Έκθεση Α΄ Λυκείου: Νέοι και πρότυπα ψυχαγωγίας

William Ireland

Έκθεση Α΄ Λυκείου: Νέοι και πρότυπα ψυχαγωγίας

Ως ψυχαγωγία θεωρείται κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα που επιτρέπει στους ανθρώπους να αξιοποιούν δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους. Η δραστηριότητα μπορεί να είναι παθητική, για παράδειγμα η παρακολούθηση ταινίας, ή ενεργητική, λόγου χάριν αθλητισμός, παιχνίδι, δραστηριότητες, όπως η ανάγνωση βιβλίων ή η εκμάθηση μουσικών οργάνων.

Οι παράγοντες που επηρεάζουν τις επιλογές μας στην ψυχαγωγία είναι πολλοί: ο τόπος διαβίωσης ενός ανθρώπου και επομένως οι προσφερόμενες ευκαιρίες, η οικονομική ευχέρεια, ο ελεύθερος χρόνος, η παιδεία κάθε ατόμου, η πρόσβαση στην τεχνολογία, η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας καθενός, οι προσωπικές τάσεις και αναζητήσεις.

Επίσης, οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια και οι γονείς επηρεάζουν τον τρόπο ψυχαγωγίας των παιδιών. Ο διάλογος, η ισότητα, ο σεβασμός και η αγάπη μέσα στην οικογένεια είναι παράγοντες που βοηθούν τα παιδιά να διαμορφώσουν ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Έτσι, τα παιδιά κάνουν ορθές επιλογές και στρέφονται στη σωστή ψυχαγωγία, που έχει σκοπό όχι μόνο την εκτόνωση, αλλά κυρίως την αναψυχή, τη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων, τις καινούριες εμπειρίες, τα ερεθίσματα για δημιουργία, τη χαρά, την έκφραση αισθημάτων. Φυσικά, επειδή οι γονείς αποτελούν πρότυπα μίμησης για τα παιδιά τους, ο τρόπος ψυχαγωγίας των γονέων συχνά επηρεάζει τις επιλογές των παιδιών και πολλές φορές υιοθετείται από τα παιδιά.

Πολύ σημαντικός είναι και ο ρόλος του σχολείου. Αν το σχολείο, όμως, αρκείται στη μετάδοση γνώσεων και δεν προσανατολίζει τους νέους σε άλλες δραστηριότητες όπως μουσικές, θεατρικές, τότε δεν προσελκύει το ενδιαφέρον τους, γίνεται κουραστικό και ανιαρό για αυτούς και δεν επηρεάζει σημαντικά τη στάση ζωής τους. Επομένως, δεν μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο και σε θέματα που αφορούν στην ψυχαγωγία τους.

Τέλος, καθοριστική επίδραση επίσης στον τρόπο ψυχαγωγίας των νέων ασκούν οι παρέες τους, αλλά και τα κοινωνικά πρότυπα. Για να μην απομακρυνθούν από τους συνομήλικους τους, συχνά οι νέοι αναγκάζονται να αποδεχτούν τα πρότυπα της παρέας για να μοιάσουν με τους άλλους. Λείπει ο αυθορμητισμός, ο αυτοσχεδιασμός, η γνησιότητα. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, εξάλλου, επηρεάζουν σημαντικά τα κοινωνικά πρότυπα γενικότερα, αλλά και των νέων ειδικότερα. Στην καταναλωτική κοινωνία που ζούμε, ακόμα και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν. Η κατευθυνόμενη διασκέδαση, όμως, που, αποσκοπώντας αποκλειστικά και μόνο στην εξασφάλιση του κέρδους, ικανοποιεί μόνον την ανάγκη για κατανάλωση, αντιμετωπίζει τους νέους ως οικονομικά μεγέθη και όχι ως αυτόνομες προσωπικότητες με βούληση και ευαισθησία. Έτσι, η ψυχαγωγία, από αγωγή της ψυχής γίνεται «αγωγή προς κατανάλωση».

Σ. Κ. «Εντευκτήριο». Ιστολόγιο μαθητών Α΄ τάξης του 8ου Λυκείου Βόλου. Ερευνητική εργασία «Ψυχαγωγία: πολυτέλεια ή ανάγκη».13.1.2012 (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Πώς, σύμφωνα με το κείμενο, το σχολείο μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο σε θέματα που αφορούν στην ψυχαγωγία των νέων; (60-80 λέξεις)

Το σχολείο προκειμένου να λειτουργήσει ως πρότυπο σε θέματα που αφορούν την ψυχαγωγία των νέων οφείλει να μην περιορίζεται αυστηρά στη μετάδοση γνώσεων. Θα πρέπει, δηλαδή, να παρέχει στους νέους τα κατάλληλα ερεθίσματα ώστε να τους κατευθύνει σε ενδιαφέρουσες δραστηριότητες σχετιζόμενες με τον αθλητισμό και την τέχνη, όπως είναι, για παράδειγμα, η μουσική και το θέατρο. Ειδάλλως, αν παραμένει προσηλωμένο αποκλειστικά στο διδασκόμενα μαθήματα, γίνεται κουραστικό για τα παιδιά και δεν αποκτά τη δυνατότητα να τα επηρεάσει κατά τρόπο θετικό, λειτουργώντας εν τέλει ως πρότυπο διαμόρφωσης συμπεριφορών και γενικότερων επιλογών.

Α1. Πώς, σύμφωνα με το κείμενο, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης επηρεάζουν τον τρόπο ψυχαγωγίας των νέων; (60-80 λέξεις)

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης επηρεάζουν τις ψυχαγωγικές επιλογές των νέων μέσω των κοινωνικών προτύπων που προωθούν. Στη σύγχρονη εποχή, άλλωστε, πολλές παράμετροι της καθημερινής ζωής των πολιτών δέχονται ισχυρές επιδράσεις από τα πρότυπα που προβάλλονται από τα ΜΜΕ. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την ψυχαγωγία εκείνο που κυριαρχεί είναι η εμπορευματοποίηση των επιλογών διασκέδασης, και στόχος των μέσων ενημέρωσης είναι σαφώς η προώθηση των επιλογών εκείνων που θα αποδώσουν το μεγαλύτερο οικονομικό κέρδος. Οι νέοι, άρα, αντιμετωπίζονται ως οικονομικά μεγέθη και όχι ως άνθρωποι που διαθέτουν προσωπική βούληση και ευαισθησία.

Α1. Πώς επηρεάζει, σύμφωνα με το κείμενο, η οικογένεια και οι γονείς την επιλογή του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων; (60-80 λέξεις)

Οι γονείς επηρεάζουν τις επιλογές των νέων στην ψυχαγωγία τόσο αφού οι ίδιοι λειτουργούν ως πρότυπα που τα παιδιά τείνουν να μιμούνται, όσο, και κυριότερα, διότι επηρεάζουν καταλυτικά το σύνολο της πνευματικής και προσωπικής διαμόρφωσης των νέων. Αν, επομένως, οι γονείς έχουν δημιουργήσει ένα καλό οικογενειακό περιβάλλον, δείχνουν σεβασμό στα παιδιά τους και συνηθίζουν να συνδιαλέγονται μαζί τους, τότε συνεισφέρουν ώστε τα παιδιά να διαμορφώσουν ολοκληρωμένη προσωπικότητα και, άρα, να προχωρούν σε καλύτερες επιλογές ακόμη και στον τομέα της ψυχαγωγίας. Τα παιδιά στρέφονται, έτσι, στις επιλογές εκείνες που ενισχύουν την πνευματική τους εξέλιξη και όχι στις δίχως ουσία ενασχολήσεις που αποσκοπούν μόνο στην εκτόνωση.  

Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην τρίτη παράγραφο (Επίσης… παιδιά) και την πέμπτη παράγραφο (Τέλος… κατανάλωση) του κειμένου.

- Ο ρόλος των γονιών στη διαμόρφωση των επιλογών ψυχαγωγίας των παιδιών.

- Η επίδραση των κοινωνικών προτύπων και των ΜΜΕ στις επιλογές ψυχαγωγίας των νέων.

Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην πρώτη παράγραφο (Ως ψυχαγωγία... οργάνων) και τη δεύτερη παράγραφο (Οι παράγοντες... αναζητήσεις) του κειμένου.

- Ο ορισμός της ψυχαγωγίας και οι επιμέρους μορφές της.

- Παράγοντες που επηρεάζουν τις επιλογές ψυχαγωγίας.

Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τέταρτης παραγράφου (Πολύ… ψυχαγωγία τους) του κειμένου;

Θεματική περίοδος: Πολύ σημαντικός είναι και ο ρόλος του σχολείου.

Σχόλια / Λεπτομέρειες: Αν το σχολείο, όμως, αρκείται στη μετάδοση γνώσεων και δεν προσανατολίζει τους νέους σε άλλες δραστηριότητες όπως μουσικές, θεατρικές, τότε δεν προσελκύει το ενδιαφέρον τους, γίνεται κουραστικό και ανιαρό για αυτούς και δεν επηρεάζει σημαντικά τη στάση ζωής τους.

Κατακλείδα: Επομένως, δεν μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο και σε θέματα που αφορούν στην ψυχαγωγία τους.

Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 40-50 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: προσωπικότητα, διάλογος, διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων, ψυχαγωγία, ικανοποιεί.

Οι φορείς αγωγής των νέων -πρωτογενείς και δευτερογενείς- οφείλουν να θέτουν ως πρωταρχικό τους στόχο την ανάπτυξη άρτιων και υγιών προσωπικοτήτων, μέσα από τις δράσεις και τις επιλογές εκείνες που θα διευρύνουν τους πνευματικούς ορίζοντες των νέων ατόμων. Σημαντικό ρόλο ως προς αυτό επιτελεί η διαμόρφωση συνηθειών ψυχαγωγίας που να ικανοποιούν αφενός παιδαγωγικούς σκοπούς κι αφετέρου να ανταποκρίνονται στην ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία του κάθε νέου∙ ζητούμενο που μπορεί να επιτευχθεί μέσα από το διάλογο και τη συζήτηση, προκειμένου να διερευνηθούν οι ειδικότερες προτιμήσεις του.

Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 40-50 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: ορθές επιλογές, κοινωνικά πρότυπα, διασκέδαση, κατανάλωση, ψυχαγωγία.

Σε ό,τι αφορά την ψυχαγωγία των νέων είναι σημαντικό να καθοδηγούνται έγκαιρα στις ορθές εκείνες επιλογές που θα τους αποδώσουν το όφελος της ηθικοποίησης και της ουσιαστικής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου τους. Στον αντίποδα, άλλωστε, της ορθής ψυχαγωγίας βρίσκεται η διασκέδαση που συνδέεται κυρίως με την κατανάλωση και τις κενές περιεχομένου επιλογές, την οποία υπηρετούν διάφορα κοινωνικά πρότυπα που προωθούνται από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας.

Β1. «Στην καταναλωτική κοινωνία που ζούμε, ακόμα και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν».

Χρησιμοποιώντας την παραπάνω περίοδο λόγου, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 40-50 λέξεων.

Στην καταναλωτική κοινωνία που ζούμε, ακόμα και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν. Η ανάγκη των ανθρώπων για εκτόνωση και διαφυγή από το άγχος και τις εντάσεις της καθημερινότητας, έχει γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από εκείνους που επιχειρούν να εμπορευματοποιήσουν κάθε πιθανή μορφή ψυχαγωγίας και διασκέδασης. Οι επιτήδειοι, μάλιστα, φροντίζουν να διαφημίζουν και να προωθούν επίμονα εκείνες τις επιλογές που θα τους αποδώσουν το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος, εξωθώντας συχνά τους πολίτες σε ανούσιες ενασχολήσεις που περισσότερο τους ζημιώνουν παρά τους προσφέρουν κάποιο ουσιαστικό ψυχαγωγικό όφελος.

Β2.α. Να επισημάνετε δύο παραδείγματα μεταφορικής / συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας.

- τη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων

- πολλές φορές υιοθετείται από τα παιδιά

Β2.β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους στο κείμενο.

Η μεταφορική χρήση των λέξεων (πνευματικοί ορίζοντες / υιοθετώ) αξιοποιείται προκειμένου να αποδοθεί με παραστατικότητα το νόημα της κάθε έκφρασης. Για παράδειγμα, όταν γίνεται λόγος για πνευματικούς ορίζοντες, η ευρύτητα του πνεύματος γίνεται αντιληπτή συνειρμικά με την οπτική εικόνα του ορίζοντα.

Β2. Να επισημάνετε ποιες από τις παρακάτω φράσεις / προτάσεις του κειμένου χρησιμοποιούνται με κυριολεκτική / δηλωτική και ποιες με μεταφορική / συνυποδηλωτική σημασία:

1. «Οι παράγοντες που επηρεάζουν τις επιλογές μας»

= Κυριολεκτική

2. «των πνευματικών οριζόντων»

= Μεταφορική

3. «[ο τρόπος ψυχαγωγίας των γονέων] πολλές φορές υιοθετείται από τα παιδιά»

= Μεταφορική