Γλωσσικές ασκήσεις Λυκείου: Από τη μορφολογία των λέξεων

Michael Hudson

Γλωσσικές ασκήσεις Λυκείου: Από τη μορφολογία των λέξεων

H ενότητα αυτή προσπαθεί να εστιάσει την προσοχή μας στις περιπτώσεις εκείνες στις οποίες γίνονται λάθη που αφορούν το μορφολογικό επίπεδο της γλώσσας. Τέτοια είναι: π.χ. λάθη στο σχηματισμό των χρόνων κάποιων ρημάτων (π.χ. προηγόταν αντί προηγούνταν)· ο λανθασμένος σχηματισμός της προστακτικής με αύξηση (π.χ. ακούμε συχνά υπέγραψε αντί για το σωστό υπόγραψε)· λάθη στο σχηματισμό των συνοπτικών και των συντελεσμένων χρόνων των ρημάτων που έχουν β’ συνθετικό το “άγω” και το “βάλλω” (π.χ. έχει εξάγει αντί για το σωστό έχει εξαγάγει)· λάθη στο σχηματισμό των μετοχών (π.χ. των πληγέντων περιοχών αντί για το σωστό των πληγεισών περιοχών)· λάθη στον τονισμό των ουσιαστικών και των επιθέτων (π.χ. η τακτική των αντιπάλων, αλλά η τακτική των αντίπαλων κομμάτων) και άλλα.

1. Να συμπληρώσετε τις φράσεις τοποθετώντας στον αόριστο τα ρήματα που σας δίνονται σε   παρένθεση.

1. O πρωθυπουργός προανήγγειλε (προαναγγέλλω) με έμμεσο τρόπο τον ανασχηματισμό της κυβέρνησης.

2. Αν και ήταν τελευταίος σε ψήφους, το δεκαπενταμελές τον εξέλεξε (εκλέγω) πρόεδρο.

3. Δεν τον κατηγόρησα άδικα· συνέλεξα (συλλέγω) ήδη πολλά στοιχεία σε βάρος του.

4. O Θουκυδίδης συνέγραψε (συγγράφω) την ιστορία του πελοποννησιακού πολέμου, ενώ βρισκόταν στην εξορία.

5. O ελληνικός λαός προέταξε (προτάσσω) με αποφασιστικότητα τα στήθη του στον αλαζόνα εισβολέα.

6. Στη δουλειά αυτή είμαι καινούριος· με προσέλαβαν (προσλαμβάνω) πρόσφατα.

7. Λυπάμαι που θα το πω, αλλά αυτός ο άνθρωπος με πρόσβαλε (προσβάλλω) χθες αδικαιολόγητα.

8. Με δική μου εντολή ο δικηγόρος μου προσέβαλε (προσβάλλω) τη διαθήκη.

9. O Γιάννης μάς εξέθεσε (εκθέτω) ανεπανόρθωτα με τη συμπεριφορά του.

10. Πήγαμε όλοι μαζί στο διευθυντή και του εκθέσαμε (εκθέτω) ποια είναι η κατάσταση.

11. Το 6ο Σύνταγμα έκανε έφοδο και κατέλαβε (καταλαμβάνω) την κορυφογραμμή.

12. Κατάλαβε (Καταλαβαίνω) τις προθέσεις μου, αν και προσπάθησα να τις αποκρύψω.

2. Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις (ενεστώτα) των ρημάτων στις παρακάτω προτάσεις:

1. Δε χωράει καμιά αμφιβολία ότι έχεις δίκαιο.

2. Συνηθίζει να υποχωρεί όταν διαπιστώνει πως έχει άδικο.

3. H στάση του δε βοηθά να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα.

4. Το εξάρτημα αυτό υποβοηθά την κίνηση του οχήματος.

5. Προσπαθώ να καταλάβω ποιος κινεί τα νήματα.

6. Σε λίγο ξεκινά η προσπάθεια για την κατάκτηση του τίτλου.

7. Μιλάς πολύ και ακούς λίγο.

8. Δεν πρέπει να συνομιλείς με αγνώστους.

9. Το γραφείο του λειτουργεί μόνο τις εργάσιμες ώρες.

10. Σε ποια εκκλησία λειτουργεί ο παπα-Πέτρος;

11. Μπορείς να μου πεις ποιος σε προπονεί και είσαι σε τέτοια φόρμα;

12. Ξέρω πως πονά η καρδιά σου κάθε φορά που φεύγω.

3. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του ρήματος στο χρόνο που σας δίνεται στην παρένθεση. Όπου χρειάζεται να χρησιμοποιήσετε περίφραση κάνοντας και τις αναγκαίες αλλαγές.

1. Κάθε φορά που μου δινόταν η ευκαιρία εισηγούμουν (εισηγούμαι, παρατ.) στο συμβούλιο τις προτάσεις μου.

2. Παλιότερα πολλοί γονείς στερούνταν (στερούμαι, παρατ.) τα πάντα, για να σπουδάσουν τα παιδιά τους.

3. Είναι άγνωστο από ποιους αποτελούνταν (αποτελούμαι, παρατ.) το συμβούλιο.

4. Τελικά, μόνο εμείς εγγυόμαστε (εγγυώμαι, ενεστ.) την επιτυχία του αγώνα.

5. H στάση τους έδειχνε πως φοβούνταν (φοβούμαι, παρατ.) τις συνέπειες των πράξεών τους.

6. Πάντοτε θεωρούνταν (θεωρώ, παρατ.) καλύτεροι από τους άλλους.

7. Πολύ συχνά διασπόταν (διασπώμαι, παρατ.) το μέτωπο από τους βομβαρδισμούς.

8. Διαπίστωσα πως κάθε φορά που προηγούταν (προηγούμαι, παρατ.) η ομάδα μου, στο τέλος έφευγε ηττημένη.

9. Δεν κρατιόσασταν (κρατιέμαι, παρατ.) από τις χειρολαβές και χτυπήσατε, μόλις φρέναρε το αυτοκίνητο.

10. Έδειχνε πως ενοχλούταν (ενοχλούμαι, παρατ.) από τις παρατηρήσεις μου.

4. Υπογράμμισε το σωστό τύπο της προστακτικής.

1. εγκατέλειψέ το - εγκατάλειψέ το         11. μετέτρεψε - μετάτρεψε

2. κατάθεσέ τα  - κατέθεσέ τα                  12. απόβαλε - απέβαλε

3. υπόγραψε - υπέγραψε                           13. επανάλαβε - επανέλαβε

4. αντίγραψε - αντέγραψε                         14. επίμεινε - επέμεινε

5. υπέθεσε - υπόθεσε                                  15. επανάλαβε - επανέλαβε

6. μετάβαλε - μετέβαλε                              16. απέκρουσε - απόκρουσε

7. ανάστειλε - ανέστειλε                             17. περίγραψε - περιέγραψε

8. ανήγγειλε - ανάγγειλε                            18. ανέπτυξε - ανάπτυξε

9. διάγραψε - διέγραψε                             19. αντέκρουσε - αντίκρουσε

10. διάταξε - διέταξε                                   20. επέλεξε - επίλεξε

5. Γίνεται συχνά λάθος στη χρήση κάποιων ρημάτων της νεοελληνικής γλώσσας. Στις προτάσεις που ακολουθούν κλείνονται μέσα στην παρένθεση δύο τύποι, ένας σωστός και ένας λανθασμένος. Επιλέξτε το σωστό και συμπληρώστε τα κενά.

1. H εφημερίδα μας αίρει (αίρει – άρει) την αυλαία του προσυνεδριακού παρασκηνίου. [αίρω την αυλαία = αποκαλύπτω την αλήθεια, ξεσκεπάζω μια κατάσταση]

2. Δεν αντέχω άλλο· έχω απαυδήσει (έχω απηυδήσει – έχω απαυδήσει) να σε περιμένω.

3. Δήλωσαν κατηγορηματικά ότι στο εξής θα απέχουν (θα απέχουν – απόσχουν) από κάθε εκδήλωση.

4. Είχα αποταθεί (είχα αποταθεί – είχα αποτανθεί) στο αρμόδιο υπάλληλο για το πρόβλημά μου.

5. Είναι αναγκαίο να επισπευσθεί (να επισπευθεί – να επισπευσθεί) η ολοκλήρωση του έργου.

6. Σας εφιστώ (εφιστώ – επιστώ) την προσοχή στις επιπτώσεις του καπνίσματος.

7. Τους έχω επιστήσει (έχω επιστήσει – έχω εφιστήσει) την προσοχή στις επιπτώσεις του καπνίσματος.

8. Θέλω να σας επιστήσω (εφιστήσω – επιστήσω) την προσοχή στις συνέπειες του καπνίσματος.

9. Στο κείμενό του παρεισφρέουν (παρεισφρύουν – παρεισφρέουν) λάθη, γιατί είναι επιπόλαιος.

10. Του παρέχει (παράσχει – παρέχει) όλες τις δυνατότητες να πετύχει.

11. Εμείς συχνά συμμετέχουμε (συμμετέχουμε – συμμετάσχουμε) στις εκδηλώσεις του συλλόγου.

12. O υπουργός θα συμμετάσχει (θα συμμετέχει – θα συμμετάσχει) την Κυριακή στην εκδήλωση του συλλόγου μας.

13. Μέχρι το βράδυ θα έχουν περισυλλέξει (θα έχουν περισυνελέξει – θα έχουν περισυλλέξει) όλους τους ναυαγούς.

14. Από τη συζήτηση που έγινε, είχα συναγάγει (είχα συνάγει – είχα συναγάγει) το συμπέρασμα ότι δεν ήταν πρόθυμοι να μας βοηθήσουν.

15. Για να παραγάγει (παράξει — παραγάγει) ο δημοσιογράφος υπεύθυνο έργο, πρέπει να είναι ολοκληρωμένη προσωπικότητα.

6. Πολλές φορές χρησιμοποιούμε λόγιους τύπους μετοχών στη θέση αναφορικών προτάσεων.

Στις φράσεις που ακολουθούν να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο των μετοχών που σας δίνονται σε παρένθεση.

1. O πρωθυπουργός επισκέφθηκε τους κατοίκους των πληγεισών (ο πληγείς) περιοχών.

2. Οι σεισμοπαθείς εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους στις ανθρωπιστικές οργανώσεις για τις προσφερθείσες (ο προσφερθείς) υπηρεσίες.

3. O κατηγορούμενος ζήτησε να θεωρηθούν αναξιόπιστες οι κατηγορίες του (ο ενάγων) ενάγοντος.

4. Οι έρευνες σταμάτησαν εξαιτίας των επικρατουσών (ο επικρατών) καιρικών συνθηκών στην περιοχή.

5. Υπολογίζεται ότι στο υπολειπόμενο διάστημα θα αυξηθεί σημαντικά ο όγκος των τρεχουσών (ο τρέχων) συναλλαγών.

6. Οι οικονομικές υπηρεσίες αδυνατούν να εκτιμήσουν το μέγεθος των διαφυγόντων (ο διαφυγών) κερδών.

7. Όλοι συμφωνήσαμε στη συζήτηση ότι αυτή είναι η επικρατούσα (ο επικρατών) αντίληψη.

8. O «τουρίστας» με τη φωτογραφική του μηχανή είναι ένα εξέχον (ο εξέχων) σύμβολο μιας αλλοτριωμένης σχέσης με τον κόσμο.

9. Οι συμμετασχόντες (ο συμμετασχών) συζήτησαν προβλήματα που μπορούν να λυθούν μόνο με διεθνείς προσπάθειες.

10. H ευθύνη του διδάσκοντος (διδάσκων) είναι μεγάλη.

7. Συμπληρώστε τα κενά με ο ή ω.

ιδωμένος       ειπωμένος                 περνώντας

γράφοντας    προσδοκώμενος       παίρνοντας

ενεργώντας   αφήνοντας                περισπώμενος

αφαιρώντας  δημιουργώντας        περιφερόμενος

αναιρώντας  καμωμένος                ενάγων

διαμαρτυρόμενος    πιωμένος       εναγόμενος

8. Να επιλέξετε το κατάλληλο ρήμα από αυτά που βρίσκονται μέσα στο πλαίσιο και να συμπληρώσετε τα κενά με τον τύπο του ρήματος που ταιριάζει σε κάθε φράση.

A

1. Προσήλθε στην αρμόδια υπηρεσία, για να υποβάλει τα δικαιολογητικά της.

2. Πήγα να καταβάλω την εισφορά μου.

3. Υπέβαλε αίτηση και εγκρίθηκε.

4. Όσες φορές αμφέβαλλα, μου έλυναν τις απορίες μου.

5. Αν και αμφέβαλε ότι σ’ εκείνη την περίπτωση είχα δίκιο, τελικά τον έπεισα.

6. Θελήσαμε να αντιπαραβάλουμε τα κείμενα.

7. Οι μετατάξεις μεταβάλλουν τη σύνθεση του προσωπικού.

8. Μην αναβάλλεις για αύριο ό,τι έχεις να κάμεις σήμερα.

9. Μην αναβάλεις αυτήν την υπόθεση για αύριο.

10. Επιμένει πάντα να μας επιβάλλει τις θέσεις του.

11. Πέτυχε ύστερα από έντονη συζήτηση να επιβάλει την άποψή του.

12. Έχει αποβάλει κάθε ίχνος ντροπής.

13. Μην υπερβάλλεις και περιπλέκεις χωρίς λόγο τα πράγματα.

14. Άλλη μια φορά μετέβαλε ριζικά τις απόψεις του.

15. Αν πράγματι έσφαλε, να τον αποβάλεις.

16. Δεν αμφέβαλλα (παρατατικός) για την αλήθεια των λόγων του.

17. Δεν αμφέβαλα (αόριστος) ούτε μια στιγμή.

18. Πήγε να υποβάλει τα σέβη του.

[υποβάλλω, υπερβάλλω, αμφιβάλλων, επιβάλλω, αποβάλλω, αναβάλλω, μεταβάλλω, αντιπαραβάλλω, καταβάλλω]

[Ο αόριστος γράφεται με ένα -λ-: υπέβαλα – να/θα υποβάλω (μία φορά, χωρίς διάρκεια ή επανάληψη), ενώ υπέβαλλα (ο παρατατικός) και να/θα υποβάλλω (πολλές φορές, επανειλημμένως, με διάρκεια).] 

B

1. H χώρα στο παρελθόν εξήγε λιγνίτη.

2. Το προηγούμενο έτος η χώρα μας είχε εισαγάγει από το εξωτερικό πολλά βιομηχανικά προϊόντα.

3. Θα προσαγάγω τα πειστήρια.

4. H αντιπολίτευση ζήτησε από την κυβέρνηση να διεξαγάγει εκλογές.

5. Εγκαλούσαν και ενήγαν τον καθένα ακόμη και για ασήμαντο λόγο.

6. Προσπάθησαν να εξαγάγουν κάθε μορφής προϊόντα.

7. Έχει συναγάγει τα συμπεράσματά του.

8. Σκοπός του ήταν να τους προσαγάγει στα δικαστήρια για το παράπτωμά τους.

9. Θα τον συλλάβουν και θα τον προσαγάγουν στη δικαιοσύνη.

[εισάγω, συνάγω, εξάγω, ενάγω, προσάγω, διεξάγω]

[Οι διπλασιασμένοι τύποι με το αγαγ- χρησιμοποιούνται για πράξη στιγμιαία, συνοπτική, μη επαναλαμβανόμενη («για μια φορά»)∙ αντιθέτως οι αδιπλασίαστοι τύποι με το αγ- χρησιμοποιούνται για πράξη συνεχή, συχνή, επαναλαμβανόμενη («για πολλές φορές»). Προσοχή! Με τα έχω / είχα / θα έχω χρησιμοποιείται πάντα ο διπλασιασμένος τύπος: έχω εισαγάγει, είχε παραγάγει, θα είχες εξαγάγει. Όπως, αντιθέτως, όταν δεν υπάρχει τίποτα μπροστά από το ρήμα, χρησιμοποιείται πάντοτε ο τύπος αγ-: εισάγει αυτοκίνητα / παράγουμε προϊόντα / διεξάγουμε ανάκριση. Το αγαγ- δεν χρησιμοποιείται για επανάληψη, συνέχεια, διάρκεια.]

9. Να συμπληρώσετε τις λέξεις με τα γράμματα που λείπουν:

Α.

ασκήστε / κρατήστε [Προστακτική Αορίστου ΕΦ]     

κρατηθείτε / κλείστε [Προστακτική Αορίστου ΜΦ / Προστ. Αορ. ΕΦ]

αγαπήστε / δροσίστε  [Προστακτική Αορίστου ΕΦ]              

δροσιστείτε / κυβερνήστε [Προστ. Αορ. ΜΦ / Προστ. Αορ. ΕΦ]      

αναρωτηθείτε / διαμαρτυρηθείτε [Προστακτική Αορίστου ΜΦ]

προχωρείτε / καθαρίστε [Προστ. Ενεστ. ΕΦ / Προστ. Αορ. ΕΦ]      

αφήστε / φυλαχτείτε [Προστ. Αορ. ΕΦ / Προστ. Αορ. ΜΦ]  

υπηρετείτε / λύστε [Προστ. Ενεστ. ΕΦ / Προστ. Αορ. ΕΦ]                

λυθείτε / δακρύστε [Προστ. Αορ. ΜΦ / Προστ. Αορ. ΕΦ]                

κατακλύστε / αντικρίστε [Προστακτική Αορίστου ΕΦ]                    

                                                                       

B.        κλαμένος                   καμένος

διαμαρτυρημένος    διασυρμένος

εντειχισμένος           συναθροισμένος

δανεισμένος             κλεισμένος

κατακλυσμένος        δακρυσμένος

αποθαρρημένος       καταψηφισμένος

εκλεπτυσμένος         πρησμένος

συγχυσμένος             επιβαρυμένος

μεθυσμένος               θρεμμένος

φαγωμένος               κατατεθειμένος

πηγμένος                   μυημένος

10. Στις παρακάτω φράσεις να υπογραμμίσετε τα λάθη και να γράψετε το σωστό.

1. Eρευνείστε το θέμα και απαντείστε μας σε σύντομο χρονικό διάστημα

(Ερευνήστε / απαντήστε)

2. Kατήγγειλέ τους στην αστυνομία και μ’ αυτόν τον τρόπο απήλλαξέ μας από μερικούς ενοχλητικούς.

(Κατάγγειλέ / απάλλαξέ)

3. Έχει δωθεί παράταση. Ήλεγξε τα κείμενα και ύστερα αντέγραψέ τα προσεκτικά.

(δοθεί / αντίγραψέ)

4. Να ομολογίσεις ότι έσφαλλες αφήνοντας τη δουλειά σου.

(ομολογήσεις / έσφαλες)

5. Μόλις τον γνωρίσαμε, τον περιβάλαμε αμέσως με την εμπιστοσύνη μας. Όσο καιρό ήταν κοντά μας, τον περιβάλαμε με την αγάπη μας. (περιβάλλαμε)

6. Έμεινε κρυμένος μην ξέρωντας τι να κάνει. (κρυμμένος / ξέροντας)

7. Κανένας δεν ήταν διατεθημένος να παραδεχτεί το σφάλμα του. (διατεθειμένος)

8. Το τιμόμενο πρόσωπο στην εκδήλωση ήταν μια εργαζόμενη πολύτεκνη μητέρα. (τιμώμενο)

9. Μη δώστε σημασία ό,τι κι αν σας πούνε. (δώσετε)

10. Προσπαθείστε να καταβάλλετε όλες σας τις δυνάμεις για την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου. (Προσπαθήστε / καταβάλετε)

11. Τους υπέβαλλε μήνυση, γιατί τον απέρριψαν χωρίς να αιτιολογήσουν την απόφασή τους. (υπέβαλε)

12. Έχει ανάγει σε προσωπική του υπόθεση το θέμα. (αναγάγει)

11. Να συμπληρώσετε τις φράσεις με τα ονόματα που σας δίνονται σε παρένθεση.

η πρεσβεία της Νικαράγουας (Νικαράγουα)

το φουστάνι της κ. Μυλωνά (κ. Μυλωνά)

οι ταινίες της Αλίκης Βουγιουκλάκη (Αλίκη Βουγιουκλάκη)

τα αξιοθέατα του Όσλο (Όσλο)

το καρναβάλι του Ρίο (Ρίο)

η γέφυρα του Ρίου-Αντιρρίου (Ρίο – Αντίρριο)

οι ουρανοξύστες του Σικάγου (Σικάγο)

το λιμάνι του Μπάρι (Μπάρι)

ο πύργος του Άιφελ, σύμβολο του Παρισιού (Παρίσι)

οι κασέτες του βίντεο (βίντεο)

τα κέρδη του καζίνου (καζίνο)

12. Να μεταφέρετε τις παρακάτω φράσεις στον πληθυντικό.

1. O αιχμάλωτος υπομένει τα πάνδεινα. = Οι αιχμάλωτοι υπομένουν τα πάνδεινα

2. O στρατηγός είχε την ικανότητα να εμπνέει θάρρος στους στρατιώτες. = Οι στρατηγοί είχαν την ικανότητα να εμπνέουν θάρρος στους στρατιώτες.

3. H εμφάνισή του ήταν ευπρεπής και το ύφος του σοβαρό. = Η εμφάνισή τους ήταν ευπρεπής και το ύφος τους σοβαρό.

4. H εταιρεία ενδιαφερόταν πολύ για το κόστος του προϊόντος της. = Οι εταιρείες ενδιαφέρονταν πολύ για το κόστος των προϊόντων τους.

5. Το αποτέλεσμα της σκληρής δουλειάς του φάνηκε γρήγορα. = Τα αποτελέσματα της σκληρής δουλειάς τους φάνηκαν γρήγορα.

6. Κάθε άνθρωπος θεωρεί την ειλικρίνεια προσόν. = Όλοι οι άνθρωποι θεωρούν την ειλικρίνεια προσόν.

7. Η συνεχής προσπάθεια και η κούραση τον έφθειραν. = Οι συνεχείς προσπάθειες και η κούραση τους έφθειραν.

8. Τον απείλησαν να τον θέσουν σε διαθεσιμότητα. = Τους απείλησαν να τους θέσουν σε διαθεσιμότητα.

9. Παρόλο που τον θεωρούσαν αφελή, αντιλήφθηκε τον υπαινιγμό. = Παρόλο που τους θεωρούσαν αφελείς, αντιλήφθηκαν τους υπαινιγμούς.

10. O αμφορέας που βρέθηκε ήταν μεγάλος και βαρύς. = Οι αμφορείς που βρέθηκαν ήταν μεγάλοι και βαριοί.

13. Να σχηματίσετε το θηλυκό των παρακάτω ουσιαστικών ή επιθέτων:

αρσενικό                 θηλυκό                    

βουλευτής                 βουλευτής                

πρύτανης                   πρύτανης                  

αυτοκράτορας          αυτοκράτειρα                      

συγγραφέας              συγγραφέας             

γυμνασιάρχης           γυμνασιάρχης                      

λυκειάρχης                λυκειάρχης               

γραμματέας              γραμματέας             

νομάρχης                   νομάρχης                  

καλλιτέχνης              καλλιτέχνιδα            

εισαγγελέας              εισαγγελέας             

ειρηνοδίκης              ειρηνοδίκης              

πρέσβης                     πρέσβειρα

πρεσβευτής               πρεσβευτής

πολύς                         πολλή

αραιός                        αραιή

χρυσαφής                  χρυσαφιά

νόθος                          νόθος / νόθα 

άδικος                        άδικη

επιεικής                     επιεικής

ελαφρύς                     ελαφριά

διαρκής                      διαρκής

14. Συμπληρώστε τα γράμματα που λείπουν.

δυσμένεια                 σύμπνοια      παράνοια

πορεία                       αρρώστια      αντιπροσωπεία

πεζοπορία                 παλίρροια     πλαστοπροσωπία

καπηλεία                  στρατιά          εποπτεία

αρχαιοκαπηλία        εκστρατεία   ανδρεία

ανεξιθρησκία           δουλεία         ανανδρία

κηδεμονία                 εθελοδουλία λατρεία

συμπόνια                   επιμέλεια      αρχαιολατρία

15. Συμπληρώστε το σωστό τύπο του επιθέτου που σας δίνεται στην παρένθεση, ανάλογα με το ουσιαστικό που προσδιορίζει.

1. (ασυνήθης) ασύνηθες φαινόμενο

2. (αυτάρκης) αύταρκες κράτος

3. (στοιχειώδης) στοιχειώδη καθήκοντα

4. (αγωνιώδης) αγωνιώδες ερώτημα

5. (θυελλώδης) θυελλωδών ανέμων

6. (διαμπερής) διαμπερές διαμέρισμα

7. (εκτενής) εκτενούς αναφοράς

8. (λοιμώδης) λοιμωδών νόσων

9. (δαιδαλώδης) δαιδαλώδη οικοδομήματα

10. (ευσεβής) ευσεβείς κληρικούς

16. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του ουσιαστικού ή του επιθέτου που βρίσκεται στην παρένθεση. Τι παρατηρείτε σχετικά με τον τονισμό;

1. H τακτική των αντιπάλων (αντίπαλος) μας ήταν ανήθικη.

2. H τακτική των αντίπαλων (αντίπαλος) κομμάτων ήταν επικίνδυνη για τη χώρα.

3. Αναφέρθηκε διεξοδικά στη ζημιά του ελληνικού Δημοσίου (Δημόσιο).

4. H διασπάθιση του δημόσιου (δημόσιο) χρήματος ήταν μεγάλη.

5. Περιμένουμε πιο δραστήρια συμμετοχή των διανοουμένων (διανοούμενος) στα καθημερινά προβλήματα της κοινωνίας.

6. Τα κράτη σπάνια ακολουθούν τις υποδείξεις των διανοούμενων (διανοούμενος) πολιτών τους.

7. Θαύμασε την υπομονή του αρρώστου (άρρωστος).

8. Πλήθος άρρωστων (άρρωστος) παιδιών επισκέφθηκε τα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου.

9. H παραβίαση των κύριων (κύριος) όρων της συνθήκης ήταν φανερή.

10. Το επίσημο ένδυμα των κυρίων (κύριος) είναι το φράκο και των κυριών (κυρία) το σκούρο μακρύ φόρεμα.

[Τα επίθετα όταν χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά κατεβάζουν τον τόνο τους, ενώ ως επίθετα τον διατηρούν στην ίδια θέση κατά την κλίση τους.]  

17. Να συμπληρώσετε τα κενά και να διατυπώσετε τον κανόνα.

1. H ασχολία με τα φυτά δίνει πολλή χαρά στον άνθρωπο.

2. H εφαρμογή της οχτάωρης εργασίας είχε πολύ μεγάλη σημασία για τους εργαζομένους.

3. Οι μεγαλουπόλεις πολύ φτωχών χωρών είναι απλώς χωριά πολλών εκατομμυρίων.

4. Απαιτείται πολλή αγάπη, για να νιώθει ένα μικρό παιδί ασφαλές.

5. Οι άνθρωποι σήμερα κουράζονται πολύ, για να ανταποκριθούν στις ποικίλες ανάγκες της ζωής.

6. Είναι ανάγκη να αντιμετωπίζετε τα ζητήματα που έχουν σχέση με την υγεία σας με λίγο μεγαλύτερη σοβαρότητα.

7. Με λίγη επιμέλεια μπορεί κανείς να πετύχει πολλά.

8. Δεν αισθανόμασταν πολύ άνετα και γι’ αυτό φύγαμε νωρίς από το σπίτι του.

9. Βάζεις πολλή ζάχαρη στον καφέ.

10. Κουράστηκες πολύ, αλλά είχες και πολύ καλή επίδοση.

Όταν το προσδιοριζόμενο είναι ουσιαστικό, χρησιμοποιούμε το επίθετο (πολύς, πολλή, πολύ), ενώ όταν το προσδιοριζόμενο είναι επίθετο χρησιμοποιούμε το επίρρημα (πολύ). Έτσι, γράφουμε πολλή αγάπη, αλλά πολύ μεγάλη αγάπη.

18. Στα παραδείγματα που ακολουθούν η ίδια λέξη γράφεται δύο φορές, τη μια σωστά και την άλλη λανθασμένα. Να υπογραμμίσετε αυτή που γράφεται λανθασμένα.

1. βεβαρυμένος - βεβαρημένος

2. δωσίλογος - δοσίλογος  

3. εισητήριο - εισιτήριο     

4. καταχώριση - καταχώρηση       

5. πηχιαίος - πηχυαίος                   

6. πληρείς/πληρεί - πληροίς/πληροί      

7. μ’ εμένα/μ’ εσάς - με μένα/με σας

8. παρεισφρέω - παρεισφρύω      

9. υποθάλπτω - υποθάλπω

10. παρεπιμπτόντως - παρεμπιπτόντως

11. ακατανόμαστος - ακατονόμαστος

12. ψιλή (κυριότητα) - ψηλή (κυριότητα)

13. ανταπεξέρχομαι – αντεπεξέρχομαι

14. κοινοτοπία – κοινοτυπία

15. μεγέθυνση - μεγένθυνση

16. αποθανατίζω - απαθανατίζω

17. απαρέκλιτος - απαρέγκλιτος

18. ανδριάντας - αδριάντας

19. Μερικές ομόρριζες λέξεις της γλώσσας μας διαφέρουν στην ορθογραφία. Σ’ αυτές που ακολουθούν να συμπληρώσετε το σωστό γράμμα (ή γράμματα).

ανώδυνος     

οδύνη

όροφος

ημιώροφος, διώροφος

αλείφω

αλοιφή, εξάλειψη

αμείβω

αμοιβή

αναμειγνύω

μείξη, μείγμα, αμιγής, μιγάς

ποικίλλω

ποικιλία, ποικίλος

λείπω

ελλιπής, έλλειψη, έλλειμμα, υπόλοιπο

20. Να προσθέσετε στα παρακάτω επιρρήματα τα γράμματα που λείπουν:

μακριά

πλατιά

επομένως

προηγουμένως

ομολογουμένως

εμπρός

φέτος

αποβραδίς

καταμεσής   

ολονυχτίς

ολημερίς

κοντολογίς

καταγής

επικεφαλής

σταυροπόδι

ειδεμή

αντίκρυ

παμψηφεί    

τωόντι

ενδεχομένως

τροχάδην

βάδην

αυθημερόν

επιεικώς

μονορούφι

πέρσι

εξαρχής

21. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τους σωστούς τύπους των αριθμητικών προσθέτοντας κάθε φορά το μισός, μισή, μισό.

1. Στον αγώνα κόπηκαν τεσσερισήμισι χιλιάδες εισιτήρια.

2. Περίμενα δυόμισι ώρες στη στάση.

3. H έρευνα διήρκεσε τεσσερισήμισι μήνες.

4. Αγόρασα τριάμισι (3,5) μέτρα ύφασμα.

5. Θα επιστρέψω σε ενάμιση μήνα.

6. Διήνυσα το ενάμισι χιλιόμετρο σε τριάμισι λεπτά.

7. Εμφανίστηκε με καθυστέρηση δυόμισι ωρών.

8. Πέρασε κιόλας ενάμισης χρόνος από τότε που έφυγε ο αδελφός μου.

9. Τεσσερισήμισι χιλιάδες θεατές παρακολούθησαν ένα πρόγραμμα τεσσερισήμισι ωρών.

10. Ξόδεψα τριάμισι (3,5) εκατομμύρια δραχμές για την ανακαίνιση του σπιτιού μου.

11. Πέρασαν τρεισήμισι (3,5) μήνες από τότε που σε είδα για τελευταία φορά.

12. Τον αγώνα παρακολούθησαν δεκατεσσερισήμισι χιλιάδες θεατές.

13. Θα βρίσκομαι στο αεροδρόμιο σε τεσσεράμισι λεπτά ακριβώς.

22. Να βάλετε διαλυτικά όπου χρειάζονται.

ναυσιπλοΐα

διυλιστήριο

άυλος

εξαύλωση

κοροϊδεύω

κορόιδο        

Μωυσής

μυϊκός

πρωινός

χαϊδεύω

χάιδεψα

μωσαϊκός

χαρτοποιία

ευφυία

Μαΐου

Μάιος

πλάι

πλαϊνός