Αρχαία Ελληνικά Α΄ Λυκείου: Διαγώνισμα (Ξενοφώντα Ελληνικά) [2.2.19 - 2.2.21]

Piet Flour

Αρχαία Ελληνικά Α΄ Λυκείου

Διαγώνισμα

Θηραμένης δὲ καὶ οἱ ἄλλοι πρέσβεις ἐπεὶ ἦσαν ἐν Σελλασίᾳ, 

ἐρωτώμενοι δὲ ἐπὶ τίνιλόγῳ ἥκοιεν εἶπον ὅτι αὐτοκράτορες περὶ εἰρήνης, 

μετὰ ταῦτα οἱ ἔφοροι καλεῖν ἐκέλευον αὐτούς. Ἐπεὶ δ’ ἧκον, ἐκκλησίαν
ἐποίησαν, ἐν ᾗ ἀντέλεγον Κορίνθιοι καὶ Θηβαῖοι μάλιστα,
πολλοὶ δὲ καὶ ἄλλοι τῶν Ἑλλήνων, μὴ σπένδεσθαι Ἀθη-
ναίοις, ἀλλ’ ἐξαιρεῖν. Λακεδαιμόνιοι δὲ οὐκ ἔφασαν πόλιν
Ἑλληνίδα ἀνδραποδιεῖν μέγα ἀγαθὸν εἰργασμένην ἐν τοῖς
μεγίστοις κινδύνοις γενομένοις τῇ Ἑλλάδι, ἀλλ’ ἐποιοῦντο
εἰρήνην ἐφ’ ᾧ τά τε μακρὰ τείχη καὶ τὸν Πειραιᾶ καθελόντας
καὶ τὰς ναῦς πλὴν δώδεκα παραδόντας καὶ τοὺς φυγάδας
καθέντας τὸν αὐτὸν ἐχθρὸν καὶ φίλον νομίζοντας Λακεδαι-
μονίοις ἕπεσθαι καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ὅποι ἂν
ἡγῶνται. Θηραμένης  δὲ καὶ  οἱ  σὺν  αὐτῷ   πρέσβεις  ἐπανέφερον  

ταῦτα  εἰς τὰς  Ἀθήνας.  Εἰσιόντας δ’ αὐτοὺς  ὄχλος  περιεχεῖτο  

πολύς, φοβούμενοι  μὴ ἄπρακτοι  ἥκοιεν·  οὐ γὰρ ἔτι ἐνεχώρει  

μέλλειν  διὰ τὸ πλῆθος  τῶν  ἀπολλυμένων  τῷ λιμῷ. 

[Ξενοφώντα, Ελληνικά]

Ερωτήσεις:

1. Να μεταφράσετε στα νέα ελληνικά το κείμενο από την αρχή του αποσπάσματος έως και τη φράση «ἀλλ’ ἐποιοῦντο εἰρήνην».                                            

[30 μονάδες]

2α. Για ποιο λόγο οι Σπαρτιάτες αρνήθηκαν τις προτάσεις των συμμάχων τους για πλήρη καταστροφή της Αθήνας; Για ποιο λόγο θεωρείτε πως οι Κορίνθιοι επιθυμούν την καταστροφή της Αθήνας; Με ποιους όρους ήταν διατεθειμένοι οι Σπαρτιάτες να κάνουν ειρήνη με τους Αθηναίους;                                                                          

[10 μονάδες]

2β. Πώς αντιδρούν οι Αθηναίοι στον ερχομό του Θηραμένη και των άλλων πρεσβευτών; Σε ποια κατάσταση βρισκόταν ο αθηναϊκός λαός εκείνη την περίοδο;      

[10 μονάδες]

3. Για ποιο λόγο εξορίστηκε ο Ξενοφώντας από την Αθήνα;               

[10 μονάδες]

4α. Να γίνουν χρονικές αντικαταστάσεις στους ακόλουθους ρηματικούς τύπους: ἐλέγετο, σχήσεται, ἐπέμψατο, ἐγένου, κελεύει                                            

[5 μονάδες]

4β. Να κλιθούν στον ενικό οι ακόλουθες λέξεις (ουσιαστικά, επίθετα, μετοχές): ἡ πειθώ, ὁ πρέσβυς, ὁ χαρίεις, ὁ πεμφθείς, ἡ πεμφθεῖσα                                 

[5 μονάδες]

5α. Στην περίοδο που ακολουθεί να χαρακτηριστούν συντακτικώς οι υπογραμμισμένες λέξεις και να αναγνωριστεί η δευτερεύουσα πρόταση (είδος και συντακτική λειτουργία)

Θηραμένης δὲ καὶ οἱ σὺν αὐτῷ πρέσβεις ἐπανέφερον ταῦτα εἰς τὰς Ἀθήνας. εἰσιόντας δ’ αὐτοὺς ὄχλος περιεχεῖτο πολύς, φοβούμενοι μὴ ἄπρακτοι ἥκοιεν           

[5 μονάδες]

5β. Να αναγνωρίσετε το είδος των ακόλουθων δευτερευουσών προτάσεων:

- Κίνδυνος εστί μή οὐ δυνηθῶμεν πρᾶξαι ταῦτα

- Ἀπορεῖται πότερόν ἐστί τό ἀγαθόν μαθητόν ἤ ἐθιστόν

- Ὅτε αὔτη ἡ μάχη ἐγένετο, Τισσαφέρνης ἐν Σάρδεσιν ἔτυχεν ὤν

- Δῆλον γαρ ῆ ἐστι ὅτι νῦν οὐ περί δόξης πολεμοῦσι

- Εἰς καιρόν ἥκεις, ὅπως τῆς δίκης ἀκούσῃς                                                 

[5 μονάδες]

6. Να γράψετε δύο ομόρριζα (ένα απλό και ένα σύνθετο) της νεοελληνικής γλώσσας για κάθε μία από τις ακόλουθες λέξεις: παραδόντας, ἀντέλεγον, φυγάδας, ἐπανέφερον, ἐξαιρεῖν                                                                                   [10 μονάδες]

7. Αφού διαβάσετε το ακόλουθο απόσπασμα να απαντήσετε στις εξής ερωτήσεις: Για ποιο λόγο οι βουλευτές ανταποκρίνονται στην αρχή θετικά στις αυθαιρεσίες των Τριάντα; Πώς κρίνετε τη στάση αυτή των βουλευτών;

Η εκλογή των Τριάντα έγινε αμέσως μετά την κατεδάφιση των Μακρών Τειχών και των τειχών του Πειραιά. Ενώ όμως εντολή τους ήταν να συντάξουν ένα σύνταγμα που θα ρύθμιζε τον πολιτικό βίο, όλο ανέβαλλαν τη σύνταξη και τη δημοσίευσή του· στο μεταξύ συγκροτούσαν τη Βουλή και τις άλλες αρχές όπως ήθελαν αυτοί. Έπειτα άρχισαν να συλλαμβάνουν τους γνωστούς καταδότες, που τον καιρό της δημοκρατίας είχαν κάνει τη συκοφαντία επάγγελμα και ταλαιπωρούσαν την καλή τάξη, και να τους παραπέμπουν για θανατική καταδίκη. Η Βουλή τους καταδίκαζε μ’ ευχαρίστηση, και το πράμα δε δυσαρεστούσε καθόλου όσους ένιωθαν πως τίποτα κοινό δεν είχαν μ’ αυτούς.                                                                                                         

[10 μονάδες]

Απαντήσεις:

1. Ο Θηραμένης και οι άλλοι πρέσβεις, όταν βρίσκονταν στη Σελλασία, αφού ρωτήθηκαν με ποιες προτάσεις είχαν έρθει, είπαν ότι είχαν έρθει με απόλυτη πληρεξουσιότητα για την ειρήνη, μετά από αυτά οι έφοροι διέταξαν να τους καλέσουν. Όταν έφτασαν, έκαναν συνέλευση, στην οποία αντιπρότειναν κυρίως οι Κορίνθιοι και οι Θηβαίοι, αλλά και πολλοί άλλοι από τους Έλληνες να μη συνθηκολογήσουν με τους Αθηναίους, αλλά να τους καταστρέψουν. Οι Σπαρτιάτες όμως είπαν ότι δε θα εξανδραποδίσουν ελληνική πόλη, η οποία είχε προσφέρει σημαντικό καλό στους μεγαλύτερους κινδύνους που συνέβησαν στην Ελλάδα, αλλά θα κάνουν ειρήνη.

2α.  Οι Σπαρτιάτες αναγνωρίζοντας τη σημαντική προσφορά των Αθηναίων κατά τους Περσικούς πολέμους (490-479 π.Χ.) δε θέλησαν να φανούν αγνώμονες και να συναινέσουν στην ολική καταστροφή τους. Παρά τις μεταξύ τους διαφορές, οι Σπαρτιάτες δε λησμονούν πως με την αποφασιστική επέμβαση και των Αθηναίων επιτεύχθηκε η προάσπιση του ελληνικού χώρου απ’ τους ξένους επιδρομείς, γι’ αυτό και δεν υπέκυψαν στις έντονες πιέσεις των συμμάχων τους.

Από την άλλη μεριά οι Κορίνθιοι, θέλοντας να διεκδικήσουν για τον εαυτό τους κυρίαρχο ρόλο στο εμπόριο του Ιονίου και της Κάτω Ιταλίας, επιθυμούν τη συνολική καταστροφή της Αθήνας. Οι Κορίνθιοι αδιαφορούν για τη συμβολή της Αθήνας στους κινδύνους του παρελθόντος και αντιμετωπίζουν την τρέχουσα συγκυρία ως μια ιδανική ευκαιρία να αντιμετωπίσουν μια και καλή το βασικό τους ανταγωνιστή. Έτσι, τα οικονομικά συμφέροντα, αλλά και η πολυετής αντιπαλότητα βαρύνει περισσότερο στη σκέψη των Κορινθίων απ’ οποιαδήποτε εκτίμηση ή ευγνωμοσύνη θα μπορούσαν να έχουν για τους Αθηναίους.

Πάντως, στη συζήτηση επικρατεί η άποψη των Σπαρτιατών οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να καταλήξουν σε συμφωνία ειρήνης με τους Αθηναίους, αρκεί αυτοί να δεχτούν τους εξής όρους: α) να γκρεμίσουν τα Μακρά τείχη, όπως και τα τείχη του Πειραιά, β) να παραδώσουν τα πλοία τους εκτός, από δώδεκα, γ) να δεχτούν πίσω εκείνους που είχαν εξορίσει και δ) να ακολουθούν τους Σπαρτιάτες σε οποιαδήποτε πολεμική δραστηριότητα τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα, αφού πρώτα αναγνωρίσουν πως θα έχουν στο εξής τους ίδιους φίλους και τους ίδιους εχθρούς με τη Σπάρτη.

2β. Οι Αθηναίοι σπεύδουν να βρεθούν κοντά στο Θηραμένη και στους άλλους πρέσβεις, θέλοντας να μάθουν αν έχουν καταλήξει σε κάποια συμφωνία ειρήνευσης με τους Σπαρτιάτες. Οι Αθηναίοι, έχοντας περάσει ένα μεγάλο διάστημα πολιορκημένοι και αποκλεισμένοι από οποιοδήποτε εφοδιασμό, αντιμετωπίζουν πλέον ένα φονικό λιμό που έχει κοστίσει ήδη πολλούς νεκρούς στην πόλη τους. Χωρίς τα αναγκαία τρόφιμα οι Αθηναίοι έχουν φτάσει σε ακραίο σημείο απελπισίας, όπως ακριβώς είχε προβλέψει ο Λύσανδρος, κι είναι έτοιμοι να δεχτούν οποιουσδήποτε όρους κι αν τους έθεταν οι αντίπαλοί τους.

Η σκέψη, επομένως, των Αθηναίων όταν περικυκλώνουν μαζικά το Θηραμένη είναι πως δεν υπάρχει απολύτως κανένα περιθώριο αναβολής στην παράδοση της πόλης, καθώς κάτι τέτοιο θα είχε ως αποτέλεσμα ακόμη περισσότερους θανάτους και ακόμη περισσότερη οδύνη για τον αθηναϊκό λαό.

3. Οι Αθηναίοι εξόρισαν τον Ξενοφώντα γιατί συμμετείχε με το σπαρτιατικό στρατό και υπό τις διαταγές του Σπαρτιάτη βασιλιά Αγησίλαου στη μάχη της Κορώνειας (394 π.Χ.) που γινόταν εναντίον του ευρύτερου αντισπαρτιατικού συνασπισμού και στον οποίο πρωτοστατούσαν η Αθήνα και η Θήβα. Ο Ξενοφώντας, μάλιστα, μετά τη νίκη των Σπαρτιατών ακολούθησε τον Αγησίλαο στους Δελφούς για τους επινίκιους πανηγυρισμούς.

Τα γεγονότα που έφεραν σ’ επαφή τον Ξενοφώντα με τον Αγησίλαο έχουν ως εξής: Ο φίλος του Ξενοφώντα, Πρόξενος, του πρότεινε να μετάσχει στην εκστρατεία που ετοίμαζε ο Κύρος, για να εκθρονίσει τον αδελφό του, τον βασιλιά της Περσίας Αρταξέρξη Β΄. Συγκροτήθηκε εκστρατευτικό σώμα με δέκα χιλιάδες μισθοφόρους από διάφορες πόλεις. Μετά τη μάχη στα Κούναξα και το θάνατο του Κύρου (401 π.Χ.), ο Ξενοφών ανέλαβε ηγετικές πρωτοβουλίες για την επιστροφή των μισθοφόρων στην Ελλάδα. Η περιπετειώδης πορεία του κατέληξε στον Εύξεινο Πόντο και από εκεί στο Βυζάντιο και στα παράλια του Αιγαίου. Ο Ξενοφών, έμπειρος στρατιωτικός πλέον, παρέμεινε για σύντομο χρονικό διάστημα στη Θράκη ως μισθοφόρος του βασιλιά Σεύθη των Οδρυσών, και κατόπιν ήλθε σε επαφή με τις μονάδες του σπαρτιατικού στρατού στα παράλια της Μ. Ασίας (399 π.Χ.). Την ηγεσία των μονάδων αυτών την ανέλαβε ο βασιλιάς Αγησίλαος (396 π.Χ.), και ο Ξενοφών που εντυπωσιάστηκε με την προσωπικότητά του τον ακολούθησε μαζί με το σπαρτιατικό στρατό στη μάχη της Κορώνειας.

4α.

ἐλέγετο: λέγεται - ἐλέγετο - ῥηθήσεται / λεχθήσεται - ἐρρήθη / ἐλέχθη - εἴρηται - εἴρητο

σχήσεται: ἔχεται - εἴχετο - ἕξεται / σχήσεται - ἔσχετο - ἔσχηται

ἐπέμψατο: πέμπεται - ἐπέμπετο – πέμψεται / πεμφθήσεται - ἐπέμψατο - ἐπέμφθη – πέπεμπται - ἐπέπεμπτο

ἐγένου: γίγνῃ (γίγνει) - ἐγίγνου - γενήσῃ (γενήσει) - ἐγένου – γέγονας (γεγένησαι) - ἐγεγόνεις (ἐγεγένησο) – γεγονώς ἔσῃ (ἔσει)

κελεύει: κελεύει - ἐκέλευε – κελεύσει - ἐκέλευσε(ν) – κεκέλευκε(ν)

4β.

ἡ πειθώ                        ὁ πρέσβυς                    ὁ χαρίεις                      ὁ πεμφθείς

τῆς πειθοῦς                  τοῦ πρέσβεως              τοῦ χαρίεντος              τοῦ πεμφθέντος

τῇ πειθοῖ                      τῷ πρέσβει                  τῷ χαρίεντι                  τῷ πεμφθέντι

τήν πειθώ                    τόν πρέσβυν                τόν χαρίεντα                τόν πεμφθέντα

ὦ πειθοῖ                       ὦ πρέσβυ                    ὦ χαρίεν                      ὦ πεμφθείς

ἡ πεμφθεῖσα

τῆς πεμφθείσης

τῇ πεμφθεῖσῃ

τήν πεμφθεῖσαν

ὦ πεμφθεῖσα

5α.

ἐπανέφερον: Ρήμα της κύριας πρότασης

Θηραμένης: Υποκείμενο του ρήματος της κύριας

ταῦτα: Αντικείμενο του ρήματος ἐπανέφερον

εἰς τὰς Ἀθήνας: Εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση σε τόπο

περιεχεῖτο: Ρήμα της κύριας πρότασης

ὄχλος: Υποκείμενο του ρήματος

φοβούμενοι: Αιτιολογική μετοχή συνημμένη στο Υποκείμενο του ρήματος

ἄπρακτοι: Επιρρηματικό κατηγορούμενο που δηλώνει τρόπο

μὴ ἄπρακτοι ἥκοιεν: Δευτερεύουσα Ενδοιαστική πρόταση, που τίθεται ως αντικείμενο της αιτιολογικής μετοχής φοβούμενοι           

5β.

- Δευ/σα Ενδοιαστική

- Δευ/σα Πλάγια Ερωτηματική

- Δευ/σα Χρονική

- Δευ/σα Ειδική

- Δευ/σα Τελική

6.

παραδόντας: δόση – απόδοση

ἀντέλεγον: λόγος – επίλογος

φυγάδας: φυγή – διαφυγή

ἐπανέφερον: φερτός – μεταφέρω  

ἐξαιρεῖν: αιρετός - αναίρεση 

7.  Η άνοδος των Τριάντα στην εξουσία της Αθηναϊκής πολιτείας ήρθε σε μια περίοδο εξαιρετικά δύσκολη για την πόλη γεγονός που τους έδωσε το περιθώριο να αυθαιρετήσουν χωρίς να δεχτούν αμέσως κάποια ουσιαστική αντίδραση. Έτσι, πέραν από τη διαρκή αναβολή σύνταξης του συντάγματος, η συγκρότηση της Βουλής, αλλά και των άλλων αρχών της πόλης έγινε με πρόσωπα που θεώρησαν εκείνοι κατάλληλα και το δίχως άλλο πιο κοντά στις δικές τους πολιτικές απόψεις.

Μόλις, μάλιστα, άρχισαν οι Τριάντα να παραπέμπουν στη Βουλή όλους εκείνους που κατά την προηγούμενη περίοδο της δημοκρατικής διακυβέρνησης είχαν επιδοθεί σε μια αναίσχυντη δράση συκοφάντησης συμπολιτών τους, για να τους καταδικάσει σε θάνατο, οι βουλευτές ανταποκρίνονταν με ευχαρίστηση. Οι βουλευτές θεωρώντας αφενός πως η τιμωρία αυτών των ανθρώπων ήταν δικαιολογημένη και αφετέρου πως οι ίδιοι δεν έχουν τίποτε να φοβηθούν από την τακτική αυτή των Τριάντα, έδιναν με ευκολία τη συγκατάθεσή τους.

Η στάση αυτή των βουλευτών διακρίνεται από εγωισμό, εκδικητικότητα και από έλλειψη διορατικότητας, καθώς παρασυρμένοι από τη διάθεσή τους να τιμωρήσουν εκείνους που ταλαιπωρούσαν με τις πράξεις τους την πόλη, αδυνατούν να αντιληφθούν ποιες είναι οι απώτερες βλέψεις των Τριάντα. Ενώ θα έπρεπε να κρίνουν με τρόπο αντικειμενικό τις πράξεις των Τριάντα και να μεριμνούν για το συλλογικό συμφέρον της πόλης, μη επιτρέποντας τέτοιου είδους κινήσεις που θα μπορούσαν κάλλιστα να ανακινήσουν αισθήματα μίσους και έντασης μεταξύ των πολιτών, οι βουλευτές βλέπουν τα πράγματα μόνο απ’ τη δική τους πλευρά. Με τη σκέψη πως οι ίδιοι δεν κινδυνεύουν και με χαρακτηριστική αδιαφορία για τις σαφείς ενδείξεις πως οι Τριάντα δεν τηρούν τις υποχρεώσεις που είχαν αναλάβει απέναντι στους πολίτες, δίνουν την έγκρισή τους σε μια πράξη που αν μη τι άλλο φανέρωνε τη σκληρότητα των νέων αρχόντων.

Η εγωιστική θέαση των πραγμάτων, ιδίως από ανθρώπους που έχουν κληθεί να προασπίσουν τα συμφέροντα της πολιτείας τους, αποτελεί συχνό φαινόμενο που δεν έχει εκλείψει ούτε στις μέρες μας. Οι πολιτικοί θέτουν το προσωπικό τους συμφέρον σε πρώτη μοίρα, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τον αντίκτυπο που θα έχουν οι αποφάσεις τους στη ζωή των πολιτών, αλλά και στο μέλλον συνολικά της πολιτείας. Έτσι, η άκριτη συναίνεση των βουλευτών στα αρχικά σχέδια των Τριάντα λειτούργησε ενισχυτικά στη μετέπειτα επίταση των αυθαιρεσιών τους, τη στιγμή που θα μπορούσε η βουλή να θέσει εξαρχής εμπόδια στα σχέδιά τους, αν επιδιδόταν σ’ έναν αυστηρότερο έλεγχο των πράξεών τους.