Έκθεση Β΄ Λυκείου: Οι διαδικτυακές επαφές στο περιβάλλον του Facebook

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Οι διαδικτυακές επαφές στο περιβάλλον του Facebook

  Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουν ερευνητικές μελέτες για τις αναπαραστάσεις της φιλίας στην πραγματική και τη διαδικτυακή ζωή, είναι ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για φιλία όταν αναφερόμαστε στα κοινωνικά δίκτυα και συγκεκριμένα στο Facebook. Οι αναπαραστάσεις της φιλίας στην καθημερινή μας πραγματικότητα διαφέρουν ουσιωδώς από τις αναπαραστάσεις της «φιλίας» στο Facebook. Οι λόγοι που οδηγούν σ’ αυτό το συμπέρασμα αναλύονται παρακάτω.

  Συγκεκριμένα, από τις σχέσεις που αναπτύσσονται στο Facebook απουσιάζουν τα βασικά στοιχεία που ορίζουν τις φιλικές σχέσεις στην εκτός δικτύου πραγματικότητα. Το πρώτο βασικό στοιχείο είναι η απουσία ουσιαστικής επικοινωνίας. Η επικοινωνία που αναπτύσσεται στο περιβάλλον του Facebook χαρακτηρίζεται ως «σχολιασμός» και «συμπλήρωμα της εκτός δικτύου επικοινωνίας». Επίσης, οι σχέσεις αυτές χαρακτηρίζονται από την έλλειψη οικειότητας, εμπιστοσύνης, συναισθήματος, ψυχολογικής υποστήριξης και αμοιβαιότητας, στοιχείων τα οποία είναι απαραίτητα για τις φιλικές σχέσεις εκτός δικτύου. Το Facebook αποτελεί ένα απρόσωπο περιβάλλον, όπου η έκφραση βαθύτερων συναισθημάτων καθίσταται αδύνατη, καθώς οτιδήποτε διατυπώνεται βρίσκεται δημόσια εκτεθειμένο. Επιπλέον, η αμφιβολία μεταξύ προσώπου ή προσωπείου, δηλαδή η αμφιβολία για την πραγματική ταυτότητα των χρηστών, δεν αφήνει περιθώρια, για να έρθουν δύο άνθρωποι πιο κοντά και να μπορέσουν να αναπτύξουν μια ουσιαστική, φιλική σχέση.

  Μία ακόμη αιτία προβληματισμού για τη χρήση του όρου «φιλία» σχετίζεται με το γεγονός ότι οι περισσότεροι παράγοντες που θεωρούνται βασικοί για τη διαμόρφωση φιλικών σχέσεων είναι απόντες από το Facebook. Ο α-τοπικός χαρακτήρας των διαδικτυακών κοινοτήτων δεν επιτρέπει τη φυσική εγγύτητα, η οποία κατά γενική ομολογία είναι απαραίτητο στοιχείο για τη διατήρηση μιας φιλικής σχέσης. Ακόμα και αν μια φιλία είναι δυνατό να διατηρηθεί εξ αποστάσεως, αυτό προϋποθέτει ότι η φυσική συνάντηση των ατόμων έχει προϋπάρξει της απομάκρυνσης και υπάρχει πάντα η προσδοκία της επιστροφής. Το Facebook, όπως και οποιαδήποτε άλλη διαδικτυακή κοινότητα, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αντικαταστήσει την πρόσωπο με πρόσωπο επαφή. Αυτό που μπορεί να κάνει είναι να υποκαταστήσει ως μέσο επικοινωνίας τη φυσική απουσία του άλλου και αυτό είναι ίσως μία από τις σημαντικότερες λειτουργίες του, ιδιαίτερα αν ληφθούν υπόψη οι γρήγοροι ρυθμοί του σύγχρονου τρόπου ζωής.

  Μπορούμε, επομένως, να ισχυριστούμε ότι το Facebook δεν είναι ένα περιβάλλον που προσφέρεται για την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων, με την έννοια που έως τώρα τους αποδίδαμε στην εκτός διαδικτύου ζωή. Είναι ένα περιβάλλον το οποίο μέσω της κοινωνικής ανταλλαγής μπορεί απλώς να αναπληρώσει την αίσθηση της κοινότητας, αίσθηση που τείνει να εξαφανιστεί μέσα στην ανωνυμία των σύγχρονων μεγαλουπόλεων.

Μ. Σαβράμη (2008). Αναπαραστάσεις της φιλίας στην πραγματική και στη διαδικτυακή ζωή: Η περίπτωση του FaceBook. Μεταπτυχιακή έρευνα. Πανεπιστήμιο Αθήνας: Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80 – 100 λέξεις.

Ερευνητικές μελέτες επισημαίνουν πως οι διαδικτυακές επαφές και ειδικότερα αυτές μέσω Facebook δεν μπορούν να χαρακτηρίζονται ως φιλίες. Η απουσία ουσιαστικής επικοινωνίας σε αυτές τις σχέσεις, που λειτουργούν κυρίως συμπληρωματικά στις πραγματικές επαφές, τις διακρίνει από τις αληθινές φιλίες. Αντιστοίχως, η έλλειψη οικειότητας και εμπιστοσύνης, καθώς και η απρόσωπη φύση του Facebook που δεν επιτρέπει την ειλικρινή έκφραση συναισθημάτων, ενισχύουν το αίσθημα αμφιβολίας για την πραγματική ταυτότητα του άλλου προσώπου. Συνάμα, το γεγονός ότι στις επαφές μέσω Facebook δεν υπάρχει το στοιχείο της φυσικής εγγύτητας, που είναι αναγκαίο για τη δημιουργία μιας πραγματικής φιλίας, του προσδίδει περισσότερο το χαρακτήρα ενός υποκατάστατου της «φυσικής απουσίας» του άλλου προσώπου. Καταφέρνει, ωστόσο, να αναπληρώνει την αίσθηση κοινότητας που τείνει να χαθεί στο περιβάλλον της ανωνυμίας των σύγχρονων μεγαλουπόλεων.

B1. Τι εννοεί η ερευνήτρια με τη φράση «το Facebook μπορεί απλώς να αναπληρώσει τη (χαμένη) αίσθηση της κοινότητας»; Να γράψετε την απάντησή σας σε μία παράγραφο (50 – 70 λέξεις).

Η ερευνήτρια αν και επισημαίνει πως το Facebook δεν μπορεί να προσφέρει τη δυνατότητα ανάπτυξης φιλιών, με την παραδοσιακή τους έννοια, αναγνωρίζει ωστόσο μια διαφορετική προσφορά του μέσου∙ την αναπλήρωση της χαμένης αίσθησης κοινότητας στους ανθρώπους. Μέσα από τις κοινωνικές ανταλλαγές που πραγματώνονται στο συγκεκριμένο δίκτυο, οι άνθρωποι αισθάνονται και πάλι πως ανήκουν σε μια ομάδα, πως έχουν έναν ευρύ κύκλο γνωστών και φίλων, μια αίσθηση που έχει χαθεί για τους περισσότερους λόγω της ανωνυμίας και της αδιαφορίας που χαρακτηρίζει τη ζωή στις μεγαλουπόλεις.

B1. Για ποιους λόγους η ερευνήτρια θεωρεί ότι οι διαδικτυακές επαφές διαφέρουν ουσιωδώς από τις φυσικές επαφές; Να γράψετε την απάντησή σας σε μία παράγραφο (60 – 80 λέξεις).

Οι διαδικτυακές επαφές διαφέρουν ουσιωδώς από τις φυσικές, διότι λείπει από αυτές το στοιχείο της ουσιαστικής επικοινωνίας∙ η επικοινωνία στο πλαίσιο του διαδικτύου έχει το χαρακτήρα του σχολιασμού δράσεων και απόψεων και λειτουργεί συμπληρωματικά μόνο για τις πραγματικές επαφές που υφίστανται εκτός δικτύου. Συνάμα, οι διαδικτυακές επαφές χαρακτηρίζονται από έλλειψη οικειότητας και εμπιστοσύνης, απ’ την απουσία συναισθήματος και αμοιβαίας ψυχολογικής υποστήριξης. Ενώ, επί της ουσίας, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ανέφικτη η γνήσια έκφραση των βαθύτερων συναισθημάτων ενός ατόμου, εφόσον γνωρίζει πως οτιδήποτε σχετικό μοιραστεί εκτίθεται δημόσια. Έκθεση, άλλωστε, που επηρεάζει τη διάθεση ειλικρίνειας και εξωθεί πολλές φορές τα άτομα στην υιοθέτηση ενός προσωπείου, που απέχει από τον πραγματικό τους εαυτό. Γεγονός το οποίο το έχουν υπόψη τους οι περισσότεροι χρήστες γι’ αυτό και διστάζουν να εμπιστευτούν την εικονική ταυτότητα που παρουσιάζει κάποιος στους διαδικτυακούς τόπους. Τέλος, ένα σημαντικό στοιχείο διαφοροποίησης είναι η απουσία φυσικής επαφής, που χαρακτηρίζει τις διαδικτυακές σχέσεις, μια επαφή κρίσιμης σημασίας για την ανάπτυξη πραγματικών φιλικών σχέσεων.

B1. Για ποιους λόγους η ερευνήτρια θεωρεί ότι το Facebook, όπως και οποιαδήποτε άλλη διαδικτυακή κοινότητα, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αντικαταστήσει την πρόσωπο με πρόσωπο επαφή; Να γράψετε την απάντησή σας σε μία παράγραφο (60 – 80 λέξεις).

Το Facebook και οι λοιπές διαδικτυακές κοινότητες δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την πρόσωπο με πρόσωπο επαφή, διότι είναι ακριβώς αυτή η φυσική εγγύτητα που αποτελεί αναγκαίο στοιχείο για την ανάπτυξη μιας πραγματικής φιλίας. Το Facebook μπορεί μόνο να λειτουργήσει ως μέσο επικοινωνίας αναπληρώνοντας, προσωρινά, τη φυσική απουσία του άλλου ανθρώπου, μιας κι οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής συχνά αναγκάζουν φιλικά πρόσωπα να απομακρυνθούν για κάποιο διάστημα. Ωστόσο, η δημιουργία μιας φιλίας προϋποθέτει τη φυσική συνάντηση των ανθρώπων και την άμεση πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση. Έτσι, οι όποιες «φιλίες» δημιουργούνται μέσω του Facebook μπορούν να αποκτήσουν πραγματική διάσταση μόνο αν υπάρξει πραγματική συνάντηση και άμεση επικοινωνία μεταξύ των ατόμων.

B2α. Να επισημάνετε τα δομικά μέρη της τρίτης παραγράφου (Μία ακόμη αιτία… τρόπου ζωής) του κειμένου.

Θεματική περίοδος: Μία ακόμη αιτία προβληματισμού για τη χρήση του όρου «φιλία» σχετίζεται με το γεγονός ότι οι περισσότεροι παράγοντες που θεωρούνται βασικοί για τη διαμόρφωση φιλικών σχέσεων είναι απόντες από το Facebook.

Λεπτομέρειες / Σχόλια: Ο α-τοπικός χαρακτήρας των διαδικτυακών κοινοτήτων... αν ληφθούν υπόψη οι γρήγοροι ρυθμοί του σύγχρονου τρόπου ζωής.

Β2β. Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για την τρίτη παράγραφο.

- Οι «φιλίες» στο facebook στερούνται βασικών στοιχείων μιας αληθινής φιλίας.

B2. Να δείξετε με ποιες λέξεις/φράσεις επιτυγχάνεται η νοηματική συνοχή ανάμεσα στη θεματική περίοδο και στις λεπτομέρειες της δεύτερης παραγράφου (Συγκεκριμένα… φιλική σχέση) του κειμένου.

Το πρώτο βασικό στοιχείο

Επίσης

Επιπλέον

B2. Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο αντίστοιχα για τη δεύτερη (Συγκεκριμένα… φιλική σχέση) και την τρίτη παράγραφο (Μία ακόμη αιτία… τρόπου ζωής) του κειμένου.

2η παράγραφος: Τα στοιχεία διαφοροποίησης των διαδικτυακών φιλικών σχέσεων από τις πραγματικές φιλίες.

3η παράγραφος: Η απουσία φυσικής εγγύτητας καθιστά ανακριβή τον όρο φιλία για τις διαδικτυακές σχέσεις.

Γ1α. Να γράψετε μία αντώνυμη λέξη για καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου με την έντονη γραφή, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία τους στο κείμενο: απουσία, βαθύτερων, αμφιβολία, εγγύτητα, φυσική.

απουσία: ύπαρξη (παρουσία)

βαθύτερων: επιφανειακότερων / ρηχότερων

αμφιβολία: βεβαιότητα

εγγύτητα: απόσταση

φυσική: τεχνητή

Γ1β. Να γράψετε μία πρόταση για καθεμιά από τις αντώνυμες λέξεις που εντοπίσατε, έτσι ώστε να γίνεται φανερή η σημασία τους (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος κ.λπ.).

- Από πολλούς έχει αμφισβητηθεί η ύπαρξη ψυχής.

- Είναι πολύ επιφανειακός τύπος∙ δεν μπορείς να του μιλήσεις για κάτι σοβαρό και να σε καταλάβει.

- Έχω τη βεβαιότητα ότι όλα θα εξελιχθούν όπως τα προβλέψαμε.

- Παρά τις προσπάθειές της, την κρατά σταθερά σε απόσταση.

- Στο νέο πάρκο έφτιαξαν για διακοσμητικούς λόγους μια τεχνητή λίμνη.

Γ1. Να γράψετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων με θέμα τις διαδικτυακές επαφές, χρησιμοποιώντας με όποια σειρά επιθυμείτε τις ακόλουθες λέξεις/φράσεις του κειμένου (επισημαίνονται και στο κείμενο με έντονη γραφή): κοινωνικά δίκτυα, απουσία, χαρακτηρίζονται, απρόσωπο περιβάλλον, προϋποθέτει (μπορείτε ναδιαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος κ.λπ.).

Οι διαδικτυακές επαφές που πραγματοποιούνται μέσω των κοινωνικών δικτύων χαρακτηρίζονται από απουσία ουσιαστικής επικοινωνίας, εφόσον το απρόσωπο περιβάλλων των δικτύων αυτών δεν ευνοεί την ειλικρινή έκφραση συναισθημάτων. Ας μη λησμονούμε, άλλωστε, πως η ανάπτυξη μιας αληθινής φιλίας προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, τη δυνατότητα των ατόμων να επικοινωνούν με την ειλικρίνεια εκείνη που διασφαλίζει η ύπαρξη αναμφίβολης εμπιστοσύνης και οικειότητας.

Γ1. Να γράψετε μία πρόταση για καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις/φράσεις του κειμένου (επισημαίνονται και στο κείμενο με έντονη γραφή), έτσι ώστε να γίνεται φανερή η σημασία τους: ερευνητικές μελέτες, ουσιωδώς, προσωπείου, διαδικτυακή κοινότητα, ανωνυμία (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το ρηματικό πρόσωπο, το ρηματικό χρόνο κ.λπ.).

- Πρόσφατες ερευνητικές μελέτες ανέδειξαν τον αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχολογία των ατόμων η συχνή χρήση του facebook.

- Το τελικό νομοσχέδιο διέφερε ουσιωδώς από το προσχέδιο που είχε δοθεί στη δημοσιότητα.

- Είναι ποικίλες οι προθέσεις και τα σκοτεινά συμφέροντα που καλύπτονται πίσω από το προσωπείο ενός αγνού πατριωτισμού.

- Η συμμετοχή σε διαδικτυακές κοινότητες αποτελεί πλέον αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας των νέων. 

- Η καταγγελία έγινε από ακροατή που επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του.

Γ2α. «Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουν ερευνητικές μελέτες για τις αναπαραστάσεις της φιλίας στην πραγματική και τη διαδικτυακή ζωή είναι ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για φιλία, όταν αναφερόμαστε στα κοινωνικά δίκτυα και συγκεκριμένα στο Facebook»:

Στην παραπάνω περίοδο λόγου η αρθρογράφος χρησιμοποιεί μία αναφορική πρόταση. Αφού την εντοπίσετε, να την εντάξετε είτε στην κατηγορία των ονοματικών προσδιοριστικών είτε των ονοματικών παραθετικών προτάσεων, με βάση τη σημασία που αποκτά η πρόταση από τα συμφραζόμενα.

Η αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «στο οποίο καταλήγουν ερευνητικές μελέτες για τις αναπαραστάσεις της φιλίας στην πραγματική και τη διαδικτυακή ζωή».

Πρόκειται για μία ονοματική προσδιοριστική δευτερεύουσα πρόταση.

Γ2β. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.

Η πρόταση χαρακτηρίζεται ως προσδιοριστική καθώς αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του όρου που προσδιορίζει «συμπέρασμα», και δεν χωρίζεται με κόμμα από αυτόν. 

Γ2. Να εξηγήσετε γιατί η συγγραφέας τοποθετεί σε εισαγωγικά τη φράση «συμπλήρωμα της εκτός δικτύου επικοινωνίας» στη δεύτερη παράγραφο (Συγκεκριμένα… φιλική σχέση) του κειμένου.

Η χρήση εισαγωγικών στη συγκεκριμένη φράση πιθανώς δηλώνει πως πρόκειται για δάνειο από κάποια βιβλιογραφική πηγή. Μπορεί, όμως, να δηλώνει τη διαφοροποίηση του γλωσσικού κώδικα, ο οποίος λαμβάνει μια πιο τεχνική μορφή προκειμένου να αποδώσει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των διαδικτυακών επαφών.

Γ2. Να εντοπίσετε στο κείμενο πέντε λέξεις/φράσεις που πιστοποιούν τον επιστημονικό του χαρακτήρα.

- ερευνητικές μελέτες

- αναπαραστάσεις της φιλίας

- εκτός δικτύου πραγματικότητα

- ο α-τοπικός χαρακτήρας των διαδικτυακών κοινοτήτων

- της κοινωνικής ανταλλαγής