Τάσος Λειβαδίτης «Ο άνθρωπος με το ταμπούρλο» (απόσπασμα)

Scott Norris

Τάσος Λειβαδίτης «Ο άνθρωπος με το ταμπούρλο» (απόσπασμα)

[...] Τραγουδάω εσάς που πέσατε κάτω απ’ τις σφαίρες

και βουτηγμένοι στο αίμα σας σηκώνατε το χέρι και δείχνα-

τε στους άλλους να προχωρήσουν

κι αφού είχαν όλοι προσπεράσει πια κ’ είχατε μείνει καταμό-

ναχοι πεσμένοι στο δρόμο

ακούγοντας τη βουή και τα ντουφέκια του πλήθους που προ-

χωρούσε

σφίγγατε πάνω στο στήθος σας μια χούφτα χώμα απ’ την

αγαπημένη πατρίδα

και πεθαίνατε. Τραγουδάω εσάς.

Τραγουδάω όλους εσάς που αντισταθήκατε

τραγουδάω τους άσπρους, τους μαύρους, τους κίτρινους

τραγουδάω την ελπίδα που δεν έχει χρώμα

τραγουδάω το αίμα που σ’ όλα τα γεωγραφικά σημεία είναι

κόκκινο.

Με το λαρύγγι μου πεταμένο έξω φαρδύ, σαν προκυμαία

τραγουδάω την παγκόσμια αδερφοσύνη.

Μα απόψε, αδέρφια, δεν είμαι ποιητής.

Απόψε δε θέλω να ’μαι ποιητής.

Απόψε είμαι ο τυμπανιστής μιας απέραντης στρατιάς

με δύο δισεκατομμύρια μαχητές ακροβολισμένους

μές στη

νύχτα.

Και προχωράμε.

(Από τη συλλογή Ο άνθρωπος με το ταμπούρλο, Αθήνα, Κέδρος, 1956)

προκυμαία: ειδικά διαμορφωμένος χώρος στην άκρη της ακτής φυσικού λιμανιού ή προβλήτας

(ο) ακροβολισμένος: αυτός που συμμετέχει σε παράταξη στρατιωτών που βάλλουν από μακριά

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

α.1. Να διακρίνετε αν το ποίημα ανήκει στην παραδοσιακή ή τη μοντέρνα ποίηση.

Το ποίημα ανήκει στη μοντέρνα ποίηση.

α.2. Να αναγνωρίσετε τρία (3) αντίστοιχα χαρακτηριστικά της μορφής του ποιήματος, τα οποία επαληθεύουν την απάντησή σας στο α.1.

- Οι στίχοι του ποιήματος είναι ελεύθεροι.

- Στο ποίημα δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία.

- Το ποίημα δεν χωρίζεται σε στροφές με ίσο αριθμό στίχων και γενικότερα δεν ακολουθεί κάποιο συγκεκριμένο κανόνα ως προς τη διαμόρφωση των στροφών.

α.3. Να συσχετίσετε τον τίτλο του ποιήματος με το περιεχόμενό του.

Ο άνθρωπος με το ταμπούρλο είναι ο ίδιος ο ποιητής, ο οποίος για λίγο -για απόψε- δεν είναι πια ποιητής, αλλά ο τυμπανιστής μιας παγκόσμιας στρατιάς που μάχεται για τον τερματισμό των πολέμων∙ που μάχεται για την επικράτηση μιας παγκόσμιας αδελφοσύνης.

Ο ποιητής γίνεται ο μπροστάρης όλων εκείνων των ανθρώπων που θυσίασαν τη ζωή τους στον πόλεμο για να υπερασπιστούν τους συνανθρώπους τους∙ γίνεται ο μπροστάρης όλων εκείνων των ανθρώπων, οι οποίοι όποιου χρώματος κι αν είναι, σ’ όποιο έθνος κι αν ανήκουν αντιστέκονται στη μανία του πολέμου και διεκδικούν το δικαίωμα στην ειρηνική και χωρίς εθνικές και φυλετικές διακρίσεις συνύπαρξη.  

β.1. Να εντοπίσετε στην πρώτη στροφική ενότητα του ποιήματος δύο (2) εικόνες που συνδέονται με τη θλιβερή πραγματικότητα του πολέμου.

- Τραγουδάω εσάς που πέσατε κάτω απ’ τις σφαίρες

και βουτηγμένοι στο αίμα σας σηκώνατε το χέρι και δείχνα-

τε στους άλλους να προχωρήσουν

- σφίγγατε πάνω στο στήθος σας μια χούφτα χώμα απ’ την

αγαπημένη πατρίδα

και πεθαίνατε.

β.2. Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σας, ο Λειβαδίτης επιλέγει να χρησιμοποιήσει

πρώτο πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο στον τελευταίο στίχο του ποιήματος, ενώ χρησιμοποιεί πρώτο ενικό στο υπόλοιπο ποίημα;

Το πρώτο ενικό πρόσωπο συνδέεται με το ιδιαίτερο χρέος που έχει ο ποιητής, ως λειτουργός της ποιητικής τέχνης, αλλά και ως άνθρωπος να αναδείξει μέσω του έργου του τις πανανθρώπινες εκείνες αξίες που θα θέσουν οριστικό τέρμα στον παραλογισμό του πολέμου και θα επιτρέψουν στους ανθρώπους να συνυπάρξουν σε μια ειρηνική κατάσταση∙ σε μια παγκόσμια αδερφοσύνη. Ο ίδιος, μάλιστα, αποποιείται προσωρινά το ρόλο του ποιητή μόνο και μόνο για να αντικρίσει τον εαυτό του ως τον τυμπανιστή μιας απέραντης παγκόσμιας στρατιάς, που δίνει την ιερή μάχη για την επικράτηση της ειρήνης.

Στον καταληκτικό στίχο του ποιήματος ο Λειβαδίτης επιλέγει το α΄ πληθυντικό πρόσωπο προκειμένου να καταστήσει σαφές πως συγκαταλέγει συνειδητά τον εαυτό του σ’ αυτή την παγκόσμια στρατιά ανθρώπων κάθε φυλής και κάθε χρώματος που μάχεται για την ειρήνη. Ο ποιητής στον σημαντικό αυτό αγώνα δεν διεκδικεί κάποιον διακριτό ρόλο για τον εαυτό του, είναι κι εκείνος ένας από τους πολλούς, ένας από το συλλογικό «εμείς» των ανθρώπων που θέλουν να δουν τον τερματισμό του πολέμου.

β.3. «τραγουδάω την παγκόσμια αδερφοσύνη». Να βρείτε λέξεις ή φράσεις του ποιήματος που παραπέμπουν στην παγκόσμια αδελφοσύνη.

- και δείχνατε στους άλλους να προχωρήσουν

- τραγουδάω τους άσπρους, τους μαύρους, τους κίτρινους

- τραγουδάω την ελπίδα που δεν έχει χρώμα

- τραγουδάω το αίμα που σ’ όλα τα γεωγραφικά σημεία είναι κόκκινο

- Μα απόψε, αδέρφια, δεν είμαι ποιητής.

- Απόψε είμαι ο τυμπανιστής μιας απέραντης στρατιάς με δύο δισεκατομμύρια μαχητές ακροβολισμένους μές στη νύχτα