Λατινικά Γ΄ Λυκείου: Διαγώνισμα & απαντήσεις [Κείμενα: 38, 31, 29]

Bartolomé Esteban Perez Murillo

Λατινικά Γ΄ Λυκείου: Διαγώνισμα & απαντήσεις [Κείμενα: 38, 31, 29]

Tandem puella, longā morā standi fessa, rogāvit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. Tum Caecilia puellae dixit: «ego libenter tibi meā sede cedo». Hoc dictum paulo post res ipsa confirmāvit. Nam mortua est Caecilia, quam Metellus, dum vixit, multum amāvit; postea is puellam in matrimonium duxit.

...

Bello Latīno Τ. Manlius consul nobili genere natus exercitui Rōmanōrum praefuit. Is cum aliquando castris abīret, edixit ut omnes pugnā abstinērent. Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitāvit et a duce hostium his verbis proelio lacessītus est: «Congrediāmur, ut singulāris proelii eventu cernātur, quanto miles Latīnus Rōmāno virtūte antecellat».

...

«Domi satis salutatiōnum talium audio». Turn vēnit corvo in mentem verbōrum domini sui: «Oleum et operam perdidi». Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.

Α. Να γράψετε τη μετάφραση των παραπάνω κειμένων.

[Μονάδες 40]

Β1α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

sede:               την αφαιρετική του πληθυντικού αριθμού

dictum:          τη γενική του πληθυντικού αριθμού

res:                 τη δοτική του ενικού αριθμού

ipsa:                τη δοτική του πληθυντικού αριθμού στο θηλυκό γένος

consul:           τη γενική του πληθυντικού αριθμού

genere:           τη δοτική του πληθυντικού αριθμού

filius:              την αφαιρετική του ενικού αριθμού

proelio:          την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό

corvo:             την κλητική του ενικού αριθμού

verba:             την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό

[Μονάδες 10]

Β1β. longa, nobili: να γράψετε τους άλλους βαθμούς των επιθέτων στο ίδιο γένος, πτώση και αριθμό

[Μονάδες 4]

Β2α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους (να λάβετε υπόψη το υποκείμενο, όπου είναι αναγκαίο):

rogavit:                      το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρακειμένου

cederet:                      το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα στην ίδια φωνή

mortua est:             το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού στην ίδια φωνή

duxit:                         τη δοτική του γερουνδίου

praefuit:                     το γ΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής ενεστώτα

abiret:                          τη γενική ενικού της μετοχής του ενεστώτα στο ουδέτερο γένος

lacessitus est:           το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής υπερσυντελίκου στην ίδια φωνή

cernatur:                   την αιτιατική ενικού του γερουνδιακού στο αρσενικό γένος

venit:                          το β΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού στην άλλη φωνή

emerat:                      το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα

[Μονάδες 10]

Β2β. abiret, abstinerent, praeterequitavit, cederet, mortua est: να γράψετε το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα των παραπάνω ρημάτων στην ίδια φωνή.

[Μονάδες 5]

Γ1α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων:

standi, sibi, res, genere, exercitui, castra, verbis, proelio, eventu, corvo

[Μονάδες 10]

Γ1β. domi: να μετατρέψετε τον προσδιορισμό τόπου, ώστε να εκφράζεται η κίνηση σε τόπο και η απομάκρυνση.

[Μονάδες 2]

Γ1γ. «Oleum et operam perdidi»: να μετατρέψετε την πρόταση, ώστε να εκφράζεται απαγόρευση σε β΄ ενικό πρόσωπο με όλους τους δυνατούς τρόπους.

[Μονάδες 3]

Γ1δ. «longa mora standi»: να αναδιατυπώσετε τη φράση, ώστε να εκφράζεται το αίτιο με άλλο τρόπο.

[Μονάδες 2]

Γ2α. «a duce hostium his verbis proelio lacessitus est»: να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική.

[Μονάδες 3]

Γ2β. Αφού καταγράψετε τις δευτερεύουσες προτάσεις που υπάρχουν στο πρώτο απόσπασμα να τις αναγνωρίσετε αναλυτικά.

[Μονάδες 6]

Γ2γ. «Oleum et operam perdidi»: να μετατρέψετε την κύρια πρόταση σε ευθεία ερώτηση ολικής αγνοίας με όλους τους δυνατούς τρόπους εισαγωγής.

[Μονάδες 3]

Γ2δ. «Is cum aliquando castris abiret, edixit»: να αντικαταστήστε τον σύνδεσμο cum με τον dum και να κάνετε την αναγκαία μετατροπή στην εκφορά της χρονικής πρότασης, ώστε να δηλώνεται μια συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη.

[Μονάδες 2]

Απαντήσεις

Α. Τελικά η κοπέλα, κουρασμένη από την πολλή ορθοστασία, ζήτησε από τη θεία (της) να της παραχωρήσει για λίγο τη θέση της. Τότε η Καικιλία είπε στην κοπέλα: «εγώ ευχαρίστως σου παραχωρώ τη θέση μου». Αυτόν τον λόγο λίγο αργότερα επιβεβαίωσε η ίδια η πραγματικότητα. Πέθανε δηλαδή η Καικιλία, την οποία ο Μέτελλος, όσο ζούσε, την αγάπησε πολύ· αργότερα αυτός παντρεύτηκε την κοπέλα (οδήγησε την κοπέλα σε γάμο).

...

Στον Λατινικό πόλεμο, ο Τίτος Μάνλιος, ύπατος, που καταγόταν από αριστοκρατική γενιά, είχε την αρχηγία του στρατού των Ρωμαίων. Αυτός, όταν κάποτε έφευγε από το στρατόπεδο, διέταξε να απέχουν όλοι από τη μάχη. Αλλά λίγο αργότερα ο γιος του πέρασε έφιππος μπροστά από το στρατόπεδο των εχθρών και προκλήθηκε σε μάχη από τον αρχηγό των εχθρών με αυτά τα λόγια: «Ας μονομαχήσουμε, για να κριθεί από την έκβαση της μονομαχίας πόσο ο Λατίνος στρατιώτης ξεπερνά τον Ρωμαίο σε ανδρεία».

...

«Στο σπίτι ακούω αρκετούς τέτοιους χαιρετισμούς». Τότε το κοράκι θυμήθηκε (ή: τότε ήρθαν στο νου του κορακιού) τα λόγια του αφεντικού του: «Κρίμα στον κόπο μου (ή: έχασα το λάδι και τον κόπο μου)». Ακούγοντας τα λόγια αυτά, ο Αύγουστος γέλασε και αγόρασε το πουλί για τόσο (μεγάλο ποσό), για όσο δεν είχε αγοράσει κανένα (πουλί) μέχρι τότε.

Β1α.

sede: sedibus                       

dictum: dictorum   

res: rei                      

ipsa: ipsis                  

consul: consulum   

genere: generibus   

filius: filio                

proelio: proeliis       

corvo: corve             

verba: verbum         

Β1β.

longa: longiore, longissima

nobili: nobiliore, nobilissimo

Β2α.

rogavit: rogaveritis             

cederet: cedent        

mortua est: moreremur   

duxit: ducendo                                

praefuit: praesit                  

abiret: abeuntis                              

lacessitus est: lacessiti essetis      

cernatur: cernendum                       

venit: venireris / venirere

emerat: emitis                    

Β2β.

abiret: abire

abstinerent: abstine

praeterequitavit: praeterequita

cederet: cede

mortua est: morere

Γ1α.

standi: γενική γερουνδίου που χρησιμοποιείται ως συμπλήρωμα, γενική αντικειμενική στο mora.

sibi: δοτική προσωπική χαριστική που συνάπτεται με το cederet.

res: υποκείμενο του ρήματος confirmavit.

genere: αφαιρετική της καταγωγής στο natus.

exercitui: αντικείμενο ρήματος (praefuit).

castra: αντικείμενο ρήματος (praeterequitavit).

verbis: αφαιρετική οργανική του τρόπου στο lacessitus est.

proelio: αντικείμενο σε δοτική ως αντικείμενο στο lacessitus est.

eventu: αφαιρετική που δηλώνει σημείο εκκίνησης για εκτίμηση, κρίση στο cernatur.

corvo: δοτική προσωπική στην απρόσωπη έκφραση venit in mentem.

Γ1β.

domum: κίνηση σε τόπο

domo: απομάκρυνση

Γ1γ.

- Oleum et operam noli perdere

- Oleum et operam ne perdideris

Γ1δ.

ob (per, propter) longam moram standi

Γ2α.

- dux hostium his verbis proelio lacessivit adulescentem (eum)

Γ2β.

ut sibi paulisper loco cederet: δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα rogavit της κύριας πρότασης που προηγήθηκε. Εισάγεται με τον βουλητικό σύνδεσμο ut, διότι είναι καταφατική. Εκφέρεται με υποτακτική, γιατί το περιεχόμενό της δηλώνει απλώς κάτι το επιθυμητό και χρόνου παρατατικού (cederet), διότι εξαρτάται από το ρήμα της κύριας πρότασης (rogavit) που είναι ιστορικού χρόνου. Έχουμε ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, καθώς η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. (Συγχρονισμός κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση).

quam Metellus,- multum amavit: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση στη λέξη Caecilia. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quam και εκφέρεται με οριστική (amavit), αφού εκφράζει το πραγματικό γεγονός.

dum vixit: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση που χρησιμεύει, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της δευτερεύουσας αναφορικής με ρήμα το amavit. Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο dum και εκφέρεται με οριστική (vixit: οριστική παρακειμένου), διότι ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη. Σε σχέση με την πρόταση που προσδιορίζει (την αναφορική δευτερεύουσα) εκφράζει το σύγχρονο και μάλιστα την παράλληλη διάρκεια.

Γ2γ.

- Perdidine oleum et operam? [-ne, όταν δεν γνωρίζουμε την απάντηση]

- Num oleum et operam perdidi? [num, όταν περιμένουμε αρνητική απάντηση (ρητορική ερώτηση)]

- Nonne oleum et operam perdidi? [nonne, όταν περιμένουμε καταφατική απάντηση (ρητορική ερώτηση)]

- Oleum et operam perdidi? [χωρίς μόριο εισαγωγής για έμφαση]

Γ2δ.

- Is dum aliquando castris abit, edixit