Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Εικονικός κόσμος, πραγματικές συμπεριφορές

Grant Shepley
 
Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Εικονικός κόσμος, πραγματικές συμπεριφορές
 
Εισαγωγικό σημείωμα
Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο των Ν. Christakis & J. Fowler «Συνδεδεμένοι. Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πώς αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας». Ένα βιβλίο στο οποίο, κατά το σχόλιο του Καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις Ed Diener, «οι συγγραφείς χρησιμοποιούν τα πρωτοποριακά ευρήματά τους σχετικά με τα κοινωνικά δίκτυα για να κατανοήσουν όχι μόνο τις κοινωνικές σχέσεις, αλλά και τις δυνάμεις που διαμορφώνουν τον κόσμο μας».
 
Κείμενο 1: Εικονικός κόσμος, πραγματικές συμπεριφορές
[1]     […] Επί χιλιάδες χρόνια, οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις χτίζονταν αποκλειστικά και μόνο πάνω στην άμεση, τη διαπροσωπική επικοινωνία. Αλλά αυτό το άλλαξε η τεχνολογία, με την εφεύρεση τρόπων μετάδοσης των πληροφοριών (καμπάνες εκκλησιών, σήματα καπνού, βιβλία, τηλεβόες, ραδιόφωνο, τηλεόραση) και τρόπων εξ αποστάσεως επικοινωνίας από άτομο σε άτομο (γράμματα, τηλεγραφήματα, τηλεφωνήματα). Σήμερα, εκτός από την εντυπωσιακή προοπτική της κατοίκησης εικονικών κόσμων, καταπιανόμαστε και με άλλους τρόπους επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, που ήδη θεωρούνται καινοτόμοι, αν και στην πραγματικότητα είναι άκρως εντυπωσιακοί: στέλνουμε σύντομα μηνύματα από το κινητό τηλέφωνο και το Twitter, χρησιμοποιούμε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τις υπηρεσίες παρουσίας και μηνυμάτων, γράφουμε σε ιστολόγια, ψάχνουμε στο Google, βλέπουμε βίντεο στο YouTube και δημιουργούμε επαφές στο Facebook, κάνοντας χρήση τεχνολογιών που δεν υπήρχαν πριν λίγα χρόνια. Εντούτοις ορισμένα πράγματα δεν τα αλλάζει η τεχνολογία.
[2]    Η εφεύρεση κάθε νέας μεθόδου επικοινωνίας έχει συνεισφέρει σε έναν προβληματισμό που αναπτύσσεται εδώ και αιώνες σχετικά με το πώς η τεχνολογία επηρεάζει την κοινότητα. Οι απαισιόδοξοι έχουν εκφράσει την ανησυχία τους ότι οι νέοι τρόποι επικοινωνίας μπορούν να αποδυναμώσουν τους παραδοσιακούς τρόπους με τους οποίους έρχονται σε επαφή οι άνθρωποι, κάνοντάς τους να απομακρυνθούν από ένα ολόκληρο φάσμα προσωπικών αλληλεπιδράσεων με τους άλλους, που, σε παλαιότερες εποχές, ήταν ένα αναγκαίο και φυσιολογικό κομμάτι της ζωής μας. Οι αισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι τέτοιου είδους τεχνολογίες απλώς αυξάνουν, επεκτείνουν και συμπληρώνουν τους παραδοσιακούς τρόπους με τους οποίους συνδέονται οι άνθρωποι.
[3]    Στην περίπτωση του Διαδικτύου, συγκεκριμένα, οι υπέρμαχοί του έχουν υποστηρίξει ότι οι σχέσεις που αναπτύσσονται στο Διαδίκτυο δεν περιορίζονται από τη γεωγραφία και, ενδεχομένως, από ορισμένους δυσάρεστους παράγοντες σχετιζόμενους με τη ντροπαλότητα ή τις διακρίσεις. Επιπλέον, έχουν τονίσει το όφελος που προέρχεται από το είδος των ανώνυμων αλληλεπιδράσεων ευρείας κλίμακας, οι οποίες είναι πολύ δύσκολο να οργανωθούν στον πραγματικό κόσμο. Αντί να έχουμε προσωπικούς δεσμούς με μικρό αριθμό ανθρώπων, έχουμε πιο χαλαρούς δεσμούς με εκατοντάδες ή χιλιάδες ανθρώπους. Αντί απλώς να γνωρίζουμε τους φίλους μας, ίσως και τους φίλους των φίλων μας, μπορούμε να κοιτάξουμε πέρα από τον κοινωνικό μας ορίζοντα και να δούμε ακόμη και σχηματικές απεικονίσεις της θέσης που κατέχουμε σε ένα ευρύ, παγκόσμιο κοινωνικό δίκτυο.
[4]    Ωστόσο, οι νέες τεχνολογίες –είτε πρόκειται για διαδικτυακά παιχνίδια πολλαπλών παικτών, όπως το «World of Warcraft» ή το «Second Life», είτε για ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook ή το MySpace, είτε για ιστοσελίδες πληροφοριών όπως το YouTube, η Wikipedia ή το eBay, είτε για ιστοσελίδες δημιουργίας νέων σχέσεων, όπως το Match.com ή το eHarmony– απλώς κάνουν πραγματικότητα την αρχέγονη προδιάθεσή μας να συνδεόμαστε με άλλους ανθρώπους, ακόμη και αν αυτό γίνεται με ηλεκτρόνια που ταξιδεύουν στον κυβερνοχώρο παρά με τον παραδοσιακό τρόπο συζήτησης. Μολονότι τα ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα μπορεί να είναι αφηρημένα, μεγάλα, πολύπλοκα και υπερμοντέρνα, αντικατοπτρίζουν επίσης παγκόσμιες και θεμελιώδεις ανθρώπινες τάσεις που αναδύθηκαν στο προϊστορικό παρελθόν μας, όταν λέγαμε ιστορίες ο ένας στον άλλον καθισμένοι γύρω από τη φωτιά στην αφρικανική σαβάνα. Ακόμη και οι εκπληκτικές καινοτομίες στην τεχνολογία της επικοινωνίας, όπως ο έντυπος Τύπος, το τηλέφωνο και το Διαδίκτυο, δεν μας απομακρύνουν από αυτό το παρελθόν, αλλά μας φέρνουν πιο κοντά του.
 
Christakis, N. & Fowler, J. (2010). Συνδεδεμένοι. Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πώς αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας. Μτφ. Δ. Ξυγαλατά και Ν. Ρουμπέκα. Αθήνα: Κάτοπτρο.
 
Κείμενο 2: Χρόνος
 
Η σχέση μας με τους άλλους είναι ο χρόνος που τους δίνουμε
είπε εκείνος στην ταινία που έμελλε να πεθάνει ή ίσως είπε
ο χρόνος που δίνουμε είναι το μόνο που έχουμε δεν το θυμάμαι
ακριβώς πιθανώς επίσης να είπε το μόνο που υπάρχει είναι
ο χρόνος τίποτα εκτός χρόνου είπε ο ετοιμοθάνατος και
τότε άρχισες να σκέφτεσαι πόσο λίγο χρόνο έδωσες εδώ και
εκεί και μήπως τότε που έδινες ή δεν έδινε εκείνο τον χρόνο
είχες καταλάβει το ίδιο πράγμα αλλιώς δηλαδή τη σημασία
της παρουσίας και τη σημασία της απουσίας συνηθίζεται πάντα
να λέγεται πως η απόσταση είναι το σημαντικό και όχι
η εγγύτης η απόσταση που δημιουργεί επιθυμία αντίθετα η
εγγύτης την επιθυμία εξαφανίζει επιθυμία δική σου και επιθυμία
δική μου να ένας τρόπος αλλά παρουσία δική μου και
παρουσία δική σου ο άλλος τρόπος μπορεί να εξισωθεί η ένταση
της προσφοράς αν ο χρόνος δεν είναι μόνο ποσότης αλλά
και ένταση όμως ο ορισμός του χρόνου είναι η ποσότης τι είναι
ο χρόνος ενός θνητού παρά η ποσότης της ύπαρξής του ο
μετρήσιμος χρόνος ύπαρξης του θνητού είναι η θνητότης και
η ζωή του χρόνος εγγύτητας και χρόνος απόστασης χρόνος
χώρια και χρόνος μαζί είναι ό,τι μας δίνεται να ξοδέψουμε
αυτό η πορεία μας στον κόσμο είναι ή σπατάλη του χρόνου
που χωρίς να γνωρίζουμε το τελικό μέγεθός του μας έχει από
κάπου αλόγιστα να ξοδέψουμε δοθεί.
 
Φοίβη Γιαννίση, Ραψωδία, Εκδόσεις Gutenberg
 
ΘΕΜΑ Α
Να αποδώσετε περιληπτικά τις απόψεις που εκφράζουν όσοι αντικρίζουν θετικά την αξιοποίηση της τεχνολογίας και ιδίως του Διαδικτύου στην επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων (60-70 λέξεις).
 
Όσοι υποστηρίζουν την αξιοποίηση της τεχνολογίας στην επικοινωνία επισημαίνουν πως συμπληρώνει και ενισχύει τους παραδοσιακούς τρόπους. Σε ό,τι αφορά, μάλιστα, το διαδίκτυο τονίζουν πως μέσω αυτού ξεπερνιούνται γεωγραφικοί περιορισμοί, όπως και περιορισμοί σχετικοί με τις διακρίσεις ή την κοινωνική συστολή. Αναφέρονται, επίσης, στην πρωτόφαντη δυνατότητα αλληλεπίδρασης, ακόμη και μεταξύ χιλιάδων ανθρώπων, οι οποίες επιτρέπουν στα άτομα να δουν πέρα από τον άμεσο ορίζοντα φίλων και να αντικρίσουν τη θέση τους σ’ ένα ευρύτερο δίκτυο σχέσεων.
 
ΘΕΜΑ Β
Β1. Να ερμηνεύσετε το νόημα του τίτλου (Κείμενο 1) και να το συνδέσετε με το περιεχόμενο του κειμένου (60-80 λέξεις).
 
Ο τίτλος του κειμένου: «Εικονικός κόσμος, πραγματικές συμπεριφορές», αναφέρεται στο γεγονός πως παρότι τα διαδικτυακά κοινωνικά δίκτυα συναποτελούν και διαμορφώνουν έναν εικονικό -μη υλικό- κόσμο, οι συμπεριφορές που εκδηλώνονται μέσω αυτών είναι πραγματικές, εφόσον έχουν αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Το κείμενο, άλλωστε, διερευνά τις διευρυμένες δυνατότητες επικοινωνίας που προσφέρει η εξελισσόμενη τεχνολογία στους ανθρώπους, και ειδικότερα το Διαδίκτυο, μέσω του οποίου καθίσταται εφικτή η άμεση αλληλεπίδραση τεράστιου αριθμού ανθρώπων, ανεξάρτητα από γεωγραφικούς ή άλλους περιορισμούς. Η επικοινωνία αυτή μπορεί να συντελείται σ’ ένα ψηφιακό -εικονικό- περιβάλλον και όχι δια ζώσης, δεν παύει, ωστόσο, να καλύπτει πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων, όπως είναι η φιλική επαφή, οι συζητήσεις και η συντροφικότητα.
 
Β2. Ποιος είναι ο βασικός ισχυρισμός των συγγραφέων του Κειμένου 1 στην τελευταία (4^η) παράγραφο του κειμένου; Κατά πόσο τον θεωρείτε πειστικό και γιατί;
 
Ο βασικός ισχυρισμός των συγγραφέων είναι πως οι νέες τεχνολογίες, ανεξάρτητα από τις ειδικότερες στοχεύσεις τους (διασκέδαση, πληροφόρηση, επικοινωνία, σύναψη σχέσεων), υπηρετούν επί της ουσίας την «αρχέγονη» προδιάθεση των ανθρώπων να συνδέονται με άλλους ανθρώπους, καλύπτουν, δηλαδή, θεμελιώδεις και διαχρονικές ανθρώπινες τάσεις.
Ο ισχυρισμός αυτός είναι, κατά τη γνώμη μου, πειστικός, εφόσον, όπως εύστοχα τεκμηριώνεται με το παράδειγμα από το κοινό ιστορικό παρελθόν των ανθρώπων, της συνήθειας να μαζεύονται γύρω από μια φωτιά και να διηγούνται ιστορίες μεταξύ τους, η κοινωνική διάσταση της ανθρώπινης φύσης είναι διαχρονική και πανανθρώπινη. Υπ’ αυτή την έννοια, το συμπέρασμα των συγγραφέων πως οι καινοτομίες στην τεχνολογία δεν μας απομακρύνουν από το παρελθόν, αλλά μας φέρνουν πιο κοντά σε αυτό, αιτιολογεί επαρκώς τον βασικό τους ισχυρισμό, καθώς πράγματι, αν και πρόκειται για νέες τεχνολογίες, η δημιουργία τους αποσκοπεί στην κάλυψη μιας βασικής, παγκόσμιας και διαχρονικής ανάγκης, αυτής της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων.
 
Β3.α. Σε τι αποσκοπούν οι συγγραφείς του Κειμένου 1 με την αξιοποίηση της οριστικής έγκλισης, καθώς και με την καταγραφή παραδειγμάτων στην 1^η παράγραφο του κειμένου;
 
Οι συγγραφείς του κειμένου καταγράφουν στην πρώτη παράγραφο τις αλλαγές που έχουν προκύψει στους τρόπους επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων χάρη στις νέες κάθε φορά μορφές τεχνολογίας που αναδύονταν κατά το πέρασμα των χρόνων. Αξιοποιούν στο πλαίσιο αυτής της καταγραφής την οριστική έγκλιση προκειμένου να ενισχύσουν την αίσθηση πως αναφέρονται σε πραγματικά, συντελεσμένα και απολύτως βέβαια γεγονότα, και όχι σε δυνητικές ή πιθανές καταστάσεις. Αντιστοίχως, προκειμένου να επεξηγήσουν και να καταστήσουν σαφέστερες τις ευρείες αλλαγές που έχουν επέλθει στους τρόπους επικοινωνίας καταγράφουν σχετικά παραδείγματα, καλύπτοντας ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς ξεκινούν από τα σήματα καπνού και τις καμπάνες των εκκλησιών, φτάνοντας ως τη χρήση του τηλεφώνου και του διαδικτύου. Η χρήση των παραδειγμάτων αυτών επιτρέπει στους αναγνώστες να αντιληφθούν καλύτερα τη διαχρονική ανάγκη των ανθρώπων να επικοινωνούν και να μεταδίδουν πληροφορίες μεταξύ τους, καθώς και την επινοητικότητα που αξιοποιούσαν κάθε φορά προκειμένου να επιτύχουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Παραλλήλως, χάρης στο γεγονός πως τα παραδείγματα αυτά αντλούνται από την οικεία σε όλους πραγματικότητα, ενισχύεται η πειστικότητα και η αξιοπιστία των όσων επισημαίνονται από τους συγγραφείς του κειμένου.
 
β. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή μεταξύ της 2^ης και της 3^ης παραγράφου και ακολούθως μεταξύ της 3^ης και της 4^ης, στο Κείμενο 1;  
 
Η συνοχή ανάμεσα στη δεύτερη και την τρίτη παράγραφο του κειμένου επιτυγχάνεται με την αξιοποίηση του γραμματικού μέσου της σύζευξης, καθώς με τη χρήση της διαρθρωτικής φράσης «πιο συγκεκριμένα», στην τρίτη παράγραφο, υποδηλώνεται μια νοηματική σχέση επεξήγησης. Συνάμα, βέβαια, μπορούμε να εντοπίσουμε και τη χρήση ενός λεξιλογικού μέσου, καθώς το «Διαδίκτυο» αποτελεί υπώνυμο του ευρύτερου όρου της τεχνολογίας που αναφέρεται στη δεύτερη παράγραφο. 
Η συνοχή ανάμεσα στην τρίτη και την τέταρτη παράγραφο επιτυγχάνεται με το γραμματικό μέσο της σύζευξης, εφόσον η χρήση της διαρθρωτικής λέξης «ωστόσο» υποδηλώνει μια νοηματική σχέση εναντίωσης. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο της 4^ης παραγράφου, η εναντίωση έγκειται στο γεγονός πως παρότι πρόκειται για νέες τεχνολογίες, όπως το διαδίκτυο, στην ουσία υπηρετούνται αρχέγονες ανάγκες των ανθρώπων.
 
ΘΕΜΑ Γ
 
Αξιοποιώντας κατάλληλους κειμενικούς δείκτες να παρουσιάσετε τις πιθανές, κατά το ποιητικό υποκείμενο, συσχετίσεις του χρόνου με τις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων. Ποια είναι η δική σας άποψη σχετικά το ζήτημα αυτό; (150-200 λέξεις)
 
Το ποιητικό υποκείμενο, λαμβάνοντας ως αφορμή τη ρήση ενός ετοιμοθάνατου κινηματογραφικού ήρωα πως «η σχέση μας με τους άλλους είναι ο χρόνος που τους δίνουμε», θέτει σε έλεγχο τη δική του στάση απέναντι στον χρόνο. Με τη χρήση β΄ ενικού προσώπου, για να εκφράσει προσωπικές σκέψεις με μια επίφαση αποστασιοποίησης, καθώς και με την απουσία στίξης για να τονίσει τη ρευστότητα των σχετικών σκέψεων, το ποιητικό υποκείμενο αναλογίζεται πως η δική του θέαση του ζητήματος υπήρξε διαφορετική, εφόσον συχνά προσέφερε λίγο χρόνο στους άλλους, θεωρώντας πως η απόσταση είναι εκείνη που ενισχύει την επιθυμία, ενώ η εγγύτητα την εξαφανίζει. Με την αντίθεση αυτή το ποιητικό υποκείμενο εμφανίζεται να αντιμετωπίζει τον χρόνο ως μέσο χειραγώγησης της συναισθηματικής κατάστασης των άλλων ανθρώπων, μειώνοντας το χρόνο κοντά τους για να εντείνει την επιθυμία τους για εκείνο. Παράλληλα, ωστόσο, το ποιητικό υποκείμενο αναρωτιέται αν η «ένταση» του χρόνου που προσφέρεται εξισώνει την έλλειψη ποσότητας, υπό την προϋπόθεση πως ο χρόνος μετριέται διττά, σε ένταση και σε ποσότητα. Με μια νέα αντίθεση, εντούτοις, απορρίπτει την εικασία αυτή, τονίζοντας πως ο χρόνος μετριέται εξορισμού μόνο ως ποσότητα. Αναρωτιέται, επίσης, αν ο χρόνος που περνούμε μαζί με τους άλλους και χώρια από αυτούς αποτελεί την ουσία της πορείας μας στον κόσμο, χωρίς όμως να θεωρεί πως αυτό είναι κάτι βέβαιο.
Προσωπικά θεωρώ πως ο χρόνος μας κοντά στους άλλους αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο για τη διαμόρφωση στέρεων σχέσεων και για την επίτευξη μιας ουσιαστικής γνωριμίας. Στην πορεία, ωστόσο, οι βαθιές αυτές σχέσεις μπορούν να διατηρήσουν την ποιότητά τους ακόμη κι αν μειωθεί ο χρόνος συνύπαρξης.
 
ΘΕΜΑ Δ
Σε ένα άρθρο για την ιστοσελίδα του σχολείου σας να παρουσιάσετε τις απόψεις σας σχετικά με τις θετικές και αρνητικές επιδράσεις των νέων τρόπων επικοινωνίας που μάς προσφέρει το Διαδίκτυο. Στο άρθρο σας να αξιοποιήσετε στοιχεία από το Κείμενο 1. (350-400 λέξεις)
 
Διαδικτυακή επικοινωνία: Κάτι κερδίζεις, κάτι χάνεις!
 
     Αν κι έχουμε μεγαλώσει σ’ έναν διαδικτυακά συνδεδεμένο κόσμο, λαμβάνοντας ως δεδομένη την άμεση και εύκολη επικοινωνία με συγγενείς και φίλους, όπου κι αν αυτοί βρίσκονται, οφείλουμε να έχουμε κατά νου πως οι ψηφιακά παρεχόμενοι τρόποι επικοινωνίας είναι σχετικά πρόσφατοι και πως έχουν -ή οφείλουν να έχουν- πρωτίστως συμπληρωματικό ρόλο. Η δια ζώσης επικοινωνία, άλλωστε, δεν μπορεί να υποκατασταθεί από μια διαδικτυακή συνομιλία, εφόσον τίποτε δεν αναπληρώνει πλήρως την αμεσότητα της «πρόσωπο με πρόσωπο» επαφής. Τι κερδίζουμε, επομένως, από τις διαδικτυακές επαφές;
     Η διαδικτυακή επικοινωνία, αν και δεν έχει τον πολυδιάστατο χαρακτήρα της δια ζώσης επαφής, διαθέτει μια σειρά δικά της προτερήματα που της διασφαλίζουν δικαίως μια κυρίαρχη θέση στους τρόπους επικοινωνίας της εποχής μας. Σε αντίθεση, λοιπόν, με την εκ του σύνεγγυς επαφή, η διαδικτυακή επικοινωνία δεν παρεμποδίζεται από γεωγραφικούς ή χρονικούς περιορισμούς, αν λάβουμε υπόψη πως μπορεί να πραγματωθεί και ασύγχρονα, μέσω μηνυμάτων. Δεν παρεμποδίζεται, επίσης, από επιμέρους παράγοντες, όπως είναι μια πιθανή συστολή και δυσκολία του ατόμου να δημιουργεί με άνεση διαπροσωπικές σχέσεις. Επιτρέπει, παράλληλα, τη διαμόρφωση μεγαλύτερου αριθμού διαπροσωπικών σχέσεων, έστω κι αν αυτοί υστερούν ως προς την ποιότητά τους, δίνοντας στα άτομα τη δυνατότητα να κινηθούν πολύ πέρα από τον άμεσο κύκλο φίλων και γνωριμιών τους. Αποκτούν κατ’ αυτό τον τρόπο μια ευρύτερη κατανόηση της σύγχρονης κοινωνικής διαστρωμάτωσης και αντλούν πλήθος σχετικών ερεθισμάτων.
     Η διαδικτυακή επικοινωνία, ωστόσο, παύει να λειτουργεί επωφελώς για τα άτομα, όταν εκείνα διενεργούν μέσω αυτής το μεγαλύτερο ή έστω σημαντικό μέρος των κοινωνικών τους επαφών. Η αίσθηση που τους δημιουργείται πως επαρκεί η επικοινωνία μέσω διαδικτύου για να καλύψουν τις κοινωνικές τους ανάγκες, έχει ως αποτέλεσμα τη δραστική υπονόμευση της ποιότητας των φιλικών τους δεσμών, εφόσον αυτοί καλούνται να διαμορφωθούν κυρίως μέσω ενός εικονικού περιβάλλοντος. Οι διαπροσωπικές επαφές, ωστόσο, δεν μπορούν να βασιστούν μόνο στην εξ αποστάσεως επικοινωνία, εφόσον θα λείπουν από αυτές οι βαθύτεροι δεσμοί που δημιουργούνται χάρη στην άμεση, δια ζώσης επικοινωνία και συνύπαρξη, η οποία διανθίζεται με το άγγιγμα, με την οπτική επαφή, με τη γνήσια παρορμητικότητα και τις αληθινές αντιδράσεις της φυσικής αλληλεπίδρασης.
     Όσο κι αν θεωρούμε, λοιπόν, τη διαδικτυακή επικοινωνία μέρος της καθημερινότητάς μας, δεν θα πρέπει να παρασυρόμαστε από την ευκολία που αυτή παρουσιάζει, ώστε να την καθιστούμε κύριο μέσο πραγμάτωσης των διαπροσωπικών μας επαφών. Η δική της λειτουργία είναι επικουρική κι έρχεται να δώσει λύσεις σε ζητήματα που δημιουργεί η απόσταση και η ανάγκη άμεσης επικοινωνίας. Δεν μπορεί, εντούτοις, η διαδικτυακή επαφή να μας προσφέρει το συναισθηματικό πλούτο που μάς προσφέρει η δια ζώσης αλληλεπίδραση με τους συνανθρώπους μας.