Έκθεση Β΄ Λυκείου: O ρόλος των ΜΜΕ στη διαμόρφωση της σύγχρονης κοινωνίας

Paul Neville

Έκθεση Β΄ Λυκείου: O ρόλος των ΜΜΕ στη διαμόρφωση της σύγχρονης κοινωνίας

Ποια είναι τα σύγχρονα ΜΜΕ και πώς λειτουργούν; Επαρκή συνείδηση του πράγματος δεν έχουμε λόγω του ότι υπάρχει ελλιπής ενημέρωση για τις δυνατότητες και για τον τρόπο λειτουργίας των Μέσων. Γιατί έχουμε ελλιπή ενημέρωση; Διότι δεν αντιλαμβανόμαστε ότι τα ΜΜΕ κινούνται σε δύο επίπεδα. Το ένα είναι το επίπεδο της διαμόρφωσης της προσωπικότητας του σύγχρονου ανθρώπου, όπου ο ρόλος τους είναι καθοριστικός. Το δεύτερο επίπεδο είναι η διαμόρφωση της κοινωνικής ευρύτερα και της πολιτικής ζωής ιδιαίτερα, όπου και πάλι τα ΜΜΕ διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο. Δεν πρόκειται περί υπερβολής.

Εμείς οι κοινωνιολόγοι στη δουλειά μας χρησιμοποιούμε ευρύτατα τον όρο «κοινωνικοποίηση», με την έννοια ότι το άτομο από την ώρα που γεννιέται, υπόκειται σε μια σειρά επιρροές του κοινωνικού περιβάλλοντος, που το διαμορφώνουν ως κοινωνικό ον. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι το ανθρώπινο άτομο πρέπει να μάθει να συμβιώνει ως κοινωνικό άτομο. Η κοινωνικοποίηση παλαιότερα γινόταν αποκλειστικά με ενδιάμεσα πρόσωπα: τούς γονείς, τους δασκάλους, τα πρόσωπα γενικότερα του άμεσου κοινωνικού περιβάλλοντος. Σήμερα, τα ΜΜΕ λειτουργούν ως ένας εκ των βασικών συντελεστών κοινωνικοποίησης, που βαθμιαία εκτοπίζει τους παραδοσιακούς φορείς της. Διότι τα ΜΜΕ, κυρίως τα ηλεκτρονικά και πρωταρχικά η τηλεόραση, ασκούν τεράστια επιρροή πάνω στα άτομα. Γιατί αυτή η τεράστια επιρροή; Διότι δεν λειτουργεί το Μέσο σε σχέση με το αριστερό μέρος του εγκεφάλου, που είναι η λογική και η ανάλυση, αλλά επενεργεί απευθείας στο υποσυνείδητο και, επομένως, σε πολύ μεγάλο βαθμό αναιρεί και παραλύει τη λογική λειτουργία του εγκεφάλου.

Αυτή, λοιπόν, είναι η δυναμική της εντύπωσης που έχουν τα ΜΜΕ. Κολοσσιαία δυναμική, η οποία βεβαίως κάνει το άτομο δέσμιο σε επιταγές, που κατασκευάζουν και αυτό ακόμα το κύκλωμα των αναγκών. {...} Πρότυπα και σύμβολα επιτυχίας τα πράγματα, όχι οι ανθρώπινες ποιότητες. Ειδικότερα ως προς τα πρότυπα επιτυχίας. Ποιοι εμφανίζονται ως επιτυχημένοι από τα ΜΜΕ; Οι έχοντες και κατέχοντες, ανεξάρτητα από τον τρόπο, με τον οποίο τα απόκτησαν, όχι βεβαίως οι άνθρωποι, που εκπληρώνουν κάποια αποστολή και προσφέρουν θετικό έργο στην κοινωνία, ούτε, φυσικά, οι πνευματικοί ταγοί. Με τον τρόπο αυτό δε διαμορφώνονται πρόσωπα, αλλά προσωπεία, μάσκες ανθρωποειδών, όχι άνθρωποι. Η λογική της κερδοσκοπικής σκοπιμότητας γίνεται κατευθυντήριος γνώμονας της ζωής και κάθε άλλη λογική θεωρείται ως ουτοπική και «ξεπερασμένη». Το παράδειγμα της χρηματιστηριακής φρενίτιδας στη χώρα μας κατά το πρόσφατο παρελθόν είναι κάτι παραπάνω από αποκαλυπτικό.

Αυτά τα πρότυπα επιτυχίας στηρίζονται και προωθούν την αντίληψη «ο άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος» και προϋποθέτουν τον εκτοπισμό όλων των αισθημάτων και συναισθημάτων αλληλεγγύης και φιλότητας ανάμεσα σε ανθρώπους. Αυτό συνιστά επάνοδο σε καταστάσεις αγριότητας όπου ελαχιστοποιείται και αυτός ακόμα ο σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή και αυξάνεται κάθετα ο δείκτης της κοινωνικής παθολογίας, από τα ναρκωτικά και τη βία ως το έγκλημα. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε ότι στην τηλεόραση ο έρωτας αποσυνδέεται από την αγάπη και γίνεται σεξισμός, ότι - όπως έχουν αποδείξει σχετικές έρευνες - ένα παιδί επτά ετών στην Αμερική έχει δει στην τηλεόραση τρεισήμισι χιλιάδες φόνους. Τα ΜΜΕ διαμορφώνουν μια ανθρώπινη προσωπικότητα βασικά απορρυθμισμένη, αν όχι και παθολογική.

Φυσικά  δεν ευθύνονται τα ΜΜΕ καθαυτά, αλλά αυτοί που τα ελέγχουν και τα χειρίζονται προς το ίδιον όφελος και όχι με κριτήριο τα συμφέροντα της ολότητας και της κοινωνίας. Από μέσα πληροφόρησης γίνονται αγωγοί παραπληροφόρησης. Από μέσα διαφύλαξης των ατομικών ελευθεριών και των κοινωνικών δικαιωμάτων γίνονται όργανα καταστολής της ανθρώπινης σκέψης, όργανα αποβλάκωσης και χειρισμού ενός ανθρώπινου πολτού, που έντεχνα κατασκευάζουν. Με τον τρόπο αυτό, όχι μόνο δεν υπηρετούν τη Δημοκρατία, αλλά την υπονομεύουν σε όλα τα μέτωπα, και τούτο διότι η Δημοκρατία προϋποθέτει τον ελεύθερα σκεπτόμενο πολίτη, όχι τον παθητικοποιημένο χειραγωγούμενο ανθρωπάκο.

Β. Φίλιας, (2002). Κοινωνιολογικές Παρεμβάσεις. Αθήνα: Παπαζήση, 137 -139 (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (80 - 100 λέξεις).

Δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση για το πώς λειτουργούν τα ΜΜΕ, καθώς δεν έχει γίνει πλήρως αντιληπτό ότι αυτά διαμορφώνουν καθοριστικά, όχι μόνο την προσωπικότητα του ανθρώπου, αλλά και την κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου. Συνιστούν πλέον βασικό φορέα κοινωνικοποίησης με τεράστια επιρροή, αφού επενεργούν απευθείας στο υποσυνείδητο των ανθρώπων. Ενώ, παρουσιάζοντας ως πρότυπα επιτυχίας τους έχοντες, αλλοιώνουν τον προσανατολισμό των σύγχρονων ανθρώπων. Έννοιες όπως είναι η αλληλεγγύη και η φιλότητα παραμερίζονται κι οι άνθρωποι υιοθετούν έναν αμιγώς κερδοσκοπικό τρόπο ζωής. Επιπλέον, δρουν υπονομευτικά σε ό,τι αφορά τη Δημοκρατία, διότι αντί να ενημερώνουν τους πολίτες, καταστέλλουν επί της ουσίας τη δυνατότητά τους να σκέφτονται και τους χειραγωγούν.

Β1. Ποιοι εμφανίζονται, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ως επιτυχημένοι από τα ΜΜΕ; (60 – 80 λέξεις)

Σύμφωνα με τον συγγραφέα τα ΜΜΕ εμφανίζουν ως επιτυχημένους εκείνους που έχουν σημαντική οικονομική δύναμη και κατέχουν πολλά υλικά αγαθά, χωρίς να λαμβάνεται καθόλου υπόψη ο τρόπος με τον οποίο κατόρθωσαν να επιτύχουν την οικονομική τους ευημερία. Έτσι, αντί να προβάλλεται το παράδειγμα ανθρώπων που προσφέρουν κάποιο ουσιαστικό έργο στο κοινωνικό σύνολο και ανθρώπων που υπηρετούν το χώρο του πνεύματος, τα ΜΜΕ υιοθετούν ως μόνο κριτήριο επιτυχίας τον πλούτο. Πρόκειται, βέβαια, για μια επιζήμια επιλογή, αφού προωθεί μια κερδοσκοπική θέαση της ζωής, θέτοντας στο περιθώριο τις ποιότητες εκείνες που δίνουν πραγματική αξία σ’ έναν άνθρωπο.  

Β1. Να εξηγήσετε τη θέση του συγγραφέα πως τα πρότυπα επιτυχίας που προβάλλονται από τα ΜΜΕ στηρίζονται και προωθούν την αντίληψη «ο άνθρωπος για τον άνθρωπο [είναι] λύκος». (60 – 80 λέξεις)

Ο συγγραφέας θεωρεί πως τα πρότυπα επιτυχίας που προβάλλονται από τα ΜΜΕ εξωθούν τους ανθρώπους στο να αποκτούν μια κερδοσκοπική λογική στη ζωή τους, επιδιώκοντας την με κάθε τρόπο επίτευξη οικονομικών οφελών. Λογική, ωστόσο, που προϋποθέτει την αποτίναξη κάθε πιθανού συναισθήματος αλληλεγγύης και φιλικού ενδιαφέροντος για τους άλλους ανθρώπους, και οδηγεί κατ’ ανάγκη σ’ έναν αδυσώπητο ανταγωνισμό. Προκύπτει, έτσι, μια ανεπιθύμητη επιστροφή σε καταστάσεις απάνθρωπης σκληρότητας, στο πλαίσιο των οποίων μειώνεται ακόμη κι ο σεβασμός απέναντι στην ανθρώπινη ζωή και ενισχύονται δυσάρεστα φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας.

Β1. Γιατί, κατά τον συγγραφέα, τα ΜΜΕ έχουν «κολοσσιαία δυναμική, η οποία… κάνει το άτομο δέσμιο σε επιταγές, που κατασκευάζουν και αυτό ακόμα το κύκλωμα των αναγκών»; (60 – 80 λέξεις)

Κατά τον συγγραφέα η δυναμική των ΜΜΕ είναι κολοσσιαία εφόσον αυτά ασκούν τεράστια επιρροή στους ανθρώπους. Ειδικότερα, το γεγονός ότι η τηλεοπτική εικόνα επιδρά απευθείας στο υποσυνείδητο των τηλεθεατών, προσπερνώντας το μέρος του εγκεφάλου που εξετάζει και αναλύει με τη λογική τα δεχόμενα μηνύματα, τους καθιστά τελείως ευάλωτους στην επιρροή της. Τα ΜΜΕ έχουν έτσι τη δυνατότητα να κατασκευάζουν μέσω των διαφημίσεων και των γενικότερων προτύπων που προβάλλουν πλήθος επίπλαστων αναγκών στους ανθρώπους και να τους εξωθούν στην υιοθέτηση ενός αμιγώς καταναλωτικού τρόπου ζωής.

Β1. Γιατί, σύμφωνα με τον συγγραφέα, η γνώση μας για τις δυνατότητες και τον τρόπο λειτουργίας των ΜΜΕ είναι ελλιπής; (60 – 80 λέξεις)

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι δεν έχουμε συνειδητοποιήσει επαρκώς το πώς λειτουργούν τα σύγχρονα ΜΜΕ, κάτι που οφείλεται στην ελλιπή ενημέρωσή μας για τις δυνατότητες που έχουν αυτά. Ειδικότερα, ο συγγραφέας επισημαίνει πως δεν έχουμε κατανοήσει ότι τα ΜΜΕ δρουν παράλληλα σε δύο επίπεδα επηρεάζοντας καθοριστικά τη ζωή μας. Το πρώτο επίπεδο δράσης των ΜΜΕ είναι η διαμόρφωση της προσωπικότητας του σύγχρονου ανθρώπου και το δεύτερο είναι η διαμόρφωση τόσο της κοινωνικής όσο και της πολιτικής ζωής. 

Β1. Να εξηγήσετε τη θέση του συγγραφέα ότι «ως επιτυχημένοι από τα ΜΜΕ εμφανίζονται οι έχοντες και κατέχοντες, ανεξάρτητα από τον τρόπο, με τον οποίο τα απόκτησαν». (60 – 80 λέξεις)

Ο συγγραφέας θεωρεί πως τα ΜΜΕ προβάλλουν ως σύμβολο επιτυχίας την κατοχή υλικών αγαθών και όχι τις ανθρώπινες ποιότητες. Έτσι, αντί να εμφανίζουν ως επιτυχημένους τους ανθρώπους που εκπληρώνουν κάποια κοινωνική αποστολή και προσφέρουν ουσιαστικό έργο στην κοινωνία, ενισχύοντας κατ’ αυτό τον τρόπο τη θετική αγωγή των νεότερων μελών, αυτά εκθειάζουν τους έχοντες, χωρίς να ενδιαφέρονται μάλιστα για το πώς απέκτησαν τις περιουσίες τους. Μια τακτική που επηρεάζει ιδιαιτέρως αρνητικά τον προσανατολισμό της κοινωνίας, αφού πλέον οι άνθρωποι υιοθετούν μια κερδοσκοπική λογική και θέτουν ως πρωταρχικό τους στόχο την επιτυχία σε οικονομικό επίπεδο.  

Β2. Να γράψετε από έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου.

1^η παράγραφος: Τα ΜΜΕ διαμορφώνουν την προσωπικότητα των ανθρώπων, καθώς και την πολιτική και κοινωνική ζωή.

2^η παράγραφος: Τα ΜΜΕ ως βασικοί φορείς κοινωνικοποίησης.

3^η παράγραφος: Τα αρνητικά πρότυπα επιτυχίας που προβάλλονται από τα ΜΜΕ.

4^η παράγραφος: Η επιζήμια επίδραση των ΜΜΕ στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των ανθρώπων.

5^η παράγραφος: Τα ΜΜΕ υπονομεύουν την ορθή λειτουργία της Δημοκρατίας.

Β2. Ποια συλλογιστική πορεία (επαγωγική ή παραγωγική) ακολουθεί ο συγγραφέας στη δεύτερη παράγραφο (Εμείς... εγκεφάλου) του κειμένου; Να αιτιολογήσετε με συντομία την απάντησή σας.

Η συλλογιστική πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας είναι παραγωγική, διότι ξεκινά το συλλογισμό του με μια ευρύτερη τοποθέτηση σχετικά με την έννοια της κοινωνικοποίησης και προχωρά σε μια ειδικότερη διαπίστωση σχετικά με τον κυρίαρχο ρόλο που διαδραματίζουν πλέον τα ΜΜΕ σ’ αυτή. Επεξηγεί, μάλιστα, το πώς κατορθώνουν τα ΜΜΕ να ασκούν τόσο έντονη επιρροή στους ανθρώπους.

B2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τέταρτης παραγράφου (Αυτά… παθολογική.) του κειμένου;

Θεματική περίοδος: Αυτά τα πρότυπα επιτυχίας στηρίζονται και προωθούν την αντίληψη «ο άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος» και προϋποθέτουν τον εκτοπισμό όλων των αισθημάτων και συναισθημάτων αλληλεγγύης και φιλότητας ανάμεσα σε ανθρώπους.

Σχόλια / Λεπτομέρειες: Αυτό συνιστά επάνοδο σε καταστάσεις αγριότητας όπου ελαχιστοποιείται και αυτός ακόμα ο σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή και αυξάνεται κάθετα ο δείκτης της κοινωνικής παθολογίας, από τα ναρκωτικά και τη βία ως το έγκλημα. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε ότι στην τηλεόραση ο έρωτας αποσυνδέεται από την αγάπη και γίνεται σεξισμός, ότι - όπως έχουν αποδείξει σχετικές έρευνες - ένα παιδί επτά ετών στην Αμερική έχει δει στην τηλεόραση τρεισήμισι χιλιάδες φόνους. Κατακλείδα: Τα ΜΜΕ διαμορφώνουν μια ανθρώπινη προσωπικότητα βασικά απορρυθμισμένη, αν όχι και παθολογική.

Β2. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στη δεύτερη (Εμείς… εγκεφάλου) και την τρίτη παράγραφο (Αυτή… αποκαλυπτικό) του κειμένου; Να απαντήσετε αναφέροντας τη σχέση συνοχής.

Η συνοχή ανάμεσα στη 2^η και την 3^η παράγραφο επιτυγχάνεται με την αναφορά στην αρχή της νέας παραγράφου στο καταληκτικό περιεχόμενο της προηγούμενης. Έτσι, η περίοδος: «Αυτή, λοιπόν, είναι η δυναμική της εντύπωσης που έχουν τα ΜΜΕ.», αναφέρεται στην εξήγηση της προηγούμενης παραγράφου ότι η τηλεόραση επενεργεί απευθείας στο υποσυνείδητο του ανθρώπου. 

Γ1. Να γράψετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων που θα ξεκινά με την ακόλουθη θεματική περίοδο: «Σήμερα, τα ΜΜΕ λειτουργούν ως ένας εκ των βασικών συντελεστών κοινωνικοποίησης, που βαθμιαία εκτοπίζει τους παραδοσιακούς φορείς της».

Σήμερα, τα ΜΜΕ λειτουργούν ως ένας εκ των βασικών συντελεστών κοινωνικοποίησης, που βαθμιαία εκτοπίζει τους παραδοσιακούς φορείς της. Ενώ, άλλοτε η οικογένεια και το σχολείο έφεραν το κύριο βάρος και την κύρια ευθύνη για την κοινωνικοποίηση των ατόμων, πλέον τα ΜΜΕ και ιδίως η τηλεόραση, χάρη στην έντονη επιρροή που ασκούν με τη δύναμη της εικόνας και του ήχου, κατέχουν κυρίαρχο ρόλο στη διαδικασία της κοινωνικοποίησης, χωρίς ωστόσο να εκπληρώνουν αυτόν τους το ρόλο με το αναγκαίο αίσθημα ευθύνης.

Γ1. Να γράψετε μία πρόταση για κάθε λέξη του κειμένου με την έντονη γραφή: ελλιπής, επιρροές, εκπληρώνουν, αλληλεγγύης, κριτήριο λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία τους στο κείμενο. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κλπ.).

- Το ενδιαφέρον της κυβέρνησης για τα μείζονα κοινωνικά προβλήματα, όπως είναι η ανεργία, μπορεί να χαρακτηριστεί τουλάχιστον ελλιπές.

- Με το παράδειγμά του ασκεί θετική επιρροή στους μαθητές του.

- Η εργατικότητα αποτελεί ισχυρό εχέγγυο για την εκπλήρωση των στόχων ενός ατόμου.

- Οι υπάλληλοι της εταιρείας οφείλουν να είναι μεταξύ τους αλληλέγγυοι για να διασφαλίζουν τα δικαιώματά τους.

- Ζήτησαν να γίνουν αυστηρότερα τα κριτήρια επιλογής στα Α.Ε.Ι.

Γ1. Να γράψετε μία πρόταση για κάθε λέξη του κειμένου με την έντονη γραφή: ελλιπής, επιρροές, συντελεστών, ελαχιστοποιείται, χειρισμού (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.).

- Απέτυχε λόγω της ελλιπούς παρακολούθησης των παραδόσεων.

- Ήταν σημαντική η επιρροή της οικογένειάς του στις επαγγελματικές του επιλογές.

- Δεν μπορεί κανείς να υπολογίσει όλους τους συντελεστές της ανθρώπινης ευτυχίας.

- Με τα νέα μέτρα έχουν ελαχιστοποιηθεί οι κίνδυνοι για την ασφάλεια των επιβατών.  

- Ο χειρισμός των ζητημάτων της εξωτερικής πολιτικής απαιτεί συνεχή εγρήγορση και στάθμιση των καταστάσεων.

Γ1. Να γράψετε μία πρόταση για κάθε λέξη του κειμένου με την έντονη γραφή: καθοριστικός, άμεσου, εκπληρώνουν, γνώμονας, καταστολής (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.).

- Οι διασυνδέσεις του με υψηλά πρόσωπα έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξή του.

- Στα άμεσα σχέδιά μας περιλαμβάνεται και η επέκταση του εργοστασίου.

- Εκπλήρωσε τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις αμέσως μετά το Λύκειο.

- Η παρούσα κυβέρνηση δεν ενεργεί με γνώμονα την εξυπηρέτηση του κοινωνικού συνόλου.

- Το καθεστώς επιχειρεί με τη βία και την καταστολή να δαμάσει τις κοινωνικές αντιδράσεις.

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: το άτομο από την ώρα που γεννιέται, κοινωνικοποίηση, διαμορφώνονται πρόσωπα, ανθρώπινης σκέψης, ελεύθερα. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.).

Το άτομο από την ώρα που γεννιέται υπόκειται σε πλήθος επιδράσεων από τα πρόσωπα του οικογενειακού του περιβάλλοντος, αλλά και από θεσμούς της κοινωνίας, όπως είναι το σχολείο, που οδηγούν στη σταδιακή κοινωνικοποίησή του. Προκειμένου, βέβαια, να επιτυγχάνεται σε μια κοινωνία η διαμόρφωση προσώπων ελεύθερων, με ισχυρή κριτική ικανότητα και αυτόνομη βούληση, πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ορθή ανάπτυξη και ενίσχυση της ανθρώπινης σκέψης, τόσο του υπό διαμόρφωση ατόμου, όσο και των λοιπών μελών της κοινωνίας που λειτουργούν υπό μία έννοια ως πρότυπα για τα νεότερα μέλη.

Γ2α. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο παραδείγματα μεταφορικής / συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας.

- Με τον τρόπο αυτό δε διαμορφώνονται πρόσωπα, αλλά προσωπεία, μάσκες ανθρωποειδών, όχι άνθρωποι.

- ... που κατασκευάζουν και αυτό ακόμα το κύκλωμα των αναγκών.

Γ2β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

Ο συγγραφέας, στο πρώτο παράδειγμα, θέλοντας να δώσει με έμφαση την αλλαγή που συντελείται στον τρόπο σκέψης των ανθρώπων λόγω της συνεχούς προβολής υλιστικών προτύπων και της συνεπαγόμενης επικράτησης του ωφελιμισμού, αναφέρει πως κατ’ αυτό τον τρόπο διαμορφώνονται «προσωπεία» και «μάσκες ανθρωποειδών». Η απώλεια της ανθρωπιάς δίνεται, έτσι, με ιδιαίτερη παραστατικότητα, αφού τη θέση των αληθινών ανθρώπων την παίρνουν πλέον άψυχα προσωπεία και μάσκες ανθρωποειδών, που θυμίζουν ανθρώπους, αλλά δεν έχουν καμία ηθική ποιότητα και καμία ευαισθησία.

Ο συγγραφέας, στο δεύτερο παράδειγμα, προκειμένου να επισημάνει εμφατικά πως οι μέσω των ΜΜΕ κατασκευασμένες ανάγκες ανανεώνονται διαρκώς και δεν αφήνουν τους ανθρώπους να ξεφύγουν από αυτές, δανείζεται έναν όρο από το χώρο της φυσικής επιστήμης και αναφέρεται έτσι σ’ ένα «κύκλωμα αναγκών»∙ σ’ ένα αέναα ανατροφοδοτούμενο κλειστό κύκλωμα επίπλαστων αναγκών, που κρατούν δέσμιους τους ανθρώπους.

Γ2. Να επισημάνετε στο κείμενο ένα χωρίο στο οποίο υπάρχει σαρκασμός-ειρωνεία.

«Με τον τρόπο αυτό, όχι μόνο δεν υπηρετούν τη Δημοκρατία, αλλά την υπονομεύουν σε όλα τα μέτωπα, και τούτο διότι η Δημοκρατία προϋποθέτει τον ελεύθερα σκεπτόμενο πολίτη, όχι τον παθητικοποιημένο χειραγωγούμενο ανθρωπάκο.»

Γ2. «Σήμερα, τα ΜΜΕ λειτουργούν ως ένας εκ των βασικών συντελεστών κοινωνικοποίησης, που βαθμιαία εκτοπίζει τους παραδοσιακούς φορείς της.».

Γ2α. Στο παραπάνω χωρίο να εντοπίσετε την αναφορική πρόταση.

Η αναφορική πρόταση είναι: «που βαθμιαία εκτοπίζει τους παραδοσιακούς φορείς της».

Γ2β. Να γράψετε αν αυτή είναι προσδιοριστική ή παραθετική / προσθετική και να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.

Η αναφορική πρόταση είναι παραθετική / προσθετική, καθώς δεν αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του προσδιοριζόμενου όρου (ένας εκ των βασικών συντελεστών κοινωνικοποίησης), γι’ αυτό και χωρίζεται από αυτόν με κόμμα.

Γ2α. « Τα σύγχρονα ΜΜΕ… λειτουργούν ως... όργανα χειρισμού ενός ανθρώπινου πολτού, που έντεχνα κατασκευάζουν.».

Να δηλώσετε αν η χρήση της γλώσσας στην παραπάνω πρόταση είναι δηλωτική/κυριολεκτική ή συνυποδηλωτική/μεταφορική.

- Η χρήση της γλώσσας είναι μεταφορική.

Γ2β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.  

Η διατύπωση πως τα ΜΜΕ λειτουργούν ως «όργανα χειρισμού ενός ανθρώπινου πολτού, που έντεχνα κατασκευάζουν» είναι σαφώς μεταφορική, κι επιχειρεί να αποδώσει με όρους παρμένους από το χώρο της παραγωγής το γεγονός ότι τα ΜΜΕ ασκούν τόσο έντονη επιρροή στους ανθρώπους, ώστε είναι σαν να τους αφαιρούν την ικανότητα κριτικής σκέψης και να τους καθιστούν άβουλα υποχείρια (ανθρώπινος πολτός).

Γ2. «Αυτή, λοιπόν, είναι η δυναμική της εντύπωσης που έχουν τα ΜΜΕ».

Γ2.α. Στην παραπάνω περίοδο να εντοπίσετε την αναφορική πρόταση.

Η αναφορική πρόταση είναι: «που έχουν τα ΜΜΕ».

Γ2.β. Να γράψετε αν αυτή είναι προσδιοριστική ή παραθετική / προσθετική και να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.

Η αναφορική πρόταση είναι προσδιοριστική καθώς αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του προσδιοριζόμενου όρου (η δυναμική της εντύπωσης).