Έκθεση Γ΄ Λυκείου: Αμβλώσεις [Δισσοί λόγοι]

Έκθεση Γ΄ Λυκείου: Αμβλώσεις [Δισσοί λόγοι]

Άμβλωση: η τεχνητή διακοπή, συνήθως ανεπιθύμητης, κυήσεως με πρόωρη απομάκρυνση του εμβρύου από τη μήτρα (έκτρωση).

Παρά το γεγονός ότι το δικαίωμα στην άμβλωση είναι νομικώς κατοχυρωμένο, αναγνωρίζοντας επί της ουσίας στη γυναίκα τη δυνατότητα να αποφασίζει μονομερώς αν επιθυμεί ή όχι να ολοκληρώσει την κυοφορία του εμβρύου, δεν παύουν να υπάρχουν αντιρρήσεις από τη μεριά εκείνων που θεωρούν πως κατ’ αυτό τον τρόπο παραγνωρίζεται πλήρως το δικαίωμα του εμβρύου -και, άρα, ενός άλλου ανθρώπου- στη ζωή. Προκύπτει, έτσι, μια σύγκρουση ανάμεσα στο εύλογο δικαίωμα της γυναίκας στον αυτοπροσδιορισμό και στον έλεγχο των γεγονότων εκείνων, όπως είναι η άκαιρη μητρότητα, που μπορούν να επηρεάσουν καταλυτικά την πορεία της ζωής της, και στο κατά πόσο ένα έμβρυο είναι ή μπορεί να θεωρηθεί «άνθρωπος» με πλήρη δικαιώματα.

Σύμφωνα με το Άρθρο 2 παρ. 1. του Συντάγματος: «Ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας.» Ωστόσο, εφόσον ο Ποινικός Κώδικας αναγνωρίζει ένα αρχικό χρονικό διάστημα της κύησης κατά το οποίο η γυναίκα είναι απολύτως ελεύθερη να αποφασίζει για τη διακοπή της, αυτό σηματοδοτεί πως το έμβρυο δεν αναγνωρίζεται -σε νομικό επίπεδο τουλάχιστον- ως άνθρωπος με πλήρη δικαιώματα.  

Από νομικής άποψης το ζήτημα της άμβλωσης βρίσκει τη λύση του και ως εκ τούτου γίνεται ανεκτό μέχρι και την 24^η εβδομάδα της κυήσεως, διότι μέχρι εκείνη τη στιγμή το έμβρυο αν γεννηθεί, δεν μπορεί να επιβιώσει. Ενώ, από την 25^η εβδομάδα και πέρα η άμβλωση δεν έχει νομική κάλυψη, διότι το έμβρυο, αν γεννηθεί, μπορεί -με ιατρική έστω φροντίδα- να επιβιώσει. Με βάση, λοιπόν, το πότε αποκτά το έμβρυο τη δυνατότητα επιβίωσης, καθορίζεται η νομική ρύθμιση του ζητήματος, και διασφαλίζεται η επιζητούμενη κάλυψη του -για πολλούς αμφιλεγόμενου- δικαιώματος της εγκύου να αποφασίζει μονομερώς για τη μοίρα του εμβρύου. Εντούτοις, παρά τη νομική αυτή κάλυψη, το θέμα των αμβλώσεων συνεχίζει να εγείρει αντιρρήσεις ηθικού περιεχομένου, καθώς, όπως κι αν ιδωθεί ή αιτιολογηθεί η άμβλωση, δεν παύει να είναι η τεχνητή διακοπή μιας κύησης που, αν αφηνόταν να εξελιχθεί ομαλά, θα οδηγούσε στη γέννηση ενός ανθρώπου.

Ο νόμος, βέβαια, δεν αναγνωρίζει πλήρη δικαιώματα στο έμβρυο, έστω κι αν αποτελεί μια εν δυνάμει νέα ζωή, αφού, όπως προβλέπεται στον Αστικό Κώδικα, Άρθρο 35: «Το πρόσωπο αρχίζει να υπάρχει μόλις γεννηθεί ζωντανό και παύει να υπάρχει με το θάνατό του.», κι αντιστοίχως στο Άρθρο 36: «Ως προς τα δικαιώματα που του επάγονται το κυοφορούμενο θεωρείται γεννημένο, αν γεννηθεί ζωντανό.». Υπ’ αυτή την έννοια το έμβρυο δεν καλύπτεται πλήρως από την προστασία της ζωής που προβλέπει το Άρθρο 5, παρ. 2 του Συντάγματος: «Όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων».   

Ποινικός Κώδικας

Άρθρο: 304

Ημ/νία: 01.01.1951

Ημ/νία Ισχύος: 01.01.1951

ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ, ΑΜΒΛΩΣΗ

1. Όποιος χωρίς τη συναίνεση της εγκύου διακόπτει την εγκυμοσύνη της τιμωρείται με κάθειρξη.

2α. Όποιος με τη συναίνεση της εγκύου διακόπτει ανεπίτρεπτα την εγκυμοσύνη της ή προμηθεύει σ’ αυτή μέσα για τη διακοπή της τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών και αν ενεργεί κατά συνήθεια τις πράξεις αυτές τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών.

β. Αν από την πράξη της προηγούμενης διάταξης προκληθεί βαρεία πάθηση του σώματος ή της διάνοιας της εγκύου, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και αν προκλήθηκε ο θάνατός της επιβάλλεται κάθειρξη μέχρι δέκα έτη.

3. Έγκυος που διακόπτει ανεπίτρεπτα την εγκυμοσύνη της ή επιτρέπει σε άλλον να την διακόψει τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ένα έτος.

4. Δεν είναι άδικη πράξη η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης που ενεργείται με τη συναίνεση της εγκύου από γιατρό μαιευτήρα - γυναικολόγο με τη συμμετοχή αναισθησιολόγου, σε οργανωμένη νοσηλευτική μονάδα, αν συντρέχει μία από τις ακόλουθες περιπτώσεις:

α) Δεν έχουν συμπληρωθεί δώδεκα εβδομάδες εγκυμοσύνης.

β) Έχουν διαπιστωθεί, με τα σύγχρονα μέσα προγεννητικής διάγνωσης, ενδείξεις σοβαρής ανωμαλίας του εμβρύου που επάγονται τη γέννηση παθολογικού νεογνού και η εγκυμοσύνη δεν έχει διάρκεια περισσότερο από είκοσι τέσσερις εβδομάδες.

γ) Υπάρχει αναπότρεπτος κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυνος σοβαρής και διαρκούς βλάβης της σωματικής ή ψυχικής υγείας της. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται σχετική βεβαίωση και του κατά περίπτωση αρμόδιου γιατρού.

δ) Η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, αποπλάνησης ανήλικης, αιμομιξίας ή κατάχρησης γυναίκας ανίκανης να αντισταθεί και εφόσον δεν έχουν συμπληρωθεί δεκαεννέα εβδομάδες εγκυμοσύνης.

5. Αν η έγκυος είναι ανήλικη, απαιτείται και η συναίνεση ενός από τους γονείς ή αυτού που έχει την επιμέλεια του προσώπου της ανήλικης.

Άρθρο: 304Α

Ημ/νία: 03.07.1986

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΒΛΑΒΗ ΕΜΒΡΥΟΥ Η ΝΕΟΓΝΟΥ

Όποιος επενεργεί παράνομα στην έγκυο με αποτέλεσμα να προκληθεί βαριά βλάβη στο έμβρυο ή να εμφανίσει το νεογνό βαριά πάθηση του σώματος ή της διάνοιας τιμωρείται κατά τις διατάξεις του άρθρου 310.

Άρθρο: 305

Ημ/νία: 01.01.1951

Ημ/νία Ισχύος: 01.01.1951

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΜΕΣΩΝ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ

1. Όποιος δημόσια ή με την κυκλοφορία εγγράφων, εικόνων ή παραστάσεων αναγγέλλει ή διαφημίζει, έστω και συγκαλυμμένα, φάρμακα ή άλλα αντικείμενα ή τρόπους ως κατάλληλους να προκαλέσουν τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης ή προσφέρει με τον ίδιο τρόπο υπηρεσίες δικές του ή άλλου για την εκτέλεση ή την υποβοήθηση διακοπής της εγκυμοσύνης τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο έτη.

2. Δεν είναι άδικη πράξη η ενημέρωση ή η υγειονομική διαφώτιση σχετικά με την τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης που γίνεται από τα κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού, καθώς και η ενημέρωση γιατρών ή προσώπων που νόμιμα διακινούν μέσα τεχνητής διακοπής της εγκυμοσύνης και οι σχετικές δημοσιεύσεις σε ειδικά ιατρικά ή φαρμακευτικά περιοδικά.

Επιχειρήματα υπέρ του δικαιώματος της εγκύου στην άμβλωση

- Η έγκυος έχει δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό και την αυτοδιάθεση, έστω κι αν αυτό έρχεται σε σύγκρουση με το δικαίωμα του κυοφορούμενου εμβρύου στη ζωή, εφόσον είναι εκείνη που οφείλει να υπομείνει τη διαδικασία της κύησης και του τοκετού. Όπως, λοιπόν, προβλέπει το Άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος: «Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη.».

Προκειμένου, επομένως, να γίνει σεβαστό το δικαίωμα της εγκύου να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά της, θα πρέπει να της αναγνωρίζεται η δυνατότητα να επιλέγει ελεύθερα για το αν θέλει να ολοκληρώσει την κύηση ή όχι, εφόσον τόσο οι περιορισμοί της κύησης, όσο και οι υποχρεώσεις της μητρότητας, μεταβάλλουν πλήρως και οριστικά τα δεδομένα της ζωής της και την εξωθούν σε επιλογές και συμβιβασμούς που προφανώς δυσχεραίνουν ή αποκλείουν αρκετές από τις επιλογές της για τη μελλοντική της ζωή.

Η μητρότητα -ιδίως αν η γυναίκα είναι αναγκασμένη να τη βιώσει δίχως τη στήριξη συντρόφου- είναι απολύτως δεσμευτική, μα και δαπανηρή, γεγονός που σημαίνει ότι η έγκυος γυναίκα μπορεί να μην είναι με κανένα τρόπο σε θέση να τη φέρει εις πέρας επιτυχώς, δίχως να οδηγήσει τον εαυτό της και το παιδί της σε οικονομική εξαθλίωση και, άρα, σε ψυχολογική και σωματική εξουθένωση.  

- Η έγκυος έχει δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή, η οποία προστατεύεται, άλλωστε, από το Άρθρο 9 παρ. 1 του Συντάγματος, το οποίο προβλέπει ότι «η ιδιωτική και οικογενειακή ζωή του ατόμου είναι απαραβίαστη». Υπ’ αυτή την έννοια, θα πρέπει να αναγνωρίζεται στην έγκυο το δικαίωμα να καθορίζει ελεύθερα ό,τι αφορά την ιδιωτική της ζωή και, άρα, το δικαίωμά της να αποφασίζει η ίδια για το αν επιθυμεί να ολοκληρώσει την κύηση ή όχι, δοθέντος ότι τόσο η κύηση, όσο και η μητρότητα επηρεάζουν σημαντικά την πορεία της ιδιωτικής της ζωής.

- Η έγκυος έχει το δικαίωμα να προφυλάξει την ψυχική και σωματική της υγεία, όπως ρητά προβλέπεται στο άρθρο 5 παρ. 5 του Συντάγματος, όπου ορίζεται ότι «καθένας έχει δικαίωμα στην προστασία της υγείας και της γενετικής του ταυτότητας». Ως εκ τούτου και με δεδομένη την ψυχολογική και σωματική πίεση που ασκούν σε μια γυναίκα η περίοδος της κύησης, η εμπειρία του τοκετού, αλλά και οι πολλαπλές υποχρεώσεις της μητρότητας, θα πρέπει να αναγνωρίζεται στην έγκυο το δικαίωμα να αποφύγει, αν το επιθυμεί, τα εντόνως αγχωτικά αυτά γεγονότα με την έγκαιρη διακοπή της κύησης.

Υπάρχουν, άλλωστε, περιπτώσεις κατά τις οποίες είναι απολύτως βέβαιο πως είτε απειλείται άμεσα η ζωή της εγκύου είτε τίθεται σε κίνδυνο η ψυχική της υγεία. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει, δίχως άλλο, να αναγνωρίζεται στην έγκυο το δικαίωμα να προφυλάξει τον εαυτό της.

- Περιπτώσεις κατά τις οποίες η εγκυμοσύνη προέκυψε παρά τη θέληση της εγκύου. Παρά το γεγονός ότι συχνά οι κυήσεις που διακόπτονται είναι αποτέλεσμα ελλιπούς ή μηδενικής προφύλαξης -σύνηθες φαινόμενο της εφηβικής και πρώτης νεανικής ηλικίας-, δεν λείπουν κι οι περιπτώσεις κατά τις οποίες η γυναίκα ήρθε αντιμέτωπη με μια πράξη εξαναγκασμού. Έτσι, αν η κύηση είναι αποτέλεσμα βιασμού, αποπλάνησης ή αιμομιξίας, είναι προφανές πως αποτελεί μια εντελώς ανεπιθύμητη κύηση και θα πρέπει, άρα, να αναγνωρίζεται στην έγκυο το δικαίωμα να τη διακόψει.

- Περιπτώσεις σοβαρού προβλήματος υγείας του εμβρύου. Αν κατά τη διάρκεια του προγεννητικού ελέγχου διαπιστωθεί πως το έμβρυο φέρει κάποια σημαντική γενετική ανωμαλία ή κάποιο άλλο σημαντικό πρόβλημα, που σημαίνει πως είτε δεν θα μπορέσει να επιβιώσει είτε πως θα γεννηθεί με μη αντιμετωπίσιμα προβλήματα υγείας, τότε θα πρέπει η έγκυος να έχει το δικαίωμα να αποφασίσει για τη συνέχιση ή μη της κύησης.

- Πολύ πρώιμη διακοπή της κύησης. Αν και σαφώς εγείρονται αντιρρήσεις σχετικά με το δικαίωμα του εμβρύου στη ζωή, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη πως αν η κύηση διακοπεί στις πρώτες της μόλις ημέρες -με φαρμακευτικό συνήθως τρόπο-, το έμβρυο δεν έχει καν σχηματιστεί.

Επιχειρήματα κατά του δικαιώματος της εγκύου στην άμβλωση

-   Η άμβλωση δεν μπορεί και δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως μέθοδος αντισύλληψης, κάτι που σημαίνει πως αν μια γυναίκα δεν επιθυμεί να τεκνοποιήσει, οφείλει να φροντίζει για την αποτροπή αυτού του ενδεχομένου εγκαίρως, και σίγουρα προτού διαπιστώσει πως είναι ήδη έγκυος. Εφόσον υπάρχουν αρκετές και ιδιαιτέρως αποτελεσματικές μέθοδοι αντισύλληψης, η γυναίκα δεν μπορεί να επικαλείται άγνοια ή αδυναμία αποτροπής της εγκυμοσύνης.

Συχνά, ωστόσο, οι ανεπιθύμητες κυήσεις, που οδηγούν τις εγκύους στην επιλογή της άμβλωσης, αφορούν ανήλικες κοπέλες, οι οποίες βιώνουν τις πρώτες τους ερωτικές εμπειρίες, χωρίς να έχουν ακόμη πλήρη γνώση ή ενημέρωση σχετικά με το πόσο υψηλό είναι το ενδεχόμενο μιας εγκυμοσύνης. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ευθύνη βαρύνει τους γονείς, αλλά και το σχολείο, εφόσον δεν υπάρχει έγκαιρη μέριμνα για την ορθή και πλήρη ενημέρωση των εφήβων σχετικά με την αντισύλληψη και τους κινδύνους της δίχως προφυλάξεις ερωτικής επαφής.

- Παρά τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις, το έμβρυο θα πρέπει να γίνεται αντιληπτό ως μια αυτοτελής ανθρώπινη ύπαρξη. Εφόσον, αν δεν υπήρχε η βίαιη ιατρική παρέμβαση της άμβλωσης, η κύηση θα οδηγούσε στη γέννηση ενός ζωντανού ανθρώπου, δεν είναι λογικό το να μην αναγνωρίζεται το έμβρυο ως αυτοτελής ανθρώπινη ύπαρξη, και να τίθεται πλήρως στη δικαιοδοσία της γυναίκας, σαν να είναι μέρος του δικού της σώματος. Το έμβρυο από τη στιγμή της σύλληψής του είναι μια εν δυνάμει νέα ζωή με πλήρη δικαιώματα στη γέννηση και την ύπαρξη, και υπ’ αυτή την έννοια θα πρέπει να χαίρει της προστασίας του Συντάγματος.

Η πρόβλεψη ότι η κύηση πρέπει να έχει προχωρήσει τόσο, ώστε το έμβρυο να είναι πια βιώσιμο, προκειμένου να γίνει σεβαστό το δικαίωμά του στη ζωή, είναι ένα νομικό σόφισμα, εφόσον επί της ουσίας η «έγκαιρη» άμβλωση απλώς στερεί στο έμβρυο την ευκαιρία να φτάσει στο ζητούμενο αυτό επίπεδο βιωσιμότητας.

- Η άμβλωση εγείρει σοβαρά ηθικά ζητήματα. Η άμβλωση είτε ιδωθεί από την οπτική της θρησκείας, είτε αυτόνομα από την οπτική της ηθικής, φέρνει κάθε άνθρωπο αντιμέτωπο με τη σκέψη ότι συναινώντας σ’ αυτή την πρακτική, συναινεί επί της ουσίας στο δικαίωμα των γυναικών να «τερματίζουν» εκείνη ακριβώς τη ζωή που όφειλαν να φέρουν στον κόσμο. Η νομική κάλυψη, άλλωστε, κι η λογική πως το έμβρυο δεν μπορεί να επιβιώσει από μόνο του πριν την 24^η εβδομάδα της κύησης, δεν αλλάζει την πραγματικότητα πως πρόκειται για μια υπό διαμόρφωση νέα ζωή που φονεύεται βιαίως και αιφνιδίως.  

- Η άμβλωση θέτει σε κίνδυνο τη ζωή της εγκύου, αλλά και τη δυνατότητά της να τεκνοποιήσει στο μέλλον. Παρά το γεγονός ότι η άμβλωση θεωρείται μια ασφαλής επέμβαση, αν γίνει από ειδικούς και στον κατάλληλο χώρο, αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει το –όχι συχνό έστω- ενδεχόμενο σοβαρών επιπλοκών. Ενώ, υπολογίσιμες θα πρέπει να θεωρούνται κι οι επιπτώσεις σε ψυχολογικό επίπεδο, καθώς, έστω κι αν νομικώς η πράξη αυτή δεν θεωρείται κολάσιμη, δεν παύει να είναι μια πράξη βιαιότητας που επηρεάζει τη γυναίκα, εφόσον διατηρεί μέσα της -ιδίως αν η άμβλωση γίνει σε προχωρημένο σημείο της κύησης- τη σκέψη πως προέβη στον τερματισμό μιας ζωής -έστω κι αν αυτή η ζωή δεν ήταν πλήρως διαμορφωμένη ακόμη.

- Το δικαίωμα αυτό αναγνωρίζεται στην έγκυο χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη ή η θέληση του πατέρα. Ακόμη κι αν ο πατέρας του εμβρύου έχει τη διάθεση και την ικανότητα να διασφαλίσει στο παιδί του μια καλής ποιότητας ζωή, εντούτοις ο νόμος δεν του αναγνωρίζει κανένα δικαίωμα να αντικρούσει την ενδεχόμενη απόφαση της εγκύου για διακοπή της κύησης. Το γεγονός αυτό καθιστά άνισο το νόμο, εφόσον η γυναίκα έχει απόλυτο έλεγχο επί του εμβρύου, έστω κι αν δεν είναι μόνο δικό της παιδί.