυθείς

τοῦ πελέκεως              τοῦ ἄστεως                 τοῦ εὐέλπιδος             τοῦ λυθέντος

τῷ πελέκει                   τῷ ἄστει                      τῷ εὐέλπιδι                 τῷ λυθέντι

τόν πέλεκυν                 τό ἄστυ                       τόν εὔελπιν                 τόν λυθέντα

ὦ πέλεκυ                     ὦ ἄστυ                        ὦ εὔελπις                    ὦ λυθείς

ἡ λυθεῖσα

τῆς λυθείσης

τῇ λυθείσῃ

τήν λυθεῖσαν

ὦ λυθεῖσα

5α. Βούλομαι καὶ τοῦτο ἐπιδεῖξαι, ὅτι οὗτοι οὐ μόνον εἰσὶ περὶ ἀνθρώπους ἀδικώτατοι, ἀλλὰ καὶ περὶ θεοὺς ἀσεβέστατοι.

Βούλομαι = Ρήμα της κύριας πρότασης με Υποκείμενο την αντωνυμία εγώ

ἐπιδεῖξαι = Τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρήματος βούλομαι. Το απαρέμφατο έχει το ίδιο υποκείμενο με το ρήμα (ταυτοπροσωπία)

τοῦτο = Αντικείμενο του απαρεμφάτου ἐπιδεῖξαι

εἰσὶ = Ρήμα της δευτερεύουσας πρότασης

οὗτοι = Υποκείμενο του ρήματος της δευτερεύουσας

ἀδικώτατοι - ἀσεβέστατοι = Κατηγορούμενα στο υποκείμενο της δευτερεύουσας μέσω του συνδετικού ρήματος

Η δευτερεύουσα πρόταση (ὅτι οὗτοι οὐ μόνον εἰσὶ περὶ ἀνθρώπους ἀδικώτατοι, ἀλλὰ καὶ περὶ θεοὺς ἀσεβέστατοι) είναι Ειδική και λειτουργεί ως επεξήγηση στην αντωνυμία τοῦτο

5β.

Κίνδυνός ἐστι μή οὐ δυνηθῶμεν πρᾶξαι ταῦτα = Δευ/σα Ενδοιαστική

Οὗτοι ἔλεγον ὅτι Κύρος τέθνηκεν = Δευ/σα Ειδική

Ἀριαῖος ἐτύγχανε ἐφ’ ἁμάξης πορευόμενος, διότι ἐτέτρωτο =   Δευ/σα Αιτιολογική

Πρωταγόρας ἐρωτᾷ εἰ οὐκ αἰσχύνομαι = Δευ/σα Πλάγια Ερωτηματική

Ἀβροκόμας τά πλοῖα κατέκαυσεν, ἵνα μή Κῦρος διαβῇ = Δευ/σα Τελική                      

6.

ποιήσω: ποίημα - παραποίηση

βούλομαι: βούληση – άβουλος  

ἐπιδεῖξαι: δείκτης - ανάδειξη

ἐξαλείφειν: αλοιφή – απαλείφω

ἔγραψαν: γραμματική – διαγράφω

ὁρῶν: όραση - διορατικός

φανερῶς: φάσμα – απόφανση

λυμαινόμενον: λύμα – απολυμαίνω  

ἀποθνῄσκειν: θνητός – αθάνατος

ψήφου:  ψήφισμα - καταψηφίζω           

7. Στο πλαίσιο της τυραννίας των Τριάκοντα ο Θηραμένης και ο Κριτίας εκπροσωπούσαν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις. Έτσι, ενώ ο Θηραμένης θεωρούσε πως θα έπρεπε να τηρούν μια μετριοπαθή στάση και να μην προκαλούν το κοινό αίσθημα σκοτώνοντας ανθρώπους που δεν προκαλούν κακό σε κανέναν και ιδίως  εκείνους που τους τιμούσε ο λαός, ο Κριτίας είχε εξαρχής τη διάθεση να σκοτώσει πολλούς. Για τον Κριτία ήταν όχι μόνο θέμα προσωπικής εκδίκησης απέναντι σ’ εκείνους που κάποτε τον εξόρισαν από την Αθήνα, αλλά και ζήτημα πολιτικής τακτικής καθώς πίστευε πως ο μόνος τρόπος για να διατηρηθούν στην εξουσία ήταν να βγάλουν απ’ τη μέση όσους είχαν με οποιονδήποτε τρόπο τη δυνατότητα να επηρεάσουν το λαό. Βασικός στόχος για τον Κριτία ήταν αφενός όλοι εκείνοι που είχαν κατά τα προηγούμενα χρόνια κερδίσει το σεβασμό των συμπολιτών τους και είχαν αναγνωρισμένο κύρος στην κοινωνία, κι αφετέρου οι εύποροι πολίτες που θα μπορούσαν με τα χρήματά τους να οργανώσουν κάποιου είδους αντίδραση απέναντι στους Τριάντα.

Εκεί που ο Θηραμένης έβλεπε την ευκαιρία μιας αναδιοργάνωσης της πολιτείας με σκοπό τη στήριξη του συλλογικού συμφέροντος και προσδοκούσε να βασίσει την προσωπική του ανάδειξη σ’ ένα ουσιαστικό έργο, ώστε να μην είναι τόσο προφανές στους πολίτες ότι βρισκόταν εκεί κυρίως για ίδια οφέλη, ο Κριτίας διέβλεπε τον κίνδυνο να δοθεί χρόνος στους αντιπάλους τους για ανασυγκρότηση. Ο Κριτίας, επομένως, μη θέλοντας να διακινδυνεύσει την εξουσία του και μη έχοντας κανένα απολύτως ενδιαφέρον για το κοινό καλό, θεωρούσε πολύ πιο ασφαλές μέσο για τη διασφάλιση της εξουσίας τη βία, τον εκφοβισμό και φυσικά τις δολοφονίες των πολιτικών τους αντιπάλων.

Ο Κριτίας θεωρούσε περιττό και ανώφελο το να διατηρούν έστω και κάποια επίφαση νομιμότητας απέναντι στους πολίτες, καθώς πίστευε πως θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικό το να σκοτώσουν εγκαίρως οποιονδήποτε θα μπορούσε να αποτελέσει κίνδυνο για την εξουσία τους.